|
2008
|
|
|
Emaitza orokorrak eskaintzen dira: gurasoen" adinean behera egin ahala lehen hizkuntza euskara
|
duten
seme alaben portzentaia handitu egiten da";" hazkunde ikusgarrienak euskaraz egiten duen bikotekidea edo bikotekideak euskaldun berriak direnean izaten da", edo" gurasoetako batek ere ez duenean euskaraz ondo hitz egiten, balio handienek adin talde gazteenean bakarrik gainditzen dute %10" nahiz eta horrek hazkunde erritmo handia dakarren. Familia bidezko euskararen lehen transmisioa ezagutzea oso garrantzitsua da, izan ere, soziolinguistika arloko adituen artean —bertako zein kanpokoen artean— adostasun maila nahikoa dago gai honen inguruan, hau da, hizkuntza gutxiengo, gutxiagotu edo menderatu baten errekuperazioa, normalizazioa eta iraupen itxaropena neurtzeko adierazle nagusienetakoa familia bidezko hizkuntza transmisioa dela esaterako orduan.
|
|
|
Izan ere, lehen hizkuntza euskara
|
duten
seme alaben portzentajea %45, 3koa da euskara hitz egiten duena aita denean. Baina hitz egiten duena ama bada, euskara jasotzen duten seme alaben portzentajea %56, 9koa da.
|
|
|
Hizkuntza transmisioaren ehunekoa nabarmen jaisten da. Izan ere, lehen hizkuntza euskara
|
duten
seme alaben portzentajea %15, 1ekoa da euskaraz zerbait hitz egiten duena aita bada eta %19koa zerbait hitz egiten duena ama denean.
|
|
|
Lehen hizkuntza euskara
|
duten
seme alaben portzentajea %45, 3koa da euskara hitz egiten duena aita denean. Baina hitz egiten duena ama bada, euskara jasotzen duten seme alaben portzentajea %56, 9koa da.
|
|
|
Lehen hizkuntza gutxienez euskara
|
duten
seme alaben ehunekoak, oro har, gora egiten du adinak behera egin ahala.
|
|
|
Seme alaben lehen hizkuntza gurasoen tipologiaren arabera aztertzean ikusi dugu gurasoen hizkuntza gaitasuna zenbat eta handiagoa izan, orduan eta handiagoa dela lehen hizkuntza euskara
|
duten
seme alaben portzentajea. Gainera, seme alaben lehen hizkuntza adinaren arabera aztertzean egiaztatu dugunez, adin taldea zenbat eta gazteagoa izan, orduan eta handiagoa da lehen hizkuntza gutxienez euskara duten semealaben portzentajea.
|
|
|
Adin tarte guztietan pisu gehien duen taldea D motako gurasoak (biak euskaldun zaharrak edo jatorrizko elebidunak)
|
dituzten
seme alabena da. Halere, ehunekoa gutxitu egiten da seme alaben adinak behera egin ahala11 (7 taula).
|
|
|
B+ motako bikoteengandik edo B motako bikoteengandik datozen eta lehen hizkuntza euskara
|
duten
seme alaben portzentajearen bilakaera ia parekoa da. Ehunekoak txikiak dira, seme alaba guztien artean duten pisua %6koa baino ez baita, lehen kasuan, eta %2tik beherakoa, bigarrenean.
|
|
|
Ehunekoak txikiak dira, seme alaba guztien artean duten pisua %6koa baino ez baita, lehen kasuan, eta %2tik beherakoa, bigarrenean. Halere, bikote mota horietatik datozen eta lehen hizkuntza euskara
|
duten
seme alaben kopurua etengabe eta pixkanaka handitzen ari da, adinean behera egin ahala.
|
|
|
Iturria: EUSTAT b) Lehen hizkuntza gaztelania
|
duten
seme alabak adin taldeka, guraso moten arabera.
|
|
|
Lehenbizi azpimarratzekoa da bi gurasoek euskaraz ondo hitz egiten dutenean, (D, B+ eta B motak), seme alaba ia guztiek euskara dute lehen hizkuntza; gaztelania
|
duten
seme alaben portzentajeak, berriz, hondarbalioak ditu adin talde guztietan (8 taula).
