|
2002
|
|
|
Aho hortzetako osasun prestazioak handitzeari buruz Osasun ministroak egindako adierazpenak pozik hartu dituzte batek baino gehiagok; izan ere, Espainiako helduen %80k tratamendua behar duen arazo bat du, eta, oraingoz, ez du Osasun Publikoak ordaintzen, Espainiako Ahozko Osasunari buruzko 2000ko Inkestaren arabera. Blas Noguerol doktoreak, Odontologoen Kontseilu Nagusiko Batzorde Betearazleko kide eta inkesta horretako koordinatzaile denak, adierazi duenez, “erkidegoek
|
dituzten
hortzak zaintzeko laguntza programa guztiek haurren etapa bakarrik betetzen dute, 14 urte arte”. Gaur egun, zenbait autonomia erkidegotan ezartzen hasi diren Haurrentzako Hortzak Zaintzeko Programen (PADI) arabera, 6 urteko haurrak bakarrik hartzen dituzte, eta gutxienez 8 urte dituzte 14 urtera arte zabaltzeko.
|
|
2003
|
|
|
Oro har, Espainiako hortzen egoera ez da txarra, Europako Batasuneko beste herrialde batzuetakoaren antzekoa, baina nahiko hobetuko litzateke ahalegin txikiarekin, adituen esanetan. Inkestak, batez beste, 9,67an finkatu du “CRA indizea”
|
duten
hortz eta harrien kopurua; hau da, maitatuak, enpastatuak, erauziak edo nolabait “interbentzionatuak”. Gauzak okerrera egin du hortzoiei dagokienez.
|
|
|
Kasu guztietan ez da lortzen, baina bai kopuru handi batean. Prozesurako, karbono peroxidozko gela behar da, erabiltzaileak egunean bi orduz eduki behar
|
duen
hortz babes fin bati aplikatzen zaiona. Tratamendua hilabete batean osatzen da, eta boliaren kolore naturala bi tonutan gutxitzea du helburu.
|
|
2004
|
|
|
Orban eta plakak ezabatzeko eta hortzak leuntzeko abrasiboak (silika nahiz besterik) dauzkate pasta gehienek kopuru txiki txikitan: horrela produktuak ez
|
du
hortza higitzen baina, kontuz, neurriz erabili behar izaten dira, nolanahi ere.
|
|
|
Egoera horren aurrean, FACUA Españak Osasun eta Kontsumo Ministerioari eskatu dio hagin klinikak prezio zerrendak aurkeztera behartzeko, pazienteek tratamenduen prezioei buruzko informazio objektiboa jasotzeko duten eskubidea beteko dutela bermatzeko. Era berean, Ana Pastorrek zuzentzen duen sailari eta komunitateei eskatzen die ikuskapen kanpaina koordinatuak abian jar ditzatela, sektorean intrusismoa saihesteko eta gutxieneko tresnarik ez
|
duten
hortz klinikak zigortzeko, bai eta beren jarduera garatzeko beharrezkoak diren lizentziak eta segurtasun neurriak ere. Enpasteak Enpastea hortzetako tratamendurik ohikoenetako bat da, hau da, txantxarrak kaltetutako hortz ehuna kentzea eta ondoriozko barrunbea hainbat obturazio materialez betetzea.
|
|
|
Antzeko beste espezie batzuk ere badaude, eta, besteak beste, begietako distantziaren arabera bereizten dira, mihi arrain arruntean handiagoa baita. Mihi arrainaren ezkerreko begia buruaren eskuinaldera migratzen da garapenaren lehen faseetan, eta aho txiki eta bihurrian
|
dituen
hortz bakanak alde itsuan daude. 70 zentimetro luze izatera irits daiteke, eta 3 kilo inguru pisatu.
|
|
|
postre gisa hartu da. plaka gutxiago sortzen eta txantxarra saihesten laguntzen du, baina ez da ahaztu behar hondatzen duten azukreak eta azidoak dituela esmaltea; beraz, ezin
|
du
hortzetako eskuila ordezkatu. Sagarrak duen azido oxalikoak zenbait mineral, hala nola kaltzioa eta kaltzio oxalatoa, eta, beraz, haien kontsumoa kontuan hartu behar da horrelako kalkuluak jasoz gero.
