|
2007
|
|
|
Zientziak eta teknologiak eragin handia dute gaurko gizartean eta bizimoduan.
|
Azken
urteetako hainbat berrikuntzak eta aurrerakuntzak aldaketa handiak eragin dituzte, eta nahiko bizkor, gainera. Baina, paradoxa badirudi ere, gizartearen parte handi batentzat urruneko eta ia ulergaitz dira zientzia eta teknologia, ez badira aspergarri.
|
|
|
Hau da, hidrogenoa aipatutako gas edo likido egoeran bildu ordez, adsorbatzaile batean itsatsita gordetzea.
|
Azken
urteotan, ikertzaile asko ari da lanean adsorbatzaile egokiak aurkitu nahian. Adsorbatzaile horietan, hidrogenoak itsatsi egin luke nahikoa dentsitate handian, baina adsorbatzailearekin kimikoki erreakzionatu gabe betiere.
|
|
|
Izan ere, pentsatzen dut batzuetan ardura gehiegi jarri dugula zientziaren arlo batzuetan, eta beste batzuk albo batera utzi ditugula.
|
Azken
urteotan, legegileak eta bioetikan adituak tematu egin gara biomedikuntzaren gaineko zenbait gairekin, zelula amekin, esate baterako, eta haiekin lan egiten duten ikertzaile asko kexu da kontrolatuegi daudelako. Konturatu behar dugu hau ez dela zientziaren arlo bakarra; areago, beste arlo batzuetan egiten diren ikerketak, hala nola kimikan eta fisikan, arriskutsuagoak izan daitezke gizartearentzat, eta ez daude, inola ere, hain arautuak.
|
|
|
Nork bere garajean egiten zituen, aluminiozko hodiak, oihalak, zura eta horrelako materialak erabiliz.
|
Azken
urteetan, aldiz, aurrerapen handiak egin dira materialetan, motorizazioan, nabigazio sistemetan, eta diseinu kontzeptual berrietan. Eta, egun, enpresa batzuk ultrarinak merkaturatzen hasi dira, hegazkintza handiaren prozesu eta profesionaltasun berak erabilita.
|
|
|
|
Azken
urteotan, onddo mikroskopiko batek jaso du arreta intsinis pinuaren industrian: Fusarium circinatum. Pinuari gaixotasuna eragiten dio barrutik, egurrean, eta zuhaitzak balio ekonomikoa galtzen du.
|
|
|
|
Azken
urteotan, Neurobiologia laborategiko ikertzaileek heriotza prozesua moteltzen edo arintzen duten eta, gainera, neuronak babesteko gaitasuna duten hainbat antioxidatzaile aurkitu dituzte. Jatorri naturaleko antioxidatzaileak dira, eta besteak beste, dietan aurki daitezke, frutetan, barazkietan eta abarretan.
|
|
|
Bioteknologiak nekazaritzan dituen aplikazioez arduratzen den erakundeak, ISAAAk, aurten ere kaleratu du ekoizpen transgenikoen gaineko txostena.
|
Azken
urteotan, etengabe hedatu dira genetikoki eraldatutako laboreak, eta 2006 urtea ez da salbuespena izan.
|
|
|
|
Azken
urteetan, hiru aurkikuntzatan oinarritu dira Marten ura dagoela esateko. Alde batetik, 2001ean, Mars Oddisey zundak hidrogeno atomoak detektatu zituen Marteko hego poloan.
|
|
2008
|
|
|
|
Azken
urteotan, DNA txipen edo mikroarray en teknologia garatu da. Teknologia horri esker, aldi berean milaka generen espresioa neur daiteke.
|
|
|
|
Azken
urteetan, itsasontzietako pinturetan oso erabilia izan den substantzia batek, TBTak, kalteak eragiten ditu itsasoko bizidunetan. Horregatik, gaur egun, Europan galarazita dago substantzia hori.
|
|
|
|
Azken
urteetan, amaren odolean umekiaren DNA detektatzean oinarritutako teknikak garatu dira, hala nola umekiaren sexua edo odol taldea zein diren jakiteko. Baina Down sindromearen kasuan, 21 kromosomaren gehiegizko kopia bat detektatu behar da; eta hori erronka handiagoa zen.
