|
2000
|
|
|
Fernando Barrena Txalapartako arduradunak liburuaren aurkezpenean esan zuenez, belaunaldi baten islada da liburua, orain 40 urte inguru dituen belaunaldiarena, hain justu. Autobiografikotik asko ei
|
duen
nobela hau, komentua, sexu grina, militantzia abertzalea, erbestea eta ekintza armatuaren inguruan hezurmamitua izan da, eta egileak, polemikoa izan daitekeela aurreratu zuen. (Jakin 101)
|
|
2001
|
|
|
Protagonistaren saio hauen eta Beckett-en Malone meurt (1951) nobelan Malonek egiten dituenen artean badago paralelismorik. Jakina da azterkizun
|
dugun
nobelaren intertesturik aipatu bagenu irlandarraren nobela hau litzatekeela egokiena.
|
|
|
Era berean, ARGIA
|
dugu
nobelan zehar denborarekin lotuta azaltzen zaigun sinboloa. Pertsonaia hizkuntzaz balia ezin daitekeen bezala, ARGIA ere ez du lagungarri denboraren iragaiteaz jabetzeko.
|
|
|
Bukatu baino lehen, gure saioaren hasierara itzuli nahiko genuke. , azterketa honetan azterkizun
|
genuen
nobela trinkoaren iruzkin partziala besterik ez dugu egin. Aipatzeke geratu diren alderdiak onartuz, honelako nobela baten irakurketak iradoki ditzakeen irakurketa anitzen artean gure iritzirako nobela honetan pisu handiena duen alderdia azaltzen saiatu gara:
|
|
|
Bukatzeko, esan dezagun, euskal literaturaren irakurleek eta bereziki nobelazaleek, Hamaika pauso rekin aukera ederra
|
dutela
nobela bat irakurriz berriro gozatzeko. Eta oraingoan ere, Saizarbitoriaren eskutik.
|
|
|
Saio honi jarri diogun izenburuan adierazten denez, mundua erromantizatzeko modu hori begiradan (lehenengo hiru nobeletan) eta oroimenean (azkenengo bietan) oinarritu da, eta hauexek izan dira, jarraian zehaztuko ditugun testu estrategiekin batera, poetika desberdinak testuratzeko egileak eskura izan dituen abiapuntuak. Has gaitezen, hortaz, azterkizun
|
ditugun
nobelek eragin dizkiguten irakurketak azaltzen, egileari eta bere garaiari buruzko hainbat datu eman ondoren.
|
|
|
Baina kasu honetan" dibertitu", hots, ongi pasatzea, irakurketaren plazer estetikoak guregan sortzen duen egoerari dagokio. Gustukoak
|
zituen
nobelekin etxeko lekurik ezkutu eta egokienean, komunean, gordetzen zen Proust gaztearen modura, geu ere, R. Barthesek behiala hain ongi iradoki zuen irakurketa plazerra sentitzen ahalegindu gara, hau da, fetitxetik abiatzen den plazerra sentitzera.
|
|
|
Jesus Mª Lasagabaster kritikariak 1991ko artikulu interesgarrian dioen bezala, azterkizun
|
dugun
nobela honek azken 20 urte hauetan idatzi diren beste zenbait nobelarekin batera, hala nola, Txillardegiren Haizeaz bestaldetik (1979), edo Joan Mari Irigoienen Poliedroaren hostoak (1982), edo, zaharragoa izan arren, hausturazko jarrera bera erakusten duen Patri Urkizuren Sekulorum Sekulotan (1975) nobelarekin, transgresioaren esperientzia bera azaltzen du. Dena dela, esan dezagun, horietaz gain, esperimentazio giro berean sartzen direla Koldo Izagirreren Zergatik bai (1977) eta Luis Haramburu Altunaren Zera...
|
|
2002
|
|
|
Hori onartuz, esan dezakegu ildo subjektibo hori Txillardegiren eleberriekin hasi zela eta hortik abiatuta iritsi dela, gero, pertsonaiaren psikologian gehiago sakontzen saiatzen diren obretara edo forma zein irakurketa aldetik genero poetikoaren antza
|
duten
nobeletara, hau da, eleberri poematiko (ik. G. Sobejano) edo liriko (ik.