|
|
|
Amarentzat eta haurrarentzat Haurdun dagoen emakumeak ez du fluor gehigarririk erabili behar, kaltegarria izan baitaiteke. Haurdunaldian, aho barrunbeko azidotasuna handitu egiten da, eta, beraz, arreta eta zainketa bereziak behar
|
dituzte
hortzek desmineralizazioa eta txantxarra saihesteko. Hala ere, ernaldiaren lehen hilabeteetan, hortzetako eskuilaketak goragalea eragin dezake, eta, beraz, emakume askok ahoko higienea zaindu egiten dute eta txantxar gogaikarriak garatzen laguntzen dute.
|
|
2005
|
|
|
65 eta 74 urte bitarteko pertsonen %27k ez
|
du
hortzik.
|
|
|
Ebaketa hasteko, zerraren ahoa zuraren gainean bermatzen da, piezarekiko 20º ko angelua eratzeko. Baztertuko den piezaren aldean egon behar
|
dute
hortzek. Libre geratzen den eskuko erpurua gidari izango da zerraren trazadura zuzentzeko.
|
|
|
Erresistentzia txikiagoko materialak ebakitzeko, hala nola kortxoa edo poliespana, material zeramikoz egindako hortzak erabiltzen dira. Hortz horiek ez
|
dute
hortzik, eta ebakia material urratzaileak egiten du. Orriak aukeratzeko orduan, kontuan izan zer lotura sistema dagoen haien kalatzeko zerraren eta eskuratuko duzun orriaren artean, agian ez baita egokitzen bere erremintak duenera.
|
|
2007
|
|
|
Tratamendua herrialde garatuetako osasun gastuaren %5 eta %10 bitartekoa dela kalkulatzen da. Hobetu beharra dauka Joan den irailean Espainian aurkeztutako txosten batean, eta «Aho hortzetako osasunaren hilabetea» dela eta, agerian geratu da 12 urtetik beherakoen %30ek ez
|
dituela
hortzak garbitzen, eta erdiak bakarrik, egunean behin garbitzen dituela. 6 urtetik beherakoen %38, 5 bakarrik garbitzen da egunean bitan.
|
|
2008
|
|
|
Freskagarrien eta zuku naturalen azukreek aho barrunbearen azidotasuna handitzen dute Horrek, zuku eta edari freskagarrien azidotasunarekin batera, esmaltea hondatzen du, higatuz eta hortzetako txantxarra agertzea erraztuz. Horrexegatik, azukrerik gabeko edari freskagarriek, kaloriarik gabeko gozagarriek, eragin handia
|
dute
hortzen narriaduran, azidoak izaten jarraitzen baitute. Islandiako Unibertsitateko Odontologia Fakultateko adituek egindako azterketa batek berresten du teoria hori.
|
|
|
Irudia: Finizio Espainiako Gizarte Segurantzak ez
|
du
hortz estaldura handirik; beraz, herritar askok osasun aseguru pribatua kontratatu nahi dute, ahoa ahalik eta baldintza onenetan izateko behar dituzten zerbitzu guztiak izateko. Aseguru etxeekin lankidetzan finantza erakunde batzuek merkaturatzen dituzten polizen bidez (aukera minoritarioa) edo zuzenean konpainia batekin harpidetu daitezke, titular bakoitzaren beharretara hobekien egokitzen den estaldura aukeratzeko.
|
|
2009
|
|
|
Hortzetako pasta fluoratuak erabiltzea hortzei fluorra emateko beste modu bat da. Amarentzako fluorra Haurdunaldian, aho barrunbeko azidotasuna handitu egiten da, eta, beraz, arreta eta zainketa bereziak behar
|
dituzte
hortzek, desmineralizazioa eta txantxarra saihesteko. Haatik, haurdunaldiko lehen hilabeteetan, hortzak eskuilatuz gero, goragalea areagotu egin daiteke, eta, ondorioz, kasu batzuetan ez da kontuan hartzen, eta txantxarra sortzen da.
