|
2000
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago mintzo poetiko hau ez dela tradizionala (seda edo sare pasartean izan ezik), eta hemen poeta (ezkonszienteki, itxuraz) garaiko olde, irrazional, baten ukitutik irudi, ez razionaletara, lerratu da.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago, definizio honek ez duela arazoa asko argitzen; baina, eta hori litzateke bere asmoa, egon diren eta gaur egun dauden nazioari buruzko definizioen zerrenda amaigabearen eta inguruko nahasketaren isla den neurrian, gaiaren zailtasunera gerturatzeko gonbidapena luzatzen digu. Horrela, nazioari eta nazionalismoari dagokien gaiari heldu nahi izanez gero, ikertzaileak ezin dio errealitateari uko egin:
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago, Estatu sortu berriak ez zuela oraindik Antzinako Erregimenaren hezkuntza eraikuntza ordezkatzeko mekanismorik; baina horren suntsitzea bultzatu zuen.
|
|
|
Ondorio gisa edo, Moyano legearekin administrazio publikoko erakunde espezializatuak sortu eta indartu zirela esan daiteke, Medina rekin196 batera.
|
Esan
beharrik ez dago administrazio mailako funtzioak betetzeko, Estatuaren izugarrizko enplegatu piloaren sorrera ekarri zuela horrek, nolabaiteko administrazio ejertzito zibilaz funtzionario armada hitz egin daitekeelarik197 Bestalde, beste arlo guztiekin gertatuko zenaren antzera, administrazio egiturei zegokienez ere, lege honek hezkuntza sistema liberalaren ezaugarri nagusienetariko bat indartu z... Horrela administrazio egitura uniformea ezarri zen, non adar guztiak, antolaketa hierarkikoaren barruan noski, zentrotik eraikitzen zen enbor sendoari lotuta zeuden.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago, Estatua esaten dugunean eta aipatu ditugun interesez ari garenean, Estatu Nazioaren markoan kokatzen zen gizarteko klase boteredunez hitz egiten dugula, nahiz eta Estatu Espainiarraren kasuan interpretazio honek bere mugak izan. Egia da burgesia boterea hartuz joan zela pixkanaka eta boterera iritsiko zen klasea zen, baina ez da hau Europako beste Estatu batzuetan izandako prozesu, iraultzailea?
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago, alde batetik gaztelaniaz alfabetatuta zegoen elitea (politikoa, kulturala, ekonomikoa) zegoela eta, bestetik, populazio masa analfabeto handia, (gaztelania herritar batzuen hizkuntza izan ala ez izan). Benetan indarra izan zuen elementua, elite horien hizkuntza izan zen (ez da berdina hizkuntza arrunta edo hizkuntza idatzia, kultur hizkuntza izan ala ez izan, kultura, kultoa?
|
|
|
Letra gorri larriz.
|
Esan
beharrik ez, asko gustatu zitzaidan. (Han eta hemen galdetu nuelako) ziur dakit Lizardiri buruzko Orixeren olerki batetik hartutako hitz sentikorrak direla.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez badago ere, kodegintza berriaren helburuak bide irekitzetik datoz. Haren giltzarria eta barne zokoak plazaratzeko asmotan, Halperinek laburbildu ditu Napoleon Bonaparte zenaren jomugak:
|
|
|
Izan ere, Carnap, Vienan egon arren, filosofia analitikoaren lehenengoetako zutabea izan zen61 Heideggerren eta heideggertarren aldetik emandako erantzunak aintzat hartu gabe, Vienako Zirkuluaren partaideek, Neurathek eta Carnapek, batik bat, beren erasoa metafisikoei zuzenduriko galdera probokatzaile batean laburbiltzen zutela esan genezake, alegia: ‘Zer nahi duzue esan horrekin? ’
|
Esan
beharrik ez dago ikuspegi honetatik heideggertarrak ezin duela ez bere terminoen erreferenteak seinalatu ezta bere adierazpenak egiazta edo errefusa ditzakeen modua zehaztu ere. Reichenbachen hitzetan:
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago frankismoaren parafernalia oso nabaria zela sasoi hartan. Hiriko jaietako Salbean Udaletxetik Santa Mariaraino paliopean eramaten zuten Franco.
|
|
2001
|
|
|
M. Butor en La Modification (1957) nobelaren ostean hedatu zen kontateknika honekin, heriotzaren ikuspuntu arras fisiologikoa aurkezten zaigu, baina hori bakarrik ez, irakurleok iheslearen solasaren hartzaile testualak bihurtu ere bai.
|
Esan
beharrik ez dago, bigarren pertsonan antolatutako kontaketa honek izugarrizko indar narratiboa duela, azken batean, iheslearen ezinegona barne elkarrizketa gatazkatsuaren bidez aurkezten baitzaigu. Horregatik dauka hainbesteko indarra iheslearen planoak, W.
