|
2000
|
|
|
Baina, deusi lotu aitzin eta ongi uler diezadazun, derradan ezen
|
bagenituela
gazteluan, geure sabel maskuri larrien sosegatzeko, portzelanazko bi kakontzi —edo pixontzi, edo gernuontzi... edo bazina, nola deitzen baitzion amak—, berdinak eta biribil biribilak, baita zurezko aulki bat ere, kakontzien diametroko zulo biribil bat zuena, non, beharren arabera, doitzen eta egokitzen baitziren kakontziak, egin beharrak modu lasaian eta erosoan egin ahal izaiteko.... Eta guk geure egitekoa egin, eta morroi neskameak haien garbitzeaz arduratzen ziren, establietako eta ukuiluetako kloaketan eta putzu beltzetan husten zituztela, edo eiheraren aterabideko kanalean maizago, kanaleko urak, halatan, eskrementu haiek guztiak errekaraino arrasta eta eraman zitzan, jauregitik urrun.
|
|
2001
|
|
|
‘Ikusten
|
duzu
gaztelu hura? ’ galdetuko dizu Ednak. ‘Kartzela bat omen zen lehenago.’
|
|
2002
|
|
|
Eurek, ordea, ez dute begirik gazteluarentzat baino, eta ez diete jaramonik egiten ikusleei. Dagoeneko egina
|
dute
gazteluaren oinarria, eta murruei ekin diete. Hondarra hondarrari erantsiz, hemen bota eta han kendu, orain zulo eta gero dorre, eraikuntza bere itxura hartuz doa.
|
|
2006
|
|
|
124). Barrenak uste du horregatik
|
dituela
gaztelua eta olatak azpian, baina harresiak edo gazteluak hiribilduen ezaugarriak dira, armarrian agertzen dena beti (edo haren ateak edo haien giltzak) eta urak ibaia adieraz dezake, nahiz eta Segura ez egon benetan ibaiertzean. Ikus ere García de Cortázar et al. (1979:
|
|
|
Ez nintzen harritu. Janaritegia hutsik zegoela utzia
|
nuen
gaztelua eta, are okerrago, Larrearen eta Arburuaren gidaritza ezdeusaren pean. Hamabi urte bete gabeko haurrak ere jakin izanen zuen Garrüzerenak eginen zuela laster baino lehen.
|
|
2007
|
|
|
Duela guti oraino hor bizi zen aberats bezain maltzurra zen Gathalonabes zeritzana. Hango mendi goreneko kaskoan
|
bazuen
gaztelu bat imajina ez daitekeen modura fortifikatua eta hetsia. Mendi osoaren ingurua ikaragarrizko harrizko murruz inguratu zuen eta murru horren gibelean munduko baratzerik ederrena sortu.
|
|
|
Ikusten duzu, beraz, ez naizela ematen dudan bezain dohakabea, ezta horren behartsua ere, gaztelurik ez dut edukiko, baina ondamu gutxi sortzen dit Espainiako Erregeak niri, hark lan egin behar
|
baitu
gaztelua behera ez etortzeko, edo antzerkia, bederen, eta nik, ostera, pasa ditzaket egunak eta urteak bi besoak gurutzaturik. Beti izanen da magilariren bat kutxa zatikatzailea erabiliko duenik, eta klinki eta klanka egingo du nire diruen kontuak berriz ere, nekerik batere gabe puztu eta puztu.
|
|
|
" Hitz horiek erran ondoan, amak kartonezko balisa hetsi zuen, Xantiana lagundu geltokira, Miaritzera abian zen treinean sakatu bi musu motz motza mateletan pausatuz (amak ez gintuen sekulan amultsuki besarkatzen, horren egitea ahulezia bat zaiolata), eta adios ttipi batez agurtu zuen kaia ertzetik. Ene arreba" lanera" badalia izan zen, penitentzia gisa, gure apez xaharraren kontseiluen bidez, kostakaldeko familia handi batetara, errotik katolikoa, aberatsa izana gatik, Miaritzeko auzo gune batetan
|
zuten
gaztelu kozkor bezain apaindu batetan bizi zena. Famili hartako jabek eskutan zuten kostako" villa" ederrenetarik bat, itsasoa alde batetik, mendia bestetik, bide zarratatsuetarik urrun, nihunezko arbola, lore eta edergailuz inguratua, parabisu ttipi baten antzako leku hartan.
