|
2001
|
|
|
Hirugarren hilabetea baino lehenago ez da
|
zertan
elikagai berriak sarturik eta, era berean, seigarrenetik aurrera egitea ere ez da komeni, elikagai desberdin askorik ez hartzea, maiz, jateko gogo bizitasunik ezaren arrazoia izaten delako eta, horrekin batera, era askotako eta behar adinako elikadura orekatuari egokitzeko haurrari ateak zabalduko dizkion oinarrizko elikagaiak ezagutzeko eta dastamena hezteko garai aproposa alferrik galduko delak...
|
|
|
Araubide mota honetan debekatutako elikagaiak dira: – Haragia, hestebeteak eta animalia gantza – Arraina – Animalia jatorriko kontserbak eta izoztuak – Zereal finduak – Edari industrial azukretsuak – Azukre industrial findua – Eztia – Esnea eta esnekiak – Arrautzak
|
Zer
elikagai ditu dieta begetalistak? – Barazki freskoak, askotarikoak, ahal dela lurrunetan edo erregosiak – Zereal integralak – Garaiko fruta edo lehorra, hobe azalarekin – Mota guztietako landare edo belar usaintsuak (freskoak edo lehorrak) – Lekaleak – Hotzeko lehen presioko landare olioak – Fruitu oleaginosoak Dieta begetalistaren osasunerako arriskuak:
|
|
|
Ondo kontserbatuta dagoen elikagai natural batek erreakzioa eragingo die aurrez prestatutako pertsonei, eta ustekabean gertatuko da. Baina
|
zer
elikagaik eragin du erreakzio hori. Informazio hori ezagutzen ez denean, probak egiten hasi ohi da, alergikoak garen osagaia identifikatu arte.
|
|
2004
|
|
|
Hurbilketa berri horren bidez, zenbait galdera erantzun nahi dira, hala nola dietaren zer osagaik dituen ondorio onuragarriak, nola, non eta noiz gertatzen diren ondorio horiek, zer erlazio dagoen elikagai horien arriskuaren eta onuraren artean, edo
|
zer
elikagai berri jan behar ditugun gaixotasun kardiobaskularrak edo diabetea saihesteko. Balear Uharteetako Unibertsitateko Andreu Palouren arabera, elikagaien ondorio leun askoren konbinazioak eragina izan dezake prozesu patologikoen agerpenean.
|
|
2005
|
|
|
|
Zergatik
elikagai batzuen aurrean ez dugu inolako inbidiarik eta beste batzuek, gogora ekarrita bakarrik, sekulako tentazioa esnarazten digute?
|
|
|
Ez da
|
zertan
elikagai horiei saihets egin, non eta jan tarteetan hartzen ez ditugun eta ahoa zaintzen dugun.
|
|
|
Fetuak egiten duen presio horrek digestio arazoak, idorreria eta aerofagia kasu, eta urdaileko azidoak hestegorrira igotzea eta azidotasuna.
|
Zer
elikagai gomendatzen dira. Haurdun dauden emakumeek janariaz gozatzeko aukera izan dezaten, egon daitezkeen beldurrik gabe.
|
|
2006
|
|
|
Enrique Méndez proiektuaren koordinatzailearen ustez, ELISA R5 onartzeak «herrialde guztietan glutena bateratzea eta zeliakoentzako produktuen etiketan mailak jartzea ahalbidetuko du». Aspalditik eskatzen ari dira erreklamazio hori, eta zailtasun handienetako bat da ahalik eta berme handienarekin jakitea
|
zer
elikagai duen gluten eta zein ez. Gaixotasun zeliakoak Europar Batasuneko 200 biztanletik bati eragiten dio, eta, orain, mundu osoko 40 herrialdetan erabiltzen den metodo honen onespenarekin," herrialde guztietan glutena neurtzeko eta glutenik gabeko produktuen etiketan mailak jartzeko" aukera du.
|
|
|
Horrez gain, zaila da glutena duten elikagai klasikoak saihestea, baizik eta «beste produktu batzuk, askotan, gluten kantitate aldakorrekin kutsatuta egoten dira». Joko bat balitz bezala, glutenarekiko intolerantzia duten kontsumitzaileek zehaztu egin behar dute
|
zer
elikagaik duten gluten edo ez, eta zer kopurutan. Adituen esanetan, oraindik ez dira ondo ezagutzen zeliakoarentzat toxikoak diren peptido guztiak, eta, horretarako, in vivo egin lirateke ikerketak.
|
|
|
Orly orea olio bero ugaritan frijitzeko erabiltzen den masa mota bat da ur askoko elikagaiak, frijitutakoan kurruskari geratzen direnak inguruko geruza horri esker.
|
Zer
elikagairekin erabiltzen da. Oro har, masa mota honekin arbaldatzen diren elikagaiak hauek dira:
|
|
|
Hala ere, Espainiako ibaietan gero eta ur gutxiago dago, urtegiak eraikitzearen ondorioz, eta horrek eragin handia du haien habitatean.
