|
2008
|
|
|
Uribek ere lortu duela sentitzen du. Idatzi nahi
|
zuen
nobela idatzi duelakoan dago. –Egin dudana egiteko gauza ez izateko beldur nintzen, bide labur edo errazagoa hartu eta harekin etsi ote nuen.
|
|
|
Paul Austerrek nobela berria argitaratu zuen irailean eta oraingoan, Oskar Aranaren euskarazko itzulpena, ingeleseko jatorrizkoa aurkeztu eta hurrengo egunean kaleratu zen, euskal itzulpengintzaren beste aurrerapauso baten erakusgarri. Gizona ilunpean izenburua
|
duen
nobela irakurri ostean, ordea, Auster idazle miretsiaren ibilbidean aurrerapauso bat baino, liburu hau beste zerbait dela iruditu zait.
|
|
|
Hausnarketa horiek bi iturburu nagusi dituzte: batetik, Ondarroako eta bere familiako istorioak daude; bestetik, idatzi nahi
|
duen
nobelaren inguruko kontuak.
|
|
2009
|
|
|
II. Mundu Gerran zehar osatutako Vichy-ren gobernuaren menpeko Frantzian kokatu izan ditu Modianok maiz bere nobelak La Place de l' Étoile, La Ronde de nuit eta Les Boulevards de ceinture k osatzen duten trilogia ka su, Frantziako historiaren une lotsagarri eta mingarrienetakoan, beraz. Udaberri alua n garai hori zeharka baino ez da azaltzen, baina, nolanahi ere, XX. mende erdiko Europako sarraskiek II. Mundu Gerra, Holokaustoa... eta beren ondorioek presentzia handia
|
dute
nobela honetan.
|
|
|
Laburbilduz, nobelak adiskidantza horren nondik norakoak azaltzen dizkigu. Autofikzio kutsua
|
duen
nobela da osasun motiboengatik diot batik bat, autofikzioaren fobiko, alergiko eta eszeptikoek kontuan izan dezaten, narratzailea Modiano bera delako aztarnak uzten baitzaizkigu aldian behin. Idazle izan nahi duen narratzaileak Idazlaria deitzen dio Jansenek, larruzko hiru maletatan bilduak dauden Jansenen argazkiak kronologikoki ordenatzeko egitasmoari ekiten dio, eta inbentario hori egiteko lanetan igarotzen ditu egunak atelierrean.
|
|
|
Izan ere, pasarte bakoitzeko protagonistak eta bertan kontatutako gertakariak literatur eskuz zirriborratzen ditu kontu egin nola erabiltzen dituen dialogoak, eta emaitza kazetaritza eta literaturaren arteko hibridoa da. Ezagun da idazleak
|
zuen
nobela beltzetarako zaletasuna gogoan izan nobela beltzak euskaraz idazten aitzindarietakoa izan zela, eta hala, kronika hauek nobela beltzetako pasarteak dirudite maiz, edo mikroipuinon beltzak, nahiago baduzue. Ildo honetan, aipagarria da, orobat, kriminalaren ekintzak bere iraganean ulertzeko duen joera, esplikazio psikoanalitikoa edo ematekoa, beti saiatzen dela hiltzaile edo dena delakoaren haurtzaroko balizko jazoera erabakigarriren bat bilatzen.
|
|
|
Euskaraz, berriki, eleberri bateko pertsonaia bihurtu da: Aritz Gorrotxategiren Axola ez
|
duenean
nobelan (Alberdania) ageri da XX. mendean gaztelaniaz idatzitako literatura modernizatzen lagundu zuen egilea.
|
|
|
–Nire liburuak gaixotasun psikikoa daukan pertsona baten burmuinaren antza du?, azaldu du egitura deskribatzean. Phineasen kontakizunaren erdian itxuraz loturarik ez
|
duen
nobela poliziako bat hasten da, Londresen gertaturiko hilketa bat argitu nahiko duena. –Irakurleak bukaeran ulertuko du guztia?.
|
|
2010
|
|
|
Egun, 80 urtetik gora dituztela, Maria haietako bik elkarrekin topo egin eta elkarrekin bizitzen jartzen dira; hirugarren Mariaren bila joatea erabakiko dute gero. Adin handiko emakumeak izanagatik, egitasmoak eta ilusioak
|
dituzte
nobelako emakumeek, ez dira iraganari kateatuta bizi.
|
|
2012
|
|
|
Antropologia ikasketetan emakumearen eta psikiatriaren inguruan idatzitako tesinaren ikerketak bultzatuta hasi zen eleberria idazten. Oinarri zientifikoa
|
du
nobelak, baina baita osagai autobiografikoak ere: «Nire birramonaren benetako bizipenetan oinarritu dut Vera pertsonaia.
|
|
2013
|
|
|
Horrelako pertsonaia bat beti aprobetxatzen duzu zure ideia eta kezka batzuk islatzeko. Dena den, nik uste
|
dut
nobela baten barruan inoren ideologia edo ikuspegia ez dela, azken batean, pertsonaia bakar batekin ematen, pertsonaia denen bidez baizik. Eta pertsonaia guztiek dute zerbait norberarengandik, baina baita ikusi edo ezagututako kontuetatik ere, asmatutakoetatik?
