|
2007
|
|
|
Euskaltegian euskara ikasi baina erabiltzeko aukera gutxi
|
duten
horiei begira, bada hiru urte, Mintzakide proiektua martxan jarri zela Topagunea eta beste hainbat talderekin batean. Euskaraz aritzeko ohitura duen jendea gutxitan aritzen den hauekin harremanetan jarriz proiektu honen bidez.
|
|
2008
|
|
|
Atal honetan Ixa taldearen uztako zenbait produktu aurkeztuko ditugu. Euskaldunari mundu digitalera hurbiltzeko laguntza izan nahi
|
dute
horiek, eta publiko orokorrean eskuetan daude egun, erabiltzeko edo kontsultatzeko. Euskararen morfologia gure hizkuntza nagusienarekin konparatuz hain diferente izanik, soluzio landuagoak asmatu behar izan ditugu zenbait aplikazio gure hizkuntzan erabili ahal izateko.
|
|
|
Zarauzko zoru soziolinguistikoaren argazki azkarrean ikusten da zarauztarren %71, 5 elebidunak direla, euskararen kale erabilera %66, 5ekoa dela eta etxeetako elkarrizketetan euskarak duen lekua, berriz, %47, 7koa dela. Euskarak toki handia duen udalerri baten datuak
|
ditugu
horiek. Telebista ikusterakoan eta egunkariak irakurtzerakoan, ordea, %20 ingurura murrizten da euskararen lekua.
|
|
|
Zarauzko zoru soziolinguistikoaren argazki azkarrean ikusten da zarauztarren %71, 5 elebidunak direla, euskararen kale erabilera %66, 5ekoa dela eta etxeetako elkarrizketetan euskarak duen lekua, berriz, %47, 7koa dela. Euskarak toki handia duen udalerri baten datuak
|
ditugu
horiek. Telebista ikusterakoan eta egunkariak irakurtzerakoan, ordea, %20 ingurura murrizten da euskararen lekua.
|
|
|
Izan ere, prentsa idatzian, hedabide batzuek (Gara edo Diario de Noticias egunkariek, adibidez) egunkari elebiduna argitaratzen dute. Produktu horiek erdaraz argitaratzen dituzte nagusiki, baina euskarak ere
|
badu
horietan tokia: gaiaren inguruko neurketen arabera, %19, 6ko agerpena du euskarak Gara egunkarian, %6, 1ekoa Deian, %4, 5ekoa El Mundon, %2, 0koa El Paisen, %1, 8koa Diario Vascon eta txikiagoa gainerakoetan (Iturria:
|
|
|
4 Errespetatu eginen dira euskaraz jakitea etorkizunean nahitaezkoa izanen duten lanpostuak orain euskaraz jakin gabe betetzen dituzten pertsonek eskuratutako eskubideak. Betiere, euskara ikasteko prestakuntza ekintzarik antolatzen bada, nahi
|
badute
horietan parte hartzeko aukera eskainiko zaie."" 19 artikulua. Gainerako lanpostuak bete behar direnean, merezimenduzko lehiaketa bidez egiten bada, euskaraz jakitea merezimendu kualifikatutzat hartuko da, beste batzuen artean." b. Euskara nahitaez jakitea eta euskara baloratzea lanpostuak bete behar direnean eremu mistoan
|
|
2009
|
|
|
Teknologia berriak, globalizatzaileak, hainbeste maite
|
ditugun
horiek, gaur egun heroi zibilizatzailearen arketipoa haragitzen dutenek, arreta berezia merezi dute. Egia da sakabanatutako euskaldunak errazago erlaziona daitezkeela haiei esker, eta euskaldunen bakardadea gutxitu dezaketela.
|
|
|
Kidetasun eta guzti, bada alde handirik dago Leturiaren egunkariaren eta Gandiagaren olerkiaren artean: Bizimina, tristura eta oinazea bakarrik idazten du Leturiak; leku nabarmena
|
dute
horiek Gandiagaren poesian ere, baina bizipoza kantatzen batez ere. Leturiak triste eta kezkatuta dagoenean bakarrik idazten du egunkaria —udan ez du idazten, zorioneko dagoelako—; eta teoria osoa egiten du gainera horretaz:
|
|
|
Kanpainan parte hartzeko interesik agertzen ez
|
zuten
horiek ebidentzian ere utzi genituen, eraginkorragoa izango zelakoan. Bada, hori izan zen gure bekatu nagusia, baiezkoa emandakoen artean ere jokabide hori ez zutelako onartu.
