|
2002
|
|
|
(...) Etsai gorrotagarri bat hiltzen delarik, poza sentitu ohi dugu; lagun maite bat hiltzen delarik, pena; lagunetarako jaio eta bizitza latzaren halabeharrez gugandik gero eta urrunagotzen ikusi
|
dugun
pertsona bat hiltzen denean, ordea, sentimendu eta arrazoiaren nahasmendu eta kontradiziotan trabatuta nabaitu ohi dugu gure burua.
|
|
|
Oso maite
|
dugun
pertsona baten heriotzari nola aurre egin
|
|
|
Askotariko kausak Arrazoiak askotarikoak eta gaixoak bezain askotarikoak dira, baina, egia esan, kasuen %80 argaltzeko dieta hasten denean hasten dira, inolako kontrol profesionalik gabe. Horrez gain, nerabeak berezko dituen gorputz aldaketak ez onartzearekin, pisua azkar handitzearekin (adibidez, kirol jarduera bat uztean), bizitzan aldaketa garrantzitsuak egitearekin, fisikari buruzko konplexuekin, maite
|
dugun
pertsona baten harreman, gaixotasun edo heriotza arazoekin, gurasoekin izandako gatazkekin eta abarrekin ere lotzen da. Elikadurarekin zerikusia duten faktoreei dagokienez, beharrezkoa da dieta etengabeak egitea, itxuraz kalterik egiten ez duen eta kontrol profesionalik ez duen argaltzeko; denbora asko ematea loditasunari edo ladelgadeziari buruz hitz egiten, anarkia ordutegietan eta janarietan (txandaka, presaka, desordenatuta), elikaduraren inguruko gatazka emozionalak (batzuetan, jatordu nagusiak kanpai bataila bihurtzen dira, eta horrek sor dezake).
|
|
2003
|
|
|
Maite
|
dugun
pertsona baten heriotzak, lehenik eta behin, kalte afektibo handia eragiten die bere hurbilekoei. Geroago, galera moralari beste ondare bat gehitzen zaio, jatorrizko titularra hil ondoren baloreen titulartasuna aldatzeagatik banku komisioak kobratzearen ondorioz.
|
|
2004
|
|
|
Gorputza eta burua estu lotuta daude”. Bizi egoera estresagarriak daude, hala nola maite
|
dugun
pertsona baten heriotza. Baina erne egotea komeni da, hain muturrekoak ez diren beste egoera batzuek ez eragiteko, horrek gainkarga psikologikora eraman gaitzake.
|
|
2006
|
|
|
Maite
|
dugun
pertsona bat hiltzean gertatzen zaiguna, sentitzen duguna… hori da dolumina gehienentzat. Baina ez da hori bakarrik, badira bertze egoera batzuk ere:
|
|
2008
|
|
|
Seme alabaren segurtasuna eta ongizatea ezagutzen ez
|
dugun
pertsona baten eskuetan uztea erantzukizun larriko egintza da eta, halakotzat, pertsona egokia aukeratu eta bere bizibide eta erreferentziak egiaztatzeak arreta eta denbora asko eskatzen du, bai kanguru lanetan arituko dena pertsona bat denean, baita haurtzaindegia denean ere.
|
|
|
Arrainetan negua dena, gizakietan galera da. Galerak zehazten du gure garaia, harreman baten bukaerak, maite
|
dugun
pertsona baten heriotzak.
|
|
|
Eta hori egia da, nahiz eta egindako kalkulua oso goitik egina izan. Besteak beste, behin baino gehiagotan betidanik arrazional eta azkartzat
|
dugun
pertsona bat bat batean guztiz ergela dela aurkitzen dugulako. Bestalde, egunero eta eten gabe, toki eta egoera desberdinetan, agertu behar ez dutenean, agertzen zaizkigu pertsona ergel batzuk gure eginkizunak oztopatzeko edo hondatzeko.
|
|
2009
|
|
|
Ezezagun batekin harreman sexualak izatea? Maite
|
dugun
pertsona bat hiltzeraino. Gamer filma etorkizun ez hain urrun batean girotuta dago.
|
|
|
Ondorio fisikoak goiz gainditzen diren arren, eragin emozionala maite
|
dugun
pertsona bat galdu ondoren gertatzen dena bezain garrantzitsua izan daiteke.
|
|
|
Hala ere, ondorio fisikoak goiz gainditzen badira ere, gerta daiteke alderdi emozionalean gauza bera ez gertatzea. Min psikikoa maite
|
dugun
pertsona bat galdu ondoren sentitzen dena bezain bizia izan daiteke. Emakume askok hutsune sentsazio handi gisa deskribatzen dute.
