|
2006
|
|
|
Egiaesateko, PierreLafittekapainduriko sasibalada batzuez Xabier Kaltzakortakegindako azterlana43 leitunuenerako, isilpeanzebilen autopsia hau, etaseguru naiz, satorbidezKaltzakortaneskura ereiritxizela; geroztik argitara zuen artikuluan44 ageriden, gertaleku, hitza etabestedeitaileasko
|
baititut
horren lekuko. Etabadakit, noski, honelako gehiagoereegonendela gordean.
|
|
2007
|
|
|
Eta besteak Ybarnegaray eta La Rocque, horien alderat itzuli ziren. Eta hor beste gehientsuenak, ez bakarrik abertzale garbi zirenak, oso gutxi baitziren, heiek ez
|
zuten
hortan interesik bainan beste guztiekin behar ziren konpondu; La, tte bat, ez zen, baitezpada, ez doriotista ez larrocquista, baina ez zuen lagunik, bakarrik gelditu zen643.
|
|
|
Momentuan aldaketa handia izan zen, zeren eta ordu hartan zen piska bat kontserbadoreak, eta La, ttek ekarri zuen giro berri bat, ekarri zuen orduko sozial aldetik eta politiko aldetik; sozial aldetik lankidetzarekin eta sindikalismoarekin konpontzen zen ongi La, tte, horiekin zabilan, eta gero politika aldetik ere berdin; orduan ziren lehenbiziko demokratak eta orduan Mouvement> Republicaine, MR P Mouvement> Republicain> Populaire, eta holakoak ziren eta gero haiekin, heiei loturik sortu ziren Europako federalistak eta La, tte giro hortakoa zen, hats hortakoa zen, eta hori aldaketa handia izan zen. Bainan gero Eskual Herria barnean, horrek hemen, Iparraldeko Eskual Herrian, ez
|
zuen
horrek aldaketa izugarri bat ekartzen; hemen irakurle berririk gabe berdin segitu zuten aurrekoek, gehien gehienik; zenbait politizatuagoak ziren, zenbaitek nahi zuten berritze hori, baina beste asko.... Lehenago Eskualdun> ean, eta Herrian ere, eskuara izan da lehena, eskuara izatea, eskuaraz hitz egitea, eskuaraz idaztea, eta hori zen lehen, politika baino lehenagoa ere, baina politika ere behar zen, eta orduan behar zen berritu eta hala egin zuen La, ttek, apez komunista deitu zuten eta lehenengo zaharrek, apez komunista La, tte, Emile Larrerekin izandako elkarrizketa, Baiona, 1997ko abuztuaren 12a.
|
|
2008
|
|
|
Lehenengoen kasuan, hor taz, zilegi da, ergatibo? terminoa erabiltzea, beren erabilera trantsitiboan gai direlako subjektua ergatiboaz eta paper tematikoaz hornitzeko; bigarrenek, ordea, ez
|
dute
horretarako gaitasunik, eta beraz, inakusatibo, terminoa ongi ego kitzen zaie.
|
|
|
Administrazioa, lotsati samar, baina hasi da sartzen zurrunbilo horretan. Atzera bueltarik ote
|
du
horrek?
|
|
|
Hiztun bakoitzaren era berezi hori ere aldatu egiten da, gainera, egoeraren arabera. Norekin gauden, non gauden, zertaz dihardugun,
|
badu
horrek guztiorrek une
|
|
|
Herriak ikasi egin behar ditu hitz horiek: lehendik ezer erabiltzen ez
|
bazuen
hori esateko, ikas dezala aurrerantzean nola esan; eta, ordurarte beste era batera esan bazuen, ahaztu dezala hura eta arau egokien arabera moldaturiko berria ikas dezala.
|
|
|
Euskal Herri osokoak. Nik uste
|
dut
horretarako biltzar txo bat egitea litzatekeela egokiena gai honekin sentibera garenon artean, euskalkia bildu, landu eta erabiltzen dugunon artean. Eta Jagon Sailak izan lukeela bil tzar horren antolatzailea.
|
|
|
eta, gabe? hitzen konposaketan du29, baina hiztunak ez
|
du
horren kontzientziarik. Bi hitz hauek lotsa>(, beldur?) eta ahalke ez dute banaketa diatopiko berdina, beldur hitza hedatuagoa dagoelako lotsa> baino gauza bera adierazteko.
