|
2000
|
|
|
Espainiako 1978ko Konstituzioak indarrik gabe uzten ditu 1839an eta 1876an Gipuzkoa, Bizkaia, Araba eta Nafarroaren aurka ateratako legeak. Pentsa, Espainiako Konstituzioa bera 140
|
urte
lehenago zegoen gatazka bati buruz ari da hizketan. Horrez gain, Estatutuaren Bigarren Xedapen gehigarriak dioenez, Estatutua onartzeak ez du esan nahi Euskal Herriak bere historian zehar izan dituen eskubideei uko egiten dienik.
|
|
2001
|
|
|
uztailaren 4an beste dekretu bat egin zen, aurrekoa baino askozaz murritzagoa. Azken dekretu hau da Gurreak erabat abertzaletzat jotzen duena, nahiz eta orduan indar abertzaleek bere desadostasuna agertu zuten, zortzi
|
urte
lehenago dekretuaren ama zen Euskararen Legearen aurka agertu ziren bezala.
|
|
|
Laguntza 1912an heldu zen, sei
|
urte
lehenago sortutako Union Cerrajera enpresak Arrasateko eta Bergarako lantegiak lotzeko trenbidea erabiltzea erabaki zuenean. Garai berean, Eduardo Dato arabarra Espainiako gobernu buru izendatu zuten, eta honek arabar ekonomia berpiztu asmoz bertan behera utzitako Vasco Navarrori berrekitea agindu zuen.
|
|
|
Euskal Eskola Publikoa, gaur ezagutzen dugun bezala, Euskal Autonomia Erkidegoan behintzat 1993ko lege batekin sortu zen, ordura arte ez baitzegoen irakaskuntzari buruzko euskal lege autonomikorik, nahiz eta horren eztabaidak dozena erdi
|
urte
lehenago hasi. Urte horretara arte zeuden hiru sareak (publikoa, pribatua eta ikastolen mugimendua) bi bihurtu ziren, ikastolei publikotasunaren edo sare pribatuan sartzearen alternatiben artean erabakiarazi zitzaienean.
|
|
|
Estatu Batuetan suertatu zen, nola ez: autobide berri bat egiteko kanposantu bat lekuz aldatu behar izan zuten eta gorpuak eta hezurrak erauzten hasi zirenean harriduraz ikusi zuten hainbat
|
urte
lehenago hildako gorpuen atal eta gorputz adar artean ere erabat usteldu eta desegin gabeak zeudela (eta iruditzen zait den denak ez zirela santuak edota martiriak izango!).
|
|
|
1981ean. Hamar
|
urte
lehenago sortua zen Sokoa kooperatiba, Arrasateko kooperatiben ildoan. Esperientzia haren ondotik, 1979an aldean, enpresa eta ekonomiako hainbat eragilek kapitala biltzeko molde berri bat aurreikusi zuten Ipar Euskal Herriko enpresak sortzeko.
|
|
2002
|
|
|
" Ez dago euren bizibidearen arabera egindako izkillatuen zerrendarik". Horrez gain, Rodolfo Martin Villa Espainiako Barne ministro zela, Bilbo, Donostia, Gasteiz eta Iruñeko artxibo ofizialetatik berrogei
|
urte
lehenago fusilatu, urkatu edota garrotez hildakoen zerrendak desagertarazi omen zituzten…
|
|
2003
|
|
|
Azken hamarkadan, BBVAren datuen arabera, Espainiako Estatuko merkatua urtean batez beste 800.000 etxebizitza inguruko salmenta bolumenera iritsi da. Horrek esan nahi du transakzioek iaz bikoiztu egin zutela hamar
|
urte
lehenago zenbatetsitako kopurua. Eta, operazio kopuru hori gorabehera, populazioaren parte handi bat, batez ere gazteena, merkatutik kanpo geratu da.
|
|
2004
|
|
|
Bi: Estatu eta Elizaren arteko banaketa Frantzian 1905ean izan zen, Espainian baino bost
|
urte
lehenago besterik ez. Orokorrean, Iparraldean badaude Hegoaldean adina erlijio festa.
|
|
|
Etxe inguruan gelditzea erabakitzen dutenek zailago daukate eguraldia asmatzea, iazko udan bero latzak egin zituen gurean, burmuinak lehortzeko modukoak, diotenez. Pare bat
|
urte
lehenago ez zen ia eguzkirik ikusi eta belarri atzetan goroldioa ateratzeko gutxi falta izan omen zen. Hogei urte lehenago, berriz, sekulako uholdeak izan ziren Euskal Herriko hainbat eskualdetan, zaharrek agorrila deitzen dioten hilabetean, gainera.
|
|
|
Pare bat urte lehenago ez zen ia eguzkirik ikusi eta belarri atzetan goroldioa ateratzeko gutxi falta izan omen zen. Hogei
|
urte
lehenago, berriz, sekulako uholdeak izan ziren Euskal Herriko hainbat eskualdetan, zaharrek agorrila deitzen dioten hilabetean, gainera. Norbaitek esango luke oporretarako eguraldi klase guztiak direla onak eta lanerako, berriz, denak txarrak.