|
|
|
|
Azken
urtean, hilabetean bitan hartu du urak Venezia, eta mediterraneoko uren mailak gora egingo duela aurreikusi dute adituek. Horregatik, hiria itsasoaren gorakadetatik babestuko duen sistema bat eraikitzen ari dira:
|
|
|
Hori dela eta, plaka fotovoltaikoen ekoizpenak berekin dakartza gas emisioak, likido isuriak eta hondakinak.
|
Azken
urteetan plaken kalitatea eta kutsakortasuna asko hobetu den arren, gaur egun, industria fotovoltaikoaren erronka nagusia kostuak gutxitzea da, eta ez plaken errendimendua handitzea.
|
|
|
|
Azken
urte hauetan oso ezaguna egin da Raul Ibáñez matematikaren dibulgazioari esker, Radio Euskadin kolaborazio bat egin duelako, batez ere. Neurri handi batean, publikoaren interesa piztea lortu du matematikaren arloan.
|
|
|
|
Azken
urteetan, gero eta nabarmenago geratu da egur hilak zeregin garrantzitsua duela erreketan. Baina, aldi berean, agerikoa da munduko erreka eta ibai gehienetan egur gutxi dagoela, mendeetan zehar erauzi egin baita ibilguetatik.
|
|
|
nekazaritzan oinarritutako ekonomia, lehengai gehienak esportatzea, herrialde industrializatuagoekiko zorra, azpiegitura urriak, analfabetismo tasa handia, teknologia atzeratua...
|
Azken
urteetan, beste ezaugarri bat ere gehitu zaie: IKTen (Informazio eta Komunikazio Teknologien) eta Interneten eskuragarritasun eta hedapen maila txikia, eta, horren ondorioz, gizartearen alfabetizazio teknologiko apala.
|
|
|
Bai, egia da; teknika molekularrak iraultza eragiten ari dira taxonomian.
|
Azken
urteetan garatutako teknikei esker, gaur egun nahiko erraza da DNA sekuentziatzea. Eta hainbat genetan eboluzioan zehar gertatu diren aldaketak konparatuz, izakiak sailka daitezke.
|
|
2009
|
|
|
Hutsune hori betetzeko asmoz ekin zion 2008an Elhuyar Fundazioak, Eusko Jaurlaritzako Prospekzio Soziologikoko Kabinetearekin batera, Zientzia eta teknologiaren irudikapenak Euskal Herrian (2008) lanari. Izan ere,
|
Azken
urteotan hazi egin da herritarren iritziak ezagutzeko premia, nabarmendu du Andoni Eizagirrek, Mondragon Unibertsitateko irakasle eta azterketaren egileetako batek. Eizagirreren ustez, horrelako ikerketa lanek laguntzen dute identifikatzen eta interpretatzen zerk eragiten duen gizarteak jarrera bat edo beste izatea, kasu honetan, zientziaren eta teknologiaren aurrean.
|
|
|
|
Azken
urteotan gertatutakoaren argigarri izan daitezke Bushen agintaldiko AEBren konpromisorik eza, Europako Batasunaren posizio ez horren indartsua, eta garatze bidean dauden herrialde handien interes eskasa hala nola Txina, India eta Brasil. Etorkizuna iristeke dago oraindik.
|
|
|
Hizkuntzalarien ezagutza linguistikoak makinek ulertzeko moduko egituretara pasatzen ziren informatikarien laguntzarekin, eta egitura horien bidez tratatzen zen hizkuntza.
|
Azken
urteetan, baina, gero eta gehiago erabiltzen dira corpus handietan eta metodo estatistiko hutsetan oinarritutako teknikak.
|
|
|
Nik uste dut ulermenarekin lotutako kontuak direla.
|
Azken
urte hauetan egindako ikerketa salto kualitatibo handia izan da, baina horrek ez du esan nahi makinak orain ulertzen gaituenik. Nik uste dut pauso txikiak eman direla, eta makinek gauzatxoak ulertzen dituzte gero eta eremu gehiagotan.
|
|
|
Alde batetik, supersokak ditugu.
|
Azken
urteetan, fisikariek eta matematikariek lan izugarria egin dute supersoken teoria aztertzen. Funtsezko ideia hau da:
|
|
|
|
Azken
urteetan asko hazi da nutrazeutikoen merkatua. Batetik, medikuaren errezetarik gabe erraz lor daitezkeelako; bestetik, produktu horien jatorri naturala eta ustezko aurkako eraginen gabezia medikamentuen izaera kimikoa baino erakargarriagoak direlako kontsumitzaileentzat; eta, azkenik, medikamentu estandarrekin osasun egoera hobetzea lortu ez denean alternatiba gisa erabiltzen direlako.