|
|
|
Hortaz, birsemantizatu edo adiera berezia hartu duten hitzak ditugu osasun testuetan arazo nagusietako bat. Euskal itzultzaileen elkartearen (EIZIE) Interneten bidezko eztabaida taldeko galdera erantzunak aztertzea aski
|
dugu
horretaz konturat zeko3 aldian talde horretan eztabaidatu diren termino eta gaien artean 54 izan dira osasun arlokoak (accidentado, adimena, afterloader, alteración, burnout, busca, coxofemoral, implante, malnutrición, manipulador de alimentos, nutricionista, prión, tanatorio, terminal?)
|
|
|
Eta zuzen du, atertu gabe zuzentzen zuen. Areago, lehenbiziko poemak idatzi zitue nean, euskal hiztegirik eskura ez zuenez, bere baitan bildu ohi zen, harik eta behar zuen hitza aurkitu arte (hala aitortu zidan berak behin baino gehia goetan, eta grabaturik egon behar
|
du
horren lekukotzak Euskadi Irratiko artxibategian).
|
|
|
Aita Garate-k bere txostenetan, Bizkaiko edizioa aipatzean, 8.000ren bat aleko argitalpenak izan zirela idatzi izan du. Badirudi, oro har, berri-emaile bizkaitarrek esandakoarekin bat datorrela kopuru hori; hala ere, nabarduraren bat behar
|
du
horrek. Lehenengo urtean, adibidez, 1.000 alekoa bakarrik izan zen edizioa; gerora, ezagutu ahal izan ez dudan data batetik aurrera, 6.000 eta
|
|
|
madariaga tik ez da madariagatza rik eratu. Zerbait esan nahi
|
du
horrek: tza> (eta beste multzo adierazle gehienak) baino ondotxoz periferikoago, axalekoago direla eta> atzizkia eta aga> atzizkia, K. Mitxelenak aspaldi ohartarazi zuenez.
|
|
|
Beste aukera Diputazioak ziren, baina ordura arte egindako saioetan ez zuten prestutasun handirik agertu. Donostiako Euskalitzjostaldien Batzarrea (Consistorio, de. Juegos. Florales. Euskaros) ere inoiz aipatzen zen erakunde babesle gisa, baina ez
|
dut
horren inguruko datu gehiagorik.
|
|
|
Asmo hau ez zuen publikoki jakinarazi. Soilik lagun minenei aipatu zien, eskutitz bidez. Zurtzaingo proiektua analisatu aurretik merezi
|
du
horren inguruan Azkuek idatzitako gutun nagusiaren zati bat in, extenso jasotzea.
|
|
|
Euskalkia lantzen duenak nolabait jakin behar
|
luke
hori, hizkuntzaren oinarri batuari leialtasuna gorde diezaion. Bestela, gerta daiteke eta sarri gertatzen da gaur, euskalkien aitzakiaz hizkuntzaren barnean hesiak gero eta gogorrago bihurtzea, elkarganatu beharrean bata bestetik urrunduaz joatea.
|
|
2009
|
|
|
Zalantzarik ez izan: liburu honetan
|
duzue
horren frogarik agerikoena; Euskaltzaindiak bere horretan dirau, konbentzituta modu horretan egiten diela euskarari eta euskal kulturari zerbitzurik behinena.
|
|
|
Bigarrena Bilboko Coliseo Albian bi egunetan antolatu zen, 1956ko abenduaren 30ean eta 1957ko errege egunez, Azkue euskaltzainburu izanari omenaldi gisa. Eskema bertsua
|
zuen
horrek ere: bi hitzaldi, Nazario Oleaga eta Antonio Arruerenak, abesbatzak, eta arratsaldez Francisco Escuderoren Illeta opera behin eta hurrenean Olaetaren balleta.
|
|
|
2) Akademiaren gidaritza erabat onartua izatea ez da abantaila txarra dagokion lanari ekinez, euskararen normalizazioaren bidean, gizarteari hizkuntzaren erabilerarako ahalik eta zerbitzurik onena eta egokiena eskaintzen segitzeko. Euskalgintzak hori espero du eta Euskaltzaindiak ezin
|
du
horretan hutsik egin. Xede horretarako hiru mailatako lehentasunak begiztatzen ditut.
