|
2008
|
|
|
Gero Google bilatzaileak bilaketa aurreratuetan hizkuntza bereizteko ematen duen aukeraz baliatu naiz eta ikusi dut hizkuntza bakoitzean egindako bilaketek zenbat orri ematen duten. Azkenik, hizkuntza bakoitzak
|
duen
hiztun kopurua hizkuntza horretako orri kopuruarekin zatitu dut indize bat ateratzeko. Indize horrek ez dit datu absoluturik emango, baina hizkuntzen arteko konparazioa egiteko bidea behintzat bai.
|
|
|
...a arabar 1 (beti ere jaio ziren tokiaren arabera sailkatuz, jada guztiak ez baitziren sortzezko probintzian bizi) 242 Nafarroa Beherea ordezkari gabe geratu zen, nahiz hango euskalkia hein batez Broussainek ordezka zezakeen Hazparnen baxenabartarlapurtar egiten baitzen (ez ordea Ademak, zeina lapurtera garbiaren aldekoa zen) 243 Euskalki ordezkaritzan gipuzkera ere aski urri geratu zen, bereziki
|
zuen
hiztun kopuru handia kontuan izanik. Soilik Intzagarai zen sortzez gipuzkeraduna.
|
|
2010
|
|
|
0 euSKararen BilaKaera Soziala: ...ritze prozesuetako askotariko mugen artean muga sozialak direla prozesuen erritmoak guztiz baldintzatzen dituztenak, nahi izate hutsa ez delarik aski ahal izateko. soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain laburtu beharrez hitz bitara errenditu bagina euskararen hamarraldiotako bilakaera soziala adierazteko, hazkundea eta paradoxa hitzak erabiliko genituzke. euskara inoiz izan ez
|
duen
hiztun kopurua eskuraturik iritsi da mende honen hasierara, eta inoiz bereak izan ez dituen hainbat esparru funtzional eta sozialetan bereganatu du tokia. horra hazkundea; hona, baina, paradoxa, hazkunde prozesu hori ez baita berdin gertatu euskararen hiru lurralde nagusietan: euskal autonomia erkidegoan, nafarroan eta iparraldean. hiru lurraldeotan, hain zuzen ere, lehen aipaturiko hiru faktore horiek (legeria, hizkuntza politika, herritarren atxikimendua) oso errealitate desberdina dute. horrek guztiorrek erakusten du posible dela hizkuntza bat biziberritu eta indartzea, utopia egingarria dela hori; baina, aldi berean erakusten du, hizkuntzabiziberritze prozesuen arrakasta edo porrota besteak beste aipatu berri ditugun hiru baldintza horien araberakoa izan ohi dela. orobat, aurrerapauso sendoenak eman diren lurraldean, eaen alegia, gertaturikoaren argitan bistan da errealitate soziala dela euskararen biziberritze prozesuaren abiaduran zuzenean eragiten duena, prozesu hori azkartzeko mugak oro har ez baitira legerian edo herri aginteen jardunean atzeman, euskal gizartearen beraren baitan baizik. horregatik guztiagatik da euskararena, nik uste, adibide paradigmatikoa hizkuntzen biziberritze ereduen artean. eta halaxe aitortua izaten ari da, gero eta gehiago, mundu zabaleko hizkuntza adituen artean.
|
|
|
galizieraren presentzia %33ra jaisten duelako (aurrerakortasunaren agindua urratuz), lehen hezkuntza galizieraz —hala nahi duenarentzat— jasotzeko eskubidea bermatzen ez duelako11, galiziako hizkuntza normalizaziorako legean eta europako kontseiluaren eskualdeetako hizkuntzen eta hizkuntza gutxituen itunean ezartzen den diskriminazio positiboari buruzko legezko agindua aintzat hartzen ez duelako, irakaskuntza ematen den hizkuntza ez erabiltzeko aukera uzten dielako ikasleei, teknologiari eta zientziari buruzko irakasgaiak gaztelaniaz emateko gordetzen dituelako, etab. labur esanda: ...een iritzia ez da baikorregia izango ziurrenik, eta itxura txarra hartuko dio, orain arte ez baita kontrakoa pentsatzeko inolako borondate politikorik agertu, ez gizarte dinamismorik antolatu, ez plangintza seriorik egin; eta galizierak hiztunak galtzen jarraitzen du. hala ere altua da oraindik galiziera erabiltzen duten hiztunen kopurua, adineko hiztunak batez ere. baina gazteen artean galizierak
|
duen
hiztunen kopurua ere handia da; gauza dira linguistikoki, baina lo daude eta esnatu egin behar dira, lagundu egin behar zaie; eta nola egin, bada, besteak beste, lan egin ahal izateko, haien gizarteratzea bultzatzeko, haien arteko harremanetarako, ikasteko eta legearen babesa edukitzeko baliabide eta baldintza egokiak haiei eskainiz, horrela egun duten eta ona den beren ezaguera maila sustatzeko....
