|
2008
|
|
|
Bai. Guraso batzuek 30 urte daramatzate adimen urritasuna
|
duen
seme alaba zaintzen; maite dute, etxean eduki nahi dute, baina aste pare bat behar dituzte alde egiteko, bakarrik egoteko edo etengabe zaintzen egoteari uzteko. Batzuetan, etxeko harremanetan tentsio garaia bizi dute, gainerako familietan bezalaxe, eta atsedenaldi bat hartu behar dute denek.
|
|
2009
|
|
|
Baina familia euskaldun askotan ezkutatzen saiatu ziren; lotsa zuten. Ezeren faltarik ez
|
zuten
seme alabak halako mundu ilunean sartzeko gaizki zer egin ote zuten galdetzen baitzioten euren buruari, eta ez zuten erantzunik aurkitzen.
|
|
|
Gorenean bederatzi epaile daude, eta oreka ideologikoa bere hartan mantenduko da; izan ere, Souter ere liberala zen bost epaile kontserbadoreak dira eta beste lau liberalak. Sotomayor bananduta dago eta ez
|
du
seme alabarik. Goreneko epaile kargua bizi guztirakoa da.
|
|
|
Aurkezpenean aipatu duzu gurasoek
|
badutela
seme alabentzat zer aukeratu liburu honekin.
|
|
|
Dena kontrolatzea ezinezkoa da, baina arriskuen inguruan seme alabei hitz egitea garrantzitsua da. Benetako arriskuak daude, eta horren kontziente egin behar
|
ditugu
seme alabak. Gure aldetik, gurasoei prestakuntza eman diezaiekegu.
|
|
2012
|
|
|
Hezkuntzaren atala ere bada hizkuntza. Gurasook, normalean, arduratu egiten gara seme alaben hezkuntzaz, eta hezkuntzak lana ematen du, benetan nahi
|
badugu
seme alabek hizkuntza ona eta aberatsa izatea; guretzat ere polita da eta interesgarria, baina lana ere bada. Gurasoek bilaketa lana egin behar dute, esaterako, seme alaben adinetik eta interesetatik abiatuta, euskarazko komikiak, liburuak edo dena delakoak bilatzeko.
|
|
|
Gerora ezagutu dugu osasun sistema publikoa eta unibertsala izatera hurbildu den sasoia ere. Norbaitek pentsa zezakeen dena ez zihoala hain gaizki, gure osasunaz estatua arduratzen zela eta aitatxo horrek berdin berdin maite
|
zituela
seme alaba guztiak. Harik eta krisia iritsi den arte.
|
|
|
Eritasunaren lehen sintomak 25 eta 30 urte bitarteko pertsonek izaten dituzte oro har, baina umeen artean ere oso kasu larriak agertu izan dira. Sistemas Genomicos laborategiko Ugalketa Genetikoko saileko arduradun Xavier Vendrellek azaldutakoaren arabera, gaixotasuna
|
dutenek
seme alabei transmititzeko aukera %50 da. Portzentajea berdina da gaitza izan ez baina genea badutenen kasuan.
|
|
|
Izan zirelako gara gu garen bezalakoak: errudunak, neurotikoak, gaixo terminalak azken batean, eta garenak garelako bagoiko kirats honetatik urrun nahi
|
ditugu
seme alabak, London eta EEBBra bidean. Eta ez aipatu auto gorrotoa.
|
|
2013
|
|
|
Iñigo Cabacasen ama« Gure egoeran jarri,
|
zuen
seme alaba izan zitekeen. Gizatasun pixka bat eskatzen dut».
|
|
|
Etxe batean sartu berritan geunden, eta hilabeteak oso luzeak ziren 9.000 pezetako jornalarekin. Zuek esango didazue beste haur bat behar al nuen!»« Emakume bakoitzak nahi
|
dituen
seme alabak desiatzeko eskubidea defendatzen lagun gaitzazuen eskatzen dizuegu gutun honen bidez. Guk pasatu genuen lotsara heldu beharrik gabe, etengabe ari baitira Espainia osoan emakumeak harrapatzen eta espetxeratzen abortatzeagatik»
|
|
|
Zein beharrizanekin heltzen zaizkizue andrazko horiek? Une honetan, nabarmendu nahi
|
dugu
seme alabak dituzten andreentzat ez dagoela baliabiderik, ez dutela sostengurako espaziorik. Gainera, dauden baliabide apurrek mugak dituzte, eta emakume asko kanpoan uzten ari dira.
