|
2000
|
|
|
Eta predikari ezin trebeagoa zen, eta are trebeagoa skribatzaile gisa. Eta jakizu, halatan, ezen hain nintzela, eta hain naizela Axularren prosa ederraren zale, non etxean nuen Gero a ere zorroan sartu eta Salamancarat ekarri bainuen, beharrezko bertze gauza guztiekin baterat, Zuberoatik
|
Espainiarat
ihes egin behar izan nuenean, Mathalasen denboran... —eta, begiak begietan iltzatzen zenizkidala, erran zenidan—:
|
|
|
nola espainiarrentzat izanen bainaiz frantses hemen Salamancan gauzak okertzen bazaizkit, zaude segur, Jainkoak ez dezala nahi, Doctor Navarrus ekin gertatu zen bezala. Eta horrela, bada —segitu zenuen—, nola bainekien ezen Miguel de Sandoval Salamancan zegoela, zeren kartazko harremanak bainituen harekin, hura Bordeleko unibertsitatetik
|
Espainiarat
itzuli zenetik, eta nola geratua bainintzen harekin ezen elkarri lagunduko geniola edozein hersturaren aitzinean, hala, Espainiarako bidea hartzen nuela, haren etxerat joan nintzen, non egin bainuen denbora bat, harik eta, Miguel de Sandovalen beraren esku luzeari esker, unibertsitateko latin irakasle izaiteko zortea izan nuen arte.
|
|
|
—Badakizu nola dauden gauzak, eta badakizu ezen isilpean bizitzea dagokizula urte batzuetan, kanporat joan nahi ez baduzu bederen, Kubarat, Perurat edo
|
Espainiarat
... Baina, zaude lasai, zeren bada hemendik bi egunetarat toki bat, mendi aldean dagoena, non bizi baitira indiar guti batzuk, guztiz fidatzekoak direnak, eta norat ez baita arimarik ere joaiten.
|
|
|
—Eta horrek, beraz, biok Kubarat joan behar duzuela erran nahi du, La Habanan hartu ahal izaiteko
|
Espainiarat
eramanen zaituzten galeoi flota arauzkoa... Cumanátik La Habanarako itsasaldiaz, berriz, nerau ardura naiteke, jakin dezazuen zein untzitan itsasoratu behar duzuen eta noiz, zeren ezagutzen baitut Cumanáko portuko marinelengan eta gainerako itsas jendeengan eraginik duen gizonik...
|
|
|
‘Koadro hori bertzerik ez ote duzu bizitzan? ’ Guztiz serios ihardetsi nion: ‘Ama,
|
Espainiarat
joan nahi nuke, neure lehengusuaren ikusterat, zeren uste baitut ezen harekin ezkonduko naizela’ Harritu eta larritu zitzaidan ama, eta pentsatzen hasi zen eroturik ez ote nengoen, halako moldez, non koadroa gordetzea erabaki baitzuen; baina, ikusirik ezen erremedioak are okerrago jartzen ninduela eta apetitua ere galdu nuela, berriro eseki zuen koadroa bere tokian. Eta hala joan ziren egunak, eta joan zen urtebete hura, eta egun batean Simón de Osorio —ene osaba hura, kakao saltzailea zena eta Caracasen bizi zena—, ohi bezala, bisitan etorri zitzaigun; eta ni, hatsarrean, alegeratu egin nintzen, zeren hark eman baitziezadakeen, benturaz, neure lehengusu haren berri.