|
|
|
|
Azken
urteetan animalia erraldoi haren hezurrak aurkitzen ari ziren etengabe. Hasieran, Amerikako incognitum gisa egin zen ezaguna, eta gero mamut gisa identifikatu zuten.
|
|
|
Hainbat geruzatan idazteari hiru dimentsiotan idaztea esaten zaio.
|
Azken
urteetan laugarren dimentsio bat gehitzea lortu dute adituek, diskoetan idazteko polarizazioak edo uhin luzerak eskaintzen dituzten aukerez baliatuz. Ez zuten lortzen, baina, bi horiek batera erabiltzea disko berean, eta bost dimentsioetara iristea.
|
|
|
Urte luzez, ordea, zuhaitz lerdenak basoen osasun onaren erakusleak zirela uste izan da, eta landaketa zein parke naturala izan, zuhaitz zahar eta erdi ustelak moztu egin izan dira, landare berriei lekua kentzen zietelakoan.
|
Azken
urteotan, baina, ikusi dugu basoetako egur erdi usteldu eta hilak garrantzi handia duela, eta, apurka bada ere, baso politikak aldatzen hasi dira, biodibertsitatea eta konplexutasuna handitze aldera.
|
|
|
Gaur egun, oso arrunta da farmazian eta kosmetikan material horiekin topo egitea, emaitza hobeak ematen dituztelako.
|
Azken
urteetan, txatalak Alzheimerraren aurkako terapian erabili ahal izatea aztertzen ari dira. Hala, gaixotasun horren kontrako sendagaiak modu horretan eman ahal izango dira.
|
|
|
Minbizi zelulek folikoarekiko afinitate berezia dute.
|
Azken
urteetako hainbat ikerketak erakutsi dute azido folikoaren errezeptoreak ugariak direla hainbat minbizi motatan, baina mugatuak direla ehun osasuntsuetan. Esan daiteke zelula horiek bitamina honen kantitate handiak behar dituztela azkar hazi ahal izateko.
|
|
|
Bidaia horretan, oztopo natural nahiz artifizialak gainditu behar dituzte aingirek, besteak beste arrantza jarduerak.
|
Azken
urteetako arrantza harrapaketek erakusten dute, hain zuzen ere, espezie horren populazioak behera egin duela. 1970 urtetik hona beherakada nabaria gertatu da, eta, datuen arabera, egungo harrapaketak 1970ekoen% 1 besterik ez dira.
|
|
2010
|
|
|
|
Azken
urteetan bi gailu mota berri agertu dira merkatuan, oso azkar zabaltzen ari direnak eta etorkizun hurbilean ia ordenagailu pertsonalak bezain hedatuak egongo direnak: smartphone ak (Interneteko konexioa, WiFi a, GPSa, ukipen pantaila eta beste gauza asko dituzten telefono mugikorrak) eta tablet ak (taula itxurako ordenagailu ukipen pantailadunak).
|
|
|
|
Azken
urteotan, zenbait sukaldari entzutetsuren kolaborazioa ere izan du ESAk. Alain Ducasse chef frantsesak, adibidez, Nafarroa Behereko bere zentroan laborategi berezi bat du astronauten janaria prestatzeko.
|
|
|
|
Azken
urteotan, lortu da nolabait astronautek Lurrean jaten den menuaren antzekoa jan ahal izatea. Baina gauza jakina da haien jakiek ezaugarri jakin batzuk izan behar dituztela, are gehiago hiru urteko egonaldiak ere aurreikusten diren garaiotan.
|
|
|
|
Azken
urteotan, handitzen ari da debekatuta zegoen botika batekiko interesa. Izan ere, ikertzaileak frogatzen ari dira botika hori, talidomida, eraginkorra dela hainbat gaixotasun konplexu tratatzeko.
|
|
|
James Clerk Maxwell fisikariak 1874an Cavendishen argitaratu gabeko idatziak irakurtzeko aukera izan zuenean, zur eta lur gelditu zen.
|
Azken
urteetan egin ziren aurkikuntza asko Cavendishek ia mende bat lehenago eginak zituen: energiaren kontserbazioaren legea, Ohmen legea, Coulomben legea, Daltonen presio partzialen legea, gasen Charlesen legea eta abar.