|
|
|
Gauza jakina da Francoren diktadurak »ehun
|
urte
lehenago, eta Bidasoaz bestaldean, Iraultza Frantsesaren oinordekoek bezala» guztiz debekatu zuela euskara Hego Euskal Herriko eskoletan. Francok ez zuen ezer berririk asmatu ordea, Gerra Zibilaren aurreko egoera ere parekoa baitzen Espainiako Estatuan:
|
|
|
Nik ez nuen isuna pagatzeko asmorik, eta handik bi urtera ezkondu aurreko egunetako batean, goizean goiz, etorri zitzaizkidan etxera polizia gazte batzuk eta Meliton Manzanasengana eraman ninduten: bi
|
urte
lehenago ipinitako isuna pagatzen ez nuenez hilabeterako espetxe zigorra ezarri zidatela. " Ordaindu behar al duzu?".
|
|
2005
|
|
|
Hego Euskal Herrian liburutegi bakoitzeko liburuzain bat dago batez beste (1' 26 EAEn eta 0' 85 Nafarroan), estatistiken arabera. Espainiako Hezkuntza Ministerioak orain lau urte kaleratu zuen txostenaren arabera, 2000 urtean Hego Euskal Herrian 379 liburutegi publiko zeuden (10
|
urte
lehenago, 214). Biztanleko Estatuko batez bestekoa baino liburu gehiago zituzten gureek:
|
|
|
Ordurako frantsesek gerra zikinaren bidea abiatua zuten Aljerian. 10
|
urte
lehenago, II. Mundu Gerra bukatu zen egun beretan (1945ko maiatzaren hasieran) 15.000 herritar hil zituen harmada frantsesak Setif-en, independentzia eskatzen zuten manifestazioak itotzeko. Gezurra dirudi, baina hori ere duela 60 urte gertatu zen.
|
|
|
Aritmetikaren unibertsoan murgiltzen du irakurlea, zenbaki irrazionaletan eta haien inguruko enigmetan sakonduz. Adibidez, guk Pitagorasen teorema deitzen duguna, Pitagoras jaio baino 1.000
|
urte
lehenago erabili zela diote. Bestalde, errealitateak matematikarekiko duen harreman estua ere aztertzen dute.
|
|
|
Ez dugu prospetika egiten asmatu, baina are gutxiago asmatu zuen Unamunok, ehun
|
urte
lehenago, XX. menderako euskararen heriotza aurreikusi eta aldarrikatu zuenean. Ez ba, hemen gaude gu, eta Unamunok, ordea, ez du libururik saltzen, ez bada eskolaren batean agintzen dutela.
|
|
|
Foruak bai baina autonomia ez, aldarrikatzen hasi ziren urquijistak eta beste batzuk. Autonomia katalanen kontzeptua zen eta 25
|
urte
lehenago Cubako probintzian aldarrikatua. Beraz, beldur ziren autonomia independentziaren bidean lehen maila ote zen.
|
|
|
Galian galdutako hondasun eta ospea berreskuratzeko aukera paregabea zuen. Gainera, 200 bat
|
urte
lehenago 70.000 galiarrek, Alpeak gurutzatu ondoren, Erroma arpilatu zuten. Orduz geroztik Erroman galiarrei zieten beldurrak are handiagoa egingo zuen Julio Zesarren garaipena.
|
|
2006
|
|
|
Badirudi lortzen ari dela, honako kopuruok ikusita: hamarkadan Europar Batasunean amerikarrekin egindako elkarlan proiektuetan bertako enpresetara joan ziren enkarguen %57 eta amerikarretara %28; aldiz, hogei
|
urte
lehenago portzentaiak %42 %46 ziren. Baina ez da autonomi kontua bakarrik, mundu osoan gero eta arma gehiago saldu nahi du Europak.
|
|
|
Baleen eta izurdeen arbasoek orain 35 milioi urte galdu zituzten hankak eta ia erabat itsaskari bihurtu ziren. 15 milioi
|
urte
lehenago lehortarrak ziren ugaztunak igeri egiten hasi ziren eta pixkanaka gorputza horretara egokitu zitzaien.
|
|
|
Errege ingelesak, urte bereko irailaren 8ko agindu baten bidez, orduan ingelesen menpe zeuden Ipar Euskal Herriko biztanleei eskatu zien, Hegoaldekoen aurka borrokatzeko. Madozen kontakizuna, ordea, zalantzan jarri beharra dago, besteak beste, Kanariar Uharteak euskaldunek 1393an deskubritu zituztela esan baitzuen, historiagile gehienek gutxienez 80
|
urte
lehenago dagoeneko irlak ezagunak zirela dioten bitartean.
|
|
|
Kristo baino 800 edo 1.000
|
urte
lehenago hasi zen.
|
|
2007
|
|
|
Minuit zuzendari izendatu baino bi
|
urte
lehenago, Ekialdeko Indietako Konpainia Holandarrak Nieuw Nederland kolonia sortu zuen Hudson bailararen amaieran. Holanda Berri hau badia handiaren ertzean ezarritako komunitate txikiek osatzen zuten.