|
|
|
Orain, indartu egiten da ideia hori, batez ere, gaixotasun periodontalaren eta miokardioko infartuaren, diabetearen edo garaia baino lehen gertatutako erditzeen arteko harreman potentzialekin; harreman horietako asko ikertzen ari dira oraindik. Hortzak egunean bi aldiz garbitzea fluorra
|
duen
hortzetako pastarekin, egunero hortz hariarekin garbitzea barruko ataletara iristeko eta dentistarengana maiz joatea ohitura errazak dira norbera zaintzeko. Ez da ahaztu behar gingibitisa itzulgarria dela ahozko ingurune osasuntsu bat sortzen bada eta ingurune hori higiene praktika egokiekin mantentzen bada.
|
|
2011
|
|
|
Ahoa aztertzen ari dela, ohar daiteke bezeroak higatuta
|
dituela
hortz haginak, eta hozkatuta duela mingain ertza, lerro zuria esaten zaion hori (hortzak eta mingaina elkar marruskatuz egon direlako gertatzen da hori, eta maskur bat sortzen da hortz oietan).
|
|
|
Jakina da, hala ere, adin handia duten pertsonek eta peridontitisa daukatenek arrisku gehiago
|
dutela
hortzak galtzeko eta inplanteekin ordezkatu behar izateko.
|
|
|
Bildutako emaitzen artean, nabarmentzekoa da ohiko moduan neurtu ziren ikasleen %60, 3k DDE zutela. Lanak erakusten du, halaber, ikasketa populazioan eragin handia
|
duela
hortzetako esmaltearen garapenean, eta hori handiagoa dela hortz iraunkorrak dituzten haurren taldean, aldi baterako hortzak edo hortzak dituzten adingabeen taldean baino. Maila sozioekonomiko baxuko haurrek esmaltearen garapen akatsak izateko aukera handiagoa zuten maila sozioekonomiko altua zutenek baino.
|
|
|
Hala, sabelaldea gutxiago handitzen da eta gosea txikiagoa da. Sagar eta txantxarren mitoa desmuntatzea Postre sagar bat jateak edo ordu artean jateak ez
|
du
hortzetako eskuila ordezkatzen eta ez du txantxarra prebenitzen. Journal of Dentistry aldizkari medikoak irailean argitaratutako ikerketa batek mito bat zabaldu du:
|
|
2012
|
|
|
Bien bitartean, nikotinak txantxarra garatzen laguntzen du, listu fluxua gutxitzeko joera baitu. Era berean, kola edariek, teak, kafeak edo ardo beltzak ere eragina
|
dute
hortzen kolorazioan, eta orbanak sortzen dituzte. Baina badago kontrakoa egiteko gai den elikagairik?
|
|
|
Txakurrak ukipen sentsazioak hautematen ditu ahotik. Horri gehitzen badiogu txakurkume batek mina
|
duela
hortzak aldatzearen ondorioz, dena hozkatzen duen txakur batekin egingo dugu topo: eskuak, zapatilak, gortinak, galtzerdiak.
|
|
2013
|
|
|
2 Txakur txikiak hortz arazo gehiago izan ditzake Txakurren hortz haginak, gizakiak bezala, zainketak behar ditu. Tamaina txikiko txakur guztiek ez
|
dute
hortz arazorik izaten, baina ohikoa da arraza txiki batzuek aho delikatuagoa izatea eta hortz gehiago hondatzea. Adibidez, pekinesen edo kariloaren kasuan.
|
|
|
Hiru katutik bik arazoak
|
dituzte
hortzetan eta sarroan, batez ere hiru urte betetzen dituztenean
|
|
|
«Elikagai batzuek lagundu egiten diote felinoari bere ahotik sarrarria kentzen, beren artean hortz osasuntsu eta garbiak mantentzeko pentsatutako pentsuak», gehitzen du Gonzalezek. Katuek kalitate pentsamenduko bolatxoak mastekatu behar dituzte ahoa zaintzeko Katu batek kalitate oneko pentsuaren bolatxoak mastekatu behar
|
ditu
hortzak zaintzeko. Hozkadek elikagaia hausten dute, eta keinu horrek janariaren hortzekin marruskadura eragiten du, eta horrek ahoa garbitzen laguntzen dio.
