|
2012
|
|
|
IBON. Joana ez dago
|
zuen
hika mikak agoantatzeko.
|
|
|
IBON. Joana ez dago
|
zuen
hika mikak agoantatzeko.
|
|
2014
|
|
|
Honela, Tolosaldeako gazte askok uste dute noka ia desagertzear dagoen bezala, toka ere bide beretik joango dela. Estatistikoki ez dakigu non erabiltzen den, ez dakigu zenbatek erabiltzen duten, ez dakigu eskualde honetako gazteek erabiltzen ote duten; eta honek eragina
|
du
hika galbidean ikusteko. Sarritan agertzen dira euskararen erabilera datuak eta zonalde bakoitzeko euskalkiak neurtzea ere ez da malkarra... baina hitanoaren erabilpen eta zabalpenaz zenbat dakigu?
|
|
2018
|
|
|
" Ze suposauko
|
luke
hika galtziak. Nik uste dot gure nortasunan parte haundi bat galdu ingo litzakiela.
|
|
|
Alaznek ezpainak estutu eta zorrotz begiratu zion Kimikako irakasleari, azala piztuta. Miriamek, ordea, ez
|
zuen
hika mikarako aukerarik eman, albiste onak zekartzan, denak poztuko zituztenak. Berehala, Xabierrekin bere bulegoan izandako solasaldia agertu zen biohorman.
|
|
2019
|
|
|
Onintza Legorburuk ama
|
du
hika talibana. Zale amorratua bera da, baina etxeko gainerakoak ez dira atzean geratu.
|
|
|
Noka egiten ez dakitela aitortzen duten gizonak doaz eskolara. Izan ere, bat baino gehiago dira emakumeekin zuzen ari direla uste
|
duten
hika hiztunak, eta konturatzen ez direnak emakumeei toka ari direla.
|
|
|
Joan gaitezen sakonago, beha diezaiegun irizpide horien azpian dauden hizkuntza ideologiei. Oro har, gazteek aldeko iritzia
|
dute
hikaren inguruan eta balio positiboak esleitzen dizkiote erabiltzen dutenek eta ez dutenek. hasteko, parte hartzaile guztiek argi dute hikaren eta zukaren arteko ezberdintasuna. hika berezia da, eta horren froga dira partaideek aipatutako berezitasunak: konfiantza, gertutasuna, goxotasuna, indarra, xarma, morboa, gaztetasuna, bizitasuna eta informaltasuna.
|
|
|
Joan gaitezen sakonago, beha diezaiegun irizpide horien azpian dauden hizkuntza ideologiei. Oro har, gazteek aldeko iritzia dute hikaren inguruan eta balio positiboak esleitzen dizkiote erabiltzen dutenek eta ez dutenek. hasteko, parte hartzaile guztiek argi
|
dute
hikaren eta zukaren arteko ezberdintasuna. hika berezia da, eta horren froga dira partaideek aipatutako berezitasunak: konfiantza, gertutasuna, goxotasuna, indarra, xarma, morboa, gaztetasuna, bizitasuna eta informaltasuna.
|
|
|
Neska mutilek euskalduntasunarekin lotzen dute bete betean hitanoa, haien hitzetan" zeharo euskalduna" izan behar da hika aritzeko; hau da, hika tratamendu autentikoa da, benetako euskaldunena. ...netakoa eta zuka anonimoa ideologia kontrajarriak bat datoz echeverriak (2001, 351 or.) proposatutako prestigioaren eta solidaritatearen arteko dikotomiarekin (ikus 1 irudia). parte hartzaileek, kontzientzia linguistiko handirik izan gabe, echeverriak egindako paralelismo bera egin dute, zukari euskara batua deitu baitiote behin baino gehiagotan eta hikari, aldiz, herriko euskara. hain barneratuta
|
dute
hika herriko hizkera dela eta euskalkiarekin batera doala ezinbestean, ez baitakite hika estandarra ere existitzen denik.
|
|
|
Parte hartzaileek, kontzientzia linguistiko handirik izan gabe,[...] paralelismo bera egin dute, zukari euskara batua deitu baitiote behin baino gehiagotan eta hikari, aldiz, herriko euskara. Hain barneratuta
|
dute
hika herriko hizkera dela eta euskalkiarekin batera doala ezinbestean, ez baitakite hika estandarra ere existitzen denik. hala ere, prestigioaren eta solidaritatearen arteko marrak ez dira hain finkoak. Zuka da erakundeetatik bultzatu den tratamendu hegemonikoa eta, ondorioz, prestigiotsua.
|
|
|
Mutil batzuek ere egoera oso zehatzetan baino ez diete neskei noka egiten. horregatik, badirudi nolabaiteko kode alternantzia dagoela zukaren eta hikaren artean, hots, batzuetan gazteek tratamenduak txandakatzen dituzte (neskek toka eta noka eta mutilek noka) esaldi edo elkarrizketa batean baliabide estilistiko gisa, esan nahi dutenari indar gehiago emateko. hitanoa erabili ala ez erabiltzeko aldagai soziolinguistikoei erreparatuta, orain arte hitanoa oso etxeko eta familiako tratamendutzat jotzen bazen ere, badirudi etxezulotik kalerako jauzia egin duela, orain gazteek senideekin eta familiako gainerako kideekin baino aiseago hitz egiten dutelako hika kaleko ezagun zein ezezagunekin. Bada nolabaiteko kontraesana, izan ere, gazteek zalantzarik gabe diote hitanoak konfiantza transmititzen dietela, baina ez
|
dute
hika egiten lagunik eta seniderik hurbilenekin, eta bai, topo egin berri duten ezezagunekin. hipotesietan aurreikusi bezalaxe, gazteek bi aldeetako ideologiak dituzte hitanoaren inguruan, baina aldekoak gailentzen ari dira. hasteko, hitanoak badu nolabaiteko prestigioa hitz egiteko gai direnak benetako euskalduntzat hartzen direlako. Naturaltasuna, freskotasuna, kidetasuna, adiskidetasuna eta konfiantza gisako hitzak esleitzen zaizkio hitanoari; alegia, benetako hizkera iruditzen zaie, autentikoa, kalekoa eta bizia.