|
|
|
Kanpainan parte hartzeko interesik agertzen ez
|
zuten
horiek ebidentzian ere utzi genituen, eraginkorragoa izango zelakoan. Bada, hori izan zen gure bekatu nagusia.
|
|
2010
|
|
|
gehienak eskolaren bidez, kontuan hartuta zenbait kasutan eskolatze hori oso goiz (2 urtez) hasi zela. gure gazte anitz (eta beren anai arreba eta lehengusu lehengusinak) beren familiako euskaldun bakarrak dira. Familia euskaldunberrituak
|
genituzke
horiek, kide euskaldunak azkeneko belaunaldian baizik ez dituztenak. kasu horietan gazteek ez ohi dute inoiz egin euskaraz etxean, ez eta anai arreba euskaldunekin ere. halako egoerak, inguruneak ez badu laguntzen, muga handiko hiztunak izaten ditu emaitza, ikusiko dugun bezala. gutxi batzuendako, ordea, euskara (ere) familia hizkuntza izan da. gutxitan familia euskaldunbeteak ditugu, baina izan ... Sarritan familia euskaldun ez osoak daude, guraso (edota familia alde) bakarra euskalduna dutenak. aita edo ama euskaldun berria izatea gazteek positiboki baloratu ohi dute. guraso euskaldun bakarreko familiei dagokienez, duela hiruzpalau hamarkadetan gertatzen ez zena gaur egun ohikoa da. hau da, nabarmena da azken urteotan euskara ere seme alabei transmititzearen aldera izan den aldaketa (eusko Jaurlaritza 2008). bertze batzuetan, gazteek aipatzen dutena da guraso erdaldun (ar) en nahia eta interesa beren seme alabak euskaldunak izan daitezen. hala bada, gazteen euskalduntzearen sorburuan gurasoen nahikaria egon ohi da beti:
|
|
2011
|
|
|
Bertan egote horrek arazoak baitakartza berarekin: nahi ez
|
ditugun
horiek eraikinaren barruan denbora pasa egongo balira azpiegiturak kutsu glamurosoa galduko luke, eta hori inola ere ezin da baimendu. Horren adibide da ere nola alboko Arrikibar plazan zeuden bankuak berehala desagerrarazi zituzten aurretiaz etxerik gabeko batzuk bertan egonkorturik egon ohi zirela argudiatuta.
|
|
2015
|
|
|
Adibidez, Elorrion (euskaldunak %61, 3), Tolosan (%66, 1), Mundakan (%66, 2), Zarautzen (%70, 0) edo Bermeon (%72, 7), euskara EAEn batez beste den baino askoz ere indartsuago izanda ere, gaztelaniaren pisua ere handia da, eta udalerri horietan ez da erraza euskaraz normaltasunez besterik gabe bizitzea. Ez dirudi, hortaz, udalerri euskaldunen multzoko beheko aldean ageri diren udalerriak (euskaldunak %60, %65, %70..
|
dituzten
horiek) gaur
|
|
2016
|
|
|
Kasu horietan, ordu eta elkarrizketa gehiago neurtzen direnez, lagin nahikoa jasotzen da erabilerari buruzko datu fidagarriak izateko. 51 dira horrela aztertutako udalerriak, eta esan dezakegu datu fidagarriak eta adierazgarriak
|
ditugula
horiei buruz. 3 irudiko grafikoak herri horiek hartzen ditu, eta horien araberako kurba erakusten du.
|
|
2017
|
|
|
Hauek irlandera hizkuntza bakartzat duten eskolak dira, eta bi eremuetan daude, bai ghaeltacht eremuetan eta baita hauetatik kanpo ere, irlandera esparru zabalagoan jakitea ahalbidetuz. Hauek irlanderaren bizitza bermatzeko ezinbesteko tresna izan dira, hauei esker ikasleen %36k hezkuntza irlanderaz bakarrik edo batez ere irlanderaz jasotzea lortu baita, eta ondorioz, H1 ingelesa
|
duten
horiek irlandera ikasteko aukera dute, ‘hiztun berri’ bilakatuz.
