|
2007
|
|
|
Horregatik, datuen irakurketak denbora tarte osoaren joera edo noranzkoa hartu behar
|
du
kontuan, ez neurraldiz neurraldiko datu xeheak eta gorabehera zehatzak. Datu irakurketa egokirako irizpideak behin finkatuta, gertu gaude 2006an jasotako emaitzez jarduteko.
|
|
|
Horregatik, datuen irakurketak denbora tarte osoaren joera edo noranzkoa hartu behar
|
du
kontuan, ez neurraldiz neurraldiko datu xeheak eta gorabehera zehatzak. Datu irakurketa egokirako irizpideak behin finkatuta, gertu gaude 2006an jasotako emaitzez jarduteko.
|
|
|
Arabako euskararen erabilera datuetan gertatzen diren neurraldiz neurraldiko gorabeherak metodologiari egotzi beharrekoak dira, behaketa teknikak dituen mugei zein lagin erroreari, hain zuzen ere. Hortaz, datuen irakurketak joera edo norabide osoa hartu behar
|
du
kontuan, ez neurraldiz neurraldiko datuen irakurketa xehea.
|
|
2008
|
|
|
Kultura autonomiak hiru osagai ditu, eta hizkuntza komunitate batek zer kultura autonomia duen neurtzeko, bere hizkuntza— eta kultura bizindarrarekin lotutako erakunde kultural eta sozialen barruan zenbaterainoko kontrola duen aztertu behar da. Kultura autonomia neurtzeko, bestalde, komunitate batek testuinguru soziopolitiko batean zer nolako autogobernua duen ere ikusi behar da, taldearen barruan zer hurbiltasun sozial dagoen eta taldeak zer legitimitate ideologiko
|
duen
kontuan hartuta. 2 irudian ikus daitekeen moduan, kontrol instituzionalak, hurbiltasun sozialak eta legitimitate ideologikoak elkarri eragiten diote, bai eta identitate kolektiboari ere, eta horrek kultura autonomia orokorra indartu edo ahuldu dezake.
|
|
|
Hizkuntza eskakizunak banaka ezarriko dira, hain zuzen, langile bakoitzak organigraman non kokatzen den eta administratuarekin zein harreman
|
dituen
kontuan hartuz. Horrela, baloratuko da langile horrek zein eragin duen administratuak aukeratutako hizkuntza erabiltzeko eskubide gauzatzerakoan.
|
|
|
Udalerriaren egoera soziolinguistikoarengatik gaitza balitz unitate oso bat elebidun izendatzea, hizkuntza eskakizunak banaka ezarriko dira, hain zuzen, langile bakoitzak organigraman non kokatzen den eta administratuarekin zein harreman
|
dituen
kontuan hartuz. Horrela, baloratuko da langile horrek zein eragin duen administratuak aukeratutako hizkuntza erabiltzeko eskubide gauzatzerakoan.
|
|
2010
|
|
|
Hori horrela izanda, funtsezkoa da irakaslearen esku hartzeari erreparatzea. Prozesu pedagogikoa epe luzera begira diseinatu behar dugu, hau da, irakasleak epe luzerako ikuspegia izan behar
|
du
kontuan: zein helburu dauzkan esku artean, zer konpetentzia garatu behar duen ikasleak eta zer egin behar duen horra heltzeko.
|
|
|
16 tarteko gazteen %24k gaztelania adina edo gehiago erabiltzen dute euskara, 1991n %12 baino ez ziren bitartean. bikoiztu egin da gazte horien artean erabilera. zenbat eta gazteago orduan eta gehiago erabiltzen da euskara: ...ntuan hartuta, 1991tik 2006ra bitartean, zazpi puntuz hazi da euskararen erabilera osoa (erabilera osoa da euskara" gaztelania beste"," gaztelania baino gehiago" edo" gaztelania baino gutxiago" erabiltzen dutenen batura). hori bai, alde handiak daude hiru lurraldeen artean. aipaturiko gehikuntza horretan, ordea, antzematen dira bi kontu errealitatea zorrotz ikusi nahi
|
badugu
kontuan hartu beharrekoak: batetik, batez ere eremu formaletan gertatu da erabileraren gehikuntza, nagusiki osasun zerbitzuetan, udal zerbitzuetan, lan munduan eta banketxeetan. lagunekiko eta seme alabekiko harremanetan ere gehikuntza gertatu da, baina askoz apalagoa. etxeko erabilera mantendu baino ez da egin azken hamabost urteotan:
|
|
2011
|
|
|
ilunabarra pasa ondoren ilunabar egarriz eta miresmen irrika erromantikoz jardutea. Jokaera praktiko eta intelektual antzua, zuhaitza eta bere itzala nahasi nahia, aspaldi joandako eta ahanztea hobe
|
dugun
kontu xaharren gorrazarretan denbora alferrik galtzea.