|
|
|
Konfuzio Jesukristo baino seiehun
|
urte
lehenago sortu zen eta gaurko Asian ere jende askok segitzen duen pentsamolde bat sortu zuen. Konfuzianismoaren ardatza begirunea da.
|
|
2008
|
|
|
Artaldea maneiatzeko ez ziren artzain makalak elkartu: Peter Echeverria Nevadako senatari zenuen ordurako; Robert Laxalt bi
|
urte
lehenago Sweet promised land nobelarekin Ipar Amerika osoan famatua; gainontzeko mahaikideak estatuan estatuko euskal komunitatearen ordezkari nabarmenak.
|
|
|
88 urte zituela hil zen. Ama, lau
|
urte
lehenago, Panaman. Bien hilobiak bisitatu ditut, jakina.
|
|
|
Nork zekien hemen zerbait ekologiaz 72an? Batek beti inpresioa du italiarrek hamabost, hogei, hogeita hamar
|
urte
lehenago bizi izan dituztela gu gero inarrosi gaituzten gertaerak. Horixe esaten saiatzen ari naiz, horixe adierazi nahi izan dut.
|
|
|
Bertako biztanleek deus ez zekiten eta kopratan segitzen zuten lanean, ehun
|
urte
lehenago bezalatsu. Ingelesek nazioartean propaganda kanpaina hasi zuten, txagostarrak urtero uzta garaian ekartzen zituzten langile moduan aurkeztuz.
|
|
|
Baina Italiako gobernuaren ahalegin guztiak Napoli berreraikitzera bideratu ziren, eta jokoak beste baterako utzi zituzten. Hiru
|
urte
lehenago Berlinek ere hautagaitza aurkeztu arren, Londres aukeratu zuten ordezko, eta urtebetean 68.000 lagunentzako tokia zuen White City estadioa prest zegoen Ingalaterrako hiriburuan.
|
|
|
Eta ikerlariak zur eta lur utzi dituena zera da: gaur egun hainbat problema ebazteko kalkulu integrala erabiltzea beharrezkoa da; bada, Arkimedesek horrelako problemak ebaztea lortu zuen, Newtonek eta Leibnizek kalkulu integralaren metodoa garatu baino 2.000
|
urte
lehenago.
|
|
2009
|
|
|
Joan den urteko azaroaren 10ean, guardia indigenak babestuta, 10.000 indigena elkartu ziren La Maria Piedamo resguardoan Bogota hiribururaino heltzeko asmoz. Mingak jarraipena eman zien bost
|
urte
lehenago Bizitzaren, Alaitasunaren eta Autonomiaren aldeko Batzar Ibiltariak aurreikusitako xedeei; batez ere, MAIri eta Kolonbia planari aurre egitea eta nekazaritza erreforma lortzea. Milaka kilometro hitza eta akordioak hedatuz.
|
|
|
Helburu hori dute hurrengoek: sei
|
urte
lehenago gertatutako istorioa, profesional arduratsu batek kontatutakoa, beste bati pasatutakoa, egilea gizona izanik emakume biren ahotatik hitz eginda, paper ofizialetan idatzitakotik abiatuta.
|
|
|
Izen hori ematen zitzaien handi zurien huasipungoetan bizi ziren indigenei. Ekuadorrek independentzia ehun
|
urte
lehenago lortua izan arren, kolonialismo garaiko sistema feudalak XX. mende erdi aldera arte iraun du. Jorge Icaza Coronel ek izen bereko Huasipungo nobelarekin ezagutarazi zuen munduan 1930eko hamarkadan.
|
|
|
" Kontatu didate diosku begiak begietan sendagile batek bestelako iritzia agertu zuela". Antza, hamabost
|
urte
lehenago, adin bertsuko emakume gazte bat artatu zuen, eta hura bere kabuz, berez suspertu zen; eta ekografian iruditu zitzaion Ugalderen bihotz zatiño bat ere onera etortzen hasia zela. " Zazpi eta erdira jokatzea bezalakoa da.
|
|
|
Santa Cruz (AEB), 1959 Jack O' Neill ek (1923) bere izena zeraman surf denda San Frantziskotik 90 milia hegoaldera aldatu zuen, bertan eguraldia epelxeagoa zelako, eta olatuak hobeak. Hamar
|
urte
lehenago finkatu zen San Frantziskon eta arrantzan hasi zen lanean. Aisialdia ere itsasoan ematen zuen gehienbat, surf egiten, bainujantzi arrunt bat soinean, Ozeano Bareko ur hotzak jasaten urte osoan zehar.
|
|
2010
|
|
|
Beraz, Memoria Historikoaren Lege hark gizartean zeresana sortu bazuen ere, horrek ez du esan nahi ezinbestekoa izan denik loraldi berri hau gertatzeko. Joseba Tapiaren diskoa hiru
|
urte
lehenago argitaratu zen, eta hona ekarri ditugun gainontzeko adibideek ere ez dute egitasmo hura oinarrian, inondik inora ere.
|
|
|
Intereconomiako edo Veo Televisioneko tertulien mailakoa da arrazoia. Baina, yankee hauek beti aurretik, hamabost
|
urte
lehenago esana da. Efektua, ordea, ez da oso diferentea.