|
|
|
Haurrak normal bizi dira etxeetan. Amek
|
dute
seme alaben hezkuntza prozesua kudeatzeko ahalmena, eta, oro har, emakumeak gai dira hori egiteko. Emakumeak laguntzeko lan hori egiteagatik jazarpena ere jasan izan duzue:
|
|
|
Postontzira heltzen diren era guztietako opari katalogoetan sartzen dira batzuentzat gabon jaiak eta beste batzuek katalogoak ezkutatzeko ahaleginetan ematen dituzte gabon aurreko hilabeteak. Bestelako hezkuntza gura
|
dutelako
seme alabentzat, kontsumismo hutsetik urrun, edota besterik barik erosteko dirurik ez dutelako. Herri zein hirietako gabon argien zain daude batzuk, eta argi horiek gastatutako dirua baino ez dute ikusten beste batzuek.
|
|
2014
|
|
|
Airean zebilen. Nire hiriko hemofilia elkartera gaixo bat etorri zen galdezka ea zer egin ahal
|
zuen
seme alabak sano jaiotzeko. Hemofilia herentziazko eritasuna zen.
|
|
2016
|
|
|
Bisita batean, jakinda hirugarren pertsona batek bere intimitate guztia entzungo duela... Ez da askatuko».Elkarbizitzarako bisitak
|
badituzte
seme alabek. Hiru hilean behin bakarrik eskatu litezke, hiru orduko aurrez aurreko baterako.
|
|
2017
|
|
|
Hori gertatu zen Etxahunen ondorengoekin. «Genealogia egiteko herri honetan, kasu, badirelako deitura ezberdinak
|
dituzten
seme alabak, guraso berberak izanda».Abizena ez zen aitarenaIzena jartzeko tenorean ez zuen axola aitaren izena zein zen. Adibidez, XVI. mendean, Anoetako (Gipuzkoa) Sarobe baserria emakume batena izanik, haren seme alabek Sarobe izena hartu zuten.
|
|
2020
|
|
|
Bizitzaren fase ezberdinean gaude. Lehen taldean, ia denek
|
dituzte
seme alabak, baina ni oraindik ez nago fase horretan. Dena den, esan bezala, oso jende jatorra eta atsegina da, eta bizimodu desberdinak izan arren, oso ongi moldatzen gara.
|
|
|
Kexu da Iñigo Fernandez, familien bozeramailea. Arrosadia auzoan dagoen Printzearen Harresi eskolara eramten
|
ditu
seme alabak; heldu den ikasturtetik aurrera eredua aldatuko dutenetako bat da. «Jakin nahi dugu zertara datorren aldaketa hau», galdetu du.
|
|
|
6 urte badituzte, edozein arlotan lagundu diogu normalean; 14, ez. Garbi izan behar dugu zer egin behar
|
duten
seme alabek. Gakoa da irakasleen rola:
|
|
|
Lehenik, jakin behar da irakasleak zer eskatzen duen, eta, bigarrenik, ea benetan laguntza behar
|
duten
seme alabek —askotan, gurasook egoten gara beti gainean— Estrategiak badaude: azalpenak gure hizkuntzan eman, itzultzaileak erabiltzea gaia zeri buruzkoa den jakiteko...
|
|
|
Galerak aitortzeko, kontu liburuak edo eta zinpeko deklarazio bat aurkeztu behar dituzte, eta jardueraren araberako fakturazioen batez bestekoa erabiliko da laguntzaren zenbatekoa kalkulatzeko. Orokorrean, azken urteko kotizazio oinarriaren %70ekoa da laguntza, baina zenbateko handiagoa
|
dute
seme alabak beren kargu dituztenek. Laguntza jasotzen duen bitartean, langile autonomoak ez du kotizatuko, eta epe hori kotizatutzat joko diote.