|
|
|
mutila, neska eta psikiatra.
|
Esan
beharrik ez dago, triangelu horretako lehenengo bi kideen sexuak bestelakoak ere izan daitezkeela, eta homo/ hetero kontuez haratago, hirugarren elementuaren garrantziak baldintzatzen duela, ezpairik gabe, sedukzioaren joko modernoa. Trebezia eta trikimailu kalkulatuez engainatzen zuten Tenorio edo Casanoven garaiak pasa diren honetan, dagoeneko ezinezkoa zaigu, halaber, maite dugunari" I love you" edo" estoy por tí" bezalakoak botatzea, are gutxiago Euskaltzaindiaren arauak beteko lituzkeen" gustatua nago zutaz" gorritu gabe aitortzea.
|
|
|
Andra Pradeshen, berriz, herriko handi mandiek emakume haurdun bat jainkoei sakrifikatu zieten, goialdetik euria ekar zezan.
|
Esan
beharrik ez dago: emakume hori dalita zen.
|
|
|
Eta nik ez dakit, baina azkenerako herrestan neramatzan zainak; elkar nahaspilatzen zi  tzaizkidan abenidetan, katrapilatzen zitzaizkidan liburutegi hautsak hartuetan, kon  tzertuetan, baso usaintsuetan, oinezkoen hanketan bezala autoen gurpiletan.
|
Esan
beharrik ez dago noski, egoerak okerrera egin zuela egunez egun, orduz ordu; kalera irtete hutsak arazo imajinaezinak sortzen zizkidan, eta laster batean pausorik eman ezinda geldituko nintzela ikusita zegoen. Gauzak horrela, etsipenez eta minduraz, har nezakeen erabaki bakarra hartu nuen.
|
|
|
Hitzaurre eder bat du liburuak(" Nondik eta nola") eta are ederrago den eskaintza.
|
Esan
behar ez nukeenik esatera ausartuko banintz, honelako zerbait esango nioke egileari: " Kanpora begira ageri zara beti zure idazlanetan, barren aldera baino areago.
|
|
|
Orain, ordea...
|
Esan
beharrik ez jakintza izeneko lan astun, aspergarriak egiten ditudana; etsi etsian gainera, bestetaz ahazturik. Eta hona non datorkigun Loidi bere lehenbiziko nobelarekin.
|
|
|
Eta kantatzea, jolasean eta dantzan egitea, maitatzea dira.
|
Esan
beharrik ez dago maitatzean ere mailak daudela, biziago maitatzea (maitariago bihurtzea) izan daitekeela norberari beharrezko zaion jakia beharrezkoago zaionari ematea. Areago norberaren psikea (bizitza hilkorra) beste maitagogoaren zoeren (goi bizitzaren) alde ematea.
|
|
|
Pentsa, nahi zuenean, inpunitate osoz, nahi zuen tokian agertzen zen elementu bat, nahi beste bitarteko erabiltzen zuena, nahi zuena egitea bazuena...
|
Esan
beharrik ez dago geuk egiten genituela gero Borgesen izenean erreibindikatzen ziren ekintzak. Geu ginen Borgesen azpiegitura, laguntza logistikoa eta militantzia.
|
|
|
batzuek ulertu bai, baina ez ziren ulertu zutena adierazteko gauza; beste batzuek ulertu bai, baina gogotik saiatu dira ulertu dutena ahalik eta ilunen transmititzen, beste inork uler ez zezan, beren jakinduriari ahalik eta etekin handiena ateratzeko, beren burua kasta baten moduan iraunarazteko; pare bat baizik ez dira ulertu bai, garbi adierazten jakin bai eta, gainera, garbi adierazi nahi izan dutenak.
|
Esan
beharrik ez dago hauek idatzi eta esan dutela, aspaldi, idaztea eta esatea merezi zuen guztia. Gainerakoa zaborra da.
|
|
|
40, bai, berrogei, horixe baita nire oinetakoen neurria.
|
Esan
beharrik ez dago ez genuela KAOSeko agentea harrapatu. Uste nuen kritika gogorrak entzungo nituela zenbaki zifratua ahazteagatik, baina txipa prestatu behar zuen agentea –gaztea zen, ofizioan berri samarra–, errua elkarren artean banatzeko prest azaldu zen:
|
|
2002
|
|
|
Beste norbaitzuek, santu biurtu nahiko dute.
