|
2000
|
|
|
|
Beste
pertsona baten zerbait aipatzen denean, aipuaren hasiera eta amaiera argiro uzten dituzten hitzezko errekurtsoak erabili behar ditugu. Esaterako:
|
|
2007
|
|
|
|
Beste
pertsonen iritziak ezagutzeko, beste pertsonengan sorrarazten ditueninpresioak imajinatzen saiatzen da pertsona, beraren aurrean dituzten erreakzioeierreparatuz. Behin horiei antzeman eta gero, autokontzeptuan sartzen ditu, helduarora arte irauten duen prozesuan.
|
|
|
Hala ere, ISak sozialki eraikiak izateak ez du esan nahi umeak ezagutzareneraikuntzan zeregin pasiboa duenik, aktiboki parte hartzen baitu gizarteanbesteekin komunikatzen denean.
|
Beste
pertsonekiko eragin trukearen eta komunikazioaren bitartez, haurrak ezagutzaren eraikuntzan gizarte eragin bat sortzen etajasaten du.
|
|
|
Hala, haurrak ekintza asmodunak eta nahi gabekoakbereizteko gai izaten dira.
|
Beste
pertsonen pentsamenduak, sentimenduak etaantzekoak bakantzat hartzen dira; hau da, nahasigabetzat. Holly zuhaitzera igoizanagatik Holly ren aita haserre egongo ote den galdetzen zaienean, maila horretandauden haurrek honako hau erantzun ohi dute:
|
|
|
4 Saia zaitez beste pertsonen ulermenaren garapena honako taula honetanlaburbiltzen:
|
Beste
pertsonen ezagutzaAURRERAPAUSOAKADIBIDEAKLEHEN H.HAURTZAROAGOIZTIARRATARTEKOANERABEZAROA
|
|
|
9
|
Beste
pertsonen ezagutzaren garapena
|
|
|
|
Beste
pertsonen ezagutzak honako hau dakar: batetik, pertsonak eta objektuakbereizteko gaitasuna; bestetik, pertsonen ezaugarriak ezagutzea; azkenik, besteekexistentzia psikologiko bereizi bat dutela eta, ondorioz, gauzak guk ez bezalahauteman eta ikus ditzaketela ulertzeko gaitasuna (Durkin, 1995).
|
|
|
|
Beste
pertsonen ezagutzan, bi alderdi bereizi ohi dira: batetik, beste pertsonenezaugarrien ezagutza (pertsonen hautematea) eta, bestetik, besteen egoeramentalen eta jokabidearen inguruko inferentziak egiteko gaitasuna (Berk, 1999; Shaffer, 2002).
|
|
|
|
Beste
pertsonen ezagutzaren beste alderdia, berriz, nahiak, usteak eta antzekoegoera mentalak eta jokabideak iragartzeko gaitasunari dagokio. Lehenhaurtzaroan agertzen diren zenbait jokabidek adierazten dute haurrek nolabaitulertzen dutela beste pertsonek, haiek bezala, gogamena dutela.
|
|
2008
|
|
|
|
Beste
pertsonekin izandako harremanen eraginari esker, lehen aroa gainditu eta umea emozio aroan sartu ahal izango da. Tentsio fisiologikoak gizakien eskuhartzearen ondorioz murriztuko dira.
|
|
|
Adibidez, bi urteko haur batek bere arrebari behatuz txakurra laztantzen ikastea.
|
Beste
pertsonen portaerei, hau da, ereduei, behatuz ondorioztatzen den ikaskuntza da. Ikaskuntza mota horrek honako pauso hauek ditu:
|
|
|
–
|
Beste
pertsona batek egiten dituen keinuak imitatu.
|
|
2011
|
|
|
|
Beste
pertsonekin harremanak izateko trebetasun gabezia da nortasun eskizoidearen nahastea duenaren bereizgarria. Sentikortasun afektibo eskasa agertzen du.
|
|
|
|
Beste
pertsonek garrantzirik ez dute beretzat. Bere buruaz nahikoa duela sentitzen du.