|
|
|
Altua da oraindik galiziera erabiltzen duten hiztunen kopurua, adineko hiztunak batez ere. Baina gazteen artean galizierak
|
duen
hiztunen kopurua ere handia da; gauza dira linguistikoki, baina lo daude eta esnatu egin behar dira.
|
|
|
Hala egon ohi da han hemen, ahuldutako hizkuntzen artean, eta halaxe dago gure kasuan ere: mintzajardunaren gizarte moldaerak bilakaera negatiboa ageri
|
du
hiztun kopuruz eta harreman sarez, belaunez belaun, euskal herrietako eskualde eta herrialde osoetan. Iritzi kontuei dagokienez, bestalde, aski patroi diferenteak antzematen dira jarrera jenerikoetatik konpromiso konkretuetara.
|
|
2011
|
|
|
Gizateriaren hizkuntza aniztasunaren etorkizuna aurreikusteko, hizkuntza kopuruari bakarrik ez, hizkuntza bakoitzak
|
duen
hiztun kopuruari ere errepara diezaiokegu. Munduko hizkuntzen ia% 82k 100.000 hiztun baino gutxiago dauzka, eta, are dramatikoagoa dena, hizkuntzen ia% 56k 10.000 hiztun edo gutxiago dauzka.
|
|
|
6 taulak Europar Batasunean hitz egiten diren Europako hizkuntzak eta hauek
|
dituzten
hiztun kopuruak adierazten ditu. Gutxi dira hiztun kopuru esanguratsuak dituzten hiztunak, eta hauek botere handia duten hizkuntzak dira:
|
|
|
Euskara Euskal Herriko jatorrizko hizkuntza da, eta gaur egun bi hizkuntza nagusirekin (frantsesa eta gaztelania) dago diglosia egoeran. Ondorengo koadroan ikus daiteke, hiru hizkuntza hauek
|
dituzten
hiztun kopuruen arteko konparaketa. Ikus daiteke, euskararen hiztun kopuruak nabarmen baxuagoak direla frantsesaren eta gaztelaniaren aldean.
|
|
2015
|
|
|
Izan ere, H eta L hizkuntza bereko barietateak direnean, egonkorra izan daiteke diglosia (ahalegin txikiagoa eskatzen baitu hizkuntza bereko beste aldaera bat ikasteak hizkuntza ezberdin bat baino). Hizkuntza ezberdinak direnean, eta L ren aldeko presio soziopolitikorik ez badago, aldiz, L ren transmisioa eten egiten da, H ren ezagutza hedatu ahala, batez ere hizkuntza bakoitzak
|
dituen
hiztun kopuruak oso ezberdinak direnean. Fishmanek lau egoera soziolinguistiko marraztu zituen diglosia ardatz hartuta, baina ez zuen azaldu nola, zer testuingurutan, ezartzen den diglosia.
|
|
2018
|
|
|
1968an ez bezala, egun euskara batuak beste euskararik ez
|
duen
hiztun kopuru ikaragarria dauka, areago gazteen artean: VI. Inkesta Soziolinguistikoaren arabera (2016), 16 adin tartean %54 ‘euskaldun berriak’ dira, hots, bertako definizioaren arabera, etxean erdara jaso dutenak, hots, eskolan euskaldunduak.