|
Esan
beharrik ez dago Aresti ez zela ez bata ta ez bestea, ezur eta aragizko gizon kontradiktorio bat baizik. Gizon ona zela ziur nago, eta funtsez bihotz zabala.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago, generozko literatura honek merkatuari gero eta gehiago begiratzen dion sorkuntzarekin lotura nabarmenak dituela. Edonola ere, bada, gure ustez, euskal eleberriari dagokionez gutxitan aipatu izan den kontu bat:
|
|
|
Arrieta, A. Urretabizkaia, L. Oñederra eta I. Rozas ditugu artean eleberriak kaleratu dituztenak; guztira, 5 emakume idazle.
|
Esan
beharrik ez dago, kopuruok urruti daudela Alicia Redondo Goicoecheak 1998an kaleratutako emaitzetatik. Ikertzaile honen arabera, artean argitara eman diren Espainiako nobelen egileen artean 174 emakumezko dira10.
|
|
|
3), sistema hitza Claudio Guillenek erabili zuen lehenengoz 1971n, eta, gerora, teoria enpirikoak eta polisistemen teoriak erabiltzen duten terminologiarekin bat etorri da.
|
Esan
beharrik ez dago, azken hauek, hots, teoria enpirikoak eta polisistemen teoriak, euren izaera zientifikoa defendatzen dutela eta behin eta berriro azpimarratzen dituztela beren hurbilpenetan dauden oinarri epistemologiko
|
|
|
Eleberriak herritartasuna defendatu nahi du, tradizioa, zibilizazio modernoaren erasoaren aurrean.
|
Esan
beharrik ez dago ideologia katolikoa oso presente dagoela Agirreren bi nobeletan, eta narratzaileak garaiko euskaldunen herri hizkera islatu nahi izanak autorea Aranaren planteamendu puristetatik urrundu egin zela erakusten du. Egia esan, Agirreren arrakasta elkarrizketen freskotasunari zor zaio, nahiz eta freskotasun hori, Lasagabasterrek dioenez (1985), mende erdi batean ez zuten aprobetxatzen jakin eleberrigile errealistek.
|
|
|
Guztiok bilakatzen gara aditu, inor aditu ez izatearen ondorioz (ikus, bereziki: 2.1 atala). 35
|
Esan
beharrik ez dago, gaur egungo egoeran, historia sozialaren motor arrazionaltasun teleologikoa
|
|
|
Hanka sartzea eta berriro sartzea.
|
Esan
behar ez diren hitzak, egin behar ez diren okerrak... Ezgauza haizela uste izan arte.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez badago ere, labayru ikastegiaren ospakizuna izan da, beharbada, mendebalde honetan bizi dugun zerarik aipagarriena, euskalgintzaren ikuspegitik behinik behin. Ez noa hemen horretan luzatzera.
|
|
|
Ohikoa izaten da presoek beren artean akordio ezkutukoak egitea eta akordio horiek lege bihurtzea.
|
Esan
beharrik ez dago, lege horien egileak gizakien artean utzienak eta zabarrenak izaten direla gehienetan. Izan ere, espetxe barruetan sortzen diren sozietateetan zantarrenek ezartzen baitiete beren legea besteei eta gizagaixook lege horiek bete beharrean aurkitzen dituzte beren buruak.
|
|
2003
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago bai Piketty eta Saezen obrak eta bai Krugmanen idatziek modu askotako polemikak piztu dituztela eta asko direla ikerketa horien baliagarritasuna zalantzan jarri dutenak. Hala ere, bada ezpada abisoa ematen du editorialistak behin eta berriro:
|
|
|
Astearen hasieran ustez etakide izatera hel zitezkeen pertsona batzuk harrapatu eta astearen erdian «Egunkaria» itxi eta jende gehiago atxilotu zituztelako.
|
Esan
beharrik ez dago Madrileko esatariak asmatu egin zuela izenburuarekin, astea beltza izango baitzen ETArentzat, harrapaketengatik, batetik; eta, bestetik, «Egunkaria»rekin batera euskara bera irteten zelako kalteturik, eta ETAren ikurretako bat euskara da, jakina denez. Euskarari erasotzea, beraz, ETAri erasotzea da.
|
|
|
Aurten, gure arteko lanik ezaren arazo larria jarri nahi izan deuskue aurrean.
|
Esan
beharrik ez dago, guztiok ondo dakigulako, lanik ez hori zenbaterainoko problema sakon larria dan mundu zabalean eta, batez bere, gure artean.
|
|
|
Hau eskandalua...
|
Esan
beharrik ez dago, ez zaitudala etxetik ikusi gura.
|
|
|
Jakintza Antzinako Erroman sibaritak (gustu bikaineko gizabanakoak) erabiltzen ziren pozoi baten existentzia kutsa zezaketen zapore mingotsak zehazteko.