|
Zer
elikagai ematen dizkigu aingirak. Aingira jateak arrain koipetsua jatea esan nahi du; izan ere, gantz gehien duen arrainetako bat da, 18 g jateko 100 gramo bakoitzeko.
|
|
|
Bazkaldu aurretik edo ondoren kirola egiteko erabakiak erabakiko du
|
zer
elikagai mota eta zenbat kontsumitu behar diren.
|
|
2007
|
|
|
Dietaren garrantzia CI duten paziente askok egiaztatu dute dieta aldatzeak lagundu egiten duela sintomak kontrolatzen eta gaixotasunak okerrera egin ez dezan. Adituek eta ICAk bildutako ebidentziak adierazten du banakako kontua dela
|
zer
elikagaik eragin dezaketen eragile gisa. Ideia maskuria narrita dezaketen elikagaiak eta edariak saihestea da.
|
|
|
Ikerketaren egileek zigarreten palatabilitate aldaketa janariekin eta edariekin erlazionatzen lehenak izatea aldarrikatzen dute, eta esan dute ikerketak ate komertzial eta marketin ate berriak irekitzen dituela zenbait produkturentzat. Ikerketaren zuzendariak, McClernonek, onartu zuen, hala ere, gehiago ikertu behar dela zigarroaren zaporeak
|
zer
elikagaik eragiten duen zehatz mehatz jakiteko eta dieta aldatzeak erretzeari uztearen arrakasta hobetu ote dezakeen jakiteko.
|
|
|
Gainera, produktuei gantz hidrogenatuak gehitzeak kostuak merkatzen ditu, eta horrek onurak ekartzen dizkio elikagaien industriari.
|
Zer
elikagaik dute trans gantza. Produktu batek trans gantza duen ala ez identifikatzeko, produktuaren etiketak ematen duen informazioa hartu behar da kontuan.
|
|
|
Hala berresten du Estatu Batuetako ikerketa batek. Haren arabera, hamar kontsumitzailetik bederatzik ez dakite zehatz mehatz
|
zer
elikagai diren intoxikazio agerraldien aurkako mehatxua egiten dutenak, eta zein den haiek manipulatzeko modurik onena arrisku hori murrizteko.
|
|
|
Substantzia hori zenbait landareren erreserbako karbohidratoa da, eta nutrizioan ezaguna da, haren eragin prebiotikoengatik. Litekeena da kontsumitzaileak prebiotikoei buruz zerbait entzun izana, nahiz eta ez jakin zehatz mehatz zer substantzia diren,
|
zer
elikagaitan dauden eta zer ondorio fisiologiko dituzten organismoan. Inulinak organismoan duen eragina bere konposizio molekular berezitik eratortzen da.
|
|
|
Herentziazkoak ez ziren elikadura neofobiaren kasuak ingurumen faktoreei egotzi zizkieten ikertzaileek. Cookek ez zuen ikertu haurren neofobia maila bakoitzean
|
zer
elikagai faktorek parte har zezaketen; hala ere, susmoa du gurasoek seme alabekin hitz egiteko duten moduak zerikusi handia duela seme alabek beren dietan gertatzen diren aldaketen aurrean nola erreakzionatzen duten. «Batez ere, gurasoek beren haurrekin nola negoziatzen duten jaki berriak probatzeko eskatzen ari zaizkienean», adierazi du Cookek.
|
|
2008
|
|
|
Listua hartu, azterketa genetikoa egin, eta zer bizimodu daukagun jakinda, gure organismoari
|
zer
elikagai eta jaki komeni zaizkion esango digute.
|
|
|
Egun, badago modua zehazteko
|
zer
elikagai litzaizkiokeen gure kode genetikoari, baina prozesua ez batere erraza, eta zientzialariek emango liguketen informazioa ez litzateke aski osatua.
|
|
|
Adituen ustez, luze gabe, zientzia honek berebiziko garrantzia edukiko du gizentasun arazoak dituztenei laguntzeko, gai izango baita elikagai funtzional berriak sortzeko, eta aintzat hartzeko
|
zer
elikagaik eragiten dioten gehien gorputzaren pisua kontrolatzen duen sistema konplexuari.
|
|
|
Helburua, pertsona batek, ohiko dietan,
|
zer
elikagai bereganatzen dituen jakitea, eta zer beste substantzia kaltegarri (ingurumen eta laborantza kutsatzaileak, pestiziden hondarrak, animalia botiken hondakinak, gehigarriak eta horiek degradatzeko produktuak, eta lagungarri teknologikoen hondakinak).
|
|
|
Urte sasoi bakoitzean (uda, udazkena eta negua)
|
zer
elikagai kontsumitzen diren ikusi nahi dute, eta hori egiteko, AESANek jakinarazi duenez, taldekatu egingo dituzte biztanleak: 6 hiletik 11 bitarteko haurtxoak, urtebete eta 2 urte bitartekoak (denetarik jaten hasten dira), 10 eta 16 urte bitartekoak (gehiago jaten hasten dira, hazteko garaian baitaude) eta 25 urtetik 60 bitarteko helduak, haurdun dauden emakumeak eta bularra ematen ari direnak izan ezik.
