|
2002
|
|
|
Gure irakurketa orientatu nahian bezala, bildumagilea saiatzen da bereak egiten irakurlearen balizko dudak edo galderak: zer arrazoi direla medio erabakitzen duen protagonistak egunkaria idaztea, zergatik ez duen idazten une jakin batzuetan, etab. Aipatutako berezitasun narratiboez gain, eleberri berritzailea da orobat planteamendu kronotopikoari dagokionez, espazio erreal (Paris) eta ez errealak (Zerubide, Altzurain...) agertzeaz gainera, denboraren tratamendua
|
urte
sasoien bilakaeran oinarritzen baita. Denbora ulertzeko modu honek, nahiz tradizionala izan bere ikuspegi ziklikoan, zenbait berrikuntza ekartzen dio euskal eleberrigintzaren ordu arteko garapen linealari, narratzaileak ez baitu dudarik egiten gertakizunak protagonistarentzat duten balio sinbolikoaren arabera antolatzeko.
|
|
2006
|
|
|
Udako azken egunek, hur egoan hurrengo
|
urte
sasoiaren etorrerea iragarriz, lehenengo laino grisaxkak agiri ebezan zeru-mugan. Oraindino iluntzeari erion odol gorritasun bizi ha, daborduko nabarmen laburtu zan egunaren hondarrean tragetan zan, alperrikako ahaleginetan tragau be.
|
|
2009
|
|
|
Eguzkia irteten zenetik sartu ostera arte eten barik beharren ibiltzen ziren baserritarrak.
|
Urte
sasoi bakoitzak bere lanak zeuzkan, batzuk etxekoen artean egitekoak, beste batzuk auzokoen artean egitekoak.
|
|
2011
|
|
|
Batean eta bestean, lehenengo eraikiSan Bartolomeren ermitea eta auzunea. nak artzain txabolak izan zirala esan deuskue. Hasieran
|
urte
sasoi baterako erabilten ziran txabolak urte osorako etxe izatera bihurtu ziran denporearen porasuz. Eremurik garaienetako lehenengo biztanle horreetariko hainbat artzain gipuzkoarrak izan ei ziran, artzaintzagaz batera ikazkintzan be ibilten ziranak; Arrieta eta Barezi bitarteko toponimo batzuk ondo emoten dabe horren arrastoa (Ikezta, Giputzene...).
|
|
|
Goizean, jagi eta lehenengo jatordua armozua izaten zan. Goizeko seiretatik zortzi t" erdiak bitartean izaten zan; etxetik etxera aldea egoten zan, eta
|
urte
sasoiaren eta beharraren arabera ez zan beti ordu berean izaten. Taloa edo morokila jaten zan behiaren esneagaz, ogirik ia ez zan egoten eta.
|
|
2012
|
|
|
Gaurko bizimodutik nekeza da ulertzea gure arbasoentzat uzta ona izateak nolako garrantzia zeukan, urte batean uzta txarra izateak nolako ondorio negargarriak zekartzan urte osorako. Gaur egun dendara joan eta denetarik eros dezakegu edozein
|
urte
sasoitan, baina lehen ez. Horregatik, gure baserritarrek gogo biziz bedeinkatzen zituzten zelaiak eta ortuak, sendabelarrak bilatzen zituzten, uzta ona izateko eskariak egiten zituzten eta horrekin guztiarekin daude lotuta sanjoanetako ohiturak.
|
|
2013
|
|
|
Inauterien iraupenaren gainean iritzi desberdinak daude. Batzuek neguko solstizioaren barruan kokatzen dituzte, beste batzuentzat inauteri zikloak berak osatzen du
|
urte
sasoi berezitua, eta beste batzuentzat egun jakin batzuetara mugatzen da.
|
|
|
Inauterien iraupenaren gainean eretxi desbardinak dagoz. Batzuk neguko solstizioaren barruan kokatzen ditue; beste batzuentzat Inauteri zikloak berak osotzen dau
|
urte
sasoi berezitu bat, negukoaz apartekoa; eta, azkenik, beste batzuentzat egun jakin batzuetara mugaturik dagoz Inauteriak.