|
|
|
Koadrokoa bezain segaila ote da? ’ Osabak keinu arraro bat egin zuen, deus ulertu ez balit bezala; eta ene ahizpetarik batek, hatza koadrorantz luzatutik, erran zuen segidan: ‘Rosak
|
Espainiarat
joaiteko asmoa du, zeren bere lehengusu horrekin ezkondu nahi bailuke... ’ Eta, orduan bai, osabak guztiz ulertu balu bezala, irri zabal bihurtu zen haren arestiko keinu estrainioa eta, eni beha, ihardetsi zidan: ‘Koadroko hori ez da zure lehengusua:
|
|
|
‘Rosak zurekin ihes egiteko asmoa du, baina jakin nahi nuke zuk harekin joaiteko asmorik ba ote duzun... ’ Zaldizainak burua beheititu eta erran zuen: ‘Hobeki pentsatu dut, eta uste dut nahiago dudala egunorozko ogia, egunorozko miseria baino’ Zer min eman zidaten haren hitzek, zeren zaldizainak promes egin baitzidan egun guti batzuk lehenago ezen zernahi egiteko prest zegoela, baita untzia hartu eta
|
Espainiarat
ihes egiteko ere, mila sakrifizio eta bertze hainbat buruhausteren artean, baldin zirkunstantziek hartarat bulkatzen bagintuzten! Ordea, ikusten duzu zertan geratu zen haren hitza eta haren promesa, eta asma dezakezu, halaber, nolakoa izan zitekeen ene dezepzinoa... halako moldez, non deliberatu bainuen ezen zuhurragoa izan behar nuela handik aitzina eta ezin gal nezakeela neure burua gizon bategatik... zeren pertsona bat behin eror baitaiteke traba edo behaztopa baten aitzinean, eror daiteke bi aldiz, baina ez hiru, eta ni hirugarrenerako bidean nintzen jada".
|
|
2003
|
|
|
Arras ezaguna dugu Baionan.
|
Espainiarat
jin ezpalitz...
|
|
|
Etorri ezpalitz.
|
Espainiarat
etorri ezpalitz presondegian sartuko luketen Frantzian.
|
|
|
Liburuaren lehen zatia, iragan urrunaz ziharduen hura, galdua bada ere, haren atalburuak gorde dira; eta titulu horiek argi erakusten digute historiaren ikuspegi kantabrista tubalista zerabilela: . Tubal cen Iapheten bortzgarren semea, eta Noeren illobassoa?,. Cein partetaric Tubal sarthu cen
|
Espainiarat
eta non eguin çuen bere lehenbicico egoitça?,. Tubalen hitzcuntça ala Escuara centz, ala bertce hitzcuntzaric?,. Escuara hitzcuntça çaharra[...] noblea, eta bertce hitzcuntcetaric ethorquiric gabecoa da?,. Cantabria icen hau nondic heldu den?,... 34 Beraz Etxeberri lapurtarrak erdarazko apologien eduki beretsua azaltzen zuen. Eta hein horretan ez bazen originalegia izan, mito kantabristak euskaraz garatzean esan daiteke aurreneko euskarazko historia lana idatzi zuela, aurreneko narratiba historikoa euskaraz, Klaberiak bere bertsoan eskatzen zuen huraxe; beti ere, diskurtso kantabrista hauek historia generokotzat har daitezkeen heinean, esan dugunez nahiko atenporalak eta beraz historikotasun gutxikoak baitziren.
|
|
2011
|
|
|
Kafea
|
Espainiarat
Portugaletik etortzen zen. Mugan bizi diren bertako biztanleek badute kafea kontrabandoz pasatzearen esperientziarik.
|
|
|
Irakurri dugu nola Jean Gastelou, Gabriel Lafourcade, Pierre... atxilotuak izan ziren tabakoa d. Espagne kontrabandoz pasatzeagatik, baina
|
Espainiarat
nola ekartzen zen. Tabakoa, kakaoa, patatak, tomatea eta bertze produktu batzuk Ameriketatik ekarri ziren.
|
|
2013
|
|
|
Zer trufak entzun letzazketen, Espanolen ganik, gure eskualde hautako fraideek, berriz, gerla ondoan
|
Espainiarat
itzulzen balire! Bainan badakit ez direla holako trufen menean emanen.
|
|
|
Zenbat aldiz ez ditugu othoiztu
|
Espainiarat
ihesi joanak diren gizon gazteak, itzul diten berriz herrirat beren eginbidearen bethetzeko! Eta hori eginen dugu berriz ere, heieri buruz den lege berriak ephea emanen dueno.
|
|
|
Eta nor ikusten omen dire hetarat biltzen?
|
Espainiarat
ihesi joan izan diren gazte batzuen etchekoak, eta maiz hoiekin betan, beren gizonak zuhurki sutik urrun egon zaizkotenak.
|
|
|
Hire egintzak
|
Espainiarat
pasatu delako pilotariarena balio dik.1555
|
|
2014
|
|
|
Orai su zelairat itzultzeko kuraiarik ez du sentitzen Lurok. Baina
|
Espainiarat
ihes eginik ama bakarrik uzteko errairik ez du Maitenak. Eta horregatik, trenean sarturik, hemen heldu da Luro surat berriz, maiatz hondar honetan, noiz eta bi soldadu, arnoz zeharo arrailduak, hasi baitira kasailan, eta bietarik batek tiratu baitio trenaren arrastatzeko zirrintari.