|
|
2009
|
|
|
Besteak beste, jaki bakoitzak zenbat kaloria dituen eta
|
zer
elikagai dituen jakinarazten da (karbohidratoak, proteinak, gantzak, zuntza, bitaminak eta mineralak).
|
|
|
Bere web orri ofizialean gaztelaniazkoa da hori, Lagun talde gozoa ageri da, elikagaiz osatutako talde bitxia, eta horien bidez erakutsi nahi diete haurrei
|
zer
elikagai komeni zaizkien gehien.
|
|
|
Produktuen etiketetan zer jartzen duen ikasteko ere balio diete jolasek, eta elikagaiei buruz ematen duten informazioa ulertzeko ere bai (gehien gustatzen zaizkien jakiek
|
zer
elikagai dituzten jakin dezakete).
|
|
|
Eredu hori erabiltzen du elikaduraz arduratzen den Espainiako ministerioak, eta, nire ustez, oso egokia da. Izan ere,
|
zer
elikagai kontsumitzen diren, non erosten diren, zenbat diru gastatzen den horretan eta beste zenbait alderdi aztertzeko lagungarria da, eta emaitza argigarriak lortzen dira horri esker.
|
|
|
Erabiliko den metodoa edozein dela ere, desinfekzioa produktuak biltegiratzeak uzten duen guztietan egin da, hau da, hozkailuak hutsik geratzen diren guztietan, eta kameren barruko azaleren irregulartasunari erreparatu zaio, eta, ondorioz, arreta berezia jarri da mikroorganismoak errazago koka daitezkeen eremuetan. Elikagai mota Instalazioak garbitzeko eta desinfektatzeko egoera egokian izateaz gain, elikagaiak egoera onean egon daitezen, ezinbestekoa da
|
zer
elikagai mota hoztu behar den kontuan hartzea. Hala, ez dira nahastu behar, adibidez, lehengaiak landutako produktuekin, ez eta landare jatorriko produktuak animalia jatorrikoekin ere, ontziratuta daudenean izan ezik.
|
|
|
Metabolismoan duen eragina gantz azido motaren araberakoa da. Gakoa da jakitea zer gantz mota dauden,
|
zer
elikagaik dituzten eta horiek kontsumitzeak gure osasunean dituen ondorioak. Koipe motak Elikagai koipetsuak, naturalak nahiz prozesatuak, osaeran ugarienak diren gantz azido motaren arabera sailkatzen dira.
|
|
|
aukera ona Etxetik kanpo jaten dutenek gehien erabiltzen dituzten tabernak, jatetxeak eta lan eta eskola jantokiak izan arren, badira beste aukera batzuk ere, hala nola fianbrera edo táperra. Gaur egun, inoiz baino gehiago, janaria lanera eramatea erabaki ona da, merkeagoa delako eta takoperra
|
zer
elikagairekin betetzen dugun aukeratzen uzten digulako, horrela menu osasungarriagoak eskainiz. Antolamendu pixka batekin eta hainbat baliabide erabiliz, hala nola izozkailua, norberaren tamainako fianbrerak eta hozkailu eramangarriak, asteko elikadura planifika daiteke, denbora inbertsio handirik egin gabe.
|
|
|
Baina kirolariaren edo afizionatuaren elikadura pasta plateretara mugatzen bada errendimendu handieneko uneetan, baliteke azkenean dieta monotonoa eta aspergarria izatea. Elikadura askotarikoa eta behar energetiko eta elikagarrietarako egokia izateko, jakin behar da
|
zer
elikagaik eta zer proportziotan ematen duten elikagai eta energia kopuru bera. Arroz zuriak, ogi zuriak edo pasta egosiegiak gluzemia indize altua dute, oso gomendatuak iraupen laburreko kirol probetarako.
|
|
|
Jainkoen janaria,
|
zergatik
elikagai gorria. Grezia zaharrean bezala Britainia zabalean ere, elikagai gorriak ia beti debekuren bat zuten berekiko:
|
|
2010
|
|
|
|
Zer
elikagai mota erabiltzen den zaindu behar da batetik, nola prestatzen den bestetik, eta, azkenik, zer osagai erabiltzen diren plater horiek hornitzeko.
|
|
|
Oso garrantzitsua da inguruari arreta berezia jartzea, eta ikustea ea guk bakarrik jaten dugun, beste norbait izaten dugun ondoan, zer aldartetan gauden (triste, alai, aspertua...) eta
|
zer
elikagai jateko ohitura dugunn antsietatea edo nerbio tentsioa sumatzen dugunean.
|
|
|
Elikadura portaera hori zenbait saiakuntzatan egiaztatu da, eta, era berean, ez da alde nabarmenik egiaztatu sexu eta adin desberdineko pertsonen artean. Egunerokoan, egoera askotan erabaki behar da
|
zer
elikagai edo plater kontsumitzen diren. Plateren edo postreen zerrenda luze bateko menua aukeratzean, ospakizun batean aperitiboak aukeratzean, azal sorta zabal baten aurrean edo erosketaren lekuan osasungarriak ez diren hainbat produkturen artean (snack ak, litxarreriak, txokolateak, bonboiak, freskagarriak…) dekantatzean gertatzen da.