|
Esan
beharrik ez dago kasu horietan trebetasunaren mende zeudela bizirik jarraitzea ala ez. Bartoshukek urtetan zehar aztertu ditu gustuaren zentzua bereizten duten ezaugarri biologikoak, eta arreta berezia jarri du papilen funtzioan.
|
|
|
Erabiltzen ari den elektrodoaren kapazitatearen arabera, intentsitate bat edo bestea erabiliko da, baina 1,5 ampererekin nahikoa izan daiteke.
|
Esan
beharrik ez dago soldatze lanak egiten ari diren bakoitzean babes eskularru eta betaurrekoak erabili behar direla.
|
|
|
Ikasturtearen amaieran lan arrazoiak direla eta, familia hori herri euskaldun batera joan beharrean aurkitzen da, hau da, euskara hutsez bizi den herri batera.
|
Esan
beharrik ez dago bertako eskolan ere euskara hutsez ari direla (ereduan), eta A ereduko eskola horrek zer nolako laguntza eman dien teorian gure inguruan ofiziala den euskara ezagutzeko. Beraz kontuak atera ikasturte hasieran zer suposatuko duen Euskal Herriko beste errealitate kultural batekin topo egitea.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago egoera horretan nekazarien bizimoduak okerrera egin zuela. Baserritarrek funtsean bere burua asetzeko eta hamarrekoak eta jabe millaristen errentak ordaintzeko egiten zuten lan oraindik XVIII. mende bukaeran.
|
|
2004
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago erlijioak desprestigio sakona pairatzen duela zenbait sektore sozialetan, neurri batean, Eliza katolikoak gizartean galdu duen legitimitate eta botere eskergaren ispilu; nahiz eta katolizismoak milaka jarraitzaile eduki euskal gizartean. Prozesu horrek atzeraezina dirudi, Gasteizko gotzainaren lantuen gainetik.
|
|
|
Haatik, berez prozesuko eskubide eta bermeak diren oinarrizko eskubideei dagokienez, guztiz zentzugabea izango litzateke kasuan kasuko urratzeari aurre egiteko, zuzenbideak jurisdikzio arruntean ezartzea, hala prozedura paralelo bat edo batzuk, nola oinarrizko eskubidea urratu eta konpondu gabe utzi duen prozesuaren atzetik beste prozesu bat.
|
Esan
beharrik ez dago lehenengo irtenbidea zentzugabea dela. Bigarren irtenbideak jurisdikzio prozesuak bikoiztea ekarriko luke.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago egileak euskarazko liburu hauetan darabilen hiz kuntz ereduak idatzizko zein ahozko euskal literaturaren tradizioarekiko al daketa errotikoa edo, agian hobeto, etena ekarri zuela. Aranari leporatu izan zaizkion hutsegite nabarmenen artean, hain zuzen, garbizalakeriarena izan da, hots, erdal jatorrizko hitzak onartzeari zion higuina.
|
|
|
Aldizkari honen lehen zenbakia 1929ko urtarrilaren 15ean kaleratzen da, Bilbaon, euskaraz eta gaztelaniaz, azalean «Pizkundea» ikurra dakarrela.
|
Esan
beharrik ez dago lehen aipatutako Euzko Deya duela aurrekari. Sarreran, Eus kal Pizkundearen eragile eta gidari teorikotzat Astarloa eta Aranaren izenak ai patzen dira (201).
|
|
|
puntuen aurretik.
|
Esan
beharrik ez dago karlismoa Aro Garaikideko fenomenoa dela, eta beraz hurrengo atalean egon lukeela.
|
|
|
ez ikasleak abertzaletzea, baizik errealitatea ulertzeko bidea eskaintzea horretarako ahalik eta historia zientifikoena irakatsiz.
|
Esan
beharrik ez dago ikuspegi horrekin bat.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago, inplikazio kooperatiboaren ahuldade multzo horrek, bigarren atalean deskribaturiko potentzialtasunen ustiapen txarragoa dakarrela.Hau da, inplikazio kooperatiboaren higadurak ondorio negatiboak izan ditzakeproduktibitatearen hobekuntzan, kostu aurreztean eta eraginkortasunaren hobetzean.
|
|
|
Boterea, estatumota diferenteak, gobernu molde hobeak, politika eta etikaren arteko erlazioa, justizia, boterearen zilegitasuna, botere horren indarkeriaren erabileraren legalitatea ala ideia politikoak eta ondoriozko ideologiak?
|
Esan
beharrik ez dago galdera horien erantzunek bestegaldera batzuk sortzen dituztela. Esate baterako, zein da Filosofia Politikoak ikertu beharduen objektu nagusia?
|
|
|
Kooperatibak eta sindikatuak sustrai bereko mugimenduak dira, bien sorrerak xx. mendeko langile mugimenduan kokatzen baitira.
