|
2002
|
|
|
Maiatzeko emaitzak onartu gabe, zerutik zein lurretik, gobernua lortu arte jo eta ke ariko da, besteak beste, PSOEri pressing ikaragarria eginez. Horretarako, propioagoak
|
dituen
sektore batzuk (BBVA adibidez) erre behar baditu ere, prest dagoela agertu du. Euren babes pertsonala bermatu lukeen Barne Sailburuko Batzorde Teknikotik alde egin behar badu ere, prest.
|
|
|
I. ZUBELDIA: Gazteen artean erdarazko literaturara jotzeko ohitura
|
duen
sektore bat badago. Nahiz eta gazte hauek ikastoletan hezi izan diren, erdaraz euskaraz baino gehiago irakurtzeko ohitura hartu dute gaztetatik.
|
|
|
Inbertsioko baliabideen eta inportazioko ondasunen mugenondorioz, Estatuak murriztu egin zuen sektore batzuen hedapena: kontsumoa bainoprodukzio ahalmen handiagoa
|
zuten
sektoreak, errota gaiak, xaboia, oinetakoak, papera...?; lehengai eskasak erabiltzen zituzten sektoreak, gozogintza, kontsumoko metalezko artikuluak, lurrin produktuak...?; eta elikagaiak prestatzeko sektoreak, pastak, gailetak, kontserbak...?, haien osagaiak zuzen erabil baitzitezkeen. Produkzio kuotak ezarri ziren, prezioak kontrolatu ziren, inbertsiorako baimenak ahal zen guztietan murriztu ziren, eta inportaziorako baimen gutxi batzukbaizik ez ziren ematen.
|
|
|
Hala ere, ongizate estatuari lotutako eskumenen transferentziak EAEko aberastasunen eta errentarenbanakuntza bidezkoagoa eta etekin sozial hobeak ekar litzake. Dena den, lehiakorrago izatea eta etekin hobeak lortzea helburu bakartzat
|
duten
sektoreek etataldeek oztopa lezakete eskumenen transferentzia hori. Beraz, talde eta sektorehoriek ez lukete izan behar ongizate estatuari lotutako gaien autogobernua (aseguru sozialak, lan legeak eta politikak, eta beste politika sozialak) erdiesteko lehentasuna eta premia; besteak beste, arlo sozialetan gerta litezkeen aurrerapenak etaeraginkortasunaren helburua batera ez doazelako.
|
|
|
Amparo Moraleda, Espainiarako eta Portugalerako IBMko lehendakaria, eta Ana Patricia Botín, Banestoren buru dena, oso salbuespen garrantzitsuak dira, eta baliteke gizonezko mundu horretan sartzeko gaitasuna izatea. Hala ere, emakumearen ikusezintasuna nabarmena da presentzia handiena
|
duten
sektoreetan ere. Irakaskuntzan, adibidez, gehiengoa dira, baina ordezkaritza handiko karguetan, hala nola unibertsitateko errektorean, oso presentzia txikia dute oraindik.
|
|
|
Ginekologia da detekzio goiztiarra sendatzeko espezialitateetako bat. Hala ere, atzerapen gehien
|
dituen
sektorea da. Ikerketaren arabera, familia medikuak ginekologoarentzako bolantea ematen duenetik pazientea kontsultara joan ahal izan arte, 68 egun igarotzen dira, batez beste.
|
|
|
Lehen aztertu dugun beste ezberdintasun bat ere azpimarratu litzateke: batetik, Umma indarkeriaren bidez defendatzen dutenak, eta, bestetik, erlijiotasunarekin eta predikazioarekin nahikoa dela uste
|
duten
sektore moderatuagoak. Errealitatean bi sektoreak elkarren osagarri dira:
|
|
2003
|
|
|
Sektore horren hazkundea partikularrentzako zerbitzu komertzialetan ikusten da bereziki, eta apalxeago txikizkako merkataritzan. Iparraldean turismo handia eta erretiratu anitz izateak harreman estua
|
du
sektorearen hazkundearekin, partikularrentzako produktu komertzialen kontsumitzaile gertatzen baitira.
|
|
|
De Gaullek entseiatu zuen erreferenendumak huts egin ondoren, Mitterrandek eta ezkerrak deszentralizazioa bideratzeko legeak sortu zituzten. Funtsean, ezkerrean nahiz eskuinean deszentralizazioa gauzatu nahi
|
duten
sektoreak daude, eta aurka ere bai. UPMn ikusten dut ordea mesfidantza handiena.
|
|
|
Herri honek bere buruari eman dizkion kulturaren zabalkunderako eta euskararen normalizaziorako egituren aurkako erasoa da. Euskara aurrera atera nahi
|
duen
sektoreari gorriak ikustarazteko estrategia bat dago. Jomuga Martin Ugalde Kultur Parkea eta haren sustatzaile diren enpresak direla ematen du.
|
|
|
Horiek nekazaritzarenfuntzio aniztasuna aldarrikatzen dute. Izaera estrategikoa
|
duen
sektorea izanik, begirune berezia behar duena. Ikuspuntu honentzako nekazaritza ez da bakarrikelikagaien produkzioa bermatzen duen sektorea, baizik eta lurraren eta ingurumenaren zaintzaren ardura duen sektorea.
|
|
|
Izaera estrategikoa duen sektorea izanik, begirune berezia behar duena. Ikuspuntu honentzako nekazaritza ez da bakarrikelikagaien produkzioa bermatzen duen sektorea, baizik eta lurraren eta ingurumenaren zaintzaren ardura
|
duen
sektorea. Herrialde baitako lurralde banaketan (landaketa hiriguneak) egiteko propioa duena eta, horren ondorioz, babestu beharrekoa.Beraz, izaera berezi horren karira, liberalizazio neurriak kontu handiz hartu behardira, funtzio aniztasuna bermatuz une oro.
|
|
|
Gainera, organo erregulatzailearen zeregina indartzen du. Organo horrek telekomunikazioen merkatuak aztertuko ditu aldizka, lehia eraginkorrik ez
|
duten
sektoreak detektatuz, eta berariazko betebeharrak ezarri ahal izango ditu domeinu posizioa duten operadoreei lehia errazteko. Operadore horiei “merkatuan botere nabarmena duten operadoreak” deituko zaie.