|
|
|
Gurasoetako bat euskaldun zaharra edo jatorrizko elebiduna bada eta besteak euskaraz ondo hitz egiten ez badu (A+), lehen hizkuntza gaztelania
|
duten
seme alaben ehunekoa zertxobait handiagoa da, %2 inguru, baina adinean behera egin ahala ehunekoa txikiagoa da. Euskaraz hitz egiten duen bikotekide bakarra euskaldun berria bada (A), portzentajea handiagoa da, eta gero eta handiagoa, gainera, adinak behera egin ahala.
|
|
|
Azkenik, guraso batek ere ez duenean euskaraz hitz egiten, lehen hizkuntza gaztelania
|
duten
seme alaben portzentajea %85etik gorakoa da adin talde guztietan; hala ere, A motako gurasoen igoerarekin bat datorren nolabaiteko beherakada bat nabaritzen da adin talde gazteenetan.
|
|
|
Jakina, lehen hizkuntza euskara
|
duten
seme alaben ehunekoa oso handia denean, ez da igoerarako tarte handirik geratzen. Beraz, D eta B+ motako gurasoen seme alaben portzentajean igoera ez da oso handia.
|
|
|
Antzeko zerbait gertatzen da A+ motako gurasoen seme alaben artean ere, baina kasu honetan lehen hizkuntza euskara
|
duten
seme alaben arteko aldea handiagoa da adin talde bakoitzean: 25 eta 29 urte bitarteko semealaben taldeko %69tik hasi eta gazteenen taldeko ia %90eraino (%88, 9).
|
|
|
Hazkunde ikusgarrienak euskaraz hitz egiten duen bikotekidea edo bikotekideak euskaldun berriak direnean izaten dira. Horrelakoetan talde gazteenean lehen hizkuntza euskara
|
duten
seme alaben portzentajearen balioak bikoiztu egiten du 25 urtekoen taldekoa; %62, 9 vs %28, 3, bi gurasoak euskaldun berriak badira, eta %43, 7 vs. %19, 2, euskaldun berria bikotekide bakarra izan eta besteak euskaraz ondo hitz egiten ez badu.
|
|
|
• Lehen hizkuntza gutxienez euskara
|
duten
seme alaben ehunekoak, oro har, gora egiten du adinak behera egin ahala.
|
|
|
Gehikuntza horien ondorioz, nabarmen murrizten da lehen hizkuntza gaztelania
|
duten
seme alaben kopurua; izan ere, %75etik gorakoa (%77, 7) izatetik ia %60ra (%61, 6) jaisten baita.
|
|
|
Portzentajeak nabarmen aldatzen dira banaketa adintaldeen arabera aztertzen badugu. Hala, lehen hizkuntza euskara bakarrik
|
duten
seme alaben portzentajea zaharrenen taldeko %17, 6tik gazteenen taldeko %23, 9ra igotzen da. Bestalde, lehen hizkuntza euskara eta gaztelania dituztenen taldea ez da %5era iristen 25 eta 29 urte bitarteko seme alaben artean eta, aldiz, balio hori hiru aldiz handiagoa (%14, 5) da 2 eta 4 urtekoen artean.
|
|
|
Bestalde, lehen hizkuntza euskara eta gaztelania dituztenen taldea ez da %5era iristen 25 eta 29 urte bitarteko seme alaben artean eta, aldiz, balio hori hiru aldiz handiagoa (%14, 5) da 2 eta 4 urtekoen artean. Gehikuntza horien ondorioz, nabarmen murrizten da lehen hizkuntza gaztelania
|
duten
seme alaben kopurua; izan ere, %75etik gorakoa (%77, 7) izatetik ia %60ra (%61, 6) jaisten baita.
|
|
|
Gurasoen adinak
|
badu
seme alaben lehen hizkuntzan nolabaiteko eragina. Izan ere, bikotekidea zenbat eta gazteagoa izan, orduan eta txikiagoa da lehen hizkuntza gaztelania bakarrik duten semealaben portzentajea eta handiagoa lehen hizkuntza gutxienez euskara dutenena.
|
|
|
Gurasoen adinak
|
badu
seme alaben lehen hizkuntzan nolabaiteko eragina. Izan ere, bikotekidea zenbat eta gazteagoa izan, orduan eta txikiagoa da lehen hizkuntza gaztelania bakarrik duten seme alaben portzentajea eta handiagoa lehen hizkuntza gutxienez euskara dutenena.