|
|
|
1920an iraungi zen garbigailuaren patentea eta orduantxe hasi zen haren diseinua auto guztien oinarrizko ekipamenduaren parte izaten. 1953an hil zen Anderson, 87 urte zituela, 50
|
urte
lehenago izan zuen burutazio hark merezi zuen ordaina jaso gabe. *
|
|
2011
|
|
|
1920 eta 1930 artean, bertako farmazietan opioa, morfina eta kokaina errezetarekin edo errezeta gabe ematen zirenean, sei pertsona baino ez ziren hil droga horien gaindosiagatik; horietatik bost, beren buruaz beste eginda". Nolanahi ere, Genevako Hitzarmenaren onarpenak purutasun txikiko drogen merkatu beltz bat sorrarazi zuen, nola hamar
|
urte
lehenago AEBetan.
|
|
|
1936an, azkenik, zigor neurriak ezarri ziren, hori ere Genevan eta H.S. Anslinsgerren gidaritzapean. Hiru
|
urte
lehenago bertan behera utzitako Lege Lehorra betearazteko zeregina zuen agenteetako bat zen Anslinger, drogen debekuaren historian garrantzi handiko pertsonaia. Genevako hirugarren hitzarmenean estatu guztiek polizia zerbitzu espezializatuak sortzea lortu zuen.
|
|
|
38 hildako eta 400dik gora zauritu eragin zituen. Henry Ford hamar
|
urte
lehenago hasi zen autoak sailean ekoizten; beraz, autoa kontsumogai gisa zabaltzen hasi eta berehala bonba autoa asmatu zela esan daiteke. Teknikoki, Budarena izan baitzen historiako lehen bonba autoa.
|
|
2012
|
|
|
Zergatik eman batzuei hainbeste garrantzia eta beste batzuei ezer ez? Deklarazioetan ustezko lekukoek ikaragarrizko xehetasunekin deskribatu zuten 35
|
urte
lehenago gertatutakoa. Nik ez dut gogoratzen orain dela 35 aste egin nuena, beraz zer egin dute katolikoek?
|
|
|
Filipo II.ak eta haren seme Alexandrok hildakoak ehorztarazi zituzten eta, haien omenez, lehoiaren monumentua eraikiarazi zuten. 1969ko ekainaren 28an Stonewalleko istiluek gay harrotasunaren mugimendua abiarazi baino 2.300
|
urte
lehenago, maitale homosexual talde batek etsaiak ere harrotasunez bete zituen.
|
|
|
Sei
|
urte
lehenago, 1506an, Gaztelako goi lautada abuztuaren eguzkiak bihozgabe kiskaltzen zuenean, negoziazio guztiz freskagarria egin zuten Nafarroako Katalina I.ak eta Joan III.ak Gaztelako errege berri Felipe I.arekin, Alemaniako enperadorearen semea berau, Tudela del Dueron, Valladolid hiritik gertu. Bazirudien horri esker ordura arte Fernando Katolikoak Nafarroari emaniko hartzaren besarkadatik libratuko zela Nafarroa.
|
|
|
Ni, 1958an. Errasti eta Arzuaga hiru bat
|
urte
lehenago. Badiotsut, guk ez genuen euskara estudiatu, behin ere.
|
|
|
1994an. Lau
|
urte
lehenago hasita geunden bilerak, afariak eta zenbait ekitaldi egiten, baina 94an ezagutu gintuen ofizialki Eusko Jaurlaritzak. Kultur elkartea ginen, irabazi asmorik gabekoa, Puerto Ricoko erregistroan ere izena emanda genuen.
|
|
|
Zernikow (Alemania), 1992ko udazkena. Alemaniako gobernuak hiru
|
urte
lehenago batutako herrialdearen lurralde osoko airetiko argazkiak ateratzeko agindu zion aireko ejertzitoari. Eta argazkiak aztertzeaz arduratu ziren unibertsitateko ikasleek aurkikuntza bitxia egin zuten:
|
|
2013
|
|
|
Gasteizko Udalak esparru sozio-kulturalean du eskaintzarik onenetarikoa, Gizarte Etxeen bidez. Kirola, kultura, aisia eta herritarrentzako arreta zerbitzuak biltzen dituzten zentroen sare hau Jose Angel Cuerda alkatearen garaian hasi zen garatzen. Lehenengo Gizarte Etxea 1985an zabaldu zen, gaztetxea okupatu baino hiru
|
urte
lehenago. Gaur egun, mota horretako hamabi zentro daude Arabako hiriburuan, eta beste bi abian dira.
|
|
|
Gasteizko alde zaharreko bi auzokide hauek elkarrekin ospatu zituzten urteurrenak (irratiak 25 urte, gaztetxeak 20) 2008ko urrian," Piztu Gasteiz!" lelopean. Hiru
|
urte
lehenago, Gazte Eguna egin zen eta bi ospakizunetan milaka lagunek hartu zuten parte, gaztetxearen hormak zutabe sendoetan bermatuta daudela erakutsiz. Goñik adierazi moduan," eraikina botatzen badute, honek guztiak haien kontra egingo du".