|
|
|
258 agerraldi aitortu (8 Belgikako etxaldeetan eta 250 Herbehereetan) eta 11 zehaztu gabe dira Europan hegaztien eraginpean egoteko epizootiaren azken zifrak, joan den otsailean alarma piztu zenetik. Granjako 28 milioi hegazti sakrifikatu baino gehiago maiatzaren 7ra arte; infekzio arina
|
duten
sektoreko 83 langile eta hildako bat. Prebentzio neurriak Alemaniaraino hedatu dira, eta Herbehereetako eta Belgikako merkataritzari aplikatutako betoa ez da maiatzaren 16a baino lehen erretiratuko, EBk jakinarazi duenez.
|
|
|
Horregatik, ikastaro horien publizitatea gordetzea gomendatzen da, kontratu balioa baitu eta, beraz, erreklamazioren bat egiteko balio baitu. “Ezagutzen dudan baino intrusismo gehien
|
duen
sektorea da. Orain dela gutxi arte, oso gutxi ginen legez alta emanda dauden erakundeak, eta esaten badut gaur egun 200 baino gehiago ari direla lanean, agian motzeraino geratuko naiz”, dio Emy de Lema Aseproce Asociación Española de Promotes de Cursos en el Fuera del Españolako ordezkariak.
|
|
|
Kaltzioa funtsezkoa da hezurra mantentzeko eta gaixotasunari aurrea hartzeko. Adituak bat datoz esatean kaltzio ugariko dieta hartu behar dela, nahiz eta osagarri horiek beharrezkoagoak diren 70 edo 75 urtetik gorako biztanleentzat, hori baita aldakak erortzeko edo hausteko arrisku handiena
|
duen
sektorea. Kaltzio iturri nagusia esnea, gazta, brokolia, jogurtak, sardinak, itsaskiak eta fruitu lehorrak dira.
|
|
2004
|
|
|
Worldwatch Institutuak adierazten du kontsumismoak, aberastasun handiagoa sortzeagatik eta globalizazioagatik zabaldu denak, ondorio larriak dakarzkiela aberatsei, eta ez duela laguntzen sektore behartsuenen arazoak konpontzen. Era berean, adierazten du fenomeno horrek dakartzan gaixotasunek, obesitateak esaterako, eragin larria izan dutela baliabide gehien
|
dituzten
sektoreetan. “Munduak produktuak eta zerbitzuak erritmo jasanezinean kontsumitzen ditu, eta emaitza larriak herrien eta planetaren ongizaterako”, nabarmendu du txostenak.
|
|
|
Endesak Energiaren Batzorde Nazionalaren (CNE) gomendioei men egingo die “energia berdeari” buruzko publizitate kanpainari buruz, eta behar dena aldatuko du, energia elektrikoaren iturrien arabera. Bestalde, Iberdrolak esan du bere kanpainak ez
|
duela
sektore elektrikoko legeria hausten eta ez duela inolako kexarik jaso, ez kontsumitzaileen ez operadoreen aldetik. Ostegunean argitaratutako txosten batean, CNEk adierazi zuen Iberdrola eta Endesaren “energia berdeari” buruzko publizitate kanpainek elementu “engainagarriak” dituztela kontsumitzaileentzat, eta lehia desleialeko jokabideak sustatzen dituztela.
|
|
|
Errenta txikiak dituzten etxe zorpetuak eta gazteak dira tasa igoera jasateko arrisku handiena
|
duten
sektoreak.
|
|
|
“Arriskuak badaude, eta are handiagoak dira igoera handien aldia zenbat eta luzeagoak izan”, zehaztu zuen, 1998ko lehen hiruhilekotik aurtengo lehen hiruhilekora bitartean, etxebizitza %15 garestitu dela urteko; kontsumo prezioek, berriz, %3 egin dute gora, eta horrek erakusten du benetako balioa asko handitu dela. Malo de Molinak adierazi zuen errenta txikiagoko etxe zorpetuak eta gazteenak direla interes tasen igoera jasateko arrisku handiena
|
duten
sektoreak, eta ohartarazi zuen “gaur egun espero den baino zuzenketa zakarragoa egiten bada etxebizitzaren prezioan”, neurri bateko igoerekin eta enplegu suntsiketarekin batera, familien gastu erabakiak ahuldu egin daitezkeela. Arrisku hori “ez oso probabletzat” jo zuen, baina beharrezkotzat jo zuen ahal bezain laster arintzea.
|
|
2005
|
|
|
Horren ondorioz, hamalau enpresaren ekoizpen lantegiak batuko dira Asia ekialdeko herri honetan, gehienak Shangai inguruan. Txinan presentzia nabarmenena
|
duten
sektoreak honakoak dira: automozioa, makineria, etxeko tresna elektrikoak, altzairu bereziak, tresna elektronikoak eta taldeentzako ondasunak.
|
|
|
Europako Batasunak (EB) hasitako energia liberalizazioak eragin txikia
|
du
sektore horrek eurogunean dituen prezioetan, nahiz eta zerbait nabaritzen hasi den, elektrizitatean gasean baino gehiago, Europako Banku Zentralaren (EBZ) sektore arautu horren liberalizazio prozesuaren jarraipen txostenaren arabera. Abantailak azkartzeko eta kontsumitzaileei mesede egiteko, Europako Banku Zentralak uste du estatu kideek jarrera beligeranteagoa hartu behar dutela “izatezko” lehia egon dadin.
|
|
|
Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko ekonomia aplikatuko katedradun Josep Oliverrek (UAB), txostena koordinatzeaz arduratzen denak, atzo zehaztu zuen soldata desberdintasunen heren bat “azaltzen” dela, “emakumeak gizonak baino %13 ordu gutxiago lan egiten duelako”. Beraz, aldagai hori kontuan hartuta, katedradunak uste
|
du
sektore publikoko soldata diferentzia “desagertu” egiten dela, baina sektore pribatuko desberdintasunaren heren bat baino ez du azaltzen. Gainerako “bi herenei” dagokienez, arrazoitzat jo zituen langilearen “ezaugarri indibidualen arteko desberdintasunak” edo “genero diskriminazioa”.