|
|
|
Baina guretzat ez dugu nahi. Autismoa
|
duten
seme alabek badute nahikoa marka, are gehiago markatzeko eta seinalatzeko». Hori dela eta, orain arteko ohiturari eutsiko diotela nabarmendu du:
|
|
|
35 urte ditu, eta zazpi seme alaba. Duela urtebete, senarra hil zitzaion, EIren aurkako borrokan, eta ezin
|
zituen
seme alaba guztiak zaindu bere kabuz. «Ni Estatu Islamikoarekin bizi izan nintzen, eta oso egoera zaila zen emakumeentzat; beti estalita joan behar nuen, eta ezin nuen ezer egin.
|
|
2021
|
|
|
Seme alabak dituzten euskal presoengan ere jarri zuen arreta Sarek atzoko agerraldian: izan ere, 94 euskal presok
|
dituzte
seme alabak, eta horietatik hamazazpik dituzte jada beteak zigorraren hiru laurdenak. Bi gurasoak espetxean dauzkaten umeak ere badira:
|
|
|
Nik ez
|
dut
seme alabarik, baina ikastolak finantzatzen jarraitzen dut, pentsatzen dudalako gaur egun finantzaketa behar duten eskola publikoak direla ikastolak. Hiru arrazoiengatik finantzatzen ditut:
|
|
|
Hezkuntzako jardunean gero eta leku gehiago hartzen ari dira kontzeptu horiek, baina oraindik bada nesken eta mutilen arteko diferentziak azpimarratu eta banatuta ikasi behar dutela aldarrikatzen duenik. Eta hautu hori babesten duten gurasoek
|
badute
seme alabak halako ikastetxeetara bidaltzeko aukera, Euskal Herriko zenbait eskolatan ikasleak sexuaren arabera bereizten baitituzte. Hamabi zentro daude guztira:
|
|
2022
|
|
|
«Seme edo alabak egingo dit Internetez» ia etxe guztietan entzun den esaldi bat da. Baina adineko guztiek ez
|
dute
seme alabarik, ez Internetik, eta, zorionez, ezta pazientziarik ere.
|
|
|
Ikerketa taldeak uste du irakasleen eta familien esku hartzea behar dela IKTek sortzen dituzten arazoei aurre egiteko. Irakasleek liskarretan oinarritutako «hezkuntza dinamikak proposatzen» saiatu behar dute, eta familiek, berriz, «inplikatuago» egon behar
|
dute
seme alaben online hezkuntzan.
|
|
|
Orain dela hogei urte, erretiroa hartu ondoko pertsona bat kasik landare baten gisan ikusia zen. Emakumeen kasuan, zaintzaile rolarekin segitzen zuten; haiek zaindu behar
|
zituzten
seme alabak, ilobak eta senarra. Orain, gauzak ez dira guztiz berdin.
|
|
|
Egun batean Bielsari entzun nion galtzen duenak irabazten duenak baino gehiago ikasten duela, eta nik uste dut hala dela. Baina gaur egungo gurasoek sufrimendurik gabeko bizitza bat nahi
|
dute
seme alabentzat. Normala da.
|
|
|
Lurraldea Bertiz familiarena izan zen XIV. mendetik. 1657 urtean, Francisco de Bertiz hil egin zen, eta, ez
|
zuenez
seme alabarik izan, jaurerria Antonio Barraganen esku geratu zen. Beste hainbat jaberen esku egon zen ondorengo bi mendeetan, harik eta 1898an Pedro Zigak eta Dorotea Fernandezek erosi zuten arte.
|
|
|
Aldarri bera egin dute Larragako herritarrek, baina, kasu honetan, aukera handiagoak dituzte partida irabazteko, dagoeneko hamabi familia batu baitira euskarazko lerroa eskatzeko. Hezkuntza Departamentuak oniritzia eman arte, ordea, guraso horiek ezinen
|
dituzte
seme alabak San Miguel eskola publikoan matrikulatu, oraingoz ez baitago herrian ereduan izena emateko modua.