|
|
2010
|
|
|
Obra eta liburukien ezaugarri batzuk aurkezturik, hemendik aurrera, Agirre Asteasukoaren testuetan murgilduko gara. Ohar, halaz ere, gure ikuspuntutik, sermoien erantzukizuna ezin zaiola esatari bakar eta bakartuari leporatu, itxura antropomorfikoa
|
duen
horri, ez eta izaki diskurtsiboari ere (gutxiago oraindik esatari hori multiplikatzeko asmoz pentsatu den obra batean). Autorializazioaren> arazoa da:
|
|
|
36 Hauts batzuk harrotu ditu Carta a un amigo hasierako ohartxo horrek, hots, Eracusaldiac> obraren hasieran agertzen dena (3 or.). Batzuek esan dute Mogeli idatzitako oharra izan daitekeela, beste batzuek obispoari idatzitakoa. Baina badirudi editoreei zuzendutako oharra dela, eta, esan bezala, sermoiaren esatariak hartu behar
|
du
horren erantzukizuna eta ez izaki biografikoak.
|
|
|
Ondorioz, topatzen dugu orto doxiaren aurrean (A) eta hetero doxiaren ondoan (C), bitarte horretan, ez dagoela benetako para doxarik, hots, doxa paralelorik, edota bilaka zitekeenik. Kristauarena ez da, inondik ere, paradoxa, zeren eta ez
|
du
horretarako sendotasunik.
|
|
|
zuzenbidezkoetan ez naiz aditua. Eragozpen larria
|
dut
hori, jasotako mandatua zuzen betetzeko orduan. Lege kontuan espezialista ez denak beti du zail eta konplikatu, horrelako balio irizpenik egitea.
|
|
|
85 Esplikazioa garbia da: hartarako ahalmena espresuki debekatu bazitzaion Legebiltzarrari, bistan da eragin zuzena
|
zukeela
horrek handik aurrerako bere jardunean.
|
|
|
Dudarik gabe, bera izan da mende laurden honetako eredu hegemonikoa, Bigarren Hezkuntzan.
|
Badu
horrek, alde batetik, bere barne logika: Bigarren Hezkuntzako, oraingo?
|
|
|
Urak nahasten direnean, eta oso nahastu dira azken aldian, zail da predikzio zentzuzkorik egitea. Ur nahasten dabilenak inork baino gogoanago izan behar
|
luke
hori.
|
|
|
Gauza batzuetan trebeago eta besteetan motelago? Oraingo (200708ko) eta orduko (1982) datu konparagarriak behar
|
genituzke
hori jakiteko: EEN legeak derrigorrezko eskola-aldian lortu beharreko hizkuntza gaitasuna aipatzen duenez espresuki, orduan eta orain 16 urte inguruko gazteen lau trebetasunen berri izan behar genuke, bietan bateratsu neurturiko emaitzak konparatu ahal izateko.
|
|
|
egiten da, eskola (askotan unibertsitatea) amaitu eta berehala. EEN legearen balantze orekatua egin nahi duenak kontuan izan behar
|
du
hori ere.
|
|
|
Orduan ez ziren orain baino hobeto errespetatzen, inondik inora, gurasoen aukera eskubideak. Orduko nahi eta ezinen berri duen orok argiegi
|
du
hori, orain ez ikusia egiten hasteko.
|
|
|
Ondorioak ere begien bistakoak dira. Jasotako emaitzen argitan nabaria da, zinez, EAEko irakasle askok euskal kulturaz duen ezagutza falta283 Ondorio argiak
|
ditu
horrek ikasleen formazioan: ez dakiena nekez erakutsiko du irakasle jendeak.
|
|
|
ez gure bizi denboran eta ez, itxuraz, gure seme alaben aldian. Endangered language direlakoetan alde handiak daude batzuetatik besteetara, eta euskara ez dago urrundik ere azken azkeneko fasean, espezialistek moribund language esan ohi
|
duten
horretan. Motibo objektiborik badago, egon, baieztapen hori egiteko.
|
|
|
Datu iturri batzuk
|
baditugu
horri buruz, horien artean inkesta soziolinguistikoak non etorkinak, herrikoak, guraso bat edo bi etorkinak aldagai gisa hartuak diren (ikus bibliografian).
|
|
|
–Helburua zen plataforma hartan biltzea ikastoletako eta orduko eskola publikoko partaideak, era horretara bi komunitateen arriskua apurtzeko eta esateko: . Eskola publiko bakarra egin nahi bada, bi sareetan
|
ditugu
horren aldekoak?. Asmoa hori zen; eta, noski, eztabaidan eragitea eta alternatiba bat sortzea?, Gurrutxaren esanetan.