|
|
2008
|
|
|
Bizargorriren eskuetan erori zenez geroztik hasi zen horretaz pentsatzen, baina Harenean eman zuen aldi hartan gero eta garbiago ikusten zuen: ihes egin nahi
|
zuen
gaztelu hartatik, ihes pirata berberiarren atzaparretatik, eta ihes halaber emakumeak nahieran erabiltzen dituzten gizonezkoengandik.
|
|
2009
|
|
|
Markus, hamazortzi urte betetzean, psikoanalistarengana joaten hasi zen, haurtzaroan Disney Worldera eginiko bidaiaren ondorioak saihestu nahian. Eta nik gero eta atseginago
|
ditut
gaztelurik gabeko hiriak.
|
|
|
Handik harresiraino hogei bat urrats ziren. Harresi zolan
|
genuen
gazteluko bigarren atea. Ate nagusia baino hagitzez tikiagoa zen; ez zituen pasatzera utziko aldi berean zaldia eta zalduna.
|
|
|
Beltzuntzetarrek Aiherran
|
duten
gazteluko buru ezarri ninduen. Gaztelu batean sortua eta hazia nintzen.
|
|
|
Francisco Javier Mateok, Paco-k, 1956an egin zuen debuta. Berak oraindik gogoan
|
du
Gazteluko Plaza ingurutik Texeria eta Xabierko Jaitsiera kaleetara jaisten zen jendetza, denak frontoia helburu. Astean bost egunetan bazirela partidak, astelehen eta ostirala kenduta beste guztietan, eta 15:30ean hasten zirela.
|
|
2010
|
|
|
Horrela bada, eguneko 30 minuturik onenak eskaini nahi dizkie Disneyk haurrei. Dendan, esaterako, ispilu magiko bat
|
duen
gaztelua aurkituko dugu. Ume bat gazteluaren aurretik pasatzen den oro edota hagaxka magikoa mugitzen duenean, printzesa bat agertuko da istorio polit bat kontatzen.
|
|
|
Bizargorriren eskuetan erori zenez geroztik hasi zen horretaz pentsatzen, baina Harenean eman zuen aldi hartan gero eta garbiago ikusten zuen: ihes egin nahi
|
zuen
gaztelu hartatik, ihes pirata berberiarren atzaparretatik, eta ihes halaber emakumeak nahieran erabiltzen dituzten gizonezkoengandik.
|
|
2012
|
|
|
Ezer ez zaio falta! Baita likore toxa bat ere bere gelan; zeren, mizkintzen duzu zeure burua, ongi bizi zara,
|
baduzu
gaztelu bat, zenbait etxalde, basoak; oihanik oihan egiten duzu ehizan, Parisera joaten zara... Eta hauxe besterik izan ezean ere, oihukatu zuen beheko suaren barrualdetik haren besomuturretako bikiak hartuz?, huskeria hauetariko kaxkarrena bera!
|
|
|
Kanoiak guanoz* estali ditugu, ilargiak distirak eragiten baitizkio altzairuari; hobe ez bagenitu ekarri, azken finean zamariak eta gizonak nekarazteko baizik ez dute balio! Manbisek ez
|
dute
gaztelurik kanoiek zula dezaketenik; eta ezagun dugu ihardukitzeko haien manera, ikusi ere ez ditugula egiten oldartzen zaizkigun mementora arte! Zertarako kanoiak?
|
|
2013
|
|
|
Wadi Abyadera joaten zirenean ere argi eta garbi ikusten zen hori. Han, gainera,
|
bazuten
gaztelu erdi erori bat, auskalo noizkoa, dorre nagusia abarrikatua zuena, baina ez izkina batean zegoèn dorretxoa, ezta almena ilara luze bat ere, nora eskailera batzuetarik igo baitzitekeen.
|
|
|
Wadi Abyadera joaten zirenean ere argi eta garbi ikusten zen hori. Han, gainera,
|
bazuten
gaztelu erdi erori bat, auskalo noizkoa, dorre nagusia abarrikatua zuena, baina ez izkina batean zegoèn dorretxoa, ezta almena ilara luze bat ere, nora eskailera batzuetarik igo baitzitekeen.