|
|
|
2004 urtean, kontsulten eta erreklamazioen artean, Espainiako kontsumitzaileen elkarteek guztira 1.101.137 izapidetu zituzten. Batez beste, 3.058 kontsulta eta erreklamazio egiten dira egunero, modu pertsonalean, postaz, telefonoz edo Internet bidez. Aurten ere, informazio edo kexa eskaera gehien
|
dituen
sektore ekonomikoa etxebizitzarena da (%19, 58), ondoren finantza zerbitzuena (%11, 01) eta telefono zerbitzuena (%9, 90). Izapidetutako kexen% 11,01 jabetza araubideko etxebizitzari dagozkio, eta% 8,57, errentamenduari.
|
|
|
gogoeta hau ez dago ikuspuntu neutraletik egina, leku jakin batetik baizik: euskararen aldeko lanean ari den mugimendu edo gizarte sektoretik eta, batez ere, neu ere partaide
|
nauen
sektore horri begira. Honek zera esan nahi du:
|
|
2006
|
|
|
Egoera honetan, markoaren garapenaren bidez urteetan zehar indartu eta oldartu den nafar eskuin espainiar zalea eta inguruan
|
duen
sektore ekonomiko eta politikoa urduri dabiltza gerta daitekeenaren aurrean; oso ongi dakitelako Nafarroan eta Euskal Herri osoan aldaketa sakonak emanen balira eta demokrazian eta eskubideekiko begirunean oinarritutako egoera berri bat irekiko balitz, orain arte izan dituzten abantaila politiko eta ekonomikoak kolokan egongo liratekeela. Horregatik edozein aldaketa nola edo hala oztopatu nahi dute.
|
|
|
Hala, PLOk agindutakoari egokitu dizkio publizitate mezuak, bestez, kontrakoa frogatu arte, publizitatearen erantzukizuna duen pertsona da babeslea. Alor horretan, kontuan eduki behar da PLOren 3 artikuluan (publizitate ez arautegi horren 10 artikuluan iragarlea eta babeslea parekaturik baitoaz; horrenzilegiari dagokiona) eta 8 artikuluan (araudi bereziak
|
dituzten
sektoreez diharduena) 70 esandakoa.
|
|
|
Bestetik, sektore horretan egiten den jardueraren arabera aplikagarria den legeria ezagutzeko betebeharra. Hau da, suposatzen da agentzia batek publizitate hedapenari dagozkion debeku legalak hobeto ezagutu behar
|
dituela
sektore horretatik kanpo dabilen iragarle batek baino, azken horrek horregatik beragatik joko baitu agentziara, hark publizitatean dituen ezagutza espezifiko eta teknikoak direla eta. Nolanahi ere, iragarleak ezin du ezagutza eza argudiatu eta bere erantzukizun maila mugatu, darabilen negozio motagatik jakintzat hartzen baita ezagutu behar dituela aplikagarriak diren debekuak (esaterako, tabako fabrikatzailearen edo farmazia laborategiaren kasuan).
|
|
|
Hala ere, ohartarazi dute “gutxi gorabeherakotzat” hartu behar direla. Azkenik, sektore publikoan soldatak finkatzea garrantzitsua dela argudiatu dute, langile gastuak gastu publikoaren partida nagusietako bat baitira; soldata egitura ez da hain desberdina, eta ordainsarien zehaztapenak eragina
|
du
sektore pribatuan.
|
|
|
Elikagaien sektoreak elikagai funtzionalen ekoizpenari eta merkaturatzeari dagokionez dituen arazoak nabarmendu dira jardunaldian. Definizio zientifiko finkatua
|
duen
sektorea den arren eta kontsumitzaileek gero eta onarpen handiagoa duten arren, ez du legezko erreferente argi eta zehatzik. Arazoa, batez ere, urte luzez produktu berriak garatzen aritu diren eta kontsumitzaileari elikagai osasungarriagoak emateko berrikuntzan eta teknologian inbertitu den kasuetan datza.
|
|
|
Espainiako Gurutze Gorriak eta antzeko erakunde sozialek hartu dute parte. eta Once Fundazioa; horri esker, enpresekin partekatu ahal izan dira immigranteak eta ezgaitasunak dituzten pertsonak hainbat esparrutan integratzeko izandako esperientziak. Joaquín Garralda Mundu Itunaren Espainiako Elkarteko lehendakariak nabarmendu duenez, “immigrazioa eta ezgaitasuna bi errealitate dira, eta enpresak aukera gisa hartu behar
|
ditu
sektorea gero eta lehiakorragoa izateko eta langileak gustura eta motibatuta egoteko”. Hala, gidan aurkeztutako proposamenen artean, hauek nabarmentzen dira:
|
|
|
Eraikinetan energia eraginkortasunaren ziurtagiria egitera behartzen duen arauaren helburua kontzeptu hori etxebizitzetan orokortzea da. Alde horretatik, Espainian energia aurrezteko aukera gehien
|
duen
sektoreetako bat da. Berorik ez pasatzeko aholku ekologiko batzuk Beroak estutzen duenean, baita isolamendu oneko etxeetan ere, baliteke nahikoa ez izatea eta aparteko laguntza behar izatea.
|
|
|
Azterlan horren arabera, tindagai kapilarretan epe luzean erabiltzeak maskuri minbizia eragin zezakeen. Bozeramaileak gehitu zuen neurri horrek eragina
|
duela
sektoreko enpresa gehienek, borondatez, erabiltzeari utzi zioten arren, produktu batzuetan oraindik ere agertzen diren substantzietan. Ilerako tindagaien merkatuak 2.600 milioi euroko negozio bolumena izan zuen 2004an EBn.
|
|
2007
|
|
|
EAEko helduen euskalduntze alfabetatze sektorea normalizatuz joan den neurrian, eta euskaltegien homologazioa ere burututa (irakasleen gaitzeprozesua barne), euskaltegietan diharduen irakasleria ere neurri batean egonkortuta dagoela esan daiteke. Ez da urtero irakasle berrien premia handia
|
duen
sektorea.