|
Esan
beharrik ez dago, xix. mendearen hasieran, Frantzian erroturiko lehen lan elkartuko kooperatibaksindikatuek sortu zituztela. Gaur egun ere, Frantzian autoeraketaren aldekosindikaturen bat egon badago:
|
|
|
Hamahiru elkarte sektorial, bederatzi kooperatiba, eta hirurehun baserritarretik gora Lurgintzaren bidez eraman ditugu gure gestio tekniko ekonomikoak, gure kooperatiba eta elkarteetako administrazio eta koordinazio lanak eta abar.
|
Esan
beharrik ez dago Lurgintzak oso paper garrantzitsua jokatu behar duela baserritarron zerbitzura eta gure interesei begira lan eginaz.
|
|
|
Azkeneko" kornikalduna" Dolly Pentreth zeritzan andrea izan bide zan, 1777 ko Abenduaren 26ean, 102 urtetan hilla.
|
Esan
beharrik ez: Cornwallis’ko lege hizkuntza inglesera zan.
|
|
|
Signora Mariak ez ditu agurtzen herriko neskarik politenak.
|
Esan
beharrik ez dago ez duela Livia ere agurtzen. Burua tente mantentzen du aurrera begira, eta inor ez balego legez pasatzen da neska gaztearen albotik.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dut futbolarekin eta kirolarekin lotutako posterrez apainduta nituela orduko gelako paretak: Arkonada, Zamora eta Lopez Ufarteren posterrak; bi liga irabazi zituèn taldearen egutegia, eta beste argazki asko, hango eta hemengo egunkari eta aldizkarietatik ebakiak:
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago gurean ez dela honen parekorik, ezta proiektu mailan ere. Eta egon luke, ez Belgikan egindakoa kopiatzeko, preseski, nazioarteko gomendioei jarraitzeko baizik.
|
|
|
elikadura baino beharrezkoago duke gizakumeak afektibitatea.
|
Esan
beharrik ez dago, batere elikatu gabe gizakia —eta animalia oro— hil egiten dela, goizago edo beranduago. Afektibitatearen premia ez da, haatik, txikiagoa, hura falta denean ondorioak hain tragikoak ez badirateke ere hain denbora laburrean.
|
|
|
behar fisiologikoak (hotzari, beroari edota euriari aurre egiteko), behar sozialak (pudorea, rola, irudia, moda, itxura jakin bat eman beharra...), behar psikologikoak (autoestimua edota autoirudia zaintzearren, motibazio inkontziente batzuei erantzuteko, behar konpultsibo bat asetzeko...).
|
Esan
beharrik ez dago motibazio sozialak eta psikologikoak oso lotuak daudela. Arroparen adibide xume honek argiro erakusten digu ondasun baten erabilpen balioa (behar fisiologikoak asetzen dituena, kasu honetan) beharrizan psikosozial batzuek gaindeterminatzen dutela, truke balioa determinatzerakoan eragin zuzena, eta ez ttipia, daukatelarik.
|
|
2005
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago transplante edo grefak egiten dituzten medikuen laguntzarik gabe komertzio hau ez litzatekeela existituko. Mediku eta ospitaleen artean, Frontline kazetako ikerketa ekipoak lau sail egiten ditu, organo trafikoaren aurrean duten jarreraren arabera.
|
|
|
Bata ariketak egiten hasi aurretik, eta, egin ondoren, bestea, bien artean zein aurrerabide egin den ohartzeko.
|
Esan
beharrik ez, autore guztiek nabarmentzen dutena, hots, antena bidez bota aurretik altuan irakurtzea derrigorrezkoa dela. Emma Rodero ren hitzak ekarriko ditugu horren dudarik inork izan ez dezan (2003: 402).
|
|
|
Eta gauza bera Euskal Herria. (
|
Esan
beharrik ez berak" El País Vasco" esaten zuela). Hau ere aldatu egin da(" ha cambiado").
|
|
|
Agerpen llabur bat baino ez.
|
Esan
beharrik ez daukat nor zen emakume eder itxurako hori.
|
|
2006
|
|
|
ugaztunei.
|
Esan
beharrik ez dago: hemendik pasatu ez
|
|
2007
|
|
|
Eye tracking sistemen kasuan, zuri beltzeko imajinekin dihardutenez, gris argi batean islatzen da esandako efektua.
|
Esan
beharrik ez dago efektu hori desagertu egiten dela argi iturria ardatzetik urrun jartzen bada; orduan, begi ninia ilunago agertzen da irudian.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez, hedakuntza hau gauzatu ahala, dena kiskali, eta bizia erauzita desagertuko dela Lurretik.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez: baldintza horietan bizi arrastorik ez.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez: Portugalen ez ziren gertakari hauek mamitu, eta portugesak A maila bakarra atxiki zuen.