|
|
|
2008an, Elikagaien Kontsumoaren Azterketa Nazionala hasi zen. Ikerketa horren bidez, zehatz mehatz jakin ahal izango da
|
zer
elikagai diren helduen batez besteko dieta eta zenbat kontsumitzen diren horietako bakoitza. Uda honetan sartu da azken fasean, lan honen ondorioak idatzi aurretik.
|
|
|
Zer helburu proposatu dira? " Baztertu egin behar da
|
zer
elikagai jan ezin diren jakiteko azterketa bat egiteko ideia" Elkartearen estatutuek argi uzten dituzte, baina, laburbilduz, gure helburuak honako hauek dira: gaixotasunei buruzko informazioa trukatzea hainbat diziplinatako profesionalen artean, gaixotasunaren aurrerapenen berri ematea gaixoei eta elikagaien ekoizle eta manipulatzaileei, sortzen diren eta kontuan hartu behar diren premia berrien berri ematea, beren produktuekin kontsumitzaileen osasuna galtzen ez laguntzeko.
|
|
|
Gorputzak elikagai baten sustantzia edo elikagaia bera digeritu ezin duenean sortzen da intolerantzia. Zenbaitetan, elikagaien tolerantzia txikia izan daiteke, eta ez dago
|
zertan
elikagaia baztertu; kantitatea mugatzearekin nahikoa da.
|
|
2011
|
|
|
Gizarteak badaki
|
zer
elikagai ez den komeni hipertentsioarentzat, baina apenas dakien zer elikagaik babesten duen minbizitik
|
|
|
Gizarteak badaki zer elikagai ez den komeni hipertentsioarentzat, baina apenas dakien
|
zer
elikagaik babesten duen minbizitik
|
|
|
Bitxia bada ere, gehienek badakite
|
zer
elikagai komeni diren, gutxi asko, hipertentsioarentzat (gatzik ez), kolesterolarentzat (gantzik ez) eta gizentasunarentzat (jaki oso energetikoak saihestu, eta gantzak eta azukreak), baina apenas dakiten zer elikagaik babesten duen minbizitik.
|
|
|
Bitxia bada ere, gehienek badakite zer elikagai komeni diren, gutxi asko, hipertentsioarentzat (gatzik ez), kolesterolarentzat (gantzik ez) eta gizentasunarentzat (jaki oso energetikoak saihestu, eta gantzak eta azukreak), baina apenas dakiten
|
zer
elikagaik babesten duen minbizitik.
|
|
|
Elikadura arloko adituek elikadura piramidea esaten diote, baina, funtsean, elikagaien gaineko eskuliburutzat har daiteke, zeinak erakusten baitigu
|
zer
elikagai jan ditzakegun maiz, eta zein diren neurrian jatekoak.
|
|
|
Araudiak gehiago ere esaten du, ordea: informazioak argia izan behar du, eta ahalik eta xeheena;
|
zer
elikagai mota den esan behar da, nola prestatua dagoen, bigarren platerek zer nolako goarnizioak eta saltsak edukiko dituzten, eta zer postre eskainiko dieten.
|
|
|
|
Zer
elikagaik daukate ugari...
|
|
|
Elikagaien lehenengo proba bakarka egin behar da, lehenengo esperientzietan behintzat, lehenengo egunetako barazki purea azenariokoa soilik izan dadin, gero porrua, kalabaza… Denborarekin, barazki nahasteak proposatuko dira. Horri esker, batetik, bereizi egin daiteke
|
zer
elikagaik eragiten dion haurrari erreakzio batek, eta, bestetik, barazkien zaporeak eta lurrinak bereizten eta bereizten hasi daiteke. Antzeko zerbait egin behar da frutekin.
|
|
|
Horregatik, hautatzen diren elikagaiak hain dira garrantzitsuak. Hurrengo artikuluan azaltzen da zergatik ez den aitzakia autoa gaizki jateko, eta
|
zer
elikagai eramatea komeni den bidaia batean.
|
|
|
Gainera, eragina du sistema immunologikoan, eragin antioxidatzailea du eta hortzoien, hezurren, hortzen eta odol hodien osotasunari eusten dio.
|
Zer
elikagaik ematen digute bitamina. Bada, ia zenbait fruta eta barazki besterik ez.
|
|
2012
|
|
|
Bisita bakoitzean, EROSKI CONSUMEReko teknikariek egiaztatu nahi izan dute ea farmazietako eta parafarmazietako saltzaileek interesik agertu duten hainbat alderdiren berri jakiteko: bezeroak
|
zer
elikagai mota jaten dituen, zenbateko maiztasunez jaten duen berdura, haragia, arraina, eta abar; egunean zenbat otordu egiten dituen eta zenbat ur edaten duen.