|
|
|
EAEko helduen euskalduntze alfabetatze sektorea normalizatuz joan den neurrian, eta euskaltegien homologazioa ere burututa (irakasleen gaitze prozesua barne), euskaltegietan diharduen irakasleria ere neurri batean egonkortuta dagoela esan daiteke. Ez da urtero irakasle berrien premia handia
|
duen
sektorea.
|
|
|
Hezkuntzan interesa
|
duten
sektoreek irakaskuntzaren programazio orokorrean parte hartuko dute kide anitzeko organoen bidez; organo horiek hurrengo artikuluetan arautu dira.
|
|
|
Aurreko lerrokadan xedatutakoari kalterik egin gabe, Lan eta Gizarte Segurantzaren Ministerioari baimena ematen zaio, lan araudiak edo lan ordenantzak oso osoan edo zati batean, aurretiaz indargabetzeko, edo hutsuneak betetzeko arazoak
|
dituzten
sektoreetako ordenantzen indarraldia 1995eko abenduaren 31 arte luzatzeko, hurrengo lerrokadan ezarritako prozeduraren arabera.
|
|
|
Administrazio publiko horiek jarduteko planak egin eta koordinatuko dituzte, euren eskumen eta lurralde esparruetan, prebentzio jardunak gauza daitezen enpresetan, gehienbat enpresabehar gehien
|
dituzten
sektoreetako en ertain eta txikietan, eta arrisku edo ezpresetan, aholku, informazio, prestakuntza eta laguntza teknikoko ekintzen bidez
|
|
|
Hala eta guztiz ere, hemendik aurrerako arazo nagusia BiosegurtasunariBuruzko Protokoloaren eta Munduko Merkataritza Erakundearen (MME) itunenarteko harremanean datza. Ikusteke dago bietako zein itun jartzen den bestearenmende; izan ere, azken buruan, Protokoloa hartzeak MMEren arauak urratuko lituzke, hala Ameriketako Estatu Batuak eta Kanada buru
|
dituen
sektore bioteknologiko gero eta arrakastatsuago baten oraina eta etorkizuna ezbaian jarriz. Izan ere, gai honen inguruko anbiguotasuna, Miamiko Taldeak13 zuhurtasun printzipioareninguruko gutxiengoen gaineko erabakiari eginiko kontrapuntu legez ulertu zen.
|
|
|
Oraingoz, Joostek ez du seinalerik zuzenean ematen, baizik eta ekoizleek egindako bideoekin kanalak eskaintzen ditu profesional eta kalitate nahikoak ordenagailuko monitorea. Edukiak azkenean Joost panoraman kokatzea, eta horregatik enpresak negoziazioak
|
ditu
sektoreko hainbat enpresarekin ikus entzunezkoa, audientzia bermatuko dieten programak lortzeko. (e) n probaldi honetan, ikus daitezkeen edukiak nahiko handiak dira tiroak eta denak ingelesez:
|
|
|
Interes publikoan oinarritutako notario lanbidearen kontrol zorrotz horren bidez, trafiko juridikoa ziurtatzea lortzen da, oro har, eta, bereziki, segurtasun juridikoa ematen zaio higiezinen merkatuaren sektoreari. Hirugarrenengan eragina duten transakzioak egiten direnean berme handiagoak behar
|
dituen
sektorea. Azaldutakoa ikusita, ondoriozta daiteke notarioak higiezinen merkatuan gaur egun duen garrantzia; izan ere, esku hartzearen ondorioz, beste profesional batzuekin batera eta, zehatzago esanda, erregistratzailearekin batera, ondasun higiezin baten salerosketa behar bezala egitea ondorioztatzen da.
|
|
|
Estatistikek hala adierazten dute: 30 urte arteko hamar gaztetik seik nahiago
|
dute
sektore publikoan lan egin enpresa pribatu batean baino soldata eta egonkortasun berarekin. Baina dena ez da paradisu bat, mota horretako enpleguak ere baditu bere desabantailak.
|
|
|
Espainiako gazteen% 65i funtzionario izatearen ideia ematea ez da joera berria, baina harrigarria da fenomeno hori —duela hamarkada batetik aztertzen ari da oraindik— gero eta handiagoa izatea belaunaldi berrien artean, Valentziako Ikerketa Ekonomikoen Institutuak egindako azterlan baten arabera. 30 urte bitarteko hamar gaztetik seik nahiago
|
dute
sektore publikoan lan egin enpresa pribatu batean baino soldata eta egonkortasun berarekin 200 plaza eskaintzen dituen deialdi publiko batean, milaka hautagai aurkez daitezke. Bilatzen dutena ez da eszentrikotasunik:
|
|
|
Uste duzu, horregatik, erakunde batean eskandalu bat azaleratzen denean, ezinbestekoa dela gainerakoetan zalantza sortzea? Eskandalu orok ondorio larriak
|
ditu
sektore osoaren sinesgarritasunean, eta, ondorioz, zalantzak, mesfidantza eta susmoak sortzen ditu. Hori gehiago gertatzen da horrelako sektore batean, non oso erakunde gutxik baitute krisi prozesuei aurre egiteko adinako ospea eta aitorpena.
|
|
|
Finantzaketa sistema hori egoera eta sektore hauetan sina daiteke: Baliabide ekonomiko gutxien
|
dituzten
sektoreetako pertsonak, nomina aurkeztu ondoren. Ohiko bideetatik hipoteka kreditu bat eskuratu ezin duten pertsonak.
|
|
|
Proportzio esanguratsua da”, azpimarratu zuen Mendiolak. Hasiera batean, Industria Sailak uste
|
du
sektorearen aurkako espedienteak masiboki irekitzeak eragin eredugarria izango duela. Hala ere, onartzen du gaur egungo isun aukera eta 15.000 euro artean, hutsegite arin eta larriengatik – ez dela nahikoa sustatzaileak beldurtzeko, diru kopuru handiak mugitzen baitituzte.