|
|
|
Alderdi Ederreko monumentua Espainiako Alfontso XIII.a erregeak inauguratu zuen, lehiaketa literarioak egin ziren euskaraz nahiz gaztelaniaz, antzezlanak, kontzertuak, hitzaldiak... antolatu zituzten. Suntsitzearen mendeurrena izateaz gain, 50
|
urte
lehenago Donostiako harresiak bota zituztela ere ospatu zuten bide batez. Beraz, hiri berriaren ospakizuna izan zen hein handi batean, eta hiri zaharra suntsitu izanaren nondik norakoetan ez zuten sakondu.
|
|
|
Irun, 1938ko uztaila. Ibilbide turistiko bitxia abiatu zen lehenengoz, bi
|
urte
lehenago piztutako gerraren gune nagusiak bisitatzeko. Nazionalak, pixkana pixkana, aurrera egiten ari ziren eta, maiatzean, dekretu berri baten bidez, Turismo Zerbitzu Nazional frankista zirkuitu turistikoa antolatzen hasi zen, Iparraldeko Gerra Ibilbidea delakoa bisitatzeko:
|
|
2014
|
|
|
Denboralditxo batez kanpora ateratzeko gogoa ere banuen. Garai hartan, bi
|
urte
lehenago, proposatu zidaten Opuseko Euskal Herriko Komunikazio bulegoa martxan jartzea. Aldatzeko gogoa neukanez eta gauza desberdina zenez, onartu egin nuen.
|
|
|
1999an Sareko Argia saria banatzen hasi ziren; ez kasualitatez. Bi
|
urte
lehenago sortu zuen astekariak webgunea, Ttipi Ttaparen bideari jarraiki eta erdarazko medio askoren aurretik.
|
|
|
Axularren Gero argitaratu baino bi mila
|
urte
lehenago, hor nonbait, bizi izan zen Platon, eta hark ere idatzi zuen hemen harira datorren pasarte bat, ipuin gisakoa: idazketa alfabetikoa asmatu zuenak enperadorearengana jo omen zuen sari eske, bere asmakariak giza oroimena izugarri handituko zuela argudiatuz.
|
|
|
Eta badirudi oraindik hala segitzen duela izaten, literatura sortzeko mito bat baino ez. Etienne Cleirac jurista bordeletar prestigiotsuak 1661ean esan zuen euskaldunak Kristobal Kolon baino 100
|
urte
lehenago iritsi zirela Ternuara. Hala, inolako frogarik gabe egindako baieztapen subjektibo hark gure imajinarioan zuztarrak egin ditu; itsas historiari orain gutxi arte jarri diogun arreta eskasaren ondorio da.
|
|
2015
|
|
|
Bost
|
urte
lehenago, 2010ean, antzeko zelada bat egin zioten New Yorken Jose Luis Rodriguez Zapaterori, Juan Jose Millas idazle ezagunak El enigma Zapatero n kontatu duenez. AEBetako banku eta inbertsio funts nagusiekin bildu zen, Espainiarentzako laguntza eske.
|
|
|
1980an ukan zenuten Quebecen burujabetzari buruzko lehen erreferenduma. Soilik hogei
|
urte
lehenago zen burujabetzaren aldeko mugimendua hazi eta egituratu.
|
|
|
Ekonomian" mantenu" eta" etekin" kontzeptuak bereizi zituen, besteak beste. Eta darwinismoaren aitatzat edo herenaitonatzat jotzen da, Darwin bera jaio baino ehunka
|
urte
lehenago idatzitakoengatik.
|
|
2016
|
|
|
Taula gainetik kontatu zuen, hogeita hamalau
|
urte
lehenago, Bizkaia Maite kantuarekin izan zuten arazoa, 1981eko Zuberoa/ Askatasunaren Semeei diskorako abestiak antolatzean, bat kanpoan gelditzen zelako, orduko biniloak behartzen zuen iraupena gaindituta.
|
|
|
Segidan, aldamenean nuen kantuaren letren egile Joxanjel Irigarairi eskaini zion Lertxundik 2016ko abenduaren 15eko Bizkaia Maiteren interpretazioa.Hogei
|
urte
lehenago, Joxanjel aurkezle aritu zen Bilboko Kafe Antzokiaren inaugurazio ekitaldian.
|
|
|
Graeme Waddington Oxfordeko astrofisikoaren laguntzaz lortu zuen data zehatza, 1980ko hamarkadan abiatutako ikerlanaren ondorioz. Adituek bestelako data batzuk ere iradoki izan dituzte, 30 urteko apirilaren 7a, esaterako, Herodes Handia K.a. 4 urtean hil zela eta, beraz, Jesukristo" bere" aroa hasi baino 4
|
urte
lehenago jaio zela argudiatuz.