|
|
|
– ¡ Para, que si no te mato! –aditu
|
du
Gaztelueneko nagusiak zerritegiko ataka irekitzen hasi denean. Hiltzera kondenatu duten zerrama ederrak ere beharriak altxatu ditu.
|
|
2014
|
|
|
Newcastle inguruan. Umeek biziki maite
|
dituzte
gazteluak.
|
|
2015
|
|
|
esaten dakidanagatik ulertu egingo didazuela pentsatzea, eta beharbada niretzat izango da soilik. Egin dezagun, zentzumen eta ahalmen hauek (esana
|
dut
gaztelu honetako jendea direla, zerbait esaten asmatzearren hartu dudan gaztelukoa), kanpora joan direla eta egunak eta urteak dabiltzala jende arrotzarekin, gaztelu honen onaren etsaiak direnekin; eta honezkero, beren buruak galduta ikusirik, gaztelura hurbilduz doazela, baina barrura sartzea lortu gabe, izan ere, ohitura hau okerra da?, baina ez dira jadanik traidoreak eta inguruan dabiltza.... Gazteluan bizi den Errege handiak haien borondate ona ikusiz, bere erruki handiagatik, bertara itzularazi nahi ditu eta, artzain onak egiten duenez, txistu leun leunaz, ia beraiek ere ezin adituzkoaz, bere ahotsa ezagut dezatela egiten du eta ez daitezela ibil hain galduak baizik eta itzul daitezela beren egoitzara.
|
|
|
Aurrera egin deneko sentsazioa izan dugu, orain bat batean argazkiangaldu duguna atera zaigu, eta niretzako mezu nagusia hori da, ezin da lo hartu, eta benetan herrieuskaldunetan daukagun euskararen egoera osasuntsu hori beste batzuekin alderatuta behintzatahula da. Lehen Mirenek esan du, hauskorra da hitza nire ustez, eta hemen hainbeste urteetaneraiki
|
dugun
gaztelu hori ba lau astindurekin ez dut esango orain behera erori behar denik, bainaarazoak izan ditzakegu eta nik uste politika batzuek behintzat egin behar direla baina hori, egitenhasi baino lehen, aurrena pentsatu behar dugu ongi zer den huts egiten diguna.
|
|
|
2009ko udan, igande goiz batean, Amaiur herrira joan nintzen iragarrita zegoen mintzaldi baten entzule. Arkeologo talde batek azaldu behar
|
zituen
gazteluaren hondakinetan azken kanpainan egindako indusketa lanak. Aitzineko gauean zenbait ezezagunek pintadaz estali zituzten gazteluko bide aldapatsuan kokaturiko oroitarriak eta harri handiak.
|
|
2016
|
|
|
gertutik ikusita, ordea, gazteluak Erdi Arokoa izateko itxura gutxiago zeukan, errepide nazionaletik begiratuta baino, Tirrenoko basamortu urdin itsugarrian argiz kontra begietaratu zitzaigunean. Haizeak gogor jotzen zigun, harea begietara ekarriz, itsasoaren orroak sorgortu egiten gintuen, eta, gainera, ezin
|
genuen
gaztelu barrua bisitatu Erromako ez dakit zein kreditu erakunderen baimen idatzirik ez geneukalako; horregatik, damututa eta haserre geunden, hura bezalako egun batean, itsaso ondoan ia ia negukoa zirudien egun zakar hartan irten nahi izan genuelako Erromatik.
|
|
|
Gorputza
|
dugu
gaztelu,
|
|
|
• erasotzaileek ahal bezainbat badminton pilota igorri behar
|
dute
gaztelura.
|
|
2017
|
|
|
Karlos III.ak bere gaztaroan Frantzian ikusitako gorte europarren antzeko estiloaz eraiki eta hornitu nahi
|
zuen
gaztelu zaharra eta zergen zati eder bat horretara bideratu zuen. Palazioak, beraz, defentsarako baino erresidentziarako izaera zuen eta bere egituraren nolabaiteko anabasak edertasun itxura handiagoa ematen zion.