|
|
2011
|
|
|
|
Azken
urteetan egin diren ikerketen arabera, hiru bloke nagusi daude. Alde batetik, grafenoa dago.
|
|
|
Oso ekipamendu onak ditugu, eta horrek asko laguntzen digu.
|
Azken
urteetan gehien aurreratu diren arloak detekzioarena eta kalkulu informatikoarena dira. Oso garrantzitsua da hori, adibidez, DNAren azterketarako.
|
|
|
|
Azken
urteetan, baina, beste teknologia batzuk erabiltzen hasi dira, efektu nabarmen hobea lortzen dutenak, eta asko zabaldu dira 3D filmak eta zinemak (berriki, baita 3D telebistak ere). Teknologia horietako erabilienak bi dira:
|
|
|
Abiadura bizian hazten ari den teknologia gaztea da fotovoltaikoa.
|
Azken
urteetan salmentetan hazkunde ikusgarria izan du, eta horrek aldaketa nabarmenak sortu ditu munduko merkatuetan. Aldiz, sistema fotovoltaikoen eraginkortasuna gutxi hobetu da azken hamarkadan.
|
|
|
2009ko ekoizpenarekin alderatuz, hazkundea% 120 izan da.
|
Azken
urteetako bilakaera ikusita, munduan ez dago horrenbesteko abiadurarekin hazten ari den beste sektorerik. Eta hazkuntza erritmo hori teknologia informatikoak lehendabiziko urteetan izan zuen goraldiarekin konparatu izan da.
|
|
|
Beste teknologia batzuetan ere eman dira aurrerapausoak, kadmio telururozko zeluletan kasu.
|
Azken
urteetan haien eraginkortasuna% 3 baino gehixeago hobetu den arren, oraindik ere silizio kristalinozkoek baino eraginkortasun txikiagoa dute. Merkexeagoak dira, hori bai, baina, hala ere, munduko merkatu kuotaren% 5 inguru soilik lortu dute mota horretako zelulek.
|
|
|
|
Azken
urteetan merkatu fotovoltaikoak izan duen hazkunde ikaragarria ikusita, etorkizunerako iragarpenak egitea ez da erraza. Ezta epe laburrekoak ere.
|
|
|
Zetazeo espezie guztiak daude babestuta (izurdeak, baleak, zifioak, mazopak eta abar), oso mehatxatua daudelako.
|
Azken
urteotan asko murriztu dira espezie horiek.
|
|
|
Hainbat dira lurzoruen degradazioa eragiten duten faktoreak.
|
Azken
urteotan bereziki, ingurura askatutako kutsatzaile kopurua izugarri gehitu da, ekosistema edafikoak bere burua garbitzeko duen ahalmena gaindituz. Euskal Herrian, lurzoru probetxugarriaren okupazioa metal eta egurraren eraldatzeari eta industria kimikoan oinarrituriko garapen industrial azkar bati dago lotuta.
|
|
|
Aldi berean, gaixotasunaren eboluzioa monitorizatzeko programa bat ezarri behar da, tratamenduaren efikazia ezagutu ahal izateko (bioadierazle gisa lurzoruko propietate mikrobiologikoak erabiliz).
|
Azken
urteotan, teknologia biologiko berritzaileen garapena bultzatu da, metalez kutsaturiko lurzoruak merke erremediatu ahal izateko. Esaterako, 80ko hamarkadan lurzoru kutsatuetako metalak erauz ditzaketen landareak erabiltzeko aukera proposatu zen.
|
|
2012
|
|
|
|
Azken
urteotan, gure gizartean, homosexualitateak onartua izatea lortu du, behintzat, legalki. Baina, hori, orain eta hemen gertatu da, orain dela gutxira arte eta leku askotan, baita gaur egun ere, homosexualitatea baztertuta baitago.
|
|
|
Haren liburuek ospe handia hartu dute, eta hizkuntza askotara itzuli dituzte.
|
Azken
urteetan, ospe handia izan du BCA Britainia Handiko kiropraktikoen elkarteak salatu egin zuelako. Singhek irabazi zuen auzia.
|
|
|
Baina, hemen ere baditugu karniboroak, Carnivora ordenako ugaztunak, alegia; eta ez gutxi, dozena bat, hain justu.
|
Azken
urteetan behera egin dute batzuek, baina baita gora ere beste batzuek. Eta litekeena da hurrengo urteetan hamahirugarren bat ere izatea.