|
|
|
Ondoren, Julia Sallabank ek galdetu zion orain maputxe asko Santiagon bizi direla eta zein tratamendu izan behar
|
duten
horiek. Galderarekin batera aipatu zuen hizkuntza eskubideak lurralde esparruan ematen direnez eskualde horretatik at dauden hiztunak jokoz kanpo gelditzen direla.
|
|
|
Babes ditzagun. Euskaraz osorik bizitzeko abagunea
|
duten
horiek jarrai dezatela berdin bizitzen. Har bitez horretarako hartu beharreko neurriak.
|
|
|
John Walsh da hurrengo artikuluaren egilea. kasu horretan, irlandako gaelikoaren hiztun berriak hartzen dira ikergaitzat" irlanderadun berriak: jatorria, motibazioa, erabilera eta ideologia" izenburuko artikuluan. egilearen hitzetan, hiztun berriak" hizkuntza hori lehen sozializazioko hasierako hizkuntzatzat izan ez
|
duten
horiek" dira. ikerketa tradizioz irlandako gaelikoa hitz egiten den gaeltacht eremuan kokatzen da. gainera, azpimarratu behar da hiztun berriek ezaugarri desberdinak dituztela, bai jatorrizko familien ezaugarriei dagokienean, eta, baita izan duten hezkuntza ibilbideak askotarikoak izan direlako. artikulu honetan nabarmentzen da, badirela hiztun aktibo bihurtzeko garrantzi handia duten hainba... erabilera sustatzeko neurriaren bila" artikulua idatzi dute. bertan, euskal soziolinguisitikaren esparruan ohikoak diren teknika metodologiko hainbaten azterketa kritikoa egin dute, batez ere, hiztun kategorietan eta hiztunen aitorpenetan oinarritzen direnei eginikoak. izan ere, planteatu nahi du azterketa modu horiek errealitate soziolinguistikoa bera sortzen dutela, edo gutxienez, sortzen laguntzen duten elementuak izan daitezkeela. bere iritzian, ikerketa metodologikoetan aldaketa formala gertatu litzateke, besteak beste, praktika linguistikoak lehenesteko kategoria identitarioen gainetik. atal honetako bigarren artikulua Jaime Altuna Ram� rezek idatzi du gazteen euskararen erabilera generoaren aldagaiaren arabera aztertzeko. ikerketa etnografikoa lezoko eta pasai donibaneko 12 eta 16 urte bitarteko nerabeekin egin du, eta ondorioztatu du, batetik, euskararen erabileran genero desberdintasuna badagoela, euskara gehiago erabiltzeko nesken joera berretsiz. eta, bestetik, baieztatu du, hizkuntza erabiltzeko moduak ere ez direla berdinak. bere ikuspegitik, generoa eraikitzeko sozialiazio sexistak, berak, indartzen du sexuen arteko hizkuntzen erabileraren banaketarako joera hori. bat 104 zenbaki honi amaiera emateko oso bestelako gaia duen artikulua aurkezten dugu:
|
|
|
Bakun laburpena. " hiztun berriak" deizioak biltzen ditu hizkuntza bat naturaltasunez eta erregulartasunez hitz egiten duten hiztunetatik hizkuntza hori lehen sozializazioko hasierako hizkuntzatzat izan ez
|
duten
horiek, hizkuntza hori tradizioz hitz egiten den eremu batean. artikulu honetan, irlanderaren hiztun berrien hizkuntza jatorriari, ohiturei eta ideologiei buruzko ikerketaren emaitzak aurkezten dira. hiztun berri horiek era askotako jatorri soziolinguistikoak dituzte, bai hazi diren familiari dagokionez, bai hezkuntza sistemaren esperientziari dagokionez ere. horietako asko ingeles hutseko ikaste... • Hitz gakoak:
|
|
|
Merkatu haietan ideologien, zientzien eta irudikapen sozialen produktuak hibridaturik aurkituko ditugu. ...diren hiztunen iritziak, jarrerak, balioak, diskurtsoak, eta halako disposizio psikosozialak. gutxiagotan, berriz, zein den hiztun haiek euren testuinguru (sozio) linguistikoei buruz dituzten pertzepzioak eta nola eragiten dieten euren hizkuntza praktikei. baina, hizkuntza orotako kideek badute testuinguru linguistikoaren berri, badituzte errealitate sozio eta demolinguistikoaren zenbait datu eta
|
badute
horien gaineko iritzirik eta baloraziorik. halabeharrez bertan jardun behar dutelako. datu edo ezagutza horiek, bistan da, ez dira soilik adituen ikerketen metodoen bidez lortu, bestela, bizibeharrez, lortu behar dituzte eta. izan, lan hura lan soziala da: eguneroko berriketan eta solasaldietan sortu eta landu egiten den" egoerako definizo diagnostiko ebaluazioa" 3 bistan da erabilerarekin batera beti doala ekintzan bertan inplikaturik, arauzko erabilerari buruzko gogoeta edo diskurtsoa. hori dena areagotu eta handitu egiten da hizkuntza gutxitu eta bazterturen bat legitimatzeko prozesuetan. baina dialektologian edo hizkeren eta erregistroen balio eta estatus sozialaren ikerketan kontuan hartu bada ere, hiztunen ezagutza soziolinguistikoa ez da aski landu.