|
|
|
Finean, eredu publikoari begirako hurbilpen hori ez zuen errazten, bi sare mantentzen zirelako; eta bestetik, ez zion ondo erantzuten gure izaerari?. Paulo Agirrek, haatik, uste du garai hartan, irtenbide sakon, sendo eta ona eskaini zietela, baina ez
|
genuen
horri irtenbide bat ematen jakin, ordurako zeuden mugimendu eta arazo ideologiko guztiak hor kontzentratu zirelako?.
|
|
|
–Ikastolek sare publikoarekin bat egitera jo behar zutela defendatu genuen, nahiz eta zenbait ikastola, eta ez soilik EIB elkartea historikoki osatzen zutenak, jada prozesu horretatik kanpo gelditzen ziren. Konfederazio barruan ere hainbat ikastolak argi
|
zuten
hori. Gure ustez, Konfederazioko buruen helburua zen, bateratzea ahaztuta edo atzeratuta, hirugarren sare bat bihurtzea, baina sare horretan ez zituzten ikastola guztiak nahi.
|
|
|
Baina bide ezberdinak hartzen baditugu, segur aski leku ezberdinetara iritsiko gara. Eta nik uste
|
dut
hori gertatu zaigula?.
|
|
|
Ziklo horretan dituen irakasle guztiak Frantziako Estatuak ordaindu arren (1994ko hitzarmenari jarraiki), bigarren mailako irakasleentzako ordu gehiago lortzea baita Seaskaren xedea, bere hezkuntza proiektua baldintza onetan aurrera eraman ahal izateko. Hezkuntza Nazionalak, ordea, ez
|
zuen
hori garatu nahi izan 2009an itxitako akordioan, bigarren mailan irakaskuntza elebiduna biziki ahula baita Iparraldeko eskola publikoan.
|
|
|
–Haatik, Jaurlaritzaren curriculum dekretua norabide onean egindako urratsa eta ekarpena izan zen arren, garbi
|
dugu
hori ez dela Euskal Curriculuma, Euskal Herriak behar duena, hori Euskal Autonomia Erkidegoko curriculuma delako?, nabarmendu du Garagorrik.
|
|
2012
|
|
|
Arestik badu erdal poema bat: «La poesia no se encierra en las molduras de un idioma/ es como el condor que se asoma/ tras cada monte, en cada tierra.» Nik uste
|
dut
hori Huidobroren omenaldi bat zela ze Huidobrok holako zerbait idatzi zuen baita ere, hau da, poesia ez datzala hizkuntza baten moldetan baizik eta poesia dela itzul daitekeena, edozein poema. Neu ez nago oso konforme honekin baina poema bat itzultzen denean, poema hori berridazten da, hau da, Arestiren «Lau kuartetoak» ez dira Eliotenak.
|
|
|
Parentetikoaren egiturapean aztergai izango ditugun enuntziatu ironikoek, zeharkako izaera? edo dute, esatariak ez baitu esan nahi
|
duen
hori hitzez hitz esaten, zeharka baizik. Eragingarria den esanahia maila xumean edo handiagoan isilean dagoen informazioa da; hau da hitzez hitz esandakotik harago inplikatu nahi dena.
|
|
|
Zertarako sortzen dio nahasmendu hori, funtsean komunikatu nahi duena bestelako zerbait bada? Ez ote zezakeen zuzenean komunikatu nahi
|
duen
hori bera aditzera eman, zeharkako jokabidea hautatu eta norentzakoak inferitu eta interpreta dezan utzi ordez. Jokabide hori helburu komunikatibo batek eraginda hautatzen ote du?
|
|
|
Esatariarentzat, une horretan horrelakorikesatea, besteren aurrerako, harrokeriaren, umiliatzearen erakusle litzateke, horrela jokatuz, solaskideak apaldu, gutxietsi, mindu eta zauritzen duen eta besteren gainetik dagoen esatari bezala agertuko litzateke. Beraz, eskueran ditu hizkuntza mailako bitarteko edo estrategiak inolako erantzukizunik bere gain hartu gabe, esan nahi
|
duen
hori, esan gabe, zeharka, aditzera emateko. Ironiaz baliaturik, hain zuzen.