|
|
|
Elhuyar Fundazioko hizkuntza teknologien I+G sailean lantzen dugun alorretako bat IR (Information Retrieval edo Informazio Bilaketa) da, eduki digitalen kudeaketa eta bilaketa errazteaz arduratzen den informatikaren arloa alegia.
|
Azken
urteetan, horren inguruko bi teknologia gure ustetan oso baliagarriak garatzen aritu gara: Elezkari bilatzaile eleaniztuna eta Dokusare dokumentu erlazionatzaile eleaniztuna.
|
|
|
Zoritxarrez, gaur egun, kanpoko espezieetakoak dira ugarienak eta hedatuen daudenak, eta bertako espezieak, berriz, mehatxupean daude.
|
Azken
urteotan Bizkaia eta Arabako lurraldeetan ikertzen ibili ondoren, hain ezezaguna zaigun mundu honi buruzko zenbait sekretu argitzen saiatuko gara.
|
|
|
|
Azken
urteetan izan diren ekarpen onenetarikoa hau izan da: eredu matematikoen eta ordenagailu bidezko simulazioaren erabilera, ekosistemen azterketari aplikatua.
|
|
|
|
Azken
urteotako gai izarretako bat personalization delakoa da, hau da, webeko erabiltzaile bakoitzari bere gustuen, ideien eta zaletasunen araberako edukia erakustea. Toki askotan aplikatzen da hori jada.
|
|
|
|
Azken
urteotan asko entzuten den beste gai bat web semantikoarena da, eta hala izan da aurtengo kongresuan ere. 2009ko maiatzeko eta ekaineko zenbakietan idatzi genuen horri buruz.
|
|
|
|
Azken
urteotan, minbiziari buruzko ikerkuntzak bultzada nabarmena jaso du. Bultzada berri horretan ezinbestekoak izan dira bi aurrerapen:
|
|
|
|
Azken
urteetan heriotzaren kontzeptuan eragin handiena izan duen faktorea transplanteak dira. Luis Miguel Querejetaren hitzak dira.
|
|
|
Duela gutxira arte ez genuen horrelakorik, eta ikaragarrizko aurrerapena da.
|
Azken
urteotan asko merkatu da, gainera, aipatu du Garatek. Haitzuloaren 3Dko irudiek margoei buruzko bestelako informazioa ematen dute:
|
|
|
|
Azken
urteetan, aire zabalean ere labar artearen adibide asko aurkitu dituzte, batez ere Iberiar Penintsulan. Arg. n, Mazouco eskualdean (Bragança, Portugal) aurkitutako zaldi bat.
|
|
2013
|
|
|
|
Azken
urteotan, maiz entzun dira hainbat eztabaida sortu duten" energiaren krisia" hitzak. Horren jatorria herrialde garatuek daramaten energia kontsumoaren politika eredu eutsiezinean dago, aldatu ezean ondorio larriak eragingo dituen eredu batean, alegia.
|
|
|
|
Azken
urteotan, maiz entzun dira hainbat eztabaida sortu duten" energiaren krisia" hitzak. Horren jatorria herrialde garatuek daramaten energia kontsumoaren politika eredu eutsiezinean dago, aldatu ezean ondorio larriak eragingo dituen eredu batean, alegia.
|
|
|
Hori dela eta, pertsonen izaera termino ebolutibotan aztertzearen ardura ez da jadanik psikologo klasikoen ardura, baizik eta psikologo eboluzionistena (berriki eratu den ikertzaile taldea).
|
Azken
urteotan ugari eta oso askotarikoak izan dira aditu horiek beren ikerlanetan aztertu dituzten nortasunaren alderdiak. Orain arte oinarri genetikoa izan lezaketenik inork uste izan gabeko gaiak ere jorratu dira.
|
|
2014
|
|
|
|
Azken
urteotan, ikertzaile batek baino gehiagok iradoki du Y kromosoma desagertzeko arriskuan dagoela gure espeziean. Izan ere, kromosoma horren eboluzioa aztertzean, ohartu dira denborarekin geneak galtzen joan dela.
|
|
|
Gaur gaurkoz, ezinbestekoa da haurdunei proba inbaditzaileren bat egitea, amniozentesia kasu, ziurtasun osoz jakiteko umekiak anomalia kromosomikoren bat duen edo ez.
|
Azken
urteetan, ordea, asko txikitu da egiten den proba inbaditzaileen kopurua, aurrera egin baitute anomalia arriskua zehazteko teknika ez inbaditzaileek, eta osasun sistemek beren protokoloetan txertatu dituzte. Izan ere, proba inbaditzaileek abortua eragiten dute kasu batzuetan.