|
|
|
Seduzitzeaz ari gara, ez beste ezertaz. Mugimenduak erraza du aldamenean
|
dituen
sektoreak mugiaraztea. Bere planteamenduetatik urrun edo kontra dauden giza-multzoak motibatzea eta konbentzitzea... hori da benetako erronka.
|
|
2008
|
|
|
Hiru talde nagusiak MCC Automobilgintza, Cie Automotive eta Gestamp dira. Nafarroako BPGk ere menpekotasun handia
|
du
sektorearekiko.
|
|
|
Bide horretan asmatzeko, euskarari eta euskaldunari begiratu behar diete euskarazko hedabideek, bai eta euren buruari ere, euskarazko gainerako hedabideei ere. Beregaintasun osoan funtzionatu behar dute hedabideek esparru horretan; zentratu egin behar
|
du
sektoreak bere ingurune naturalean. Sektorearentzako indarra eta blindajeak hortik etorriko dira gehien bat.
|
|
|
Kontuen Auzitegiak egiaztatu behar
|
du
sektore publikoaren ekonomia finantzazko jarduerak legezkotasun, eragingarritasuneta ekonomia printzipioak betetzen dituela. Kontrol hori kontratazio publiko, erakundeen ondare eta aparteko kredituen gain egiten da, baita, modu berezian, aurrekontuetako kreditu aldarazpenen gain.
|
|
|
Gipuzkoan horren sustrai sakonak
|
dituen
sektorea indartu nahirik sortu zuten lehiaketa, eta bat egiten du Foru Aldundiak 82 urteaz geroztik bultzatzen dituen ekimen eta ekintzekin. Sagarren eta sagardoen kalitatea hobetzeko egindako azterketa eta esperimentuetako asko hemen egin dira, Aldundiak Hondarribian duen etxaldean, eta emaitzak sektorera helarazi dira gero.
|
|
|
Orain, badirudi Iberdrolarekin antzeko egoera bat gerta daitekeela, urtearen hasieran 7,79 eurotik 10,40 eurora igo baita. Etorkizun hurbilean gerta daitekeenaz gain, energia sektorea da inbertitzaile txiki eta ertainentzat erakargarritasun handiena
|
duen
sektoreetako bat, bai burtsa egonkortasunagatik, bai akziodunari dibidenduaren bidez ordaintzen dion puntako sektoreetako bat izateagatik. Ekitaldi honetan, balio horiek burtsa erdia baino portaera hobea dute, batzuk urteko maximoetatik gertu, hala nola Aguas de Barcelona, Gas Natural, Iberdrola edo Unión Fenosa.
|
|
|
Nomina, helburu nagusia Emaitza, era berean, nahiko ikuspegi dinamikoa da; izan ere, bankuek kobratu egin dute zerbitzu bakoitzagatik, eta komisioak kendu edo bezeroaren gastuen zati bat ordaindu dute. Hori bai, bankuak ez du inoiz galtzen; herrialdeko irabazi gehien
|
duen
sektorea izaten jarraitzen du. UAMeko katedradunak adierazten duenez, irabazi marjina murriztu egiten da, funtsezkoari eusteko:
|
|
|
Hipoteka kreditua lortu ezin duten guztiak. Baliabide ekonomiko urriak
|
dituzten
sektoreetako errentatzaileak. Interes tasen igoeraren ondorioz hipoteka baten kuotak ordaindu ezin dituzten pertsonak.
|
|
|
Estatutu berriak ekonomikoki mendekoak diren langile autonomoak kotizatzera behartzen ditu, gaixotasun eta istripu profesionalen kasuan estaldura izateko Horretarako, Gizarte Segurantzak bere konturako langileak egiten duen jarduera ekonomikoaren arabera aplikatu beharreko kotizazio tasa ezartzen du, Jarduera Ekonomikoen Sailkapen Nazionalaren arabera. Esate baterako, ile apainketaren eta estetikaren sektorean lan egiten duen eta lanbide eritasunaren edo lan istripuaren kasuan estaldura izatea aukeratzen duen langile autonomo batek %1, 10 gehitu dio kotizazio motari, eta eraikuntzako bere konturako langile batek %7, 30 Hala ere, Salvador Reynak dioenez, aztertzen ari dira laneko ezbehar tasa handia
|
duten
sektoreetan, hala nola eraikuntzan eta garraioan, istripuen eta lanbide gaixotasunen kotizazioa borondatezkoa ez izatea, inposatua baizik. Ildo horretatik, Estatutu berriak ekonomikoki ependientea den langile autonomoa (TRADE), pertsona fisiko edo juridiko beraren diru sarreren %75 jasotzen duena, kotizatzera behartzen du, bere lanpostuan gaixotasun profesionala edo istripua gertatuz gero estaldura izan dezan.
|
|
|
Mikrokredituek, mailegu pertsonalek eta produktu bereziren batek osatzen dute guraso bakarreko familientzako kreditu eskaintza urria Kaxa hori izan ezik, gainerako erakundeek kreditu pertsonalak eskaini besterik ez dute egiten, familia bat aurrera ateratzeak dakartzan gastu ugariei bakarrik aurre egiteak dakartzan arazo ekonomikoak konpontzen saiatzeko. Gastu horien artean, alokairu bat ordaintzea nabarmentzen da (guraso bakarreko etxeak gastu horretaz arduratzeko arazo handienak
|
dituzten
sektoreen artean daude). Mailegu pertsonalak familia horien estualdi ekonomikoetarako biderik azkarrena izan badaitezke ere, arazoaren atzerapena da, ia kasu guztietan.
|
|
|
Kasu horretan, ezinbestekoa da kontsumitzen diren produktu guztien etiketak arretaz irakurtzea. Fruitu lehorrak kontsumitzeko arrisku handiena
|
duten
sektoreetako bat haurrak dira. Haientzat kontraindikatuta daude, arnasbideak trabatu eta trabatzeko arazoak izan ditzaketelako.