|
|
|
Eta esan gabe doan horri atxikitzen zaio ironiazalea. Alde horretatik esango genuke esataria enuntziatu ironikoetan ez dela hitzez hitz esan duenaren erantzule, benetan inplikatu edo aditzera eman nahi
|
duen
horren erantzule baizik.
|
|
|
Hala, esatariak zuhurtziaz jokatzen du eta gehiegizko generalizazio horretatik babestu eta zainduko du bere burua. Gauzak hurbilagotik, kontrolpean
|
duen
horretatik soilik aurkeztuko ditu.
|
|
|
Hori hain da horrela, askotan. NI? izenordainari edota, norbere iritzia edo ustea, ri loturik agertzen da; hau da, benetan kontrolpean
|
duen
horri loturik:
|
|
|
Birformulatua izan den enuntziatuaren hedapenak, progresioa ez ezik, zuzenketa kutsua ere adierazten du. Parafrastikoetan ez bezala oraingoan ez gara formulazioa testuinguru jakinari egokituz egiten den zuzenketaz ari; oraingoan, hasierako formulazioarekin bat ez datorrelako, edo behintzat bigarren formulazioa esatari enuntziatzaileak komunikatu nahi
|
zuen
horretatik gertuago dagoelako egiten du zuzenketa. Beraz, birformulazioan, esatariaren beraren hatza edo ikuspegia antzeman daiteke, bere argumentazio haria bideratzeko baliagarri gertatuko zaiona.
|
|
|
arauarekin. Berez, ez legoke berariaz esan beharrik, solaskideek bai
|
baitute
horren berri, baina diskurtsoan bertan berariaz esaten bada, interakziozko harreman horretako arauak argi eta garbi zedarritu nahi dituelako da. Esatariak idatzi gabeko?
|
|
|
Horietan guztietan, badirudi esatariak baieztapena leundu, gozatu egiten duela; zerbait baieztatu behar duenean, eta are gehiago baieztatu behar
|
duen
hori norbait mintzeko modukoa izan badaiteke?, bere iritzi soila dela adieraziz, edota baieztapenaren mugak hesituz. Baliabide hauek Gil Mulderrek (1991:
|
|
|
Garbi dago, bada, enuntziatu parentetikoez baliatuz, esatariak hitzez hitz esandako horretaz gaindi beste zerbait eman nahi duela aditzera. Eta inplikatu nahi
|
duen
hori azpian dagoen bidegabekeria da, eta baita euskarak bizi duen egoera ere. Azken batean, txartela doan eman ziezaioketenek ongi zekiten hark Eganen (euskaraz ordea!) kritika egiten zuela.
|
|
|
Testuinguruak lagunduko digu, bada, hitzez hitz esandako horretatik harago aditzera eman nahi
|
duen
hori interpretatzen. Oraingo honetan, kotestuak, edo berak idatzitako beste pasarte batzuek.
|
|
|
– Gorputz geneukan Mike Todd (eta ez dakit hemengo Cervantes zale porrokaturen arao biraoek ez ote
|
duten
horretan parterik izan) berak eragin zuen izena bezain kostu handiko film hau aurkeztu digutenean (ZIN: 181).
|
|
|
– Gorputz geneukan MikeTodd (eta ez dakit hemengo Cervantes zale porrokatuaren arao biraoek ez ote
|
duten
horretan parterik izan) berak eragin zuen izena bezain kostu handiko film hau aurkeztu digutenean. (ZIN:
|
|
|
– Gorputz geneukan MikeTodd (eta ez dakit hemengo Cervantes zale porrokaturen arao biraoek ez ote
|
duten
horretan parterik izan) berak eragin zuen izena bezain kostu handiko film hau aurkeztu digutenean. (ZIN:
|
|
|
Agertuz gero [Lardizabalen Testamentu berriko kondaira edo historiaz dihardu] ederki zabaldu zen Gipuzkoan barrena Kondaira hau, beste edozein euskal liburu baino gehiago beharbada. Eta ongi merezi
|
zuen
horren zabaldua egotea. (MEIG II:
|
|
|
Elizaz mintzatzeko, Eliza Ama Santuak bai
|
baititu
horretarako bere maisuak:
|
|
|
Jesusek gurutzean esandako hitzak dira noski, bere norentzakoak erraz asko interpreta ditzakeenak. Garai hartako hitzak gainera, berak zehatz mehatz edo zuzenean esan gabe, esan nahi
|
duen
hori aditzera emateko egoki datozkio.