|
|
|
|
Azken
urteotan, gainera, praktika jakin batzuekin lotzen da nabarmen: " infektatu berri gehienak gizonezkoekin sexu harremanak izan dituzten gizonezkoak dira".
|
|
|
Duela urte batzuk P2P teknologiek Internet bidez fitxategiak partekatzea ahalbidetu zutenean, ikus entzunezko edukien industria horren aurka altxatu zen, beren eredu ekonomikoari kalte egiten ziolako.
|
Azken
urteetan, sarean bestelako gaiak partekatzeko zerbitzuak sortu eta hedatu dira: automobil bidaiak, ostatua, finantziazio gastuak...
|
|
|
Horrexegatik, ahalegin biziak egiten ari dira antigorputz neutralizatzaile horiek nola eta zer baldintzatan ekoizten diren argitzeko.
|
Azken
urteetan ezagutzen diren antigorputz neutralizatzaileen kopurua handitu egin da. Antigorputzek birusaren gune zaurgarriak erakusten dituzte, eta, horien ezaugarriak ikertuz, txerto batek antigorputzak ekoizteko behar dituen osagaiak zehaztu daitezke.
|
|
|
|
Azken
urteetako joera txerto ikerketaren finantzaketa murriztea izan den arren, komunitate zientifikoak lankidetza bultzatu du, jakintza kolektiboaren eta ikerketa azpiegituren erabileraren eraginkortasuna hobetzeko, jakintza alor anitzeko taldeak eratuz. Nolanahi ere, txerto eraginkorra izan arte, prebentzio metodoak sustatu eta zabaldu dira, pandemia modu eraginkorrean kontrolatzeko.
|
|
|
|
Azken
urteotan nahiko sartuta gaude horretan, bai. Orain Europan badugu proiektu bat; Kepa Sarasolak darama, eta ni taldean nago.
|
|
2015
|
|
|
|
Azken
urteotan, asko zabaldu da elikagai jakin batzuek mendekotasuna eragin dezaketelako ideia. Azukreak, gatza eta gantzak dira susmagarri nagusiak, eta txokolatearekiko mendekotasuna duenari izena ematera ere iritsi dira batzuk:
|
|
|
|
Azken
urteotan, sarri entzun izan ditugu zenbait infekzioren izen bereziak; entzun izan dugu, halaber, mehatxu bat direla infekzio horiek, hala nola hegazti gripea, Ebola birusa, SARS edo MERS koronabirusak eta abar luze bat. Baina, zergatik dira mehatxu XXI. mende honetan?
|
|
|
Bere ziklo basatian, hegaztiak infektatzen ditu eltxo horrek, baina gizakia zein zaldia ere infekta ditzake.
|
Azken
urteotan ikusi denez, Culex espezie ezberdinak izan daitezke bektore; bestalde, transmisio denbora luzatu denez, errazago hedatzen da latitude eta altitude ezberdinetara. Era berean, aldaketak izan ditu birusak, eta igo egin da, hegaztietan, haren patogenotasuna, eta hegazti gehiago hilarazten ditu.
|
|
|
Satelite anitzeko hargailuak ezin izan dira duela gutxi arte praktikoki garatu, GPSa baitzen sistema erabilgarri bakarra.
|
Azken
urteetan, ordea, GLONASS eta BeiDou merkatura zabaldu izana lagungarri izan da halako hargailuak ager daitezen. Esate baterako, Apple eta Samsung en azken mugikor modeloek GPS+ GLONASS bidezko kokapena eskaintzen dute, eta Xiaomi fabrikatzaileak zeina gorabidean baitoa BeiDou sistema gehitu dio binomio horri bere azken modeloetan.
|
|
|
|
Azken
urteetan, obozitoen presentziaren eta kalitatearen adierazle molekular bat deskribatu da: 5S rRNA.
|
|
2016
|
|
|
Nagusitasun horrek eraman du gailurrera.
|
Azken
urteotan, ordea, nagusitasun erabateko hori zalantzan jartzen duten aztarnak aurkitu dituzte arkeologoek. Aztarna horiek aintzat hartuta, badirudi beste gizaki haiek ez zirela hain atzeratuak, ezta gugandik hain desberdinak ere.