|
|
|
Westfaliako bakea Münster en egin eta geroagoko beste kobre grabaki batean Andre Germania tronuan dago, aurrean Frantzia eta Suedia txikiak.
|
Esan
beharrik ez dago, errepresentazio hauek guztiak, dekorazioan eta (pabiloiak, etab.), antzinateari erreferentziaz kargatuak egon ohi direla.
|
|
|
503
|
Esan
beharrik ez, beraz, erreala ez dela berdin, dagoen dagoena?, eta esaunda horrekin ez dela statu quoa justifikatu gura, Hegel-i maiz egozten zaion bezala (Nietzsche-k, adibidez).
|
|
|
Baina, hasieratik hasteko, kontzeptuaren jatorriarentzat pentsamendu alemanean (Alemaniara mugatu nahi dugu orain), aipagarrienak, beren eraginagatik, Montesquieu eta Voltaire izan dira zalantzarik gabe.
|
Esan
beharrik ez, bion itzelezko eragina, Alemaniaz beste, Europa osoak ezagutu duela. (Hirugarren lekuan Condillac gehitu litzateke).
|
|
|
|
Esan
beharrik ez, azpian beti Kant-en bereizkuntza dagoela, arrazoimen («Vernunft»), adimen («Verstand») eta sentimenaren artean, bakoitza bere zereginarekin eta balio eremuarekin.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez, gai polemikoak dira. Guk, polemika baino gehiago, argi pixka bat bilatuko dugu, hau da, irakurketan saiatuko gara, autoreak eta testuak.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez, hiztunak ez duela deus zerotik asmatzen (hizkuntza arbasoengandik datorrena, nolabait gainezarri egiten zaio hiztunari bere edukitasun eta forma guztiarekin), eta hala ere hiztun bakoitzak bere bere hizkuntza dizu, berak sortzen dizu (hizkuntza pentsatzea kontrarioak pentsatzea da).
|
|
|
Kontzeptuaren jatorriarentzat pentsamendu alemanean (Alemaniara mugatu nahi dugu orain), aipagarrienak, beren eraginagatik, Montesquieu eta Voltaire izan dira zalantza gabe.
|
Esan
beharrik ez, bion itzelezko eragina, Alemaniaz beste, Europa osoak ezagutu duela (hirugarren lekuan Condillac gehitu litzateke).
|
|
2008
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago: gazte izatea, ume izatea bezalaxe, garai historiko eta gizarte testuingurura moldatzen den definizioa da.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez: medikuntzaz nik ezer ez dakidalarik, beste sargune bat behar nuen.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago tasa hauek batez besteko ohiturak islatuko dituztela. Baina, herritarren artean ohiturak ez dira inondik inora homogeneoak.
|
|
|
Egunkariak euskaraz irakurtzeko ohitura zehatz mehatz neurtu nahiko bagenu, berez, egunkari elebidun horien irakurleen kasuan, galdetu egin genieke bertan argitaratzen diren euskarazko eta erdarazko albisteak irakurtzeko duten ohiturari buruz.
|
Esan
beharrik ez dago, baina, horrek izugarri zailduko lukeela gure lana, eta elkarrizketatuen pazientzia agortzeko arriskua ere ez litzakeela nolanahikoa. Informazioa horrela biltzeak eta prozesatzeak zer lan eskerga eragingo lukeen ikusita eta elkarrizketatuei zer enbarazu sortuko geniekeen jakinda, ez zuela merezi erabaki genuen.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez Ultimátum izango zala, baina arrainarena hobeto ulertzen.
|
|
|
Eginbehar horiek TLOren 30 artikuluak zerrendatzen ditu.
|
Esan
beharrik ez dago, eginbehar horiek aldi berean tributu betebeharpekoaren eskubide edo ahalmenak direla. Hurrengoak dira:
|
|
|
Nahi nuena lortu diat, bai.
|
Esan
beharrik ez zegok berek daukatela ontzia. Oraindik ez zekiat non; baina altxorra aurkitzen dugunean bazterrak miatzen hasi diagu.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago ez niola jaramonik egin; jauzika, adarrak bereiziz eta bidea zabalduz, aurrerantz korrika jarraitu nuen, gehiago ezin eta gelditu nintzen arte.
|
|
|
–
|
Esan
beharrik ez huen! –atera zen Hands?.
|
|
|
–
|
Esan
beharrik ez dago egunero aldatzen zuela atorra, argitu zuen Carmenek irribarre batekin, eta atseden hartu zuen gero.
|
|
|
Zehaztu dezagun, ordea, euskaraz, sintagma motari baino kasuari erreparatzen zaiola gehiago, besteak beste, sintagma motek, ingelesez ez bezala, ez dutelako posizio des berdinetan funtzio desberdinen berri ematen.