|
|
|
Aipatu dugu, dena den, Alberdik bertsotan ez
|
duela
hika egiteko joerarik. Zergatik?
|
|
|
Baina Raimundo Silvak poltsa lepotik kendu zion, poliki, biluztuko balu bezala, premeditaziorik gabeko keinua izan zen, senak zientziak ahaztuta daukanari laguntzen dion aukera horietako bat izan zen, Atzo, joatekoan, hika egin zenidan, esan zuen gizonak, Aztura kontua duk, oraindik ez nauk ohitu, erantzun zuen Maria Sarak, Bulegora joatea nahi al duzu, Ez, hemen ongi gaudek, baina hik ez daukak esertzeko tokirik, Aulki baten bila noa. Itzuli zenean, Maria Sara eskuizkribuaren azken orria irakurtzen ari zen, Gutxi aurreratu duk, esan zuen, Zergatik ote, galdetu zuen Raimundo Silvak, Bai, zergatik ote, erantzun zuen emakumeak, irribarrerik gabe oraingoan, eta erantzun baten zain dagoenaren antzera begiratzen ziola, Begira ezazu ohea, Zer du oheak, eta beste tonu bat erabiliz, Ni
|
nauk
hika ari den bakarra, Agian neu naiz ohitzeko zailtasun handienak dituena, baina berriz esango dut Begiratu ohea, Eta nik berriz erantzungo diat Zer gertatzen zaio oheari, Diferentziarik nabaritzen al dun atzotik gaurra, Ohe bera duk, Jakina, baina nik nahi dinat hik esatea ireki edo erabili ote den, emakumea haizenez, maindireen tolesdurak ukitu gabe daudela konturatuko haiz, burukoak ez duela z... Maria Sarak orria mahai gainean pausatu zuen, gizonarengana hurbildu eta besarkatu egin zuen, Ez duk sekula hire gustukoa naizela esan, Esango dinat, Baina ez honela, Hitzak erabiliko ditinat, Eta neuk hitzok entzun nahi ditiat, bazekiat horietako asko ahaztuko ditudala, esan hituen unea, tokia, ordua, baina ahaztu ezin izango dudana hau duk, hau eta arrosa ukitu huen unea.
|
|
2020
|
|
|
Horregatik sortu dira azken aldi honetan hainbat emakumezkok bultzatu eta gauzatutako kolektibo, talde zein proiektuak: Kamikaz Kolektiboa, Ttak, Tripak, Beheko Larraine, Dxusturi Teatroa, Inondik Inora, Ma Kolektiboa..., ibilbide luzeagoa
|
duten
Hika Teatroa, Agarre Teatroa eta abarrei segida emateko.
|
|
|
Atal teorikoa lau azpiataletan dago banatuta. Lehenik, ikusiko dugu nork egin ohi
|
duen
hika, norekin egiten duen errazago, eta zein testuingurutan. Beste modu batera esanda, hiztunek hika egitea erraztu edo oztopa dezaketen aldagaien gainean jardungo gara.
|
|
2021
|
|
|
Beren etxeko gerlariak bezain pobreak izanda ere, nahi zutena egiten zuten, etxeko jaunaren semeak izaki. Nobleak zirenez beraien artean ez
|
zuten
hika herrikoi, zakar eta zatarra erabiltzen. Semenok erantzun zion printzeari.
|
|
2022
|
|
|
Halere, Alberdi Zumetak (2019: 149) honela ohartarazten digu: " Bada nolabaiteko kontraesana, izan ere, gazteek zalantzarik gabe diote hitanoak konfiantza transmititzen diela, baina ez
|
dute
hika egiten lagunik eta seniderik hurbilenekin, eta bai, topo egin berri duten ezezagunekin". Beraz, badirudi aurrean dutena herrikidea, adinkidea eta gizonezkoa izatea nahikoa kidetasun dela hari hika zuzentzeko, nahiz erabat ezezaguna izan.
|
|
|
Jakina da egungo euskaldun gehienek ez
|
dutela
hika egiten, izan ohitura faltagatik, izan ez dutelako ezagutzen. Motibo ugari daude hutsune horren atzean, baina kapitulu honetan azaldu nahi dugu, batetik, hitanoaren ospe txarra nolabait iraultzen hasi ote den pentsatzeko zantzuak ere azaleratu direla; eta, bestetik, hitanoa erabiltzeko zailtasun bakarra ez dela aditz paradigma goitik behera menderatu beharra.
|
|
|
zinemara joatea, bizikletaz ibiltzea, mendira joatea...". Zubietan nahiz Usurbilen Mintzalagunen izena emateko bideok dituzue: 607 609 379praktikatu.eus/blog/usurbilusurbil@aek.eusHikalagunHikalagun dinamika ere martxan dute Usurbilen, udazkenaz geroztik. “Bi figura elkartu nahi
|
dituzte
hika moldatzen direnak eta hika aritzeko prest bai baina laguntza behar dutenak”. Hikalagun izateko izen ematea zabalik dute; usurbil@aek.eus helbidera idatzita edo telefono zenbakira deituta.
|
|
|
–Tira, nahikoa da –moztu
|
du
hika mika Arantxak– Aurkitu zintugunean, Lili, saskian, lore more haien artean ezkutatuta, gutun bat ere bazegoen. Nor zaren azaltzen zuena.
|