|
|
|
Beste aukera da unibertso osoan bizia izateko egokiak izan litezkeen planetak bilatzea.
|
Azken
urteetan, Kepler teleskopioa martxan jarri zenetik bereziki, ehunka planeta aurkitu dira Eguzki Sistematik kanpo. Zehazki esanda, 2.073 planeta, otsailaren 10ean exoplanet.eu web orrian azaltzen denaren arabera.
|
|
|
Egungo enpresa teknologiko handi guztiak buru belarri sartuta daude adimen artifizialean; asko inbertitzen eta ikertzen dute horretan, eta produktuak ere ateratzen dituzte: botak, laguntzaile birtualak, bakarrik dabiltzan autoak
|
Azken
urte gutxi batzuetan informatikaren historiako aurreko guztietan baino aurrerapen handiagoak izan dira arlo horretan. Eta aurreikusten da etorkizunean aurrerapen handiagoak eta gero eta azkarrago etorriko direla.
|
|
|
|
Azken
urteetan hedatzen ari den liztor asiarra da beste arazo bat. Liztorraren eragina udazkenetik negura bitartean nabaritzen da gehien azaldu du Galartzak.
|
|
2017
|
|
|
Gaixotasunekin lotutako geneak zeintzuk diren aurkitzea da lehen pausoa; ezinbestekoa, haiei sendabidea aurkitzeko.
|
Azken
urteetan aurrerapauso handiak egin badira ere gene akastun horiek zein diren jakiteko, haiek konpontzeko bidea ez dago hain argi.
|
|
2018
|
|
|
Haiei esker iritsi dira hainbat tratamendu; erradioenbolizazio izenekoa, besteak beste.
|
Azken
urteotan, nagusitzen ari da azken hori.
|
|
|
|
Azken
urteetan asko ari da aldatzen hau, eta ditugun teknologia berriekin, birusak orain arte ez zuten protagonismoa hartzen ari dira dio Lopez Goik. Asko dago, beraz, ikertzeko eta aurkitzeko.
|
|
2019
|
|
|
|
Azken
urteetako iraultza teknologikoari esker, bariazio genetikoari buruzko ezagutza garatuz joan da, abiadura bizian. DNAren kode sekuentzia zein den jakitea erraza den arren, ez da lan makala kodearen esanahia ulertzea.
|
|
2020
|
|
|
Komunikazioak, tratamendu medikuak, eta beste hainbat aurrerapenek gure bizitzan izan zuten bultzada nabarmena zen.
|
Azken
urteotan asaldatuta egotera pasatu naiz, ordea: garapena geldiezina dela eta zenbaterainokoa den ikusteak horren arriskuaz jabetzera eraman nau.
|
|
|
|
Azken
urteetan, polimeroen erabilerak eztabaida eta kezka handia sortu du gizartean, hondakin asko sortzen baitute eta ingurumenean barreiatuta amaitzen dutelako. Europar Batasuneko datuen arabera (2 irudia), 2018an, 29,1 milioi tona hondakin plastiko sortu ziren:
|
|
|
|
Azken
urteotan hori aldatzen hasia zen zenbait lekutan, konplexutasun handiagoa duen baso irregularra bultzatuz. Dena den, irrati telemetriak erakutsi du basoa azalera handiagotan kudeatu behar dela, okilen lurraldea askoz ere zabalagoa delako.
|
|
|
Nazioarteko zientzialari talde batek mundu mailako joera kezkagarria aurkitu du polinizazioari dagokionez.
|
Azken
urteetan gaiari buruz egin diren esperimentuen datuak bildu eta aztertu dituzte, eta gizakiak biziki moldatutako paisaietan polenaren eskuragarritasuna dezente mugatuta dagoela ondorioztatu dute.
|
|
|
Nazioarteko zientzialari talde batek mundu mailako joera kezkagarria aurkitu du polinizazioari dagokionez.
|
Azken
urteetan gaiari buruz egin diren esperimentuen datuak bildu eta aztertu dituzte, eta gizakiak biziki moldatutako paisaietan polenaren eskuragarritasuna dezente mugatuta dagoela ondorioztatu dute.
|
|
|
|
Azken
urteetan, hizketa ezagutzako sistemak sortu eta hobetzen joan direnez, poliki poliki hedatzen joan dira sarrera gisa hizketa hartzen duten sistemak: elkarrizketa agenteak, azpititulatzaile automatikoak, bozgorailu adimendunak, diktaketa sistemak...
|