|
Esan
beharrik ez da, laguntzaile mota zehaztea ere garrantzitsua dela oso, hauek aditzaren oinarrizko osagaien berri ematen digutelako euren presentzia beharrezkoa izan gabe esaldian.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago hauetako anitzetan ea> gisako fonetismoak ematen direla. Orobat aipatzekoa gaztelaniar fonetikaren eragin zuzena, s> > j> gisako bilakaeran, adibidez, Ezkizarana > > Ezkijarana, > Kanpozarra > Kanpojarra, Arabako Basalde > > Bajalde, > Basauri > > Bajauri> eskualde, aspaldi, gaztelaniaztatuko kasuen araberakoa.
|
|
|
Bestetik, (8) an eta (9) an lehiaketa> publikoari> publizitatea> eman> ageri da eta (10) ean berriz, lehiaketa> koa> rgitara>
|
Esan
beharrik ez dago bigarrena dela egokiena, kakofoniarik ez dagoelako eta publizitatea> eman> gaztelaniazko dar> en kalkoa delako.
|
|
|
Ikusi da nola S. Arana Goiri-k Egutegia erabili zuen bere euskal izende gi berria zabaltzeko, beraz hizkuntzaren inguruko bere lana ezagutzera emateko.
|
Esan
beharrik ez dago antzeko asmoak erakutsi zituela López
|
|
|
Eta ez ikertzaile eruditu soil moduan, baizik baita euskararen zabaltze lanean («difusión»).
|
Esan
beharrik ez dago «órbita de vascófilo» edo euskaltzale gisa «gorputz eta arimaz» aritzea205, hizkuntza zabalduz, militantzia nazionalistaren agerpen argia dela (hain ageria ezen garaian bertan antzematen zuten «separatismo» salaketak eragiteraino). Azkuek, jakina, ez zion bere euskaltzale jarduera horri «nazionalista» deitzen, batetik adjektibo hau oso lotuta zegoelako jeltzaleekin (horrek aldean zekarren konnotazio alderdikoi, inplikazio independentista eta mamu separatista guztiekin), eta bestetik «vascófilo» gisako izen kulturalistak, politikoki neutralagoak izateaz gain, deskriptiboagoak ere izan zitezkeelako bere lana azaltzeko orduan.
|
|
|
Maiz aipatu izan da Azkue «odol gorria» zela (Txomin Agirre «odol zurbilaren» aldean), bataren bitalismoa eta bestearen pasibotasuna irudikatzeko249
|
Esan
beharrik ez dago, izaera bizi eta aktiboa izateak ez duela berez erromantizismoarekin zerikusirik, baina argi dago halako tenperamentua izatea ondo uztartzen dela joera erromantikoekin. Tenperamentu horrek Azkueren lanerako joera nekaezina eta are bere gustu zein sorkuntza estetikoen zergatia ulertzen laguntzen du.
|
|
|
«quiera Dios que una vez aprobado el texto autonómico podamos elevar al rango merecido a la Academia de la Lengua»85 Izan ere autonomiak euskara erabiliko zuen administrazio eta hezkuntza sistema ekar zezakeen, eta hizkuntzaren erabilera ofizial horrek arauak eta ereduak zituen, gaztelania euskara hiztegi normatibo bat adibidez.
|
Esan
beharrik ez dago bide hau Gerra Zibilak eten zuela.
|
|
|
Baina izatez, formalki plana Arana Goiriri eskatzea Ademari edota Guilbeauri zegokien, eta haiek ez zutenez eskatu (antza Daranatzen akta aski zitzaien), Broussain eta Azkue ere ez ziren saiatu.
|
Esan
beharrik ez dago, jatorrizko proiektua ez eskatzea ez zela oso prozedura txukuna izan, baina izatez Arana Goiri bera ere ez zen molestatu bere plana Guilbeauri edo kongresukideei helarazteaz. Hortaz Guilbeau, Adema edo Azkue arduragabeak izan baziren, Arana Goiri ez gutxiago.
|
|
|
Hortaz, tentsio politikoa laster igaroko zela espero bide zuen Azkuek.
|
Esan
beharrik ez dago, gatazkak baretu barik larritu egin ziren, laster Gerra Zibila lehertuz. Frankismo garaian, jakina, ezinezkoa izango zen ezer argitaratzea.
|
|
|
Esteban Bilbaori idatzitako gutunean bezala, hemen ere, euskara irakastean gaztelania hobeto menperatuko dela esaten da, eta gainera euskaldunen leialtasun politikoa bermatuko duela estatuak.