|
|
|
Epe finkora dirua biltzeko bankuek duten gerrak inbertitzaile txikiaren arreta gordailuetara desbideratu du, munduko poltsen erorketak sortutako mesfidantza giroaren ondoren. Krisiaren aurrean benetako babesleku bakarra errenta finkoko gordailu edo funtsak diren arren, aditu askoren arabera, defentsa funts deritzenak akzioetan inbertitzeko aukera bat dira, finantza gorabeherekiko arrisku txikiena
|
duten
sektoreetan errentagarritasun aldakor handiagoa bilatuz. Bilatu segurtasuna Negozioen munduan “defentsiba” esaten zaio finantza merkatuen eta ekonomiaren okertzen aurrean kapitala gordetzeko egiten den inbertsioari.
|
|
|
Inbertitzaileei eskain dakiekeen gauza bakarra errenta finkoan oinarritutako politika da, errenta aldakorreko posizio portzentaje bat defentsa sektore handienetan zentratuta duena. Ziurgabetasun garaietan ere errentagarritasuna bilatzearen alde egin nahi bada, adituek gomendatzen dute konpainia handiei eta ekonomia zikloarekin lotura handirik ez
|
duten
sektoreei edo erregulazio handia duten sektoreei (energiari, esaterako) erreparatzea, epe laburrean portaera onena dutenei, alegia.
|
|
|
Inbertitzaileei eskain dakiekeen gauza bakarra errenta finkoan oinarritutako politika da, errenta aldakorreko posizio portzentaje bat defentsa sektore handienetan zentratuta duena. Ziurgabetasun garaietan ere errentagarritasuna bilatzearen alde egin nahi bada, adituek gomendatzen dute konpainia handiei eta ekonomia zikloarekin lotura handirik ez duten sektoreei edo erregulazio handia
|
duten
sektoreei (energiari, esaterako) erreparatzea, epe laburrean portaera onena dutenei, alegia.
|
|
|
Lehen deialdiak Ministroek adierazi zutenez, akreditazio horien lehen deialdi nazionalak autonomia pertsonaleko eta mendekotasunari erantzuteko sistemarekin, haur hezkuntzarekin eta energia berriztagarrien sektorearekin lotutako enpleguetan oinarrituko dira. Gainera, deialdietan ildo horri jarraitzeko gomendatuko diete gainerako administrazioei, etorkizun hurbilean eskari handia
|
duten
sektoreak baitira. Esperientzia egiaztatzeko prozedurak hiru fase izanen ditu.
|
|
|
Ekainean eta uztailean behera egin du Euskal Herriko bisitarien kopuruak, baina abuztuan emendatzea espero
|
du
sektoreak
|
|
|
Era berean, altzairugintza etorkizuna
|
duen
sektorea dela ziurtatu zuen Ana Agirre sailburuak. Agirreren ustez, industriak egun euskal ekonomian duen pisuari eustea ezinbestekoa, eta horretan sektoreak zeresan handia du.
|
|
|
Bestalde, Perezen esanetan, aldaketak egin behar ditu Kutxak bezeroenganako arretan ere, eta laguntza gehien behar
|
duten
sektoreengana bideratu. Horien artean daude lanpostu prekarioa duten pertsonak, pentsiodunak, eta baliabide gutxi dituzten erakundeak eta udalak.
|
|
|
Elkarlanak bere zailtasunak ditu, noski. Ez gara inozoak, badakigu, ikusi dugu prozesu honetan ere, indar metaketa hori apurtzearen aldekoak asko izango direla alde guztietan; soberanismotik urrundu nahi
|
duten
sektoreak izan badaudela abertzaletasun instituzionala deitu den horretan. Baina oztopoen gainetik aurrera egiten asmatu behar dugu, etsipenean erortzeko tentazioak alde batera utziz.
|
|
|
Goirizelaiaren lan taldea orekatuagoa da, eta programa zehatzagoa aurkeztu du. Baina Estebanen sostengua boto neurtuaren sisteman indar handiena (%51)
|
duen
sektoretik dator, 1.986 irakasle eta ikertzaile doktore iraunkorrez osatutako taldetik, hain zuzen. Gainerako irakasle eta ikertzaileen (boto neurtuaren %18, 2.989 hautesle) zein administrazio eta zerbitzuko pertsonalaren (boto neurtuaren %11, 1708 hautesle) botoa bi hautagaien artean banatuko litzateke.
|
|
2009
|
|
|
Maiz, sektore arriskutsuetara, hala nola armak fabrikatzera, bideratzen dira, aurreztaileei galdetuz gero, inolaz ere onartuko ez luketen arren. Aurrezki kutxek eta kooperatibek, beren estatutuen eraginez, funtzio sozialagoa bete behar dute, baina batzuetan horiek ere aurreztaileak jakinez gero onartuko ez
|
lituzkeen
sektoreetan inbertitzen dute. Hain zuzen, ekimen alternatibo eta solidario hau sortzeaz bat, zenbait aurrezki kutxa, esaterako, BBK eta Nafarroako Kutxa, nolabaiteko produktu" solidarioak" eskaintzen hasi dira.
|
|
|
Energia berriztagarriek espazio behar handiak dituzte, eta ondorioz, eurek partehartze handia izatea oso zaila da. %5, 5etik pisu handiena
|
duen
sektorea biomasa da, ezezaguna eta inork imajinatzen ez duena. %5, 5 horren %85 da biomasa, egurraren azpiproduktuetan oinarritutakoa.
|
|
|
Onartutako operazio bakoitzeko gutxienez 600.000 euro jasoko dituzte enpresek, eta gehienez 1,5 milioi euro. Hasiera bateko enpresa txiki eta ertainentzako programak asetzen ez
|
zituen
sektore estrategikoak laguntzeko balioko du programak. Baina diru-laguntzak proiektu bideragarrientzako izango dira.
|
|
|
Confebaskeko idazkari nagusiak ohartarazi du greba orokorrak larritu egingo duela enpresa askoren egoera ekonomikoa, batez ere lan gutxi
|
duten
sektoreetan, zerbitzuetan, kasu.
|
|
|
Irala: Aurrezki kutxen kopurua murriztuko duen arazketa behar
|
du
sektoreak
|
|
|
Batera zein bestera, bai Galiziako enpresariak bai jostun bilbotarrak argi
|
dute
sektore horrek ere nabarituko duela krisia.