|
|
|
Marra gorria igarotzea ez diete barkatuko beti herriaren buru gainetik ibili diren horiek, deitu handiki, ilustratu edo kasta. Aranbarrik ederki identifikatu du klasismo hori Peñaflorida kondearen El borracho burlado operan, matxinada baino bi
|
urte
lehenago estreinatua. Ez da diru kontua soilik, auzi morala ere bada:
|
|
|
Lopetegik berak azaldu zuen moduan, barkatu ezinezko basakeria Dierriyari ekarririkan/ ontzi' Galerna' ordaña.... 1956an Javier Mendizabal almirante ordeari enegarren domina jarri ziotenean, hogei
|
urte
lehenago Galerna harrapatzen izandako parte hartzea nabarmendu zuten agintari frankistek. Erbestean zegoen Eusko Jaurlaritzako prentsa bulegoak berehala erantzun zuen:
|
|
2017
|
|
|
Antzeko bizipenen ondorioz, duela 6 urte Lazkaon (Gipuzkoa) Orobione jatetxea ireki zuenean, hasieratik argi izan zuen zeliakoentzat gainontzekoentzako bezainbeste eskaintza izango zuela jatetxean. " 4
|
urte
lehenago zeliakia diagnostikatu zidaten. Kalean jateko nuen zailtasuna ikusirik oso argi izan nuen.
|
|
|
Lehena, 2006 eta 2009 bitartean, Evo [Morales] gobernuan zegoela jada: konstituzioa sortzeko asanblada oso interesgarri bat egin zen, hainbat gauza aurkeztu ziren eta hainbat gauza idatzi ziren herrialdeko konstituzioan, zenbait
|
urte
lehenago ezin izango genituzkeenak amestu ere.
|
|
|
Hogei urteko egonkortasuna ekarri zuen ildo berriak, baina 1960ko hamarkadan gizartearen motorizazioak eskaera nabarmen jaistea eragin zuen. Horretara ere egokitzeko ahalegina aurrez egina zuen Orbeak, hamar
|
urte
lehenago Frantziatik zetorren Velosolex sistemaren bidez motordun bizikletak ekoiztu baitzituen. Baina ez zen nahikoa izan.
|
|
|
Otxaldek Errepublikak laborariei ekarri aitzinamenduak begiesten ditu. Ez dezagula ahantz Barkoxeko Etxahunek() Ofizialeena erraldoi hartan nola azaltzen zuen nekazarien egunerokoa, hogei bat
|
urte
lehenago:
|
|
2018
|
|
|
" That every voter shall openly, and in full view deliver his or her ballot". " His" eta" her", izenorde posesibo maskulinoa eta femeninoa, biak jaso zituzten dekretuan, 20
|
urte
lehenago idatzitakoan nahi gabe egindako akatsik ez zegoela garbi erakutsiz. Bestela ere, ez da oso sinesgarria 1776an egindako akatsaz 31 urte geroago jabetzea, eta orduan zuzentzea.
|
|
|
Erabiltzaileek fitxategiak ezabatzean ere, ez dago bermerik baieztatzeko zerbitzarietatik ere ezabatzen dituztela. 2017ko urtarrilean, adibidez, Dropboxen akats baten ondorioz, erabiltzaileei aurrez ezabatutako fitxategiak agertu zitzaizkien, batzuk zazpi
|
urte
lehenago ezabatuak.
|
|
|
Donostiako aurkezpenean ez zuten aipatu beste enpresa bat, zeinaren erdia erosi zuen fundazioak 2015ean: Uppali frankizia negozioaren %50 Elkarrena da gaur egun. Bi
|
urte
lehenago Abacus banatzaile kataluniarrak martxan jarri zuen formatu berria da, haurrentzako liburu, jostailu eta eskulanetarako materialak saltzen dituzten dendak sortzera bideratua. Elkar sartzearekin batera, testu eta narratiba liburuak ere eros daitezke Espainiako Estatu osoan saltokiak irekitzen ari den kate horretan adibidez, 2019rako Aragoin bost denda berri irekiko direla argitaratu zuen iazko azaroan Heraldo egunkariak.
|
|
|
Adibidez, zenbaitek, Magallanesek 1519an abiatu eta 1522an Elkanok burutu zuen munduaren bira ez zen historian egindako lehena izan. 100
|
urte
lehenago, 1421 eta 1423 bitartean, Txinako Zhu di enperadoaren itsas espedizioko kideak izan ei ziren munduaren biribiltasuna frogatzen lehenak.
|
|
|
senyeraren ohiko launa marra gorri horiei hiruki urdina eta bost puntako izar zuria erantsi zien. Hala ere, lehenengoz duela 100 urte inprimatu eta argitaratu arren, ez dakigu zehazki zenbat
|
urte
lehenago egin zuen diseinua. Zenbait iturriren arabera, 1903an sortu omen zuen, Santiago de Cuban.
|
|
|
Cesare Negrik bere dantza metodoa1602an publikatu zuen, Iztuetak bere Gipuzkoako dantzak eta Doinuen koadernoa argitaratu baino 200
|
urte
lehenago.