|
|
|
|
Beste
pertsonak inplikatzen ez dituzten jarduerak aukeratzen ditu sarritan. Jarduera horiek joko matematiko eta informatikoen antzeko joko mekaniko edo abstraktuak izaten dira.
|
|
|
|
Beste
pertsonekin harreman sexualak edukitzeko interes gutxi du edo interesik ez du, eta harremanik ez du bilatzen. Normalean ezkongabeak izaten dira.
|
|
|
3
|
Beste
pertsonekin harreman sexualak edukitzeko interes gutxi (adina kontuan hartuta).
|
|
|
Trebetasun sozialetan entrenatu du.
|
Beste
pertsonen erreakzio emozionalen berri eman behar zaio eskizoideari, bere enpatia gaitasuna gehi dezan.
|
|
|
pertsonaren barneko hautemate eta emozioek kanpoko gertakarietan eragina dutela pentsatzen du.
|
Beste
pertsonek berarengan eragina dutela eta berarengan gertatzen denak besteengan eragina duela pentsatzen du. Barne eta kanpo munduaren artean muga lausoak ditu.
|
|
|
Pentsamendu magikora erraz jotzen du.
|
Beste
pertsonek bere arazoak desagerraraziko dituztela pentsatzeko joera du. Pertsona horiek ezagunak edo ezezagunak izan litezke.
|
|
|
Zaurgarritasun hori dela-eta, aukeratutako pertsonari atxikitzen zaio eta ez du harengandik bereizi nahi izaten.
|
Beste
pertsona bere premiak asebetetzeko dago hor. Mugako nortasuna duenak sarritan nahiago du beste pertsona horren bizitza bizi, bere bizitza propioa baino.
|
|
|
Haren pentsaera dikotomikoa (Pretzer, 1983) abstrakzio selektiboan, inferentzia arbitrarioan, gehiegizko orokortzean oinarritzen da.
|
Beste
pertsonak ere era manikeoan errepresentatzen ditu: erabat onak edo erabat txarrak dira besteak, idealizatu edo baliogabetu egiten ditu.
|
|
|
Handitasun hori ukatzen dioten gertaeren aurrean, fantasia erabiltzen du.
|
Beste
pertsonak berari buruz hitz egiten ari direla iruditzen zaio. Autorreferentzizako ideia asko ditu eta garrantzitsutzat jotzen du bere burua.
|
|
|
Ikuspegi kognitibotik begiratuta, barneratutako objektuen erasoa jasaten dute nortasun paranoidea dutenek, eta gero kanpotik baletorkie bezala interpretatzen dute eraso hori.
|
Beste
pertsonen intentzio txarrak detektatzen, kanpoko etsaiak detektatzen ematen dute denbora paranoideek. Errealitateko datuak jaso baino gehiago, beren aurreiritziak konfirmatuko dituzten datuen bila saiatzen dira.
|
|
|
Baztertu egiten dituzte emozio goxoak, ahultasunaren agerpen balira bezala.
|
Beste
pertsonentzat sarritan antzekoak dira paranoidearen kontraeraso portaera eta nortasun sadikoarena, baina nortasun sadikoa dutenak erasotzailearekin identifikatzen dira beren garapenean zehar; nortasun paranoidea dutenak, berriz, besteen erasoetatik babesten dira.
|
|
|
Autoestimu baxua, frustrazio sentipena eta erasokortasun maila handia erakusten zituen.
|
Beste
pertsona bat izan balitz bezala hitz egiten zuen berak egindako hilketez.
|
|
|
|
Beste
pertsonen babesa bermatua duen neurrian, oreka bat gordetzen du mugako nortasunaren nahastea duenak, baina harremanak mehatxatuak direnean, bere nortasunaren funtzionamenduak huts egiten du eta pentsamenduaren prozesu sekundarioa prozesu primarioak ordezkatzen du. Niaren moldaera eta kontrol funtzioak ahuldu egiten dira eta pasarte psikotikoak agertzen dira.
|
|
|
Jaso dituzten porrotengatik eta frustrazioengatik besteak baino gutxiagotzat dituzte beren buruak.