|
|
|
Bi herrialde Europaren antipodetan. Zenbait antzekotasun kultural dauzkagu, iragan ezohikoa duten hizkuntza gutxituetan mintzatzen garelako, eta inguruan
|
ditugulako
hiztun kopuru handiagoak dituzten herrialde hedakorrak: espainiera eta frantsesa dauzkagu guk, suediera eta errusiera haiek.
|
|
2019
|
|
|
...du, eta gaur egun nagusi diren ikus entzunezko plataformatan euskarazko eskaintza indartu behar da. teknologikoki ere, euskara hizkuntza nagusien pare jarri behar dugu horretarako artearen egoerako hizkuntza teknologiak garatuz. euskarazko edukien eta tresnen eskaintza zabaldu eta bideragarri egingo duen erabiltzaile komunitate aktiboa garatu behar dugu. nAhIKOA euskara hizkuntza txikia izanik eta
|
duen
hiztun kopuruaren arabera, osasuntsu dago ingurune digitalean. andras kornai hizkuntzalariak hala adierazi zuen Berria egunkariari duela hilabete gutxi emandako elkarrizketan (orzaiz, J., 2018):
|
|
2021
|
|
|
Azken urteotan gauzak aldatzeko ahaleginak egin diren arren, gure hezkuntza sisteman ahozko hizkuntzaren irakaskuntzak tradizio txikia du oraindik, eta horretaz gain, azken 30 urteotan ereduak izan duen gorakadak (1 irudia) baditu bere argi ilunak (ISEI IVEI, 2018; Martinez de Luna eta Suberbiola, 2018). Bilakaeraren ondorioz, asko aldatu dira egun ereduan ikasten duten ikasleen zein irakasten duten irakasleen hizkuntza profila eta euskararekiko atxikimendua; euskararen ezagutza
|
duten
hiztunen kopuruak gora egin duen neurrian hiztunen edo erabiltzaileen ezaugarriak ere dibertsifikatu egin dira; adibide gisa dugu orain dela gutxi hiztun berriei buruz egindako azterketa (Ortega, Urla, Amorrortu, Goirigolzarri eta Uranga, 2015) edo euskararen sozializazioa gogoetagai duena (Kasares, 2012).
|
|
|
Inkesta zehatzik ez
|
dugu
hiztunen kopurua ebaluatzeko. 1990ean European Bureau for Lesser Used Languages erakundearen arabera 175.00 ziratekeen.
|
|
|
Inkesta zehatzik ez
|
dugu
hiztunen kopurua ebaluatzeko. 1990ean EBLUL erakundearen atrabera 175.00 ziratekeen.
|
|
|
Iruñeko udalak ez
|
du
hiztun kopurua handitzeko politikarik garatzen eta publizitatearen banaketan euskarazko komunikabideak baztertzen ditu. Baina bere politika ez da horretara mugatzen, dirulaguntzen alorrean ere ez da bereziki nabarmentzen euskal hedabideei eskaintzen dizkien laguntzengatik.
|
|
|
Beraz, ikasle gehienak euskaraz hitz egiteko gai diren arren, ia ez dute erabiltzen; erraztasuna gaztelaniaz dute eta hizkuntza horren aldeko hautua egiten dute, euskararen kaltetan. Ildo beretik, Dobaranek (2017) dio, euskara jakin bai, baina erabiltzeko ohitura txikia
|
duten
hiztun kopuru handia dagoela eta euskaraz oso ondo moldatzen direnek euskara erabiltzeko hautu kontzientea egin behar dutela, hizkuntza ohiturak aldatzeko ahalegina eginda edota bestelako baldintza batzuen arabera.
|
|
2023
|
|
|
Guztira, 45 hizkuntza zenbatu dituzte, baina gehiago ere egon daitezkeela uste dute. Horiek guztiak mapa handi batean jarriko dituzte eskolan, hizkuntza bakoitzaren fitxa labur batekin; izena, munduan
|
dituen
hiztun kopurua, eskolan dituena, hizkuntza bakoitzaren bizitasuna eta hizkuntza bakoitzeko eskolako hiztun baten bideoarekin ere osatuko dute lana. Apirilean antolatu duten aste kulturalaren barruan paratuko dute erakusketa.
|