|
|
|
albaitariak kasu bakoitzean egokiena gomendatuko du. Katuentzako eskuila espezifikoak (hatzetan txertatzeko modukoak dira) eta giza haurtxoentzako pentsatutakoak (arantza leunak eta ebakiak) lagungarriak dira katuak osasuntsu mantentzeko behar
|
dituen
hortzak garbitzeko. Felidoak astean bitan garbitzen dira.
|
|
2015
|
|
|
1 ‘Doki’ Doki txakurtxo jatorra da, eta bideo labur hau hasten du (minutu bat irauten du): «Zergatik eskuilatu behar
|
ditugu
hortzak? «.
|
|
|
hortzak zaintzen irakatsi behar du Elmok, baina arazo bat du: berak ez
|
du
hortzik. Beraz, bere buruaren bertsio bat imajinatzen du, eta, orduan, bai, bere zaintzaren garrantzia azaltzen du – abesti baten bidez.
|
|
2016
|
|
|
haurrei azukre gehien ematen dieten produktuen artean daude horiek, eta, gainera, ez da ahaztu behar ia haurren erdiek gehiegizko pisua dutela.Berriki argitaratu den ikerlan batek erakutsi du, urtearen buruan, haurrek beren pisua adina azukre hartzen dutela eta, hortaz, neurritsuak izateko mezuak eman behar dira produktu azukretsu baten aurrean gaudenean, haurrek lehendik ere aski azukre hartzen baitute.Ildo horretan, txokolateak zeregin garrantzitsua du gero eta ohikoagoa den gaitz batean: hortz haginetako txantxarra.Espainiako Estatuko hamar herritarretatik ia batek jateko arazoak
|
ditu
hortz haginetako arazoak direla eta.Txantxarrak mina ematen du eta arazo fisiko eta mekanikoak eragiten ditu, baina, horretaz gain, komunikazioari ere eragiten dio eta, garrantzitsuagoa dena, baita elikatzeko gaitasunari ere.Eta autoestimuari: txantxarrak jotako hortz haginek zuzenean eragiten diote kanpo itxurari.Zenbait ikerlanek aurkitu izan dituzte loturak txantxarraren eta nahasmendu sozialen artean.Horregatik guztiagatik, bai helduek eta bai haurrek ongi eskuilatu behar dituzte hortz haginak elikagai azukredunak jan ondoren, eta hor sartzen da txokolatea ere (izan katilukoa, tabletakoa edo produktu txokolatedunek dutena). Semaforo nutrizionalaSemaforo nutrizionala egiteko, katiluan hartzeko hiru txokolate motak erabili dira:
|
|
|
hortz haginetako txantxarra.Espainiako Estatuko hamar herritarretatik ia batek jateko arazoak ditu hortz haginetako arazoak direla eta.Txantxarrak mina ematen du eta arazo fisiko eta mekanikoak eragiten ditu, baina, horretaz gain, komunikazioari ere eragiten dio eta, garrantzitsuagoa dena, baita elikatzeko gaitasunari ere.Eta autoestimuari: txantxarrak jotako hortz haginek zuzenean eragiten diote kanpo itxurari.Zenbait ikerlanek aurkitu izan dituzte loturak txantxarraren eta nahasmendu sozialen artean.Horregatik guztiagatik, bai helduek eta bai haurrek ongi eskuilatu behar
|
dituzte
hortz haginak elikagai azukredunak jan ondoren, eta hor sartzen da txokolatea ere (izan katilukoa, tabletakoa edo produktu txokolatedunek dutena). Semaforo nutrizionalaSemaforo nutrizionala egiteko, katiluan hartzeko hiru txokolate motak erabili dira: kakao hauts azukredunarekin egiten dena, txokolate tabletarekin prestatzen dena eta hartzeko prest saltzen dena.Energiari dagokionez, semaforo nutrizionalak erakusten du tabletako txokolatearekin egindako errazio batek 80 kilokaloria gehiago dituela beste bi prestaerek baino.Txokolate mota horrek, izan ere, gantz gehiago dauka (gainerako prestaerek baino hamar gramo gehiago). Nolanahi ere, energiaren atalean, horiz ageri dira aztertu ditugun produktu guztiak, eta horrek esan nahi du ez dela gehiegikeriarik egin behar produktu honekin, batez ere gure pisuaren bilakaerak kezkatzen bagaitu edo argaltzeko