|
|
2014
|
|
|
Joseba Sarrionandiaren hitzak dira, eta ematen dute pistaren bat jakiteko Mary Shelleyren nobela nola egin den ezagun. Askok ez
|
du
nobela irakurri, baina gehienok ezagutzen dugu istorioa; beldurrezko nobela da, zientzialari ero bati eta berak sortutako izakiari buruzkoa. Akaso horretan dago testuaren erakargarritasun nagusia, baina istorio izugarri bat baino gehiago da Frankenstein. Iñigo Errastik ekarri du euskarara, eta itzulpenak ez du tatxarik:
|
|
2016
|
|
|
Galdera horren erantzuna da haizean dabilena, eta bidaiaren kronika idatzizkoa nahiz ilustratua egiten duen koadernoan aurkitu du irakurleak. Bidaia abiatzen lagunduko dion kideak etxerako bidea hartzeak eragingo dion bakardadeak, ilargipean gaua egin beharrak eta beste hainbat kezka ere izango ditu Tomasek lagun; baita abenturara batuko zaion «txakur ziztrin, hezur huts» bat ere.Bidaia horren kronika da eguneroko itxura
|
duen
nobelak jaso duena. Idazkerak berak, liburuaren azal gogorrak nahiz orri eta orri artean ugariak diren ilustrazioek egin dute ezohiko liburua, Zubizarretaren esanetan.
|
|
2020
|
|
|
gorpu bat agertu zen; bi hilotz zeuden hilerrian; eta zabaldu zen Ben Barka [Marokoko politikari ezkertiarra, bahitua eta eraila] eta bere idazkaria ote ziren. Horrekin lotuta, Ben Barkak lotura
|
du
nobela beltzarekin eta Afrikako deskolonizazioarekin. Igandean eginen dugun itzuliak ere lotura pixka bat badu gaiarekin.
|
|
2021
|
|
|
Gaur egun inoiz baino premiazkoago ikusten du kritika soziala: «Europan eskuindarren ideiak indar handia hartzen ari diren honetan, uste
|
dut
nobela beltzen bidez aukera dugula halako mezuei kontra egiteko».
|
|
|
Italian, esate baterako, bi eleberrik ematen dute atentzioa. Nanni Balestriniren Den dena nahi
|
dugu
nobelan Fiat automobil fabrikako langileen borrokak eta kontzientzia hartzea kontatzen dira. Fernando Reyk euskaratu zuen 2019an, Katakrakentzat.
|
|
|
Eman ditu ipuinak, antzerkia, eleberria, haur eta gazte literatura, aforismoak... «Kentzen baldin
|
badituzue
nobela historikoa, nobela grafikoa eta nobela luzea, ia ia esango nuke beste genero guztiak landu dituela», adierazi du, ironiaz, Xabier Mendiguren Elkarreko editoreak. Zehaztu du laburrean aritzea duela maiteen, bai prosan eta bai poesian, eta, aipatu duenez, haren lan guztiek «Linazasororen unibertsoa» osatzen duten arren —«inteligentea, zorrotza, hizkuntzaren erabilera neurtu eta trebekoa»— bada unibertso hori bi tonutan bereizten duen alde bat:
|
|
|
Mendigurenek azpimarratu du «asko pentsarazten»
|
duen
nobela «kontundentea» dela Malthusen ezinegona. Distopia handien tradiziotik edaten duen lana da, eta, editorearen hitzetan, nabarmena da Aldous Huxleyren itzala «batez ere, mundu berriari eta gizarte zoriontsuari egin zaizkion erreferentziengatik».
|
|
|
Aurrekoan, pentsatu nuen Ezkabako istorio horrekin zerbait egin behar nuela, eta hasi nintzen. Horren ondoren, pentsatzen nuen ez
|
nuela
nobela berriz idatziko; baina, bat batean, ideia etorri zitzaidan, eta idazten hasi nintzen.
|
|
2022
|
|
|
Gaztetan Parisera joan, eta giro antikolonialean murgildu zen. Gerora, hainbat urte igaro zituen Afrika mendebaldeko kostan; ondoren, AEBetan aritu zen irakasle, eta Okzitanian bizi da egun. Ezinduta dago, baina burua argi du; iazkoa
|
du
nobelarik berriena: L' évangile du nouveau monde (Mundu berriko ebanjelioa).
|
|
|
Agirrek onartu duenez, berak ez du sexu eszena askorik idatzi bere ibilbidean. Baina nahita bilatutakoa da absentzia hori, esaterako, Amek ez
|
dute
nobelan; azaldu duenez, ama bihurtu ostean sexuari uko egin samarra dagoen pertsonaia bat deskribatu nahi izan baitzuen kasu horretan. Eta Atertu arte itxaron nobelan egon badaude pasarte batzuk, baina halako «gutxi» idatzi dituela dio idazleak.
|
|
|
Jatorrizko bertsioaren izenburu bera dakarren itzulpena XIX. mende bukaerako eta XX. hasierako Ingalaterra Berrian girotuta dago. Mintzagai
|
dugun
nobelak, badu, baina, Whartonen lan gehientsuenekiko berezitasun txiki bat: kasu honetan, eleberriak klase ertain altuko bizilagunak ez, ezpada landa eremuko Starkfield txikiko herritar xeheak bistaratzen dizkigu.
|
|
|
Agota Kristofen Koaderno handia ere eguneratu egin dute. 1997an eman zuen euskarara lehenengoz Alberdaniak, eta Gimenezek aitortu du berrizteko garaia
|
zuela
nobelak: «Oso liburu gutxi dira gurean 13.000 aletik gora saldu dituztenak.
|