|
|
|
Zeinbeit urte berantxago, senar emazte horiek zuten eraiki, Zelai auzoan, oraino ageri den Zalduko jauregia, jaun etxe haundia izana zen etxea. Iraultza izan zelarik Frantzian, familia guziak
|
Espainiarat
ihes egin zuen eta geroztik ez da Hazparnerat sekulan agertu. Erran behar da, jauregiko nagusien eta Hazparneko hautetsien, bai eta Hazpandarren artean, harremanak ez direla beti hoberenetarik izan.
|
|
2015
|
|
|
Hilabetez kontrol judizialean izan eta gero, baldintzarik gabe askatu zuten prozedura akatsak tarteko,
|
Espainiarat
igorri gabe, hango justiziak eskatu bezala, Espainiako Auzitegi Nazionalean berriz epai zezaten.
|
|
|
Ez dakigu berenherrian mugazain horiek mendi handirik bazuten zaintzeko. Hemen, Larrungo mendia ederki zaintzen dute etaez da aspaldiko demboretan kontrabanda handirik sartuEspainiatik hunat ez eta joan hemendik
|
Espainiarat
. Egiaerran, jaun horiekin ez da jostetarik:
|
|
|
Hemen 40 bat langilerekin arizan dira lanean. Mauricek 1943an ihes egin zuen Frantziatik
|
Espainiarat
.
|
|
2016
|
|
|
17 urte eta 8 hilabete nituen. [...] Deportaziotik sartzean entseatu dugu haren berrien hartzen, baina izaki triste hori
|
Espainiarat
eskapu zen!", salatzen dute liburuko lerroek.
|
|
|
GAXINA: Joan den gauean, joana zen mugarat, hemendik
|
Espainiarat
ihesi zoazin gizon batzuen eramaiterat. Nonbait, mugatik hurbil, «sans culotte» multzo bat zauden guardian?
|
|
|
«sans culotte» etan sartu gaituzte, guk nahi edo ez. Bainan eskapatu gara eta nahi ginuke
|
Espainiarat
ihesi joan... Otoi, lagun gaitzazue!
|
|
|
Marie Jeanne Goyhenetche, idazlearen ama, Bankan sortu zen, Baigorritik ez urrun, 1911n, arrunt baliabide guti zuen familia batean. Hamar seme alaba familian, denak ttikiak eta lerroan sortuak, aita zuten lehenbiziko mundu gerratik
|
Espainiarat
desertore pasatua, inguru haietako bertze anitzekin gertatzen zen gisan. Gauza arrunta zen hori orduan.
|
|
|
Ez zituzten utzi nahi mugatik hurbilegi baziren. Ipartza zaharra ere
|
Espainiarat
pasatua zen ordukotz. Gure anaia gehiena hamarreko klasa (klasa= kinta) baitzen, biak han ginen.
|
|
|
Baziren bai,
|
Espainiarat
joan zirenak. Baziren frontetik desertatuak, gerla amaitu eta etorri baitira eta berehala sartu honarat.
|
|
|
Baziin ba
|
Espainiarat
juan zirenak. Baziin fronetik desertatiak gerla finitu eta jin baitira eta berehala sarthu hunarat.
|
|
|
Ez, ez dugu ikusi. Badira hor bizpahiru gizon
|
Espainiarat
pasatu nahi dutenak." Mobilizazioa zuzen zuzena bezperan izana zen edo egun hartan berean. " Ez, ez da deus.
|
|
|
Nire klasatik biga.
|
Espainiarat
joan ziren eta handik Ameriketarat. Gerra bururatu eta?
|
|
|
Ez zen gaztea ere. Oporrez etorri zelarik, kapotea plazako etxe batean bota zuen, Matxardenean, eta
|
Espainiarat
pasatu. Berrogeita
|
|
|
Azken galdera bat. Ikusiak ikusi, orain berriz haste balitz, ez zintezke
|
Espainiarat
joan?
|
|
|
Ez naiz segur joan nintekeela. Orain menturaz berdin joanen
|
Espainiarat
. Ez dautaxu zorririk aipatu.