|
|
|
Eta oraintsuagoan, hor larogeiko hamarkada inguruan, atzera bizibarritu zan ohitura zaharra. ...n, Bilboko Herri Irratiko euskal irratsaioetarako lurretan grabau ebela, bertako neska mutikoek kantauriko kopla zerrendaren bertsino luze bat26 Geroago Anton Mari Aldekoa Otalora eta Javier Bravoren eskutik argitara emon ziran Eguen Zuriko koplak, lurretan kantetan izan ziran erara; lehenengoak bere amari batu eta ikasita, doinu eta guzti27 Urte berean, Labayru Ikastegiak eta Ikastolen Elkartcak,
|
Urte
Sasoiak izeneko bilduman, urteko lehen aldiari jagokon liburuskan Hou pitxu hou! atera eben honeen hautu bat, laukoak, doinua eta guzti28.
|
|
2015
|
|
|
Dinogun moduan ondare etnografikoa eta linguistikoa batu izan doguz hogeita hamar lekukoei egindako hirurogei orduko bideograbazinoen bidez. Alkarrizketa horreen bidez era askotako informazinoa batu dogu: eguneroko bizimodua, jaiegunak, ogibideei buruzkoak,
|
urte
sasoiei lotutako errituak, ohiturak... Baina horrez ganera herriko euskerea be batu dogu, gure lekukoen ahotan normal normalak diran berbak eta esakuneak, baina gaur eguneko gazteen eta umeen artean nekez entzuten doguzanak.
|
|
2017
|
|
|
Ugariak eta mota askotakoak dira hegazti horri buruzko sinesmen, esaera eta atsotitzak. Horietako batzuk kantua entzuten hasten garen
|
urte
sasoiari buruzkoak izaten dira. Kantua udaberrian hasten da, eta uda iristean eteten da, era misteriotsuan:
|
|
|
Beste esaera batzuk
|
urte
sasoi horretako ezegonkortasun meteorologikoari buruzkoak dira:
|
|
2018
|
|
|
Egundoko ikuspen bitxi bezain suspergarri hark, gogora ekarri eragin zion nola horrenbat aldiz
|
urte
sasoi hartan Edhenek eta biek Katinkarekin zaldi gainean mahastietan barna egiten zituzten ibilaldi sosegugarri gogoangarriak. Baina, oroitza eder hura gorabehera, ikusiaz batera, bihotz lainoa besterik ez zitzaiolako egin, nahiz eta urtearo hartan naturak paraje haietan eskaintzen zuena ikustekoa, sekulakoa, parerik ez zuena, ezin hobea irizten zitzaion, denbora gutxiren barruan, lur sikua bihotz bizigarria eta animo altxagarria egin zitzaion modura, orain aldiz, lur gorri freskoa, tamalez, berriro adore eta gogo hondatzailea bihurtzen zitzaizkiola ulerturik.
|
|
2021
|
|
|
Zeanuriko plazara joateko, ordubeteko bidea geunkan, eta beste hainbeste bueltarako. Noizean behin eta
|
urte
sasoiaren arabera, Arratiako beste herri batzuetara be jasten ginan. Areatzara, esaterako.
|
|
|
Baina Maiteren adina zala eta, haren gurasoen aldetik, hamarretarako etxean egoteko agindua egoan. Lehenengotan, eta segun zer
|
urte
sasoi zan, San Antonioko tabernan itxaroten eutsien gurasoek, etxera lagunduta joateko, ze kilometro bat egoan, eta kamino barik. Oinez joan behar zan.
|
|
|
Hiru behi izaten ziran, gehienean.
|
Urte
sasoi baten izaten zan hori, udabarri udaudagoienean. Eguna nahikoa luzea zan eta egunez egiten neban normalean, baina lainoa egoanean, itzelezko bildurra pasetan neban.
|
|
|
Bigarren sufrikarioa, aitatu dodan moduan, esneak astoan Undurragara jastea zan, letxerura. Segun zer
|
urte
sasoi zan, ilunago edo argiago, nire bildurra be handiagoa edo txikiagoa izaten zan. Zeregin hori argiz egiteko sasoia laburra zan.
|
|
2023
|
|
|
San Simon eta Judaetan, ontziak ankoraetan. Bestela esanda,
|
urte
sasoi horretan txalupak kaian geldi egoten ziren, aingura edo arlanka botata. Izan ere, arrantza gorabeheretan zekena izaten zen urtaro hori.
|