|
2002
|
|
|
Datu horiekin, Frater ek «Denontzako Eliza, hesirik gabeko eliza» kanpaina jarri du abian. Kanpaina horren bidez, Espainiako elizetan oztopo arkitektonikoak ezabatzeko beharraz sentsibilizatu nahi da gizartea, eta, horretarako, zenbait mende
|
duela
mende batzuk hasi ziren, eta minusbaliotasun fisikoren bat pairatzen duten pertsonak sartzeko zailtasun handiak dituzte. Kanpainaren helburuak lau dira:
|
|
|
Eginkizunak Gehigarrien funtzioak, Malagako Carlos Haya Ospitaletegi Konplexuko bromatologoaren hitzetan, Angel Caracuel osasun maila eta produktuaren kontserbazioa bermatzea dira; sasoitik kanpo elikagaiak ematea, “bereziki garrantzitsua merkatu globalizatuan”; nutrizio balioa handitzea edo mantentzea; kontsumitzailearen onarpena bultzatzea eta elikagaien prestaketa erraztea. Produktu horien erabilera
|
duela
mende batzuk hasi zen, Bromatologiako espezialista honen arabera (elikagaiak aztertzen dituen zientzia). Batzuk, gatza eta ozpina esaterako, historiaurretik erabiltzen dira.
|
|
2003
|
|
|
Oso aromatizatzailea albaka ere bada. Jatorriz Indiakoa,
|
duela
mende batzuk Mediterraneora egokitu zen. Apirilean lantzen da.
|
|
2004
|
|
|
Bestalde, ezkai estraktu urtsuak, in vitro, nabarmen inhibitzen du Helicobacter pyloriren hazkuntza eta ureasak mukosa gastrikoaren aurrean duen eragin indartsua.
|
Duela
mende batzuetatik, ezkaia sukaldean erabiltzen da, haragia kontserbatu egiten baitu, eta gazitzaile bikaina da. Erdi Aroan landare hori balioarekin lotzen zen, eta emakumeek ezkai adartxoak egiten zituzten gurutzadetara ateratzen ziren zaldunen bularrean jartzeko.
|
|
2005
|
|
|
|
Duela
mende batzuk, katamotz iberiarra Europako zenbait mendi mediterraneotan banatzen zen, baina kopurua gutxituz joan da, eta Iberiar Penintsulan kontzentratu da. Gaur egun, 200 katamotz iberiko baino gutxiago geratzen dira, eta horien artean eme eskukada batek bakarrik du hazteko gaitasuna.
|
|
2008
|
|
|
WWF/ Adenaren ikerketa zientifiko batek dioenez, baliteke Borneoko elefante pigmeoa ez izatea Asiako hego ekialdeko uharte horretako bertakoa. Lan horren arabera, ale horiek Javako elefanteetatik bizirik atera diren azkenak izan daitezke,
|
duela
mende batzuk Suluko sultanak desagertzetik salbatu baitzituen. Borneo uharteko ipar ekialdeko eremu batean bizi den elefante pigmeoak misterio kutsua izan du beti jatorriaren inguruan.
|
|
|
Gainera, zientzialariek galdetzen zuten zergatik ez ziren inoiz sakabanatu uharteko beste leku batzuetan. Orain, WWF/ Adenaren artikulu zientifiko batek uste du elefanteak
|
duela
mende batzuk Javatik Borneora ekarri zituztela Suluko sultanetik eta, gero, oihanean utzi zituztela. “Duela ehunka urte, elefanteak Asiako leku batetik bestera eramaten zituzten, normalean gobernarien opari gisa”, zehaztu zuen Shim Phyau Soonek, erretiratutako Malaysiako basozainak.
|
|
|
Kasta edo brabura faltak etorkizuneko zezenketen guraso gisa ezgaitzen ditu, baina horrek ez dio eragiten haragiaren kalitateari, ezaugarri genetiko oso zehatzek markatzen baitute.
|
Duela
mende batzuetatik Espainian abeltzainek kontrolatutako leinuetatik datoz, hazleen genealogia liburuetan edo “Jatorri liburuetan” ikus daitekeen bezala, belaunaldiz belaunaldi animalien arraza zaindu baitute. Abelburu horiek estentsiboan hazten dira, hau da, larreek eskaintzen dituzten larreez elikatzen dira.
|
|
2009
|
|
|
Beethovenen ondoren, musika baskulagarrienak country estiloko abestien alde egiten du. Azterlan horrek berretsi egiten du
|
duela
mende batzuk planteatutako ideia bat. Hala ere, kontuan hartu beharreko efektu fisiologiko bat zehazten da:
|
|
2012
|
|
|
Intxaurrak, izokina, espinakak eta aza Intxaurrak giza garunaren antzekoak dira.