|
|
|
Nire beste lagun batek bromatan edo esaten duenez, jarduera protokolo batzuk aurreikusita ditu egoera jakin batzuetan nola jokatu jakiteko, hain justu ere, unean uneko aldartearen arabera arrazionalki jokatu ezin duenerako. Esate baterako, maite
|
dugun
pertsona baten heriotzaz, lagun baten saldukeriaz edo antzeko kasuez ari da. Zergatik azaldu dizuet bitxikeria hau?
|
|
2011
|
|
|
Emozio guztiak somatizatzen dira: tristura malko bihurtzen da, maite
|
dugun
pertsona bat ikusteak sortzen digun poza, berriz, irribarre bihurtzen da...
|
|
|
Atseden errutinarik edo estresik ez izateaz gain, hainbat faktorek eragin ditzakete: loaren apnea, gertaera traumatikoak (maite
|
dugun
pertsona baten heriotza), segurtasun ezaren sentsazioa, larritasuna, alkohol gehiegi kontsumitzea, botiken albo ondorioak, gaixotasunak, sukarra edo mina, eta, are gehiago, ohera joan baino lehentxeago jateagatik gertatzen dira, besteak beste. Haurtzaroan loaren edozein nahaste saihesteko, jarraibide egonkor batzuk bete behar dira:
|
|
|
Hala ere, ondorio fisikoak goiz gainditzen badira ere, gerta daiteke alderdi emozionalean gauza bera ez gertatzea. Min psikikoa maite
|
dugun
pertsona bat galdu ondoren sentitzen dena bezain bizia izan daiteke. Emakume askok hutsune sentsazio handi gisa deskribatzen dute.
|
|
|
Nola gainditu maite
|
dugun
pertsona baten heriotza Gabonetan
|
|
|
Maite
|
dugun
pertsona bat galtzeak aztarna sakona uzten du, ia beti ezabaezina, edozein pertsonaren bihotzean. Gabonak oso gogorrak dira, eta are gogorragoak arrisku dueluetan, kronifikatzeko eta patologiko bihurtzeko aukera dutenetan.
|
|
2012
|
|
|
Maite
|
dugun
pertsona bat galtzen denean izaten diren dolu faseak modu desberdinean bizi dira pertsona bakoitzeko. Hala ere, zenbait fase bereiz daitezke txakurraren heriotza gainditzeko prozesuan, eta fase horiek pertsona maite baten heriotzarekin bizi direnen parekoak dira.
|
|
|
Antsietatea, gainditu gabeko fobia batek, komunikatzeko gaitasunarekin lotutako nahaste batek edo egoera berrietara egokitzeko ezintasunak eragindakoa. Depresioa, trauma batzuen ondorioz sortua, hala nola maite
|
dugun
pertsona baten heriotza, abandonua edo estresa. Zakurraren osasun psikologikoa eta tratamendua Etxean hezkuntza eta hierarkia egoki planteatzea eta, batez ere, maitasun, maitasun eta pazientzia handia izatea funtsezko osagaiak dira txakurra zoriontsua eta orekatua izan dadin.
|
|
|
txakurrak sentimenduak adierazteko duen modua. Ez da harritzekoa, maite
|
dugun
pertsona bat galdu ondoren, gure maskota lur jota eta triste agertzea. Abaildutako txakur batek axolagabetasuna du familiako kidea hil aurretik zituen joko eta jarduerengatik.
|
|
|
Txakurra ere bai. Ez da harritzekoa, maite
|
dugun
pertsona bat galdu ondoren, gure maskota lur jota eta triste agertzea. Txakurraren ondoeza garaiz identifikatzea komeni da, maite duen pertsonaren galera gainditzen laguntzeko:
|
|
2013
|
|
|
Zer uste duzue? Berri zoragarriak dira, egundoko berriak, eta guk denok estimatzen
|
dugun
pertsona baten gainekoak.
|
|
2014
|
|
|
Maite
|
dugun
pertsona bat hiltzen edo denbora luzez urruntzen zaigunean, depresio nagusiko sindromean agertzen diren sintometako asko bizi izaten ditugu, hala nola kamustasun emozionala, barne herstura, energia galera, pisu galera. Dolu larriak normala den baino gehiago irauten badu, egoera hori tratamendu gabe gainditzeko aukerak gutxitu egiten dira.
|
|
|
zagutzen ez dugunari buruz, ezin iritzirik eman. Ezagutzen ez
|
dugun
pertsona bati buruz, azaleko kontuez baino ezin aritu. Irakurri ez dugun liburu bati buruz, besteei entzundako edo irakurritako iritzien inguruan gain gainetik baino ezin jardun.
