|
2003
|
|
|
— Begira zer egiten duzun, Aristofanes laguna.
|
Hitz
egiten hasterakoan txantxetan zabiltza eta zure hitzaldiaren zaintzaile bihurtzera behartzen nauzu ea barregurazko zerbait ote diozun, bakean hitz egiteko aukera izanda ere.
|
|
2004
|
|
|
Hitz (ak) egitea, objektuak eta gauzak hitz egitea (hitz bihurtzea, hitzez ordezkatzea) da eta orobat objektuez hitz egitea.
|
Hitz
egitea objektuak eta gauzak ezagutgarri eta eztabaidagarri egitea da. Hitz egin gabe ez dago objekturik edo gauzarik ezagutzerik.
|
|
|
Hitz egitea objektuak eta gauzak ezagutgarri eta eztabaidagarri egitea da.
|
Hitz
egin gabe ez dago objekturik edo gauzarik ezagutzerik.
|
|
|
Egia da etikaz eta erlijioaz mintzatzerakoan konparazioak etengabe erabiltzen ditugula, baina orobat gertatzen zaigu zernahiz hitz egiterakoan, hizkuntzaren funtsa metafora eta metonimiaren mekanismoetan baitatza, idazlan honen lehen zatian (irudikapen teoriari gengozkiola) azpimarratu dugunez.
|
Hitz
egiteak konparatzea baitakar ezinbestean eta halabeharrez. Irudi orok konparazio bat du oinarrian eta jatorrian.
|
|
2006
|
|
|
|
Hitz
egin
|
|
2007
|
|
|
Bollnowek zera idazten du: "
|
Hitz
egiteak eta entzuteak, biek, ahalegin berezia eskatzen diote gizakiari: euren auto erreferentzia eta auto inhibizio naturala gainditzea" 183 Hezitzailearen zeregina, hemendik begiratuta, elkarrizketa posible egingo duten baldintzak erraztea da, alegia, emaitza arrakastatsuak lortzearren beharrezkoak diren elkarrizketarako baldintza egokiak sortzea, bultzatzea eta zaintzea.
|
|
|
|
Hitz
egite hutsak ezin du ezer bermatu —negoziazio prozesu bat ez da beti adostutako emaitzetara iristen—, baina egia da ere, esan ohi bezala, hitz egin gabe ezin daitekeela ezer konpondu —ez litzateke negoziazio prozesurik egongo— Hain zuzen horren haritik —elkarrekin hitz egiteak, egiaz, pertsonak elkar hurbildu eta elkartu ditzakeelako— esan dezakegu: " Elkarrizketarako hezkuntza guztiz eta zuzenean da bakerako hezkuntza" 187 Bollnowen hausnarketa horiek, azken batean, hizkuntz pedagogiaren inplikazio etikoa bistaratzen digute eta, bide batez, baita horrek gizakiaren formazio orokorrarekin duen lotura ere.
|
|
|
|
Hitz
egiten ikastea, giza izaki bezala portatzen ikastea da: arau batzuei lotzea da, bai, baina ez bakarrik arau gramatikal eta semantiko batzuei, baizik eta baita hainbat arau psikologiko, logiko, epistemologiko, pragmatiko eta sozio-kulturalei ere.196
|
|
|
|
Hitz
egite horren maila jaits daitekeela —berori berriketa hutsean bihur daitekeela— beste aldea da, zeinari egiaz aurre egin behar zaion. Hitz egitea benetako jarduera da, bai, baina ez berori oposiziorik gabeko bide ezagunetan gertatu ohi denean, baizik eta hitz egite horrek —ekintza ausartaz— zinez itxura ahoskaezina duenari, egiaz, ahoskatutako zati bat —agian ustel irteten den zati bat— irabazten dionean, zeinaren gainean zerbait eraikitzen jarraitu ahal izango den.
|
|
|
Hitz egite horren maila jaits daitekeela —berori berriketa hutsean bihur daitekeela— beste aldea da, zeinari egiaz aurre egin behar zaion.
|
Hitz
egitea benetako jarduera da, bai, baina ez berori oposiziorik gabeko bide ezagunetan gertatu ohi denean, baizik eta hitz egite horrek —ekintza ausartaz— zinez itxura ahoskaezina duenari, egiaz, ahoskatutako zati bat —agian ustel irteten den zati bat— irabazten dionean, zeinaren gainean zerbait eraikitzen jarraitu ahal izango den.
|
|
|
Eta hizkuntzak, ere, orduan uzten dio giza zentzu osoz hizkuntza izateari, hau da, berori boterearen aplikazioaren bitartekoa bakarrik izatera pasatzen da.