|
Beste
pertsonak goragoko mailako moduan ikusten dituzte. Besteenganako mesfidantza dute eta besteek baztertu eta abandonatu egingo dituztela uste izaten dute.
|
|
|
Biztanleria orokorrarekin konparatzen baditugu, nahaste obsesibo konpultsiboa duten pertsonek aukera gehiago dituzte bikote gabe geratzeko, bikotearengandik banantzeko edo dibortziatzeko.
|
Beste
pertsonekiko harremanetan, aisialdiko ekintzetan eta ekonomiari dagokion arloan arazoak izaten dituzte. Haurren kasuan, beste pertsonekin egotea ekidin dezakete eta eskolara joateri utz diezaiokete.
|
|
|
Ez dira jabetzen barnean bizi duten anbibalentziaz.
|
Beste
pertsona indartsuekiko duten etsaitasunaz ez dira jabetzen, eta haiengana jotzen dute onarpen bila.
|
|
|
Handiagotasun edo gutxiagotasun sentimenduak ahultzea eta pertsona bakoitzaren berezitasunez jabetzea terapiaren helburuetan sartzen da.
|
Beste
pertsonekin alderatzera eta haiek baino gehiago dela pentsatzera eramaten duten usteak albora utzi eta uste alternatibo batzuk landu behar ditu, bere autoestimua babesteko.
|
|
|
Nahaste honen eta gaixotasunerako joeraren arteko erlazioa ere sarritan aipatu da (Vaillant, 1978), mendeko nortasunaren nahastea dutenek sintoma somatikoen bidez agertzen baitituzte gatazkak, sintoma psikologikoen bidez baino gehiago (Greenberg eta Bornstein, 1988).
|
Beste
pertsonen kontra doazen sentimenduak erreprimitu egiten dituzte eta nahaste somatikoen bidez agertzen dute desadostasuna edo erasokortasuna. Konbertsio edo somatizazioen bidez edo nahaste hipokondriakoen bidez agertzen dituzte barneko gatazka eta sentimenduak.
|
|
|
Beren burua ahultzat eta besteak babesletzat hartzeko joera dute.
|
Beste
pertsonengan gehiegi babesten dira, eta besteek bakarrik uzten dituztenean deprimituak eta barne hersturatuak sentitzen dira. Depresioa eta barne herstura dira mendeko nortasunaren nahastearekin elkartuen ikusten ditugun sentimenduak.
|
|
|
|
Beste
pertsonaren irudia barneratzeak ez ditu zailtasun guztiak gaindiarazten; beraz, mendeko pertsonak errealitateko zailtasunen ukazioaren mekanismoa ere erabiltzen du utopia baten ilusioa mantentzeko. Ukazioaren bidez gainera norberaren bulkada erasokorrak ukatu egiten dira, eta horrela barnean sentitzen duten erasokortasunaren mehatxutik libre sentitzen dira mendekoak.
|
|
|
|
Beste
pertsonek ematen dieten arretatik zintzilik bizi dira nortasun histrionikoa dutenak. Beren energiaren kantitate handia erabiltzen dute azaleko eta leialtasunik gabeko harremanak mantentzen.
|
|
2014
|
|
|
Fantasiak gauzatzeko erabiltzen dituzten biktimak ados egon daitezke ala ez.
|
Beste
pertsona menderatzen duela erakusteko: lotu, jo, erre, bortxatu, irato, moztu edo hil egin dezake.
|
|
|
|
Beste
pertsona bat ukitzea, igurztea edo beste pertsona bati presioa ezartzea, hark onartu gabe edo nahi izan gabe. Frotteuristak bere zakila igurzten du emakumearen izterren edo ipurmasailen kontra, eta haren genitalak edo bularrak eskuez ukitzen saiatzen da.
|
|
2017
|
|
|
|
Beste
pertsona bati zuzenean egindako galdera ote dunak errazago onartzen dituzten garaztarreklesakarrek baino; egia esan, lan literarioetan beste bati zuzendutako galderak ote rekin bateragarriakbide dira ekialdeko hizkeretan6, hots, sarriagotan azaltzen dira ekialdeko testuetan mendebaldezabalekoetan baino:
|