|
|
|
Ideia hori Maturana eta Varela biologo kulturalena da –zinez dira apartak– haien arabera, hizkuntzak ez dira hizkuntzak, baizik eta" languaging": ez dira objektuak, baizik eta ekintza; funtsean, multzo dinamikoak dira. hori ulertzeko, aldi bereko hiru alderdi hauen ikuspegiak izan behar
|
ditugu
kontuan: psikosfera, soziosfera eta noosfera; hau da, eskema ideologikoen eta kontzeptualen eremua; esate baterako:
|
|
2013
|
|
|
6 Denok dakigu zer konnotazio politiko
|
dituen
kontu horrek: hebreera klasikoaren eta garaikidearen arteko jarraitutasuna legitimitate elementu osagarri bat da israeliten eta egungo israeldarren arteko jarraitutasun nazionalaren aldarrikapenetarako, horrek berekin dakarren guztiarekin.
|
|
2014
|
|
|
Sentimendua dute" beste inon" ezin
|
dutela
kontu horietaz" maila" horretan hitz egin.
|
|
|
" Intelektualagoak", jasoagoak, sakonagoak. Sentimendua dute" beste inon" ezin
|
dutela
kontu horietaz" maila" horretan hitz egin. " Jende normalarekin" ezinezkoa dela, edo ez dela berdina10.
|
|
2015
|
|
|
5) Ikasleen egoera eta jarrera emozionala eta jendaurrekotasuna. Jendaurrean parte hartzeaz dituzten aurreiritziak, duten ohitura eta ikasle bakoitzak gai honi lotuta bizi
|
duena
kontuan hartzea eta horren araberako proposamenak egitea ezinbestekoa da ahozkotasuna lantzeko garaian. Ikasgelako aniztasun emozionalari erreparatzea eta zaintzea dagokigu, beraz, ez da zilegi izango guztiei egiteko bera eskatzea.
|
|
2016
|
|
|
Tartea dago ezagutzaren eta erabileraren prestigioaren artean. Gizartearen iruditegian irabazteko
|
dugun
kontua da erabileraren prestigioarena, erabileraren legitimitatea sendotzearena. Herritarren atxikimendu afektiboa eta leialtasun praktikoa sendoago uztartzen asmatu behar dugu.
|
|
|
Alde nabarmenak egon litezke, bestetik, aurrerago ikusiko ditugun aldakortasun iturrien arabera. Hori guztia hartu behar
|
dugu
kontuan, hortaz," euskaraz egitea" zer den argi adierazteko.
|
|
|
V. Inkesta Soziolinguistikoaren datu ugarietatik hiru atal hauek hartu nahi
|
genituzke
kontuan, eguneroko kale giro arruntari dagokionez: auMikel Zalbide – Mintzajardunaren egoera eta azken urteotako bilakaera.
|
|
|
Litekeena da horko erabilera horren zati on bat lan esparrukoa izatea, eta beste bat lagunartekoa. Nolanahi ere, datua eskueran
|
dugunez
kontuan hartzekoa iruditzen zaigu eta, lehen hurbilketa gisa, hemen kokatu dugu. Ohiko jardunguneetan baino zehaztapen handixeagoa dakar V. inkestak, bestalde, kasu honetarako.
|
|
|
429 Veltman ek argi azaldurik duenez, transmisio lan sendo hori ez da etxe esparrura mugatzen halere, are gutxiago haurren lehenengo urteetara: belaunez belauneko transmisio betearen azterketak belaunaldi berriaren 30 urte inguruko epea hartu behar
|
du
kontuan.
|
|
|
Ikuspegi sozio estrukturala ezin dugu ahaztu, beraz. Baina, hizkuntza jarduna (eta haren aldaketa) habitusetik aztertzeko, beste alderdi bat ere hartu behar
|
dugu
kontuan. Nire ustez erabateko garrantzia duen alderdi bat:
|
|
2017
|
|
|
" Kutsadura" ez da beraz berez ematen den fenomenoa; funtsean behar bat dagoelako ematen da. Noski hau, hala ere, bere muga guztiekin ematen dela eduki behar
|
dugu
kontutan: hitanoaren jakintza mailaren muga gure kasuan kontutan eduki beharreko elementua da, ezagutza ez delako oso handia.