|
Hitz
egite monologikoa, hemen, hitz egite autoritarioan bihurtzen da. Eta hori, egiaz, zentzu politiko osoan hartzen dugu ere.
|
|
|
Sistema politiko autoritarioa, finean, inolako elkarrizketarik ezagutzen ez duelako ezaugarritzen da.
|
Hitz
egiten du, bai, baina gizakiaren hizkuntz gaitasuna galbideratzen duen modu jakin batean bakarrik. Hizkuntza ezagutzen du, bai, baina dominazioaren bitarteko bezala bakarrik, hain zuzen aldekoen aurrean aginduaren eta instrukzioaren forman eta kanpokoen aurrean —eta horiek bereganatu nahian— propagandaren forman.
|
|
|
Baina horiek absolutuki ezartzen badira, orduan, gizagabetasunaren espresio bihurtzen dira.
|
Hitz
egite eta pentsatze monologikoa —berori bizitza forma menperatzaile bezala ezartzen bada— portaera gizagabea da. Eta, urrunago joanez, zera esango nuke ere:
|
|
|
Baina behaketa hurbilago batek berehala erakusten du —gutxienez aztergaia seriotasunez hartzen bada— bi zeregin horiek oso zailak direla.
|
Hitz
egiteak eta entzuteak, biek, ahalegin berezia eskatzen diote gizakiari: euren auto erreferentzia eta auto inhibizio naturala gainditzea.
|
|
|
|
Hitz
egiteak, beraz, adore berezia eskatzen du beti, alegia, ziurtasun" naturalei" uko egitea eta bestearen aurrean estalirik gabe jartzea. Egiazko elkarrizketa eta gizakiaren gizatasuna, bada, ziurtasunerako joera naturalekiko autoliberazio horretan bakarrik da posible, hau da, haur beldurraren, ahalketasunaren, lotsaren edota nolanahiko beste inhibizioen gainditze horretan.
|
|
|
Egiazko elkarrizketa eta gizakiaren gizatasuna, bada, ziurtasunerako joera naturalekiko autoliberazio horretan bakarrik da posible, hau da, haur beldurraren, ahalketasunaren, lotsaren edota nolanahiko beste inhibizioen gainditze horretan.
|
Hitz
egiteak hitz egiten duenaren ekintza ausarta exijitzen du. Eta horretarako hez daiteke, hain justu, egoera horietaz kontzientzia hartzen lagunduz.
|
|
|
Hasteko zera esango dugu Valverderekin batera: "
|
Hitz
egiteko gaitasunak —eta ez hainbeste geure burua ‘animalia razional’ edo ‘homo sapiens sapiens’ bezala definitzeak— egiten gaitu giza izaki" 111 Aristotelesek berak ere argi zuen hori, hain zuzen gizakiaren berezitasun nagusia —bestelako izaki bizidunekin alderatuz— gizakiak berak berezkoa duen logos delakoan ikusten baitzuen, zeinak aldi berean —... Kontua da, hizkuntzari esker bakarrik dela gizakia gai" estimulu erantzun" eskema hutsetik alde egiteko edo, bestela esanda, bere erreakzio instintibo primarioenak askatasunez kontrolatzeko.
|
|
|
Horregatik dio Heideggerrek: "
|
Hitz
egiteko gaitasuna ez da gizakiaren bestelako gaitasunen pareko bat. Hitz egiteko gaitasunak gizakia gizaki bezala ezaugarritzen du" 113 Gizakiaren izaera linguistikoaz jarduteak, bestela eta aldi berean, hizkuntzaren izaera gizatiarraz hitz egitera garamatza, eta, horrekin, hizkuntzaren beraren ikuskera gramatikal hutsarekin haustera edota beraren kontzepzio formal soiletik urruntzera.
|
|
|
" Hitz egiteko gaitasuna ez da gizakiaren bestelako gaitasunen pareko bat.