|
|
|
Beraz, solaskideak nola komunikatzen gara? Norentzakoa esatariak komunikatu nahi
|
duen
horretaz jabe dadin, egokiak diren inferentziak eraginez. Inferentziak, oinarrian, Martín Zorraquino & Portolések (1999:
|
|
|
– . Zein
|
dut
horretarako biderik erosoena eta, horrela esan badaiteke, dotoreena??, galdetzen dio bere buruari aurreratzean bizilagunik gabe,, txoria airean bezala?, bizi nahi duen senar gizarajoak. (LIB: 128).
|
|
|
– Gorputz geneukan Mike Todd (eta ez dakit hemengo Cervantes zale porrokaturen arao biraoek ez ote
|
duten
horretan parterik izan) berak eragin zuen izena bezain kostu handiko film hau aurkeztu digutenean. (ZIN:
|
|
|
Ez da E2 enuntziatu parentetikoa E1 oinarrizko enuntziatuaren zuzeneko azalpena edo arrazoia. E2 enuntziatu parentetikotik deduzi dezakeguna bihurtzen da E1 oinarrizko enuntziatuan uste
|
duen
hori uste izateko arrazoi.
|
|
|
Honela parafrasea dezakegu: haur liburuak lehen baino hobeto ezagutzen dituela uste du, eta uste
|
duen
hori uste izateko enuntziatu parentetikotik deduzi daitekeena izango da oinarria edo arrazoia.
|
|
|
deritzo; izan ere, norentzakoak, esatariak sortu eta igorritakoari eragozpenak jar diezazkioke eta kontrako arrazoiak bideratu. Ondorioz, esatariak sortzen duen berbaldia ez du komunikatu nahi
|
duen
horren gainean bakarrik sortzen; horrez gain, norentzakoaren arabera ere doituko du, norentzakoaren balizko diskurtsoa bere diskurtsoan aurreratu eta birsortuz35.
|
|
|
– Atzo genioen bezala, ezin
|
dugu
hori egin (f.intzidentala)
|
|
|
– Ezin
|
dugu
hori egin atzo genioen bezala. (aditamentoa)
|
|
2013
|
|
|
Berez egun garrantzitsuak direnak giristinoentzat, gerla denboran garrantzi handiagoa hartzen zutela islatzen zen Saint Pierreren eta besteen testuetan. Beste batean, 1918ko urtarrilean, bozkariozko eguna izan behar
|
zukeen
hori zein tristeki iragaten zen aipatu zuen, ordea:
|
|
|
Gerla ondoko parametro ezberdinek ere eragina izan zutela pentsa daiteke, hala nola gudari ohien alargun eta umezurtzek ukaiten zituzten pentsioak, gudari ohien batasunak eta omenaldiak, hilen monumentuak eta abar garrantzitsuak izan ziren, oraino frantsesago sentiarazte horretan. Merezi
|
du
horren ikertzea. Merezi du ere begiratzea ea euskal nortasuna zinezko krisi sakonean sartu zen ala ez, gerlari ohien artean zer sentimendu zegoen euskaldun izateari eta gerlari ohi izateari begira, bi gauzak nola uztartzen ziren.
|
|
|
Beraz, oraingoz, ezin izan dugu idazle hori identifikatu. Ez
|
dugu
horretan itsutu nahi izan ere, tesi honetan bigarren mailako garrantzia duelako. Gustatuko zitzaigun, gerla lekutik erregularki idatzi zuten horiek guztiak nor ziren zehaztea, eta orain arte identifikatu gabeko berriemaile zuberotar horren deskubritzea, baina ezinezkoa izan da.
|
|
|
Frontean zirenen baitan bozkariorik ez agertzea esplikatu du Cabanesek, erranez soldadu anitzek ez zutela sinesten. Hein batez, Zerbitzari ren bozkario falta ez ote
|
zuen
horrek esplikatzen. Zerbitzari k ere denbora anitz pasatu zuen frontean, eta, beraz, soldadu haien egoera hurbiletik ikusi zuen.
|
|
|
906 Jean Elizalde, «Iraunen othe
|
du
horrek?», Eskualduna, 1918ko urtarrilaren 18a.
|
|
|
934 Elizalde, «Iraunen othe
|
du
horrek?». 1918/1/18.