|
|
2019
|
|
|
Deialdiari erantzunez 4.000 lagunetik gora bildu zen Arabako txoko horretan, asko autobusetan joanak Guardia Zibilaren kontrolak gandituz. Aukeratutako tokia ez zen badaezpadakoa, hiru
|
urte
lehenago Urbinan hasi zituzten Euskal Y deiturikoa eraikitzeko lanak eta haren kontrako protesta gune nagusietako bat bihurtu zen denborarekin. Urbinarrek herri kontsulta batean ezezko borobila eman zioten" burdinazko alfonbrari":
|
|
|
Horixe da Espainiako Estatuaren jarduteko modua, eta hain zuzen jardute horren inguruko dudak eduki zituzten ekintzaileek zentro sozialaren erresistentzia prestatzen. Kaleratze eguna baino hiru
|
urte
lehenago hasi ziren lanean. " Helburua Iruñeko Euskal Jai gaztetxearen kaleratzean gertatukoa errepikatzea zen", dio.
|
|
|
Sariak jaso genituen Donostiako Zinemaldian, eta jende asko mugitu zen Handia ren ondoren, euskarazko pelikularik ikusiena da. Hainbat
|
urte
lehenago, ni zinema munduan laguntzaile gisa hasi nintzenean, lan dezente egiten ziren euskaraz, baina gero murriztu egin zituzten Eusko Jaurlaritzaren Kulturako diru-laguntzak, Guggenheim finantzatzeko. Horregatik, Enrique Urbizu eta Alex de la Iglesia zuzendariek, besteak beste, Madrilera egin zuten alde, eta baita langile ginen askok ere.
|
|
2020
|
|
|
Artze anaiak, Joxan eta Jexux, Ez Dok Amairuren sorreran izan ziren hasieratik; ez da kasualitatea Remigio Mendiburuk talde hartako irudiari txalapartaren forma ematea. Bi
|
urte
lehenago, 1964an, Joxan harri eta zur geratu zen, Nestor Basterretxea eta Fernando Larrukerten Pelotari filmean txalapartaren ttakuna entzun zuenean Lasarteko areto batean: " Bat batean gogoratu zitzaidan, zortzi urte nituela, herriko festetan, horixe nuela ikusia eta entzuna (…) Ez nekien izenik ere", azaldu zion Juan Luis Zabalari.
|
|
|
Eta 1978an egokitu zitzaion Aix en Provencen bortxaketa delitua dela defenditzeko aukera. Mediterraneoko itsas bazterrean kanpin egiten zuten bi neska gazte belgikar bortxatuak zituzten hiru gizonek lau
|
urte
lehenago. Ez zen goxoki pasatu auzia, abokatuak eta akusatzaileek atarian zain zeuzkaten hainbat jende irainka eta bultzaka hartu zituztenak.
|
|
|
" Ez baitu erraten... Erraten zuen gibeleratekoan, hamabi urteren buruan, Parisen jausterakoan efektu egin ziola, orduan harakoan ere, hamabi
|
urte
lehenago pentsatzen dut...".
|
|
|
2020ko apirilean kaleratu du Txalapartak Maialen Berasategik itzulitako eta Adrienne Rich poeta eta pentsalari feministak ia 50
|
urte
lehenago idatzitako" amatasuna" ri buruzko lan mardula. Egungo pandemiaren berrogeialdi betean, alegia.
|
|
|
Ez zen aurreneko aldia" hausturazko epaiketa" batean halakoak kontatzen zirena. Bi
|
urte
lehenago, 1968an, Lazkaoko alkate frankistaren etxeari su ematea egotzita, Donostiako Loiolan epaituriko hainbat akusatu ere saiatu ziren euren testigantza ematen; haien abokatu Castellsek hedabide honi azaldu zion gertaturikoa (Larrun, 82 zk.): " Manifestaldi gogorrak izan ziren, eta horietako bat kuartelen barruraino sartu zen.
|
|
2021
|
|
|
Luisek 59 urte ditu, fisikoki ez da 10
|
urte
lehenago baina okerrago sentitzen. " Egia bada ere frontoia orduan utzi nuela".
|
|
|
Ugo Bardi kimikari eta energia krisian aditua, ARGIAren Larrun baten egilea dena, jada 1980an hidrogenoaren ikerketa lanetan ari zen Kalifornian, Berkeleyko laborategi batean, teknologia berriaren muina den erregai pila garatzeko lantaldean Jeremy Rifkinek bere The Hydrogen Economy liburua publikatu baino hogei
|
urte
lehenago. Bardik 1980tik gaurdaino ikusi du hidrogenoa dantzan petrolio krisi ezberdinen musikan lehen petrolio shock arekin, gero Arabiar Golkoko lehen gerraren ostean, 2001ean New Yorkeko Dorre Bikien erasoa gertatu zenean..., eta aldi bakoitzean hidrogenoaren lilura pizten zen eta urre beltza berriro Mendebaldera merke iritsi ahala prentsatik desagertzen.
|
|
|
Esango nuke gure autobiografia feministek arbitrariotasun puntu bat dutela. Feminismora hiru
|
urte
lehenago heldu izan banintz, akaso Euskal Herriko Bilgune Feminista izango litzateke nire eskola, eta bost urte ondoren, FeminstAlde. Agian nire pentsaera oso bestelakoa litzateke Bizkaiko Emakume Asanbladako atea jotzera ausartu izan banintz edo feminismo marxistari buruzko kongresu batera joateko parada izan banu.