|
|
|
Garrantzitsua da xehetasun guztiak idaztea: otorduak guk bakarrik egiten ditugun edo beste norbaitekin, zer nolako aldartetan gauden (triste, pozik, aspertuta...),
|
zer
elikagai jatera jotzen dugun antsietate edo urduritasun uneetan.
|
|
|
Gustatuko litzaidake jakitea
|
zer
elikagaik balio dezaketen defentsak ugaritzeko.
|
|
|
Jakin nahi nuke
|
zer
elikagai edo plater har ditzakedan gorputza arazten laguntzeko Eguberrietako jaiegunetatik kanpo, eta gorputza arintzeko eta idorreriarik gabe egoteko.
|
|
|
Gure bizitzeko moduaz hausnartzea garrantzitsua da egungo osasuna balioztatzeko eta etorkizunekoa aurreikusteko: nola bizi garen, zer ohiturak ditugun, zenbat jaten dugun eta
|
zer
elikagai hartzen ditugun, sedentarioak garen edo ariketa fisikoa egiten dugun...
|
|
|
Zer toxina motak ekoizten du Bacillus cereus eta
|
zer
elikagairekin erlazionatuta daude?
|
|
|
d.
|
Zer
elikagairen inguruan eman ziren alerta gehienak 2010 urtean?
|
|
|
d.
|
Zer
elikagaitan behatu izan da Salmonella kutsadurarik ugariena?
|
|
|
e. Patogenoak diren mikroorganismoen artean, zeinari buruzko jakinarazpenak izan dira ugarien?
|
Zer
elikagaitan?
|
|
|
Katekolamina neurotransmisorea da, eta zainketa egoera aktiboagoa eragiten du. Beraz, garrantzitsua da jakitea
|
zer
elikagai diren gomendagarriak esnaldia hobetzeko, eta, beraz, ez dira hain egokiak loa erregulatzeko; beraz, modu naturalean lortzen da pisu egonkorra izatea. Zaintza bultzatzea da gakoa bitamina duten frutek, zitrikoek bezala, esnaldia errazten dute egunez bitamina duten frutek, zitrikoek eta kiwiak esaterako, esnaldia errazten dute egunez, ikerlanaren arduradunaren arabera, eta ahalmen antioxidatzaile bikaina duten elikagaiak dira.
|
|
|
Hondartzan janez gero, zenbait gomendio hartu behar dira kontuan, bero egunetan elikagaiak maneiatu eta kontserbatzeko arriskuak gutxitzeko. Hondartzan
|
zer
elikagai elikagarri eta praktiko jatea eta elikagaien segurtasuna bermatzeko nola prestatu ikastea da hurrengo lerroen helburua.
|
|
|
Táperrez jatea:
|
zer
elikagai saihestu behar dira udan. Tenperatura altuak, hezetasuna, elikagaien mantenugaiak (proteinak) eta janaria prestatzen denetik kontsumitzen den arte igarotzen den denbora elikagaien toxiinfekzio bat garatzeko arrisku faktoreak dira.
|
|
|
Hori ez egiteak, dio Oxfamek, maiz, esan nahi du kontsumitzen diren elikagaiak ez direla ezagutzen edo ez direla baloratzen, «lan gogorraz eta haiek lantzeko edo ekoizteko erabili ziren zaintzaz» jabetuko balira bezala. Herritarrek erabakitzeko ahalmena dute, beren erosketekin erabakitzen baitute
|
zer
elikagai kontsumitzen diren gehien denboraldi bakoitzean. Mundu osoko berotegi efektuko gasen ia heren bat nekazaritzatik dator.
|
|
|
Gainera, errendimendua optimizatzen lagunduko du. Hurrengo erreportajeak azalduko digu zergatik den garrantzitsua dietarekin asmatzea jarduera fisikoaren ondoren, eta
|
zer
elikagai gomendatzen diren ariketa egin ondoren. Kirolarientzako zazpi elikatze aholku praktiko ere proposatu dira, eta ura eta mineralak birjartzearen garrantzia azpimarratu da.
|
|
|
Mokadurik ez egitea, fruta edo barazki bat noizean behin jatea eta ohitura kaltegarriak saihestea, hala nola tabakoa edo kafe gehiegi hartzea, hortz osasuntsu eta itxura onekoak izatea erraztuko du.
|
Zer
elikagai saihestu behar dira hortzak zuritu ondoren. Hortzak zuritu ondoko 24 edo 48 orduetan, kolorerik gabeko elikagaiak aukeratu behar dira Gaur egun, hortzak zuritu eta orbanak kentzeko teknika odontologikoak daude.
|
|
|
Etxetik kanpo denbora batez egon nahiz maiz sukaldatzen ez bada, erabilgarria da" hozkailu hondo" bat izatea eta minutu gutxitan otordu bat inprobisatzeko oinarrizko elikagai batzuk izatea. Baina,
|
zer
elikagai dira horiek. Elikadura segurtasunagatik, oinarrizko arau batzuk bete behar dira edozein arazo saihesteko:
|
|
|
Oso eduki praktikoa du, eta hiru atal ditu ardatz. Lehenbizikoan, haurrentzako menuak eta elikadura alergiak, ikasleek “alergien sintomak bereizten dituzte,
|
zer
elikagaik sortzen dituzten jakiten dute eta menu berezia sortzen dute kasurako”. Bigarrenak, lehen laguntzetarako programak, sintomak identifikatzen eta lehen laguntzetarako protokoloak aplikatzen laguntzen du.