|
|
|
Gurasoen adinak badu seme alaben lehen hizkuntzan nolabaiteko eragina. Izan ere, bikotekidea zenbat eta gazteagoa izan, orduan eta txikiagoa da lehen hizkuntza gaztelania bakarrik
|
duten
seme alaben portzentajea eta handiagoa lehen hizkuntza gutxienez euskara dutenena.
|
|
|
Bi bikotekideak elebidunak direnean seme alaben %95ek gutxienez euskara jasotzen du lehen hizkuntza gisa (%88k euskara bakarrik eta %7k gaztelaniarekin batera). Transmisioaren portzentajeak nabarmen aldatzen dira gurasoetako bat bakarrik denean elebidun; orduan lehen hizkuntza euskara
|
duten
seme alabak %65era jaisten dira (%35ek euskara bakarrik eta %30ek gaztelaniarekin batera).
|
|
|
Hala, hizkuntza gaitasuna bakarrik kontuan hartzean ikusten genuenez, bi gurasoek euskaraz ondo hitz egiten dutenean lehen hizkuntza gutxienez euskara
|
duten
seme alaben portzentajea %95ekoa da (%88k bakarrik eta %7k gaztelaniarekin batera).
|
|
|
Lehen hizkuntza ere kontuan hartzen dugunean, biek ondo hitz egiteaz gain lehen hizkuntza euskara badute8 (D motako bikoteak), lehen hizkuntza euskara
|
duten
seme alaben portzentajea %98, 6ra igotzen da (%93, 9k bakarrik eta %4, 7k gaztelaniarekin batera). Baina, bikotekideetako batek lehen hizkuntza euskara ez badu (B+), biek euskaraz ondo hitz egin arren, euskara lehen hizkuntza duten seme alaben ehunekoa %92, 4ra jaisten da.
|
|
|
Lehen hizkuntza ere kontuan hartzen dugunean, biek ondo hitz egiteaz gain lehen hizkuntza euskara badute8 (D motako bikoteak), lehen hizkuntza euskara duten seme alaben portzentajea %98, 6ra igotzen da (%93, 9k bakarrik eta %4, 7k gaztelaniarekin batera). Baina, bikotekideetako batek lehen hizkuntza euskara ez badu (B+), biek euskaraz ondo hitz egin arren, euskara lehen hizkuntza
|
duten
seme alaben ehunekoa %92, 4ra jaisten da.
|
|
2012
|
|
|
Errealitate konplexu bat agertu da nabarmen elkarrizketak egiterakoan, EAEko egoera soziolinguistikoaren eta haren azken hamarkadetako bilakaera konplexuaren isla esanguratsutzat har daitekeena. Izan ere, gasteiztarra eta euskalduna da Iñaki Mart� nez de Luna, 18 urte zituela hasi zen euskara ikasten eta euskaraz bizi da nagusiki; donostiarra eta guztiz erdalduna da José Ignacio Esnaola, baina euskaraz ikasten dute haren semeek; erdalduna da baina guraso euskaldunak zituen Maitena Etxebarria bilbotarrak, eta euskaldunak
|
ditu
seme alabak; Gipuzkoako zonalde oso euskaldun batekoa (Hernanikoa) eta euskalduna izanagatik, bere bizitza pertsonalean batez ere gazteleraz aritzen da Oihana Etxebarria; gasteiztarra da Gerardo Armentia, eta orain hasi da euskararen errealitateaz jabetzen Bizkaian bizi denetik (Otxandion); Bilbon jaiotakoa da Gemma Sanginés baina urteak daramatza Valentzian, eta han bizi denetik ikasi ditu kata...
|
|
2014
|
|
|
Lehenengo galderen artean, honakoa luzatu zaie gurasoei: Zein da
|
zuen
seme alabak Atxutxiamaikara eramateko arrazoia. Erantzun aniztasuna aurki genezakeen arren, emaitzei begira, argi dago, haurrak euskaraz aritu nahi izanak baduela pisurik.
|
|
2015
|
|
|
Horretan lagundu nahi baldin badiete seme alaben hizkuntza ohituren nondik norakoak ulertu behar dira. Gurasoek nahi
|
dute
seme alabek euskara erabiltzeko ohitura izatea (ez da haurren/ gazteen helburua) eta lagundu egin diete. Baina lagundu ahal izateko hizkuntzaohituren oinarrian zer dagoen ulertu behar dute.