|
|
|
Ez da kontzientzia sinplea, laua eta malezia gabea baino gauza dohatsuagorik dio san Gregoriok (Moralia, XII, 39 k., 44). Malezia gabe, sinpleki, gogoan gaitzik ez daukala dabilena ez da deusen beldur; iruditzen zaio halakoari ezen bere sinpletasuna eta intentzio ona
|
duela
gaztelurik eta dorrerik aski; eta berak besteri egiten ez diona ez diezaiokeela berari ere bestek egin. At contra mens prava semper est in laboribus, quia aut molitur mala quae inferat, aut metuit ne haec sibi ab aliis inferantur.
|
|
|
–Nahi baduzue, irudiak argitaratuko ditut Foruzaingoaren Facebook eta Twitterrean. Eta Interneteko foroetan ere galdetu ahal
|
dut
gazteluaz.
|
|
|
–Ibanek eta biok arrapaladan ihes egin genuen. Sokak jarriak
|
genituen
gazteluaren atzealdeko hesian. Beharrik, Drexlerren bizkartzainek ez gintuzten ikusi.
|
|
|
Esan nahi
|
du
gaztelura gerturatzen ari garela.
|
|
|
Horrek esan nahi
|
du
gaztelua dagoela Ez.
|
|
|
Nagusiak nahi
|
zuen
gazteluko gelarik onena izatea.
|
|
2018
|
|
|
Jentilak lur azpian dautzatela esaten denean, betirako ez direla akabatuak uler daiteke. Neskaren nebek laborarien jestua egin zuten, lurra iraultzen den bezalaxe bota
|
baitzuten
gazteluko horma, laiez. Hots, laborantxaren kodean, haziak dira lur azpian ezartzen, gero erne daitezen.
|
|
|
Baina Gure Esku Dagoren jarduna ez da horretara mugatzen herrialdean eta nafarrak bihar eguerdian Iruñera deitu gaitu. Etorkizuna nafarron esku lelopean Nafarroako armarria irudikatuko duen giza-armarria osatu nahi
|
dute
Gaztelu plazan. Hiru helbururekin.
|
|
|
Ez neukan inori konturik errendatu beharrik, Errege eta gorteko aitoren seme nagusiak gordeta zeuden-eta: ni hiriaren kargu utzi ondoren, uda parterako erabili ohi
|
zuten
gaztelu trazako jauregira alde egin zuten guztiek.
|
|
|
Damurik, jesuiten probintzialak eta Goako apezpikuak ez zituzten gutun haiek irakurri; zeren holandar protestantek Kalikut irabazi egin baitzuten, portugaldar katoliken presonetan orotariko krimenak burutu zituztela. Luterzaleak Goaraino helduko zirelakoan, gobernu ordezkariak eta Elizako printzipalak, ontziratu, eta Colomboraino joan ziren, zein baitzen portugaldarrek Ceylanen
|
zuten
gaztelu indartsua. Halatan, hiru urte beranduago portugaldarrek Goa berriz irabazi zuten arte, Gujerateko misionestek nahi bezala gobernatu zituzten beren buruak.
|
|
2019
|
|
|
Etapa bat itxi, eta beste bat ireki nahi
|
dute
Gaztelun; urteotan udalean oposizioarekin izan dituzten gatazkak amaitu, eta" elkarbizitzaren eta herri giro atseginaren alde" lanean jarraitzea da EH Bilduren asmoa.
|
|
|
Auzibideak albo batera utzi, eta elkarbizitzaren alde lanean jarraitu nahi
|
du
Gazteluko EH Bilduk. Zazpi urte bete dira oposizioko Udaberri taldeak Erbian Errekako etxebizitzen proiektuaren aurkako salaketa jarri zuenetik.
|
|
|
Bazihoan behin zaldian Pragatik Benatek en
|
zuen
gaztelu txikira, egun batzuk pasatzera, Maximiliano II.aren seme gaztea, gero Rudolf II.a izango zena, inolako segiziorik gabe; are, bere zerbitzarietako bakar batek ere lagundu gabe. Etorri berria zen Espainiatik, non hartu baitzuen heziketa Filipe erregearen gortean.