|
|
|
etxeko janariaz, etxeko usaina zuenaz. Nahiz eta etxekoek eskura zutena igortzea zen gauza errazena edo normalena, Adémak ez
|
zuen
horregatik erran igortzeko, baizik eta etxekoa izateagatik etxea gogoraraziko zieten gauzak zirelako. Hori, hala ere, aski orokorra zen, François Cocheten arabera.
|
|
|
Baina frantsesarekin arazo zenbait zutela aitortu izan zuten noizbehinka. Zerbitzari ren kronika zati bat
|
dugu
horren lekuko. Hain zuzen, haien artean euskaraz komunikatzen zutela aise uler dezakegu.
|
|
|
Jean Jacques Beckerrek ez du uste soldaduak beti abertzaletasunez jokatu zirenik. Soldaduen heroismoaz eta abertzaletasunaz idazten zen testu anitz propaganda hutsa zela dio, eta soldaduek berek halako mezuak idazten zituztela jendeak haiengandik irakurri nahi
|
zuena
hori zelako. Beckerren ustez, soldaduak «ohitu» ziren gerlara, eta gerla «ohituraz» egiten zuten, ez borondatez.
|
|
|
Eta behin baino gehiagotan. Ezinbertzea delarik, nihork ez
|
du
hortan hobenik.
|
|
|
Tokian tokiko zaharrak ibiltzen omen ziren arroila konpontzen, eta euskaldun zaharrek, lan hori egin beharrean, leku arriskutsuetara joan behar izaten zuten. Hala ere, Saint Pierrek hori ez zuen gauza txar gisa erraten, ez
|
zuen
hori kritikatzen, alderantziz, euskaldun horiek txalotu zituen. Baina normala ez bide zen zerbait aitortu zuen.
|
|
|
Batean kanoien «orroa» eta arriskua, bestean arriskurik ez eta pausatzeko aukera. Pausalekuan janari eta edari eskasik ez izateak erran nahi zuen Verdunen eskas zutela, Verduneko «garizumaren» erreferentzia
|
dugula
horren lekuko.
|
|
|
Hirugarren Errepublika indarrean jarri zenean, Frantziako Iraultzaren oinordekoek Errepublika laiko baten aldeko dinamika abiatu zuten. Giro politikoan eragin handia
|
zuen
horrek.
|
|
2014
|
|
|
txaloak burlazkoak ziren, segurantza osoa
|
dut
horretaz. seriotan hartu zituen aittunak.
|
|
|
Gizon sutsua zen, zinez, ekina. Gabriel Arestik eta biek antza
|
zuten
horretan ere.
|
|
|
inesek lagundu dit miaketa lanetan, urtebetez aitaren zaintzaile aritu den emakumeak. dio inesek sentimentalegia naizela, itsa tsi egiten zaizkidala zerak eskuetan (nola ez
|
du
hori pentsatuko, orain dela zazpi urte familia txilen utzi bazuen hona etortzeko). Kontatu dit garbitzen hasi ginen egunean, nik alde egin eta gero, gauza xelebrea jazo zitzaiola.
|
|
2015
|
|
|
indartzeko, sustatzeko.
|
Badu
horretarako baliabiderik: antologian tarte zabala eskaintzea, sarreretan garrantzia azpimarratzea, alde jokatzea edo lehentasuna ematea, esaterako.
|
|
2016
|
|
|
Baina lehenagotik nortasunaren goraipatzen eta deitzen ari zen. Hemen artzainak
|
du
hori aldarrikatzen.
|
|
|
Ez diat hori erraiten, bainan emazte bat baitezpada behar genikek: Behazak, Anton ere, lau urte hontan hor ziagok zoko hortan, eri(...) Ez duka uste
|
balukeela
horrek ere emazte baten beharra?
|
|
|
Iragarpena zen nagusiki aldizkariak zuen helburua. Ikusten dugu Hazparnen neskek bakarrik ematen zutela antzerkia, ez ziren nahasten, Larzabalek elkarrizketa batean erran zuen bezala, berak
|
zuen
hori aldatu Hazparnen.
|
|
|
Horrek soka luzea emanen du. Bestalde, komunikazio tresna bihurtzen da astekaria, gazteen antolaketaren froga
|
dugu
horrez gain. Begiraleak eta neska taldeak antzerkian ari dira eta Xiberoan ere antzerki horiek antolatzen dira.