|
|
2018
|
|
|
Esaterako, nola euskaraz (ere) ari diren sare sozialak edota hezkuntzako eleaniztasun programetan txapeldun garen. Jakina, egiatik asko
|
dute
horiek denek. Eta, egia izateaz gain, dagoeneko euskaltzaletasunaren diskurtsoaren parte dira.
|
|
2019
|
|
|
Esperientziak erakusten duenez, guztien artean gaur egun ez dira 150 baino gehiago egoera bizian daudenak. Hizkuntza horiek esparru digitalean oparo bihurtzeko lan handia dagoen bitartean (adibidez, hungarierak badu PCtan euskarria, baina Mac etan ez), zalantza gutxi
|
dugu
horietako batzuez;
|
|
2020
|
|
|
Lehenengo begiradan, gazteen artean, euskarri batzuk beste batzuk baino jarraitzaile gehiago dituztela hauteman daiteke, baina den denak dira oso kontuan hartzekoak. Akatsa litzateke erabiltzaile gutxiago
|
dituzten
horietan arretarik ez jartzea. Irakurketa globala egitea ezinbestekoa da; etorkizunari begirako joeren kontrakoa bailitzateke esaterako, egun ordainpeko telebista kanalak ala zerbitzuak erabiltzen dituztenen kopurua handia ez izanagatik ez kontuan hartzea.
|
|
2021
|
|
|
Profil horretako haurrak eta familiak, euskararen ezagutza apala izateaz gainera, bertako kulturarekiko, hizkuntza ohiturekiko eta bizimoduarekiko urruti egoten dira maiz. Baina aipatu ere dugu, ikastetxeek hala baloratuta, euskaraz ez dakiten bertako gurasoen seme alabak egitasmoan parte hartzen ari direla; eskola orduz kanpo euskara indartzeko egitasmoen beharra
|
dute
horiek ere, kultura eta hizkuntza distantzia hain haundia ez bada ere. Etxean euskara erabiltzearen eta hizkuntzaren gaineko balioak transmititzearen garrantzia eta beharra berresten digu horrek.
|
|
|
Hizkuntzarekin zerikusia duten ekitaldien deia iristen zaie,
|
badute
horien berri oro har, baina ez dute parte hartzen, non eta ez den jai itxurako ekimenen bat. Euskalgintza arrotz zaie gazteei, eta mugimendu horrek gazteen indarra behar du, baina gazteen hutsunea nabari du.
|
|
2023
|
|
|
Integrazio soziolinguistikoa ren prozesuan, zenbait gatazka ere sortu ziren etorkinen eta bertakoen arteko harremanetan; sentsibilitate desberdinak agerian jarri dira, baina lekukoek ez
|
dituzte
horiek gatazka handi modura errelatatzen.
|
|
|
Integrazio soziolinguistikoaren prozesuan, zenbait gatazka ere sortu ziren etorkinen eta bertakoen arteko harremanetan. Ikerketa honetan, sentsibilitate desberdinak agerian jarri dira, baina lekukoek ez
|
dituzte
horiek gatazka handi modura errelatatzen.
|