|
|
|
Barazki ogitarteko hotzak, pasta entsaladak arroza eta fruta freskoz edo fruitu lehorrez egindako mokaduak dira elikagai gomendagarrienak.
|
Zer
elikagai mota saihestu autoz bidaiatzean Autoan bidaiatzean, ez da komeni zer elikagai eta edari kontsumitu behar diren jakitea soilik, baita zer saihestu behar den ere. Hauek dira aipagarrienak:
|
|
|
Barazki ogitarteko hotzak, pasta entsaladak arroza eta fruta freskoz edo fruitu lehorrez egindako mokaduak dira elikagai gomendagarrienak. Zer elikagai mota saihestu autoz bidaiatzean Autoan bidaiatzean, ez da komeni
|
zer
elikagai eta edari kontsumitu behar diren jakitea soilik, baita zer saihestu behar den ere. Hauek dira aipagarrienak:
|
|
|
Beste aplikazio bitxi batzuen adibide batzuk hauek dira: “QuitNow”, erretzeari uzteko; “MobiCeliac”, glutena
|
zer
elikagaik duten jakiteko; “Federopticos”, ikusmen test bat azkar egiteko; Dermomap, azaleko gaitz nagusien irudiak dituen gida; eta, azkenik, “Kaloria kontagailua”, zeinak, izenak adierazten duen bezala, irentsi egiten baitira.
|
|
2013
|
|
|
Kaloria kontagailua da, eta
|
zer
elikagai jan diren eta zer ariketa egin diren gordetzen du.
|
|
|
Inkestan parte hartu duten herritarren %87ri erosketa osasungarriagoak egiten laguntzen die, %76ri aukera ematen die azkar batean jakiteko zer nolako mantenugaiak ematen dituen, eta %74rentzat modu ona da lehen begi kolpean ikusteko
|
zer
elikagai mota den.
|
|
|
|
Zer
elikagai dira glukosa iturri onak?
|
|
|
Dokumentu horrek, gainera, zehaztu egiten zuen batik bat
|
zer
elikagaik ematen dituzten mantenugai horiek: elikagai transformatuek (izan daiteke mantenugai horiek ugari dituztelako edo izan daiteke herritarrek oso maiz jaten dituztelako elikagai horiek).
|
|
|
Haurrek ikusi egiten dute nagusiek nola jaten duten,
|
zer
elikagai hartzen dituzten, zer erosten duten eta elikagaiak nola prestatzen dituzten, eta, horrela, ohitu egiten dira nagusien ohituretara, poliki poliki.
|
|
|
Erosketak eta dieta:
|
zer
elikagai aukeratu Elikagaiek eragin desberdina dute gorputz pisuaren gainean. Hala adierazten du SEEDO FESNAD Hitzarmenak, helduen gehiegizko pisua eta obesitatea prebenitzeko eta tratatzeko gomendioak ematen baititu.
|
|
|
Plazer edo beharragatik jatea. Bestela esanda, gose hedonistaren edo gose fisiologikoaren ondorioz jatea da giza garunak egunero
|
zer
elikagai eraman behar dituen erabakitzeko aukera zaila. Kalkuluen arabera, egunero, gizarte garatua duen pertsona batek elikagaiekin lotutako 220 hautaketa egiten ditu, eta horietatik 19 bakarrik egiten dira kontzienteki.
|
|
|
Hala ere, oinarrizko harremana dago elikadura egokiaren, kirol errendimendu handiagoaren eta, jakina, lesioak izateko arriskuaren artean, gorputza prest dagoenean. Erreportaje honetan azaltzen da
|
zer
elikagai eta elikadura ohitura lagungarri izan daitezkeen lesioak prebenitzen, zein mantenugai hartu behar diren kontuan helburu hori betetzeko, eta zortzi aholku profesional nabarmentzen dira kirol jardueran lesioak saihesteko.
|
|
|
Hori dela eta, interesgarria izan daiteke afarian triptofano ugariko elikagaiak sartzea, organismoari serotonina eta melatonina sintetizatzeko aukera ematen dion konposatu bat. Gomendagarria da dietan triptofano, karbohidrato, omega gantz azido eta oligoelementuen elikagai aberatsak sartzea Baina,
|
zer
elikagaik dute aminoazido hori. Proteina ugariko elikagaiak, oro har, triptofanoa (arrainak, arrautzak, oilaskoa, indioilarra), lekaleak (bereziki, soja), fruitu lehorrak (batez ere, soja eta kakahueteak), haziak (sesamoa, kalabaza pipak) eta fruta batzuk (platanoa, anana eta aguakatea) dira.