asmoa badugu.Ildo horretan, hartzeko prest dauden txokolateek, nahiz eta besteek baino dezente gantz gutxia izan (erdia batzuek, heren bat gutxiago besteek), ia kaloria kopuru bera ematen dute.Txokolate horiek esne gaingabetuarekin eginak daude, eta horregatik dute gantz gutxiago; azukreak, aldiz, besteek baino gehiago dituzte, eta horregatik ematen dute ia haiek adina kaloria.Baliteke zaporea indartzeko eranstea azukre gehigarri hori, gantza kenduta zaporea ere kendu egiten baitzaie.Txokolate tabletarekin egindakoek, berriz, gantz saturatu gehiago daukate (laranjaz ageri dira semaforoan). Dena dela, txokolatearen inguruan egin diren ikerlanek ez dute ikusi elikagai horren gantz saturatuek kalterik egiten dutenik (gantz saturatuetan mota batekoak baino gehiagotakoak daude, eta guztiek ez dute eragin bera organismoan). Hain zuzen, gero eta ikerlan gehiagok nabarmentzen dute hobe dela elikagaiaren profil orokorrari begiratzea eta ez mantenugai jakin bati (azukrearen eta gatzaren kasuan izan ezik). Azken hamarkadan, ikerketa askok baieztatu dute gatza eta azukrea direla gaixotasun kronikoak izateko arriskuarekin zerikusi handiena duten mantenugaiak.Gatza ez da kezkatzekoa katiluan hartzeko txokolateetan, baina bai azukrea.Semaforoan, laranjaz ageri dira aztertu ditugun produktu guztiak, eta horrek esan nahi du azukre asko dutela, eta gehien, hartzeko prest datozenek (8 gramo gehiago dituzte katiluko, bi koilarakadatxo alegia). Gatzari dagokionez, esan bezala, aztertu ditugun txokolateek ez dute ematen kezkatzeko arrazoirik.Zuntz dietetikoari dagokionez, txokolatea landare jatorriko elikagaia izaki, zuntz dezente duen elikagaia da; zehazki egunaren buruan hartu behar litzatekeenaren %5 eta %10 artean ematen du.Azkenik, katiluan hartzeko txokolatea esnearekin egiten bada, kaltzioa ere emango du, eta mantenugai hori aski mesedegarria da hezurrentzat eta hortz haginentzat.Dena dela, ez da pentsatu behar kaltzio gehiago hartzeak hein berean egingo dienik mesede hezurrei (nutrizioaren arloan, gehiago hartzea beti ez da hobea), eta azkenaldiko ikerlanek ere horixe azpimarratzen dute.Txokolatea esnerik gabe egiten bada eta txokolate asko erabiltzen bada, gerta liteke zenbait mikromantenugai ere ematea, adibidez selenioa eta zinka.Hala ere, bi mantenugai horiek egin dezaketen onura baino aipagarriagoak izango lirateke produktu horrek emango lituzkeen kaloria eta azukre kantitate handiak.Azken hori ona izan liteke jaki eskaria dagoen garaian, baina ez da hori gure egoera; gu beste muturrean gaude, eta nutrizioaren arloan, gizentasuna da gaur egun daukagun arazo nagusietakoa, bai helduetan eta bai haurretan.Txokolatea eta kafeinaTxokolateak duen kafeina kantitatea kezka iturri da guraso askorentzat eta haurdun dauden emakumeentzat, baina neurtzen hasita, nabarmen ikusten da txokolateak askoz kafe gutxiago duela kafeak baino edo edari energetikoak esaten zaienek baino.Kafe espres katilukada estandar batek edo 250 ml edari energetikok, adibidez, 80 miligramo kafeina ematen dute, eta katiluko txokolate errazio batek 20 miligramo.Gomendioak dioenez, haurdunek ez dute hartu behar egunean 4,6 mg kafeina baino gehiago haiek pisatzen duten kilo bakoitzeko, eta haurrek, berriz, egunean 2,5 mg pisatzen duten kilo bakoitzeko.Zaila da haurdunek eta haurrek kopuru horiek gainditzea txokolatea hartuz.Edari energetikoak", ordea, desegokitzat jotzen dira haurdunaldian eta adingabeetan, susmatzen baita eragin kaltegarriak eduki ditzakeela fetuan eta haur eta nerabeetan.