|
Esan
beharrik ez dago, proposamen guztiz moderatu hauei estatuak ez ziela inolako jaramonik egin.
|
|
|
317 «Una encuesta pro euzkera. La opinión de don Resurrección María de Azkue», Euzkadi, 1934.11.08
|
Esan
beharrik ez dago «Euzkalerria», zetarekin, egunkarikoen transkribapena dela, Azkuek eserekin idazten baitzuen.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago garai hartan arraza herri baten ondarearen parte bereiztezin kontsideratzea arrunt arrunta zela, kultura bera arrazari loturik ikusteraino. Mikel Altzo kaputxino euskaltzaleak, adibidez, hola adierazten zuen:
|
|
|
posible da Azkuek Antilletako naufrago gizajoa aipatzean Kuba eta Puerto Rico antillar uharteak izatea gogotan, 1898ko Espainia hondoratutik igerian libre hasi bezain laster estatubatuar marrazoek irentsi zituztenak.
|
Esan
beharrik ez dago herrialde horiekin jazotakoa garaikoentzat guztiz ezaguna eta inpaktantea izan zela, eta beraz 1918ko hitzaldi hartan zeuden entzuleek, Azkuek bezala, oso presente izan behar zutela. Baina, gainera, Azkuek gertaera haietaz idatzi ere egin zuen behinola.
|
|
|
Irakurleak, Eskualdunaren kasuan bezala, nekazariak ziren gehien bat, baina Iparraldeko aldizkaria ez bezala, Argia osoki zen euskarazkoa.
|
Esan
beharrik ez dago, Azkuek begi onez ikusi zuela aldizkari hau, eta hango arduradun batzuekin harreman onak izan zituen (Gregorio Muxikarekin, Bittor Garitaoinaindiarekin...).
|
|
|
Erregeak berak luzaro aipatuko ziren hitzak esan zituen ekitaldien hasieran: «Cultivad vuestra lengua milenaria y venerable, joya preciadísima del tesoro de la Humanidad que recibisteis de vuestros padres y que debéis legar incólume á vuestros hijos»215
|
Esan
beharrik ez dago erregearen hitzek oso harrera ona izan zutela. Garaian pentsatu omen zen Eduardo Datok prestatu ziola hitzaldia Alfonso XIIIari, baina antza Gasteizko apezpiku Eijo y Garay izan zen egilea, erregearen diskurtsoari kutsu euskaltzalea eman guran216.
|
|
|
gaztelania edo beste hizkuntzetatik mailegatutako hitzak, kontzeptuen desagerpenak?
|
Esan
beharrik ez dago gure gurasoen belaunalditik gure belaunaldira jasandako aldaketa sozialak eragina izan duela horretan. Izan ere, baserri girotik hiritarragoa den bizimodura igaro baikara.
|
|
|
Trantsizio eta eztabaida autonomo bat egiten utzi beharrean, ezker abertzalearen gehiengoaren erradikalizazioa probokatu du, eta itxura guztien arabera, xaxatu ere bai.
|
Esan
beharrik ez, horrek ez dakarkio kalterik Estatuari, eta abertzaletasuna hondoratu egiten du poliki poliki.
|
|
|
Nadia eta Natalia.
|
Esan
beharrik ez, kasualitatearen ondorioz bezala gertatzen den bikote trukaketak istorioa are gehiago nahasten duela. Bestetik, narratzailearen bizipen pertsonalek ere badute garrantzia nobelan.
|
|
|
|
Esan
beharrik ez dago Arbolapetako gaztainondoaren egoera ez dela oso osasuntsua, bere itxurak erakusten duen moduan. Zaharra da zuhaitza eta igartzen zaio hori, bereziki, azkenaldi honetan goi parteko adarretan.
|
|
|
Neure partetik Kontseiluaren aldeko apologia egingo dut, eta ildo horretan erakunde horrek euskararen aldeko lanean jarraitzeko funtsezko arrazoiak adieraziko ditut.
|
Esan
beharrik ez dago 60ko hamarraldian sortu ziren gau eskolek, ikastolen mugimenduak, euskal literaturak eta kantagintza berriak… urte gutxitan euskarari eta euskal kulturari egundoko bultzada eman diotela. Era horretan ikastolen konfederazioa, AEK, EHE, Euskaldunon Egunkaria… eta bestelako hamaika izen eta erakunde nabarmendu ziren, bakoitzak bere sasoiko kultur abangoardia izanik unean uneko beharrei erantzuten saiatu zirenak.
|
|
|
–Gauzak nahiko garbi daudela uste dut.
|
Esan
beharrik ez daukat, oso gustura egon naizela zurekin, oso ondo pasatu dugu eta polita izan da hemen konpartitu dugun momentu oro. Baina honek ezin du horrela jarraitu.
|