|
Duela
mende batzuetatik, jainkoen elikagaitzat hartzen ziren. Fosforotan aberatsak dira, azido alfa linoleikoa, omega 3 eta horien kontsumoa oroimen onarekin lotzen da.
|
|
|
80 zentimetroko altuera du eta 90 kilo pisatu ditzake. Txakur erraldoi hau
|
duela
mende batzuk zakur basatia zen. Zirko erromatarretan borrokatzeko erabiltzen zuten.
|
|
2014
|
|
|
Bere habitatean ingurumen inpaktua murrizteko ikerketak bultzatzea, baita espeziea ezagutzea ere. Zergatik geratzen dira hain katamotz gutxi
|
Duela
mende batzuk, katamotz iberiarra Europako hainbat mediterraneoko mendietan banatzen zen, baina gaur egun planetako felido ahulena da, «arrisku kritikoan», Naturarentzako Mundu Batasunaren (UICN) Zerrenda Gorriaren arabera. Arrazoi nagusiak hauek dira:
|
|
2016
|
|
|
Irudia: svl861
|
Duela
mende batzuk hasi ziren mikroorganismoen erabilera, hala nola bakterioak, onddoak eta legamiak elikagaiak ekoizteko. Gaztaz gain, beste elikagai batzuk ere (ogia, garagardoa, jogurta…) produktu natural bat hartzitu bihurtzeko emaitza dira.
|
|
|
Irudia: neutritas 7 Hartz arrea (Ursus arctos)
|
Duela
mende batzuk, hartz arrea Europa osoan hedatzen zen, eta egoera izugarri aldatu da azken hamarkadetan. Gure lehorreko ugaztunik handiena bi eremu desberdinetan dago:
|
|
2020
|
|
|
|
Duela
mende batzuetatik etortzen zaizkigu turroiak Eguberrietan. Turroi gogorra eta biguna barietate tradizionalak dira, baita ezagunenak ere, nahiz eta beste batzuk klasikoak diren, hala nola gorringozko edo txokolatezko turroia.
|
|
2021
|
|
|
Hori bai, nektarina ez da garapen berria, ezta gutxiago ere. Uste da bere jatorria
|
duela
mende batzuk hasi zela (lehenengo erregistroa XVII. mendekoa da, nahiz eta seguruenik zaharragoa izan), berezko mutazio baten ondorioz azal leuneko fruituak lortu ziren mertxikontzeei esker. Oraintsu garatu dena platerina da, paraguaiuaren azal leuneko bertsioa, eta hainbat barietate hibridatuta lortu da.
|
|
2023
|
|
|
Alemaniako pinscherra (deutscher pinscher) energia eta bizitasun uholde bat da. Arraza hau Alemaniakoa da, eta
|
duela
mende batzuk baserrietan erabiltzen zen karraskarien izurriteak ehizatzeko eta kontrolatzeko.
|
|
|
Imagen: Megan Byers Bere historia
|
duela
mende batzuk hasi zen, eta Siberiako herriekin lotzen da. Bereziki, Chukchi tribu nomadarekin; tribu horrek eginkizun erabakigarria izan zuen arrazaren garapenean eta hazkuntzan.
|
|
|
Koloreak solidoak (beltza, marroia eta zuria) eta bi kolorekoak (beltza edo marroia zuriarekin) izan daitezke. f436 Espainiako ur txakurraren historia eta jatorria Arrazaren historia
|
duela
mende batzuk hasi zen Espainian, eta Andaluziako komunitatean kokatzen da. Andaluziako txakur turkiarra edo turkiar andaluziarra deitzen zaio.
|
|
|
Laranjak, tonu desberdinetakoak, ohikoagoak dira, baina badira kremazkoak, beltzak, zuriak, marroiak, grisak eta sableak ere. f436 Pomeraniaren historia eta jatorria Arrazaren historia
|
duela
mende batzuk hasi zen. Pomerania eskualdean du jatorria, Baltiko itsasoko kostaldean, Alemaniaren eta Poloniaren arteko mugan.
|
|
|
Imagen: Canarian Bere arbasoak
|
duela
mende batzuk hasi ziren, eta jatorria ez da guztiz zehatza. Burgosen dagoela uste da, baina alderdi batzuek diote arrazako lehen aleak Gaztela eta Leon osoan sortu zirela.
|