|
|
|
Beatriz Artolazabal Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburuak ere atzo iragarri zuen Eusko Jaurlaritzak hilean 200 euroko laguntza emango duela hiru urte baino gutxiago
|
duen
seme alaba bakoitzeko, familiaren errenta aintzat hartu gabe. Iñigo Urkullu lehendakariak maiatzean eman zuen lehen aldiz laguntza horren berri, baina 100.000 euro baino gutxiagoko errenta zuten familientzat zen soilik.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak duela gutxi iragarri zuen hilean 200 euroko laguntza emango duela 3 urte baino gutxiago
|
duen
seme alaba bakoitzeko, familiaren errenta aintzat hartu gabe. Orain, laguntza horri beste bat gehituko die gobernuak:
|
|
2023
|
|
|
Sarbideetako langileak gara, eta gure maitasun guztiarekin erantzuten diegu erabiltzaileei. Bizitza salbatu eta
|
zuen
seme alabak zaintzen ditugun sorosleak gara.
|
|
|
Amaren sabelean dauden ume horiek ere «indarkeria matxistaren biktima» direla erran zuen. Horiek kontuan hartuta, Satevik iaz artaturiko emakume guztietatik erdiek baino gehiagok
|
zituzten
seme alaba adingabeak: 1.190 adingabe baino gehiago zeuden «babesik gabe», atzo jakinarazi zutenez.
|
|
|
Azaldu dute «debekatua» dutela eraikinetara eta dendetara sartzea, «mugatua» dutela kaleko garapen «autonomoa» eta garraio publikorako sarbidea, eta adimen desgaitasunen bat dutenei «ulertezin» egiten zaizkiela ingurune anitz. Behar handiak
|
dituzten
seme alabei arreta emateko orduan, berriz, laguntza urria duten gurasoen egoera kezkagarriaren berri eman dute: «Batez ere amek prekaritate ekonomiko handia dute, eta, praktikan, soilik zaintzara emanak daude».
|
|
|
Dokumentuan diote «ikusezina» dela andre elbarriek jasaten duten indarkeria matxista, eta emakume horiek «intimitaterik eza» eta gorputz funtzioei buruzko «etengabeko iruzkinak» eta «gizatasunik gabeko» tratua pairatzen dituztela. Behar handiak
|
dituzten
seme alabei arreta emateko orduan, berriz, laguntza urria dutela salatu dute: «Batez ere amek prekaritate ekonomiko handia dute, eta, praktikan, soilik zaintzara emanak daude».
|
|
|
Eta kezkagarriena da egoera hori belaunaldi arteko ahaleginean ez dela gainditzen ari: hau da, egoera hori zegoen duela 30 urte Iruñean, Bilbon edo Gasteizen, eta egoera hori bizi
|
zutenen
seme alabak, nahiz eta horietako batzuek etxean jaso euskara, nahiz eta askok ereduan ikasi, erdal gaitasun handiagoa lortzen dute, eta adinkideekin eta harremanak erdaraz bideratzen dituzte. Sorgin gurpil hori nola askatu asmatu behar dugu.
|
|
|
«Guraso etorkinek nahi
|
dute
seme alabak unibertsitatera joatea»
|
|
|
Ardi bat bortz hilabetez egoten da ernari, eta, gero, batzuek gehiago esplotatzen dituzte. Nik, gero eta gutiago, ze ez
|
dut
seme alabarik: ez dut horrenbertze diru behar.
|
|
|
da erasotzaileek ere maite
|
dituztela
seme alabak...
|
|
|
Kalera ateratzen direnean, beste behargin batzuekin hitz egiteko parada du, baina, oro har, sakelakoa da denbora igarotzeko duen baliabide bakarra; eta bada, era berean, bere familiarekin edo lagunekin harremanetan egoteko modu bakarra: Kolonbiakoa da Amparo, eta han
|
ditu
seme alabak. «Distrakziorik ez edukitzea inoiz larrimin bat da, desesperatzen zaitu; korrika alde egiteko gogoa ematen du».
|