|
|
|
1936an, Aldasoro historiako lehen Eusko Jaurlaritzako Merkataritza eta Hornidura sailburua izan zen, 1936ko gerraren atarian. Gobernu autonomoko Herri Lanen sailburua, berriz, Juan Astigarrabia izan zen, Union Maritimako bozeramailea izandakoa bost
|
urte
lehenago. Beraz, gobernu beraren parte izan ziren Aldasoro eta Astigarrabia, Ategorrietako sarraskia gertatu eta bost urtera.
|
|
2022
|
|
|
Ama belgikarra du Van Haverrek, aita ruandarra. Amarekin haren abizena du eta beste lau anaia arrebarekin hazi da, Bruselan, eta hamabi urte dituela jakin du aita hil dutela Ruandako genozidioan hark albistea jaso baino hiru
|
urte
lehenago gertatu zen egiaz heriotza. Gaztedanik interesatu zaio musika, eta YouTuben ekoizpenari buruzko bideoak grabatzeari ekin aurretik Stromae proiektuaren abiaburua rap talde batean aritu da.
|
|
|
Litekeena da Peru Larrañaga errefuxiatuaren hilketa ikusi izana eta horregatik desagerrarazi zutela. Familiak inoiz ez du onartu hipotesia, eta bere aburuz, desagerpena lotua dago 40
|
urte
lehenago Bartzelonako gerra kontuekin," burges katalan baten mendekua litzateke". Badira, halaber, uste dutenak GALen akats bat izan zela, norbaitekin nahasi zutela, Segundo Mareyrekin gertatu zen bezala.
|
|
|
Cristobal Balentziaga Eizagirre jostun eta moda diseinatzaile getariarra hil zen 77 urte zituela. Erretiroa lau
|
urte
lehenago hartua zuen, 50 urtez lanean aritu ondoren eta goi joskintzaren gainbehera betean.
|
|
|
Mendebaldea deitzen denak AEB, Europar Batasuna, Australia, Japonia… Errusiaren kontra ezarritako zigor ekonomikoak ez dira hasi 2022ko otsailean. Zortzi
|
urte
lehenago, 2014an Errusiak Ukraina inbaditu eta Krimea bereganatu zuenean ezarri zioten zigor sail handi bat Errusiako hainbat agintari, enpresa eta pertsonalitateri; errusiarrek erantzun zuten arerioetatik etorritako inportazio asko debekatuz. Wikipediak dioenez, lehen zigorrek nagusiki Errusia kaltetu zuten, agudo hondoratuz errublo errusiarra, baina Europar Batasunako herrialdeek ere sufritu zituzten galerak.
|
|
|
Albako dukeak hamar
|
urte
lehenago Nafarroa inbaditu zuenetik, hainbat aldiz aldatu zen eskuz Amaiur: 1512an nafar eta frantziar tropek bereganatu zuten; 1513an Arazuriko Frances Beaumont kapitainak hartu zuen inbaditzaileentzat berriz ere; eta 1521ean nafarren lehen erasoaldiari eutsi ondoren, udazkenean Anton Alguacil alkaide gaztelar harroputzak bere burua entregatu behar izan zuen.
|
|
|
Amaiurko tontorrean 1922ko ekainean obeliskoa inauguratzen, 400
|
urte
lehenago gaztelua defendatzen aritu zirenen omenez. Argazki oina
|
|
2023
|
|
|
Vincenzo Vecchi 2019an atxilotu zuten Bretainian, ia hogei
|
urte
lehenago manifestazio batean parte hartzeagatik Italian duen zigorra betetzeko. Apelazio auzitegietan gora eta behera ibili da bere auzia.
|
|
|
Familia ustiategi txiki askok ezin zituzten teknologia berriak eskuratzeko behar ziren inbertsio handiak egin; eta, aldi berean, ez zituzten ere teknologiak ekonomikoki bideragarriak izateko behar diren lur eremu handiak. 1955 urtearen bueltan, ustiategi baten batez besteko kostu operatiboak hirukoiztu egin ziren, hamabost
|
urte
lehenago ez bezala; ustiategien eta landa lanetan ziharduten pertsonen kopuruak ere behera egin zuen. 1939tik 1950era, AEBetako ustiategien kopurua %40 jaitsi zen, eta 1960tik 1970era ia %50; batez besteko ustiategiaren tamaina, berriz, 8 m2 hazi zen urtero". 3
|
|
|
Aktore gisa krisi betean nengoela, nire familiatik oso gertu dagoen pertsona batek esan zidan sexu abusuak jaso zituela haurtzaroan, berrogei
|
urte
lehenago edo. Ez nintzen gai izan bera besarkatzeko, emozionalki oso trakets sentitu nintzen, eta gainean geratu zitzaidan tristura hura.
|
|
|
Guk bilerak izaten genituen bai diputazioarekin bai Jaurlaritzarekin, eta beti esaten genien eskuko frenoarekin zebiltzala. Guk elkartea sortu baino bi
|
urte
lehenago haiek sortu zuten Eusko Label, beren marka famatua. Eta handik bi urtera lau perroflauta k zer eta ekologikoa sortu, oraindik eta gehiago!
|