|
|
|
Etxerat etortzen ginen sei zazpi egun bospasei hilabeterik Badira honarat uzten ez zituzten euskaldunak,
|
Espainiarat
eskapatuko zirelako beldurrez
|
|
|
Ez, ez, uzten gintuzten bai. Bainan bakarrak joaten ziren
|
Espainiarat
. Bakarrak bai.
|
|
|
Hura juan zen harat eta gure aitak, hau zela ta hura zela eta ni hemen gelditu. Geroztik izana da Ameriketarik jinik gure etxen, Bithiriña Salaberrian hantxet. Zuk
|
Espainiarat
juan nahi eta aitak ez?
|
|
|
Zuk
|
Espainiarat
joan nahi eta aitak ez?
|
|
|
Bat bakar bakarrik.
|
Espainiarat
joan zen eta han gelditu. Ez zen gehiago honarat itzuli.
|
|
|
Ziin aitak ina ziina. Izan ziren oporrak geldituak bai. Hemen
|
Espainiarat
gertatu zen mutiko bat. Bigarren bat ere.
|
|
|
Denak joan ziren, ala izan ziren zenbait eskapatu zirenak,
|
Espainiarat
edo horrela?
|
|
|
Gero bai egin ziren bizpahiru. Segidan ez zen nehor ere
|
Espainiarat
joan. Gerlarat joan ziren denak eta gero, hango berri ikusi zutelarik desertatu ziren horiek.
|
|
|
Franko gizon baino kapableagoa zen. Moldatzen zen zerbeit gisetarat. Oporrez etorri eta badea
|
Espainiarat
eskapatu denik?
|
|
|
Frango gizon bano kapabliagoa zian. Debrullatzen zian zerbeit gisetarat. Permisionez jin eta badea
|
Espainiarat
eskapatu denik?
|
|
2019
|
|
|
‘Pierre Apeza
|
Espainiarat
pasatzea bigarren gerla handian’ goiburupean argitaratu den liburua 8 eurotan salgai topa daiteke Beran ere, Agara eta Irene. Liburu horren aurkezpena egiteko urtarrilaren 17an Beran izan ziren Jakintza elkarteko kideak.
|
|
2021
|
|
|
Honela, Amadourrek ia bi urte egin zituen Tuniseko erregearen zerbitzura. Atxikitze horren berriak heldu ziren
|
Espainiarat
, eta Naiarako dukearen ahaideek dolu handia egin zuten; baina herriaren ohorea maite zutenek galera handiagotzat jo zuten Amadourrena. Eta heldu zen hotsa Arandako kondesaren etxera, non, memento hartan, Avanturade larri gaixorik baitzegoen.
|
|
|
agian ez! Behobiako mugan gira bada, batzu
|
Espainiarat
buruz, bertzeak Frantziarat.
|
|
|
Atzo finitu dut bere bizia kondatzen duen liburu azpimarragarria (Le Pere Lafitte; entretiens, souvenirs avec Serge Monier, Ed. Elkar). Hura kapable zen Alemanen harat hunatak mapa batean markatzeko eta bazekien informazione horiek nola igorri
|
Espainiarat
eta ipar Afrikara eta partikulazki Alemanen arma berrien erakusgai baliosak!
|
|
|
Italiak hetsi ditu bere" mugak"; orai, etorkinek hartzen dituzte beste bide batzu: pasatzen dira Maroko erresumatik
|
Espainiarat
, handik Euskal Herrirat heltzeko. Urte huntan kondatu dituzte jadanik 48 000 sartze irregular.
|
|
2022
|
|
|
Esneontzietan sartu eta muga zeharkatzen zuten: Frantziatik
|
Espainiarat
, Lapurdi eta Nafarroan gaindi, beraz. Dentela ere berdin:
|
|
|
Kontatu du berez ahuakatea Erdialdeko Amerikatik datorrela, klima epel eta lur bolkanikotik. Alta,
|
Espainiarat
eraman zutelarik, buztin lurrak ez zion zuhaitzari arnasten uzten.
|
|
|
Espainiako Gerran Sanjurjoren ondoan jarraitu zuen. Haren pilotu izan zen, eta elkarrekin Portugaletik
|
Espainiarat
abionetan zetozela, istripua izan zuten. Sanjurjo jenerala bertan hil zen, eta Ansaldo larri zauritu.
|