|
|
|
ikusten dute gaztelaniara/ frantsesera gero eta gehiago jotzen dutela edo gaztelaniara/ frantsesera jotzeko arriskua nabarmena dela. Guraso hauek tresnak nahi
|
dituzte
seme alabei laguntzeko. Eta tresna hauek garatzen eta eskaintzen lan handia egin dezake guraso talde batek.
|
|
2016
|
|
|
2 Euskara jakitearen arrazoiaz itaunduta, motibazio afektiboak eraginda erantzun dute, hau da, nortasun edo identitateari lotutako arrazoiak aipatu dituzte eta, afektibitatearen bigarren zentzu batean bada ere, eurek ez
|
dutena
seme alabei emateko nahia ere agertu dute. Kulturaren ezinbesteko osagai modura ikusten dute.
|
|
|
• Gurasoek ere aski bilakaera desberdina ageri
|
dute
seme alabekiko ET jardunean: EAEn eta Nafarroan gora egin du ET jardun horrek, Iparraldean aldiz behera.
|
|
2017
|
|
|
] eta orduan · agian batzuetan · mmm · batzuetan badago jende mota bat (txorrada bat da hau, baina) festak egiten dituena eta mundu guztia elkartzen du · hor barruan · bere lagun guztiak · niri kostatuko litzaidake hori egitea egia esan · bikotearen hizkuntza, ostera, oso adierazle berezia da; izan ere, soilik pertsona bat da, eta, normalean, hizkuntza bakar bat erabiltzeko joera edukitzen dute. horrenbestez, mudei aukera eman diezaieke zentzu askotan. bikotekidea duten gazteen artean, %26k hitz egiten du bere oan Pujolar, Isaac González eta Roger Mart� nez – Gazte katalanen muda linguistikoak ohiko hizkuntza ez den beste batean, eta eremu horretan, lagun artekoan bezalaxe, katalanak ez du egiten aurrera era esanguratsuan (%39). azkenik, umeekiko hizkuntzak ematen digu guztietatik daturik harrigarriena. izan ere, eremu horretan" katalana soilik" %47, 3 da eta %3, 2" katalan gehiago", beraz, erraz gainditzen ditu gainerako adierazleak. interesgarria da adieraztea seme alabena jo daitekeela, seguruenik, hizkuntza hautaketa egiteko harreman mota irekien gisa. azken batean, lehentasunik gabe jaiotzen dira, eta erabakia familia barnean negozia daiteke. hala, elkarrizketaturikoen %17, 6 dira jatorriz gaztelania hiztunak eta seme alabei katalanez hitz egitea erabaki dutenak, eta %4, 9 dira jatorriz elebidunak eta erabaki bera hartu dutenak; hau da, biztanleen %22, 5i eragiten die umeekin muda horrek. halaber, horri gehitu behar zaio %11, 2 hasten direla gaztelaniaz hitz egin ordez bi hizkuntzetan hitz egiten. biztanleriaren heren batek hitz egiten du seme alabekin eurek gurasoekin hitz egiten zutena ez beste hizkuntza bat. egindako elkarrizketen arabera, zera pentsatu behar da: kasu askotan haurrei katalanez hitz egiteko apustua ez da ulertu behar asimilazio prozesu klasiko bat bezala, ezpada elebitasunaren aldeko apustu gisa. gurasoen desioak azal dezake hori; izan ere, gurasoek nahi
|
dute
seme alabak eskolan ongi egokitu daitezen eta haiek bizi izan direnaren moduko testuinguru linguistikoki hibrido batean erosotasunez mugi daitezen. halaber, desioa dute ikaskuntza prozesu aberatsagoa izan dezaten, bat etorriz gaur egun eleaniztasunaren alde dagoen jarrera orokorrarekin:
|
|
2021
|
|
|
Pertsona helduek euren iritzia modalizatzen
|
dute
seme alabei erreferentzia eginez gero; ia salbuespenik gabe adierazten dute etorkizunean lan munduan aukera hobeak eskainiko dietela seme alabei euskaraz hitz egiten jakiteak.
|
|
|
Nabarmentzekoa da pertsona helduek euren iritzia modalizatzen
|
dutela
seme alabei erreferentzia eginez gero. Kasu horretan, ia salbuespenik gabe adierazten dute etorkizunean lan munduan aukera hobeak eskainiko dietela seme alabei euskaraz hitz egiten jakiteak.
|