|
|
|
Intermón Oxfam 10 urte bitarteko haurrentzat. Guztira, 28 txartel ilustratu ditu, haurrek, marrazkien bidez, truke modu horren printzipioak ezagut ditzaten, zein diren ekoizleak, zer den kontsumo arduratsua eta
|
zer
elikagai eta artisau produktu eros ditzaketen. Haurrei opari ematen ahal zaie, kalifikazio onak lortzeko eta familian sentsibilizazio jarduera garrantzitsua egiteko.
|
|
|
Dieta osasungarriaren testuinguruan elikagai “txarrik” edo “debekaturik” ez badago ere, elikadura konbinazio batzuk edo jaki edo jaki batzuk ez dira egokienak eguneko azken orduetan hartzeko. Lerro hauetan zehar azaltzen da
|
zer
elikagaik ez duten gauez jatea komeni eta nola afaldu arina izan gabe.
|
|
|
Kontserbazioari dagokionez, ontzien eta etiketen jarraibideak hitzez hitz bete behar dira. Garrantzitsua da jakitea
|
zer
elikagai eduki behar diren hozkailuan, zein ez, argirik behar ez duten edo hezetasunetik babestu behar diren elikagaiak. Produktu bakoitza desberdina da, arretaz irakurri behar dira bakoitzaren erabilera jarraibideak.
|
|
|
Healt Day osasun kanalak 2013ko apirilaren 22an elkarrizketatu zituen egileak, eta adierazi zuten gurasoek seme alabei askatasuna eman behar dietela jaten dutenean. Gurasoek mahaian
|
zer
elikagai dauden erabaki lukete eta aukera osasungarri asko eskaini. «Orduan, utzi haurrak zenbat jan nahi duen aukeratzen.
|
|
|
soja eta haren eratorriak; almendrak; fruta batzuk, gereziak, aranak, sagarrak edo granadak; barazkiak, adibidez, apioa, berenjenak, piperrak, tomatea eta erremolatxa; arroza integrala, garia, garagarra edo oloa. Beste azterketa batzuek ere zehazten dute
|
zer
elikagaik eragiten duten, emakumeetan estrogenoen inhibitzaile gisa. Zitrikoak, meloiak, brokolia, lekak, kalabaza, arroz zuria eta irin zuria dira produktu natural horietako batzuk.
|
|
|
Horrez gain, nutrizioaren arloan ere eragina izango du, eta, ondorioz, gutxitu egingo da. Komeni da, migraina iraupen luzeko gaitza denez,
|
zer
elikagaik eragiten duten identifikatzea, horiek eta ez besteak saihesteko. Helburu hori betetzeko tresna egokia da ‘ elikagaien egunkaria ‘ Horietako baten kontsumoaren eta jakeken garapenaren artean erlazio zuzenik dagoen jakiten lagunduko du.
|
|
|
Hori dela eta, azterketak edo azken azterketak egin ondorengo orduetan eta egunetan, eta zenbait egunetan estres eta urduritasun egunen ondoren, elikagai batzuk sartzea mesedegarria da muskuluak desentsenatzeko, kontrakturak arintzeko, digestio erritmoa erregulatzeko eta adorea eta bizitasuna berreskuratzeko. Hurrengo artikuluak azalduko digu
|
zer
elikagai diren horiek eta zer propietate dituzten.
|
|
|
Ondorioz, haurrek “elikadura orekatua eta, beraz, osasungarria” izatea zailtzen dute, gomendatzen du ‘Ikastetxeetako elikadurari buruzko adostasun agiria’, Hezkuntza eta Osasun Ministerioek 2010ean koordinatua.
|
Zer
elikagai dituzte makina horiek, eta zein sartu behar lirateke. Nola arautzen da edukia?
|
|
|
Langileen profil horren etsai nagusia estresa eta denbora librerik eza dira, eta horien ongizatea eta lana hobetzen lagun dezaketen jarraibide dietetiko zehatzak daude. Erreportaje honetan azaltzen da nola egin aurre estresari nutrizioaren bidez, zein diren exekutiboen elikadura akatsik ohikoenak,
|
zer
elikagai laguntzen duten nekeari aurre egiten, eta zergatik ez den komeni edozein modutan dieta egitea.
|
|
|
Baina, oro har, sistema erabilgarritzat hartzen dute. Inkestatutakoen %87k aukera ematen die erosketa osasungarriagoak egiteko, %76k azkar jakin dezakete
|
zer
elikagai ematen dituen, eta %74k, lehen begiratuan, zein elikagai mota den. Elikagaien etiketak irakurtzeko ohiturak, EROSKI CONSUMER aldizkariaren arabera Etiketetako informazioa irakurtzen dut beti (n= osoa) Beti ulertzen dut etiketatzearen informazioa (n= 910) Uste dut termino konplexuegiak erabiltzen direla etiketatzean (n= guztira) Elikagaien etiketatzea aldatu egin litzateke (n= guztira) GUZTIRA Medidas de seguridad.