|
|
2015
|
|
|
Alabaina, gogoeta egiten badugu, poz berberak izango ditugu munduan gerta daitezkeen gauza askotan ere: esaterako, ustekabean norbaiti ogasun handi bat egokitzen zaionean; edo maite maite
|
dugun
pertsona bat ustekabean ikusten dugunean; edota arazo garrantzitsu eta gauza handiren batean asmatzen dugunean, guztiek goraipatzen dutela; edota norbaiti beronen senarra nahiz anaia nahiz semea hil zaiola esaten diotenean eta bizirik etortzen ikusten duenean. Nik pozaren pozez malkoak isurtzen ikusi ditut, eta niri neuri ere gertatu zait noiz edo noiz.
|
|
|
6 Hemendik sortu zitzaidan kondenatzen diren arima ugariek ematen didaten pena handi handia (batez ere luterotar hauengatik dudana, bataioaren bidez Elizaren kideak zirelako), eta baita arimen onerako ditudan bultzada indartsuak ere, benetan uste baitut hain oinaze larrietatik arima bat salbatzearren poz pozik igaroko nituzkeela mila heriotza. Begira, ikusten badugu hemen maite
|
dugun
pertsona bat, batez ere neke eta min handiekin, badirudi geure berezko izaerak garamatzala hari erruki hartzera eta, handia bada, gu geu ere estutu egiten gaitu. Bada, nork sufri dezake arima bat beti betiko oinaze handietatik handienean ikustea?
|
|
|
11 Hau begien aurrean dugun Kristoren irudi bati begira eskatzen baduzue, berriz, lelokeria iruditzen zait pertsona bera alde batera uztea, marrazkia begiratzearren. Ala ez ote zen hala izango, maite maite
|
dugun
pertsona baten argazkia eduki eta pertsona bera gu ikustera etorririk, harekin hitz egiteari utzi eta solasaldi osoa argazkiarekin egingo bagenu. Badakizue irudia noizko den ona eta ni atseginez betetzen nauena?
|
|
2016
|
|
|
|
dugun
pertsona bat baizik. Dakiguna haren profi letik atera dugu, eta gezurra izango da agian;
|
|
|
Bakarrik pentsatu behar dugu zelan jokatzen dugun guk, helduok: leku ezezagun batera goazenean (adibidez, gutxi ezagutzen
|
dugun
pertsona baten etxera lehenengo aldiz goazenean), ez gara irteten gauden gelatik, eta, askotan, eskainitako aulkitik ere ez gara mugitzen. Bada, antzeko zerbait gertatzen zaie haur txikiei ere haur eskolan sartzen direnean:
|
|
2017
|
|
|
Bizirik balego dena azaltzeko aukera izango luke, baina guretzat nolakoa zen, halakoa gogoratu behar dugu. Hainbeste gauza bait daude pertsona batengan ezagutzen ez ditugunak, baita maite
|
dugun
pertsona batengan ere: gauza onak, gauza txarrak.
|
|
2018
|
|
|
–Hasteko, esan behar dut ez dudala nire neba imajinatzen inor hiltzen, are gutxiago Nere, inoiz harekin izaten zituen liskarrez hitz egin bazidan ere. Baina inoiz ez dakigu noraino ezagutzen
|
dugun
pertsona bat. Uste dut Txetxu asmo oneko konplexupeko matxista zela.
|
|
|
Horrelako kasuak saihesteko, aholkua da" mesfidati jokatzea eta distantziak mantentzea ezagutzen ez
|
dugun
pertsona bat horren adeitsu etortzen zaigunean, eta besarkatu edo musukatu nahi digunean".
|
|
2019
|
|
|
Pentsatzen duzu: , hain gertu eduki
|
dugun
pertsona bat, eta gu justu ari garela gai hau lantzen, eta nola ez dugu lortu Moio hor egotea, edo izatea laguntza bat berarentzat?. Bai, porrot sentsazioa, hori da sentitutakoa?.
|
|
|
Zein da gaixotasun baten eta nahaste baten arteko aldea? Buru nahasteetan, errazagoa egiten zaigu bestearen “lekuan jartzea” edo pertsona hori zer gertatzen ari den asmatzea, “adibidez, maite
|
dugun
pertsona bat galtzeagatiko tristura erreakzioa”, dio Pedro Martínezek. Aldiz, “gaixotasun mentala funtzionamendu psikiko arruntaren alterazio bat da, gure esperientziatik ezagunak ez zaizkigun fenomenoak agertzen dituena”.