|
|
|
Zerbitzu sektorea izan da kaltetuena (64.480 langabe gehiago,% 3,11), horren atzetik geratu dira aurretik lanik ez
|
zutenen
sektorea (17.448 langabe gehiago,% 6,71) eta nekazaritza (360 langabe gehiago,% 0,38). Eraikuntzan eta Industrian, aldiz, jaitsi egin da langabe kopurua,% 0,18 eta% 0,13 hurrenez hurren.
|
|
|
Batera zein bestera, bai Galiziako enpresariak bai jostun bilbotarrak argi
|
dute
sektore horrek ere nabarituko duela krisia.
|
|
|
Errepublika erregimenaren etorkizuna otsaileko hauteskundeen porrota onartu ez
|
zuten
sektore eskuindarrek galarazi zuten: eskuin muturreko sektore batzuekdenbora zeramaten estatu kolpea antolatzeko lanetan eta benetan autoritarioa izango zen politika bat ezartzeko ametsetan.
|
|
|
Egiaz, gaitasun berezia
|
dute
sektore hauek beren ikuspegi propioak politika ekonomikoaren eztabaidetara ekartzeko. Eta hori enpresarien eta langileen arteko interesen bat egitearen ikuspegitik, edo ekoizleen eta kontsumitzaileen artekoak, kapitalaren eta lanaren artekoak, etab. Ikuspegi berezi hori interes handikoa izan litzateke politika ekonomiko osorako, bai eta politika horiek norabide egonkor batetik bideratzeko orduan ere.
|
|
|
Bestaldetik, sektore zehatz batzuen araupenak ere eragin zuzena
|
du
sektore horretako enpresen arteko lehia murrizteko. Zehazki, arautzen diren enpresa jardueraren alderdiak dira, hain zuzen, lehiatik kanpo nolabait uzten direnak.
|
|
|
Sektore publikoaren eginbehar eta neurria guztiz loturik daude momentu bakoitzean eta gizarte bakoitzean interes publikotzat jotzen denarekin. Gehienetan, dakigunez, herrialde guztien ekonomiaren portzentaje handia dago sektore publikoaren esku eta, beraz, eragin handia
|
du
sektore honek ekonomia osoan.
|
|
|
Interes estrategikoa
|
duten
sektore zehatz batzuen krisialdien aurrean, ohikoa da politika ekonomikoen aldetik estrategia zehatz batzuk martxan jartzea sektore horiei bideraturik.
|
|
|
Bestaldetik, barne harremanak
|
dituzten
sektoreen aldeko politika bereziak ezartzen dira, erosketak erregioan bertan egiten direlako edo kapitalak bertakoak direlako.
|
|
|
f. Indar «motorra»
|
duten
sektoreak sustatzea.
|
|
|
Politika hauen bidez, berez garatzeko gaitasuna, garapen endogenoa?
|
duten
sektoreen aldeko estrategiak ezartzen dira, edo erregioaren ekonomian eragin positibo zehatz batzuk sortzen dituztenak.
|
|
|
inoiz ez da baztertu behar, krisialdi larrien aurrean, momentu batean edo bestean, enpresa bat edo sektore bat nazionalizatu behar izateko aukera, arrazoi ezberdinengatik. Batez ere izaera estrategikoa
|
duten
sektoreetan, edo desagertu behar ez den jarduera esparru zehatz batean, atzerriko enpresa edo herrialdeekiko gehiegizko mendekotasuna alboratzeko, etab.
|
|
|
...rmazio mailarekin harremanetan jarriz (Euskal Autonomia Erkidegoan Abiadura Handiko Tren bat eraikitzeko egitasmoa badela ezagutzen duten ala ez, proiektuaren arabera tren hori beren udalerritik pasatuko litzatekeela ezagutzen duten ala ez, eta udalerriko zein tokitatik pasatuko litzatekeen dakiten ala ez), nabarmentzekoa da, AHTren aldeko iritziak hedatuago daudela informazio gutxi ala bat ere ez
|
duten
sektoreen artean, eta aldiz, AHTren kontrako iritziak nagusitu egiten direla galdekatutako pertsonen informazio mailak gora egin ahala. Hala, informazio gutxien duten pertsonen artean (hots, AHT proiektuaren berri ez zutenen, edota egitasmoaren arabera AHT beren udalerritik pasatuko litzatekeela ez zekitenen artean) gehiago dira nabarmen AHTren alde azaltzen direnak kontra azaltzen direnak baino.
|
|
|
...rmazio mailarekin harremanetan jarriz (Euskal Autonomia Erkidegoan Abiadura Handiko Tren bat eraikitzeko egitasmoa badela ezagutzen duten ala ez, proiektuaren arabera tren hori beren udalerritik pasatuko litzatekeela ezagutzen duten ala ez, eta udalerriko zein tokitatik pasatuko litzatekeen dakiten ala ez); nabarmentzekoa da, AHTren aldeko iritziak hedatuago daudela informazio gutxi edo bat ere ez
|
duten
sektoreen artean, eta aldiz, AHTren kontrako iritziak nagusitu egiten direla galdekatutako pertsonen informazio mailak gora egin ahala. Hala, informazio gutxien duten pertsonen artean (hots, AHT proiektuaren berri ez zutenen edota egitasmoaren arabera AHT beren udalerritik pasatuko litzatekeela ez zekitenen artean) gehiago dira nabarmen AHTren alde azaltzen direnak kontra azaltzen direnak baino.
|
|
|
Industria: oinetakoak eta jostailuak dira, sindikatuen arabera, kontraturik gabeko enplegu gehien
|
duten
sektoreak. Oinetakoen industriak, bereziki, bere etxean lan egiten duten armadoreak eta aparadoreak emakume askorekin kontratatzen ditu, soldata, ekarpen sozial eta horregatik segururik jaso gabe.