|
|
|
Alta, ohar horren gibelean dagoen literatura partea baztertua gelditzen da. Izan ere, egia da zati batean talde batean pentsatzen dutela askotan autoreek, ez
|
du
horrek kentzen obrei kentzen diela bilatzen duten pisu politikoa, estetikoa. Lukuren kasua, alderdi artistikoa edo poetikoa beti kontuan hartua dela ageri da.
|
|
|
Baliteke, bestalde, Ipar Euskal Herriko antzerki autoreak, publiko mugatu bat hunkitzen dutela, erreferentzia kultural mugatu batzuetan gelditzea, publiko zabalago bati irekiak izateko aukera galduz. Lerro unibertsalagoak erabiltzearekin ulergarriagoak izateko parada
|
luketelarik
horren galtzea, publiko zabalago bati hestea egoteko arriskua dago. Baliteke traba bat pausatzea, komunikazio mugatua bilatzea.
|
|
|
Hau da lehen problematika. Lehenago ikusi dugu zergatik amateur gelditzeak beste abantaila batzuk
|
dituen
horrez gain. Baina errentagarritasuna aipatu beharbada, emanaldi gehiago da, lan gehiago profesionalak ez direnentzat.
|
|
|
Horrela, inguruan zeukan jendearekin, dinamikarekin, barneko antzerkia bultzatu zuen. Argi da berak zuen sortzeko gaitasunak
|
zukeela
horri indar berria eskaini. Garai berriak ziren, ideia berriak eta gogo berriak ere.
|
|
|
Bertzeak bertze, emaztekeria delako fama du. Beraz, zuk ere kontu ematen ahal
|
duzu
horrekin.
|
|
|
Kriminala! Zein
|
duzu
hori?
|
|
|
Malgutasun hori beharrezkoa zen jendea gustura senti zedin, libre senti zedin antolatzeko unean. Baimen hori eskainiz, taula gaineko lana aberasten ahal zen, bakoitzak ekartzen ahal
|
zuen
horretaz aberasteko ahala zeukan, autorearen nagusitasuna alde batera utziz eta bertako sorkuntza biderkatuz. Irudimenari ematen zion lehentasuna, tresna ideologikoak baztertzeko bidea irekitzen zuen, testua eta antzerkiaren artean dagoen espazioaren betetzeko aukera emanez.
|
|
|
Hauek dira, nagusiki, eta gutxitan urrunduz, Larzabalek erabili dituen tresnak, idazteko tresnak, antzerkirako tresnak. Askatasuna
|
bazuen
horretatik urruntzeko, baina oinarrizko lege horiek kontuan hartu zituen.
|
|
|
Herrietan apaizen inguruan, mutikoak apaizekin eta neskak serorarekin patronage delako giroetan, preziatua zen ekintza bat zen antzerkia. Aldizkariek
|
dute
horren aipamena egiten. Ez ziren antzerkiak; komediak ziren.
|
|
|
Zaila da neurtzea Larzabalek Aintzina aldizkarian zituen harremanak, erresistentzian ari zen puntutik, jakinez aldizkariak oso jarrera gogorra zuela Hegoaldeko iheslariekin. Ez
|
dugu
horretaz idatzirik aurkitu, ez zaio galderarik egin prentsaren eskutik noski. Zintzilik gelditzen den puntu bat da.
|
|
|
Zer mintzairatan? Hemen
|
dugu
horren lekukotasun bat, «Gazte» astekarian aurkitua. Ez dugu erraten ahal Piarres Larzabalek idatzi zuenik.
|
|
|
Hau zen Larzabalek zioena Orreaga idatzi zuelarik, baina idatzia bera, gogoeta bera euskaraz egina da, Euskal Erakustokiko buletinean frantsesez idatzitakoa da. Ez
|
dugu
horrekin erran nahi euskalgintzan ez dela pastoralaz mintzo, baina pastorala praktikara eramaten dutenen artean eta aipatzen dutenen artean frantsesez anitz ari direla. Horrek desberdintasuna dakar.
|
|
|
Hau ez da aldatu. Antzerki amateurraren ezaugarrietako bat da, hizkuntzak
|
badu
horretan eragina ere.
|
|
|
Larzabalek ez zuen sekulan bere burua goraipatzen, eta hemen gutxiespena ere suma dezakegu. Uste
|
dugu
horrek ekarri duela bere obraren inguruan ibili den azaleko lana balitz bezalako axola gabeko iritzia.
|
|
|
Biba lumero biga... Hori
|
duk
hori, lan garbia egitea... To, hik ere tapakia.
|