|
|
2020
|
|
|
«Aktibatzen denean —azaltzen du—, bihotz maiztasuna eta arnas maiztasuna handitzen dira, eta metabolismo energetikoa eta zenbait hormona jariatzea estimulatzen dira, hala nola kortisola eta adrenalina». ‘Estresaren hormonak’ ere deitzen zaie, eta arriskutsuak, mehatxagarriak edo arriskugarriak iruditzen zaizkigun egoerei azkar erantzuteko prestatzen gaituzte; adibidez, maite
|
dugun
pertsona bat galtzeko, bat batean diru sarrerarik gabe geratzeko, edo milaka pertsonarentzat hilgarria izan den eta oraindik txertorik ez duen birus batekin kutsatzeko beldur izateko. Eta eragile horiei beste batzuk gehitzen zaizkie.
|
|
|
Denboran atzeratzen bada ere, aukera ona da denon artean dolua gainditzeko. Beste galera batzuk bere gain hartzea Maite
|
dugun
pertsona bat galdu ez badugu ere, badira zeharkatu beharreko beste duelu batzuk. Guztiok galdu dugu zerbait krisi honetan:
|
|
|
Duelu osasuntsua: zer egin pandemian maite
|
dugun
pertsona baten heriotza gainditzeko
|
|
|
Ez da egindako esaldi bat, fenomeno neurofisiologiko bati dagokion adierazpen bat baizik, zergatik eragiten dion pertsona askoren osasun mentalari pandemia horretan kontaktu fisikorik ez izateak. Ukimena da garatzen dugun lehen zentzumena, eta gurasoen laztan horiek dira gure hazkunde fisiko, emozional eta kognitiboaren erantzuleak; geroago maitalearen haserrea eragiten diguten berberak, bai eta maite
|
dugun
pertsona bat galdu ondoren suspertzen, mina baretzen edo beldurra uxatzen dutenak ere. Ezin besarkatu, laztandu, musu eman edo “bost horiek ez talka egin” ere ezin izateak ezegonkortasun emozionala eta ziurgabetasun handia sortzen du herritarren artean, bereziki bakarrik bizi diren pertsonengan.
|
|
2021
|
|
|
Helduentzat maite
|
dugun
pertsona baten heriotza da hunkitzeko atalik zailena, baina are gehiago haur txikientzat, oraindik ez baitute argi heriotzaren esanahia, eta ez baitaude heldutasun emozionalean heriotzari aurre egiteko. Artikulu honek azaltzen du nola ulertzen duten haurren heriotza beren adinaren arabera, eta zenbait gako proposatzen ditu haurrei laguntzeko, hala nola errutina posible guztiak zaintzen saiatzea, haurrarekin heriotzaz hitz egitea nahi badu, presaka ez ibiltzea berari eragiten dioten erabakiak hartzeko eta haren portaera arreta handiz behatzeko.
|
|
|
Bikotekidearekin bizitzeko aholkuak Inguruabarrez arduratzea Batzuetan krisi egoeran gaude: estres postraumatikoaren nahaste bat izan dugu, edo trauma bat izan dugu maite
|
dugun
pertsona bat galdu edo lanik gabe geratu bada, adibidez. Une txarrak bizi ditugunean, talde gisa egon behar dugu hor, enpatia, ulermen eta pazientzia handia erakutsiz.
|
|
|
gu ondo bagaude, gure zainketen kalitatea hobea izango da eta gure senidea hobeto egongo da. Maite
|
dugun
pertsona bat zaintzea iraupen lasterketa bat da, ezin gara lehenengo metroetan hondoratu… Etengabe eta ahalik eta ondoen egin behar dugu. Zainketa kopurua ez da beti zainketa kalitatearen baliokidea.
|
|
|
Marketinaren, blogen eta kritiken bulkada gorabehera, irakurri ditugun gauzarik ederrenak, gehientsuenetan, maite
|
dugun
pertsona bati zor dizkiogu —edo lagun bihurtutako liburu saltzaile bati— Liburuek, modu misteriotsuan, gu elkarrengana lotzen eta biltzen jarraitzen dute.
|
|
2022
|
|
|
Heriotzarekin zerikusia duten gaiak saihesteko joera dute, eta, beraz, batzuetan, unea iristen denean, ez dakigu zer egin senide bat hiltzen denean. Maite
|
dugun
pertsona bat galtzeagatik sentitzen den min sakonarekin batera, izapide ugari egin behar dira, errazak baina ezezagunak. Eta une horietan ez da beti erraza izaten argi arrazoitzea.
|
|
|
Ez dago esan beharrik ez garela ongi sentitzen. Onan ez da guk maite
|
dugun
pertsona bat. Noski, guk ez dugu guretzat ezer eskatzen:
|
|
2023
|
|
|
–Ez zaizu iruditzen fantasia sexual bat betetzen ari ginela? Ezagutzen ez
|
dugun
pertsona batekin elkartzearen fantasia. Zu ere ez zinen maitemindua, Eñaut...
|