|
|
|
Txakurra txiki txikitatik heztea da onena, hortzak eskuilatzea animaliak jasotzen dituen jolasetan eta txantxetan sar dadin. Zenbat eskuila
|
ditu
hortzak. Txakurkumeak dagoeneko esperimentatzen badu ahoa garbitzeko ohitura normala balitz bezala, astean behin egin behar da.
|
|
2018
|
|
|
Gizakiok gutxienez 7.200 urte daramatzagu gazta egiten, baina, hala ere, oraindik ere zalantza asko
|
ditugu
hortza puztu nahi dugunean. Lizuna duen gazta zati hori jan dezakegu?
|
|
2019
|
|
|
Zer estali behar
|
du
hortz aseguru batek. Hortzetako aseguru batek «pazienteak behar duen zerbitzua» estali behar du, dio Águeda Ak.
|
|
|
Izan ere, diabetea eta aho hortzetako arazoak elkarri estu lotuta daude. Eritasun hori dutenek% 50 arrisku handiagoa
|
dute
hortzak galtzeko. Hortzoiak ahulagoak dira eta gingibitisa edo periodontitisa izateko probabilitatea handiagoa da.
|
|
2021
|
|
|
1 eta 3 urte bitarteko haurra fluorrez intoxikatzeko, egunean 13 eskuilaturi dagokien pasta guztia irentsi luke, eta orearen %100 irentsi, hau da, 1,3 mililitro; kantitate hori izango litzateke kaltegarria izaten has litekeen gutxienekoa”, azaldu du adituak. Egia esan, fluorrak eragin birmineralizatzailea
|
du
hortzetako esmaltean, eta segurua da karie arriskua murrizteko eraginkorra dela zientifikoki frogatu duen konposatu bakarra, eta hortzetako pastek duten bezalako kontzentrazioetan erabiltzen dena. “Haurrak hortzak garbitzen dituenean, ez da komeni hortzak ondoren garbitzea, baizik eta gehiegikeriak entzutea eta hondarrak uztea, hortzetan gera daitekeen fluorraren hondar efektua errazteko.
|
|
2022
|
|
|
Zenbat eta pasta gehiago, orduan eta garbiagoak Gezurra. Publizitateak erru handia
|
du
hortzetako eskuilaren azalera guztia pastaz estaltzeko ohituraren errua. Bertan agertzen den kopurua gehiegizkoa da.
|
|
|
Gakoa ez dago hortzetako orearen markan eta aurpegian, baizik eta fluor kantitate egokian, eskuilatzearen teknikan eta iraupenean. Sei urtetik aurrera, denok erabili behar
|
dugu
hortzetako pasta bat, 1.450 ppm (milioiko parteak) fluorrarekin (txikitan, 1.000 ppm gomendatzen da). Kontzentrazio horretatik behera, pastarik erabiliko ez bagenu bezala da.
|
|
2023
|
|
|
Gure dietak eragina
|
du
hortzen osasunean. Elikadura osasuntsuak, azukre, gatz eta koipe gutxikoak eta fruta eta barazki asko kontsumitzeak txantxarra eta periodontitiak izateko arriskua murrizten laguntzen du.
|