|
|
2014
|
|
|
Erosketak egitera joan aurretik, hozkailuari eta biltegiari begiratu bat ematea komeni da, horrela jakingo baitugu zer falta den eta
|
zer
elikagai diren lehenbizi jatekoak.
|
|
|
Non jartzen dituzte arrautzak txoriek?
|
Zer
elikagai ekoizten dute erleek. Non kontserbatzen dira hotz elikagaiak. Non begiratu behar du norbere burua ikusinahi duenak. Zer tresnarekin irekitzen dira botilak. Non erosten dira elikagaiak. Nola deitzen da lepo oso luzea duenanimalia. Non begiratzen dugu zer egunetan gauden. Ohean gaudenean non pausatzen da burua. Zerez garbitzen da zorua?
|
|
|
CONSUMER EROSKI Gainera, pertsona askorentzat esnea arazotsua da, eta, beraz, ez dago beste aukera baliokiderik, pertsonei egozten ez zaielako «oinarrizko elikagaia» ez delako. Beraz, gosari ideala teoriatik praktikara igarotzeko eta eguneko gozatze une bihurtzeko, garrantzitsua da ohiturak berrikustea, gaiari buruz hausnartzea eta gure dietan egunero
|
zer
elikagai osasuntsu eta natural sartu nahi ditugun baloratzea. Zergatik ez hasi eguna te batekin eta zereal krema batekin fruitu lehor eskukada batekin?
|
|
|
Seinale hauetako edozein albaitariarengana joateko arrazoi nahikoa da.
|
Zer
elikagaik eragiten dute alergia katuan. Katuei alergia gehien eragiten dieten elikagaien artean, haragi batzuk agertzen dira, besteak beste, behiarena edo txahalarena.
|
|
2015
|
|
|
1 Zer funtzio dute kontsumitzen ditugun elikagaietako mantenugaiek?
|
Zer
elikagaitan daude. Bete
|
|
|
MANTENUGAIAK FUNTZIOA
|
ZER
ELIKAGAITAN DAUDEN ZENBAIT EZAUGARRI
|
|
|
sei hilabeteren inguruan hasten den “elikadura osagarriko aldi” deitutakoan haurrentzat gomendatzen ez diren elikagaiak. Haurrek bizitzako etapa honetan
|
zer
elikagai hartzea komeni ez den jakiteak lasaiago egoteko aukera emango digu, janaria eskaintzen diegunean eta, aldi berean, osasuna hobeto zainduz. Artikulu honetan, urtebete baino gutxiagoko haurtxo bati eskaini behar ez zaizkion hamar elikagaiak zerrendatzen ditugu, eta zergatik.
|
|
|
Baina, era berean, asko dira, ondo ikusteagatik eta hobeto sentitzeagatik, dieta miragarri mota guztiekin edo zalantzazko eraginkortasun eta izen handiko osagarri dietetikoekin esperimentatzen dutenak. Metodo horiez gain, gizarte baliabideetan eta sareetan mitoak eta “errezetak” ugari daude modu eraginkorrean argaltzeko moduari buruz,
|
zer
elikagai saihestu behar diren eta inoiz ez konbinatzeko. Talde honetan sartzen dira frutak eta ura; askotan esaten da ez direla janarietan irentsi behar.
|
|
|
Hona hemen txakurraren hortzak zaintzeko bost gako: besteak beste, hortzetako higieneak bere osasuna zergatik babesten duen ulertzea, hortzak garbitzen ikastea eskuilatuen lagun ez den txakur bati, eta hortzak
|
zer
elikagai eta jostailuk babesten dituzten jakitea.
|
|
|
Gainera, elikagai oso kontzentratu gehiegi hartzeak, hala nola oso gaziak edo oso gozoak, egarri sentsazioa areagotzen lagun dezake.
|
Zer
elikagaik indartzen dute egarria. Lehenik eta behin, elikagai gazi guztiak egongo lirateke.
|
|
|
Kontsumituz gero, gorputzaren hidratazio egoera ziurtatu behar da beti.
|
Zer
elikagai gomendatzen dira hidratazio egoera ona bermatzeko. Adituek gomendatzen duten oreka dietetikoa lortzeko eta hidratazio egoera ona bermatzeko, elikagai fresko eta askotarikoak aukeratu behar dira, barazki, barazki eta fruta ugarirekin.
|
|
|
Kasu horietan, hainbat sarrera prestatzen dira, eta baratxuri ogiak txundituta uzten ditu horietako asko. Artikulu honetan, hainbat eratara baratxuri ogia nola egin azaltzen da (ogi masarekin eta okindegiko baguetteekin), eta, nola egin diren jakiteaz gain, ikusiko da
|
zer
elikagai zorabiagarrirekin eta zein plater gozo gozorekin eskaintzen dituzten soberakinak.
|
|
|
Fruta batzuen zahartzearen hormona gisa hartzen da, eta heldutasun hori lortzeaz gain, inguruan dauden beste batzuk heltzean ere eragiten du. Artikuluak azaltzen du
|
zer
elikagai botatzen dituzten etilenoek, zeintzuk diren sentikorrenak eta nola saihestu deskonposizioa.
|