|
|
|
familientzako eta partikularrentzako zerbitzuen eskaera agertzearen eta handitzearen ondorioz, garbiketako, pertsonen zaintzako edo hezkuntzako lanpostuetan (autoeskoletan, haurtzaindegietan, eskola pribatuetan, etab.) hitza kontratatzea ohiko erabilerako moneta da enpresa batzuetan. Ostalaritzarekin batera, irregulartasun gehien
|
dituen
sektorea da.
|
|
|
Bi kasuetan, aseguratutako ibilgailua aseguratutako ez dagoenean. Erantzukizun zibileko asegurua nahitaezko asegurua denez, Partzuergoak zeregin subsidiarioa eta osagarria
|
du
sektore aseguratzailean; beraz, aseguru entitate pribatuek nahitaezko estaldura ukatu duten kasuetan bakarrik kontrata daiteke. Hori dela eta, Ramos Gonzálezek azpimarratzen duenez, Partzuergoarekin kontratua egin ahal izateko, ezinbestekoa da aseguramenduaren ukapena jakinarazteko bi aseguru etxeren idazkiak izatea.
|
|
|
Beste plastiko batekin dituzten zorrak kitatzeko beste txartel batzuk erabiltzen dituzten titularrak: txartela kentzeko (edo txartela berritzeko baimena ukatzeko) joera handiena
|
duten
sektoreetako bat dira, abonuaren ordainketan atzerapenak izaten direlako maiz, hilabeteak edo are gehiago luza daitezkeen atzerapenak. Berandu eta gaizki ordaintzen duten titularrak:
|
|
|
Informatzea beti Urrezko meatzeak, produktu ekologikoak edo hazkunde iraunkorreko proiektuak… Inbertsio funts berriei esker, dirua beste modu batera egiterik ez
|
duten
sektore edo herrialdeetan jar dezakete lanean aurreztaileek. Nahiz eta, hasiera batean, mota guztietako profiletarako egokiak izan inbertitzailerik oldarkorrenetik aurreztaile txikira, errentagarritasun gutxiago baina seguruago, merkatuan berrikuntza maila handia duten produktuak eskaintzea arriskutsua izan daiteke batzuetan:
|
|
|
Simulagailuaren abantaila da, halaber, software librea dela, hau da, Internet bidez libreki deskarga daitekeela. EDLUT “bertsio berritzailea da NEURON eta GENESIS simulagailuen aldean”, eta, beraz, arlo horretan interesa
|
duten
sektore bioteknologikoko enpresek edo ikerketa zentroek modu librean erabil dezakete eta beren beharretara egokitu.
|
|
|
Soldata 24.000 eurotik gorakoa denean, kenkaria erabat galduko da. Automoziorako laguntzak Automobilgintza da zailtasun gehien
|
dituen
sektorea. Automobil industriarako laguntzak hauek dira:
|
|
|
Hori da, hain zuzen ere, Espainiako Berreskuratze Federazioak (FER) metalak birziklatzen dituzten enpresen patronala profesionalen erregistro bat jarri du abian, merkatuan material birziklagarriak (hala nola kobrea) garestiak direlako animatutako arrotzak ager ez daitezen. Ingurumenerako onuragarria izateaz gain, birziklapenaren industriak eragin handia
|
du
sektore publikoak zein pribatuak sustatutako lanpostuen sorreran. Bilketaren lehen mailatik kateko azkeneraino, zaborrak jarduera ugari eragiten ditu.
|
|
|
geletan erabiltzea, etorkizun hurbilean, eskola metodo gisa. Bostongo konferentziaren antolatzaileen arabera, osasunerako jokoen segmentua hazkunde handiena
|
duen
sektorea da aisialdi digitalaren industrian. Ben Sawyer" Games for Health" en sortzaileetako bat da, eta 2009an kalkulatu zuen Wii Fit, Dance Dance Revolution eta EA Sports Active bideojokoen salmentagatik 2.000 milioi dolarreko diru sarrerak lortu zirela mundu osoan 18 hilabetean.
|
|
|
Horretarako arrazoiak bilketa zerbitzuetatik urrun egotea, etxean tokirik ez izatea edo hondakin guztiekiko kopuru txikiak izatea dira. Garraioa da ingurumen kontzientzia gutxien
|
duen
sektorea. Biztanleen ia erdiek autoa edo motorra erabiltzen dute egunero joan etorriak egiteko; garraio publikoan mugitzen diren herritarrek, berriz, %21, 7 baino ez.
|
|
|
Horien bidez, bi ministerioak lankidetzan arituko dira lan eremuan emakumeen diskriminazioa desagerrarazteko. Hitzarmen horiek emakumeen eta gizonen arteko soldata bereizkeriaren arloko jarduketak ezartzen dituzte, eta emakumeen okupazio handiena
|
duten
sektoreetako kontratuen kontrol handiagoa. Lehenengo protokoloarekin bat etorriz, Lan Ministerioak, Lan Ikuskaritzaren bidez, Espainiako 5.000 enpresa ingurutan soldaten zuzeneko edo zeharkako bereizkeria dagoen egiaztatuko du.
|
|
|
Hain zuzen, Alberto Fernandez Industria Saileko Teknologia zuzendariak azaldu zuenez, Euskal Herriak aukera bikaina
|
du
sektorea osatu eta hizkuntza teknologietako produktuak garatzeko, besteak beste eleaniztasunak ahalbidetzen duen eskarmentuari esker.
|
|
|
2 Enplegu antena sortzea. Klusterren arteko proposamen hau onartu egin da eskulana behar
|
duen
sektore batek beste batek sobera duena hartzea errazteko.
|
|
|
Hala ere, grebari eragin eskasa aitortu arren, Zubiak esan zuen ondorio txarrak izango dituela enpresetan: . Txartu egingo du okerren dauden enpresen egoera, lan gutxi
|
duten
sektoretakoena batez ere?.
|
|
|
Kide diren enpresen fakturazioaren erdia baino gehiago, 625 milioi euro, Araba, Bizkai edo Gipuzkoako lantokietatik atera zen. Halaber, hiru herrialde horietan 4.035 behargin
|
ditu
sektoreak, aurreko urtean baino %5 gehiago. I+Grako inbertsioei ere eutsi zieten:
|