|
|
|
Letras españolas 1987, Castalia, 1988, 203). Amaitzeko, aipatu nahi
|
genuke
nobelan agertzen den narrazio bat, ondoren gaztetxoentzat liburu bikain bihurtu zena: Bakarneren gaztelua (1986).
|
|
|
Baina pertsonaia gehienak izaki ustelak dira (Aita Santu poloniarra, antikomunista sutsua eta marihuanazalea), eta Ama Birjina oso sexya, eliztar bat baino gehiagorentzat, eta horrek polemika sortzen du. Nolanahi ere, uste
|
dugu
nobelaren haria alde batera utzita, ideologia behin eta berriz adierazian egiten duela porrot nobelak hein batean, behin eta berriz errepikatzen diren autore inplizituaren iritzi ideologiko, politiko edo moralek desoreka handia eragiten baitute ideologiaren eta literaturaren arteko balantzan.
|
|
2003
|
|
|
Elaberri hau hasikinetan zela, aurrekoarekin gertatu zitzaion antzeko bigarren estropezu bat suertatu zitzaion idazleari. Eginbidean
|
zuen
nobelaren lehen kapitulu biak Eusko Jaurlaritzako bekadeialdi batera bialdu zituen, non epai-mahaiak erabaki zuen beka F. Krutwig-i ematea. Erabaki horrek asko nahigabetu zuen gure biografiatua eta, bere euskarazko literaturgintzari berak uste zuen estimaziorik ematen ez zitzaiola ta, bidean zeukan elaberri luzeori gaztelaniaz garatzea erabaki zuen.
|
|
2004
|
|
|
Ez ahaztu bestalde, unibertsitatean ikasten zituenak bere kreazio lanetara eramaten ahalegintzen zela orduan Mikel Zarate. Hala ere, Jon Kortazarrek dioenez, ba ei
|
zuen
nobela honek argitaratu gabeko aurreko bat. Mikel Zarate apustuzale
|
|
|
Egungo literatur kritikaren esparrutik ostera bakan bat eginaz, Xabier Kaltzakortak, Atxagaren Obabakoak liburuaz idatzi zuen ikerketan (Idatz & Mintz 18, 1989), Amor Coutok garandutako geografia mitikoen zerrenda horri Juan Beneten Regiónekoa gehitzen dio. Ferrínengana gatozelarik, Andres Urrutiak paraturiko euskal itzulpena
|
duen
nobela honek bestenaz (Tagen Atarako itzulera, 2000), laster hariak ekarriko digun Xabier Kintanaren Ukronia ipuinera garamatza Amor Coutoren eskutik: " Como outros espazos ficticios situados á marxe das convencións realistas, Tagen Ata, configúrase como un mundo ucrónico,...".
|
|
2015
|
|
|
Lasagabasterrek" benetako nobela" eskatzen duenean," euskal izpiritua
|
duen
nobela bat" eskatzen ari da, euskaraz idatziz bakarrik lortuko ez dena. Horregatik, baitaere, muzin egiten dio, kosta egiten zaio" herri tradizioa" ez den beste edozein tradizio aipatzea (mistiko kastellanoak Lauaxeta influentziatu zutela, adibidez) hori egitea euskal izpiritua kolokan jartzea bait litzateke (bere ustez, noski).
|
|
2019
|
|
|
Saizarbitoriarenean, gainera, Gerra Zibilaren oihartzunak itzala egin dio bikotekideen arteko gudari, memoria historikoaren inguruko gaien protagonismo handiagatik. Horregatik uste dugu aztergai
|
dugun
nobelan nahiko azaletik aztertu dela Flora protagonistaren hilketa, genero indarkeriaren ikuspuntuari ezikusia eginez. Liburuaz egin diren azterketak kontuan izanik, adierazgarria da ikuspuntu hau bigarren plano batean geratu izana.
|