|
|
|
• Euskalduna kategorian sartzen direnek hizkuntza gaitasunak izanda ere, ez dute euskara erabiliko besterik gabe (egoeran egoeran mota askotako aldagaiak hartu behar
|
dituzte
kontuan);
|
|
|
Baina, ikerketan ez dugu euskalgintza antolatuaren lana neurtu, baizik eta Udalaren zerbitzu baten aurrean jendeak dituen erantzunak. pentsatzekoa da legeek, arau markoek, araudiek, erabilera protokoloek edo plan ofizialek eragin zuzen zuzena izango dutela twitter eko kontu ofizialetan. beti ez da horrela. alabaina, gure asmo nagusia ez da izan udal praktika ofizialak ebaluatzea, praktika horiek jendearen aldetik zein erantzun duten baizik. zergatik? uste dugu, euskara biziberritu, edo besterik gabe, hizkuntza ofizialen parekotasuna sustatu nahi duten politikek oinarria praktiketan behar dutela. are gehiago, erakundeek euren jarduna ebaluatzen dutenean arau markoak edota politika jakinak errespetatzen dituzten ebaluatzeaz gain, jendearen praktika bera hartu behar
|
dute
kontua. bestela esan, praktikak eraldatzeko politikak neurtzean jakin behar da (jendearen) praktikak politika horien norabidean zenbat aldatu diren.
|
|
|
Euskarazko ertzak gutxiago izan arren, badakigu ezarri ziren komunikazioen kopurua handiagoa dela. Hemen ere etiketatu ditugu hizkuntza batean eta ez bestean jarduteko joera
|
duten
kontuak, horrela hizkuntza praktiken sareak ditugu. hurrengo grafoetan euskaraz eta erdaraz egindako interpelazioak ikus daitezke (5 eta 6 irudiak hurrenez hurren). euskarazko ertzak gutxiago izan arren, badakigu ezarri ziren komunikazioen kopurua handiagoa dela. hemen ere etiketatu ditugu hizkuntza batean eta ez bestean jarduteko joera duten kontuak, horrela hizkuntza praktiken sareak ditugu (i.... getxogazte (kontu askorekin elkarlotzeko ahalmen handia dutelako), kulturleioa eta ukgaztea. orietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:
|
|
|
Euskarazko ertzak gutxiago izan arren, badakigu ezarri ziren komunikazioen kopurua handiagoa dela. ...ditugu hizkuntza batean eta ez bestean jarduteko joera duten kontuak, horrela hizkuntza praktiken sareak ditugu. hurrengo grafoetan euskaraz eta erdaraz egindako interpelazioak ikus daitezke (5 eta 6 irudiak hurrenez hurren). euskarazko ertzak gutxiago izan arren, badakigu ezarri ziren komunikazioen kopurua handiagoa dela. hemen ere etiketatu ditugu hizkuntza batean eta ez bestean jarduteko joera
|
duten
kontuak, horrela hizkuntza praktiken sareak ditugu (i.e. aisialdiko talde eta gazte elkarteek euskaraz aritzeko joera dute, erdara nagusitzen da udala eta banakoen arteko komunikazioan, erakunde artekoan eta getxo enpresa munduan). informazio hau euskara sustatzeko abiapuntua da. horrez gain, euskararen erabilera handitzeko eta komunikazio ildoak zehazteko orduan jakingarria da sarearen egitura z... getxogazte (kontu askorekin elkarlotzeko ahalmen handia dutelako), kulturleioa eta ukgaztea. orietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:
|
|
2019
|
|
|
6 ondorio biziak ere izan ditu gainera, aldez edo moldez, azken hamarkadotako egituratze politiko instituzionalaren gaineko jarreretan. ez da hori, dena den, aztergai
|
dugun
kontua.
|
|
|
3 publikoa den edukia sareratu (eItBren edukiak garrantzi handia
|
duela
kontuan izanda).
|
|
|
Andras Kornai – Hizkuntzen Heriotza digitala ospe txikiko zyryan aldaera atzean uztea ekarriko du seguruena. gainera, komierarako azaldutako jokalekua optimista dela hartu behar
|
dugu
kontuan; ehunka mila hiztun ditu, oraindik populazioaren laurdena, eta unibertsitatea ere badago. horrez gain, eskualdea garatzeko pizgarri ekonomikoak ere badira (petrolioa, zura). Baina munduko hizkuntzen %95ean ez dute aldeko faktore horietako bat edo gehiago, eta eten digitala saihesteko esperantza txikia da.
|
|
2022
|
|
|
Iruñean parekoa da beste hizkuntzen eta euskararen erabilera maila. Hiriguneek jatorri atzerritarreko biztanleriaren bizileku bezala eta turismo gune bezala ezaugarri bereziak
|
dituztela
kontuan hartu behar da.
|