|
Hitz
egiteko gaitasunak gizakia gizaki bezala ezaugarritzen du" 113 Gizakiaren izaera linguistikoaz jarduteak, bestela eta aldi berean, hizkuntzaren izaera gizatiarraz hitz egitera garamatza, eta, horrekin, hizkuntzaren beraren ikuskera gramatikal hutsarekin haustera edota beraren kontzepzio formal soiletik urruntzera. Zentzu honetan, ezinbestean aipatu behar dugu Humboldt, zeinak lehen aldiz hizkuntzaren esentzia gizakiaren hitz egite errealean kokatzen duen:
|
|
2010
|
|
|
Zientzia linguistikoa, egiaz, hitz egitearen dimentsio kulturalean zentratzen da, hain zuzen," hizkuntza" bera —gogora dezagun Humboldt—" gizakiaren berezko gaitasun sortzailearen emaitza historikoa" delako37 Testuinguru horretan kokatu behar da, hain zuzen," konpetentzia edo jakite linguistikoa", eta, hortik abiatuz, baita gure autorearen ahalegina" hitz egitearen teoria orokor" bat abian jartzeko38 Helburu horri jarraituz, bada, Coseriuk, batetik —eta gorago aipatutakoaren haritik—, jarduera kulturala den hitz egite horretan bertan" hiru maila" bereizten ditu, hain zuzen," unibertsala, historikoa eta indibiduala" 39. "
|
Hitz
egitea" bera, ezeren aurretik," giza jarduera unibertsal edo orokorra da" —animaliek ez dute zentzu berean hitz egiten— eta nola edo hala" kongruentzia" logiko bati dago lotua40 Baina" hitz egitea, beti, hizkuntz komunitate historiko bati dagokion hizkuntza partikular bat hitz egitea da" eta, horrenbestez," zuzentasun" linguistiko baten menpe... " Hitz egitea", bestela," beti da indibiduala", alegia," banakoak gauzatzen du situazio jakin batean" eta, beraz, bada halaber" egokitasun" diskurtsiboaren araberakoa42 Kontua da, aurrerago ikusiko dugun bezala, hitz egitearen hiru maila horietaz jarduteak, egiaz, gaitasun linguistikoaren beste hainbeste dimentsio kontsideratzera eramango gaituela.
|
|
|
" Hitz egitea" bera, ezeren aurretik," giza jarduera unibertsal edo orokorra da" —animaliek ez dute zentzu berean hitz egiten— eta nola edo hala" kongruentzia" logiko bati dago lotua40 Baina" hitz egitea, beti, hizkuntz komunitate historiko bati dagokion hizkuntza partikular bat hitz egitea da" eta, horrenbestez," zuzentasun" linguistiko baten menpeko da ere41. "
|
Hitz
egitea", bestela," beti da indibiduala", alegia," banakoak gauzatzen du situazio jakin batean" eta, beraz, bada halaber" egokitasun" diskurtsiboaren araberakoa42 Kontua da, aurrerago ikusiko dugun bezala, hitz egitearen hiru maila horietaz jarduteak, egiaz, gaitasun linguistikoaren beste hainbeste dimentsio kontsideratzera eramango gaituela. Gure autoreak, bestetik, ezinbestekoa ikusten du hitz egitearen jarduera kulturala ere" hiru ikuspuntu" ezberdinetatik atzematea," energeia, ergon eta dinamis" kontzeptuekin ezaugarritzen dituenak43 Lehen biak, jakina, Humboldti hartutakoak dira, eta, egiaz, hitz egitea bera" jardueraren" (energeia) edota" produktuaren" (ergon) perspektibatik behatzeko moduen adierazle dira.
|
|
2011
|
|
|
Izatea edozeren predikatu lehen eta azkena da, bakunena eta osoena.
|
Hitz
egiten edo ezer pentsatzen dugunoro (subjektu predikatu eran baino ezin baitugu pentsatu edo hitz egin) izatea predikatzen ari gara. Izate hori zer gauzazkoena izaten da, mugatua hortaz; zerbait mugatua beti zerbait handiagoan kokatzen da, eta hori beste bat handiagoan, eta horrela azkengabe jarraian.
|
|
2017
|
|
|
" Nire infernua hautatu nahi dut; begiak zabalik begiratu nahi zaituztet eta borrokatu aurpegia ageri"; 97" Neri so ari zitzaidan, nik ere aurpegia altxatu eta begiratu nion"; 98" Errenditu egin zara, amore eman duzu.
|
Hitz
egiten zizun artean, bere gorbatari begiratu diozu". 99 Gainera, begiradaren aspektu erasotzaileak kutsu lizuna har dezake: " Hankartera begiratu diot eta arnasotsa atera dut[...] txundituta begiratu dit, gero zeharo lotsatu da eta hankak itxi ditu"; 100" Baina berak ez zuen ezer ikusi, ez dio nire aurpegiari begiratzen, nire titiei begiratzen zien"; 101" Uste dut aitzakia dela emakumeak komunetan sartzen ikusteko; irteten direnean, begietara begiratzen die lotsarazteko". 102
|