|
|
|
Osberno hau nahi den tokian egonik eta izan dena izan dela ere? ...a zuen erresumari eta gure erresumari, gaur den egunera arte hiri, herri eta elizak suntsituz, hirurehun eta berrogeita hamazortzi urte baino gehiago badira gure hiriak eta gure lurren jabetza bidegabeki dauzkazuela, baina, tira, ikusirik horren luze jo duela Lisboan zaudeteneko epeak, eta bertan jaioak zaretela, zuekin ere erabiliko dugu gure ohiko ontasuna, eta eskatzen dizuegun gauza bakarra da
|
zuen
gazteluko gotorlekua eman diezaguzuen, gero zuetako bakoitzak bere lehengo askatasuna gordeko duela, ez zaituztegulako zuen etxeetatik kanporatu nahi, bertan zuen ohiturei atxikiz bizi zaretelarik, ez bada konbertsioz, libreki, Jainkoaren Eliza, egiazko bakarra, handiagotzera etorri nahi duzuela, lagun gisa ari natzaizue gaztigua ematen, Lisboa bezalako hiri batek anitzen askonahia biltzen du ber...
|
|
|
Jeneralean, bigarren mailakoak ziren, gutxitanaipatzen baitira oinetxeko jaun andereak edo jauregitarrak (Martinena Ruiz, 1994: 384). Behe nobleziako gazteluzainek pertsonalki bizi behar
|
zuten
gazteluan, edo bertan pertsona leialbat jarri. Gazteluak jende, arma eta elikagaiez ongi hornitua egon behar zuen.
|
|
|
Etorkizunean erret gaztelu bat ikertzean, kontutan izan da, kontestu baten barruandagoela, ez direla elementu isolatuak eta antzekotasun handiko beste gaztelu batzuk daudela.Tesi honen ondorioz, errazago izango da gazteluen arteko erlazioak ulertzea eta ikustea.Gertatzen ohi da, ikertu behar den gazteluaren elementuak galduak izatea, eta premiazkoa daantzeko elementuak
|
dituzten
gazteluak ezagutzea, hortaz ikerketa honek bide hori erraztukoluke. Gainera aplikatzen den diziplinak Arkeologiaren Arkitektura zabaltzea du helburu.
|
|
2020
|
|
|
Izan ere, Ollanda Dorreko azken gebaratarra aspaldi joana zen bere leinukoek Guadalajara aldeko lurjabego zabalean
|
duten
gaztelura bizitzera eta orduz geroztik ez zegoen hirian nire auzoko jeloskor eta batez ere mendekugoseengandik babesteko inor. Banuen bai Paterninarren taldeko beste leinu batzuen onespena, baina inola ere ez hauen babesa nire ezkontza zapuztearren egin zidaten salaketa ezeztatzerakoan, haietariko inork ez baitzuen gogorik, ez adorerik, Santa Inkisizioari aurre egiteko.
|
|
|
Matildek ez du Dolores ikusi gerra egunez geroztik: gogoan
|
du
Gazteluko Plazan ikusi zuela emakume karlista talde bati argazki bat egiten; txapel gorriak buruan eta Gurutze Gorriaren bereizgarriak zituzten papar hegaletan. Angela zegoen haien artean, ospitalera joatekoak ziren, soldadu zaurituei tabakoa banatzera.
|
|
|
Ai!, hau ez nuke esan nahi, baina lehenago" bertako jende batek" erosi omen zuen, eta erosi orduko txikizio handiak egin gazteluan, han zulatu eta hemen zulatu; izan ere," bertako jende" hark altxor ikaragarri bat aurkitzea espero zuen, Karlomagnorena edota tenplarioena. Pentsa, Karlomagnoren edota tenplarioen altxorra aurkitu nahi
|
zuten
gazteluan zer eta duela berrogeiren bat urte! Adierazten du zerbait orduko gizarteaz.
|
|
2021
|
|
|
Oinordekoa kendu zidaten, baina nork behar
|
du
gaztelu puta bat?
|
|
2022
|
|
|
Udazken bukaerako ilbehera aprobetxatuz, hamabost bat egunez egurra egin eta garraiatu behar zuten, auzoko bakoitzarentzat eta herriko egurtegietarako. Azenarik ere egur asko behar
|
zuen
gaztelu jauregirako. Aurreko hilabete askotan botatako zuhaitzak harrezkero lehortuta egongo ziren eta egun haietan zuhaitzetako adarrak moztu eta garraiatzeko modu egokian utzi behar zituzten.
|
|
|
Zure eposta helbidea galdu nuen, eta horregatik egiten dizut gutun hau, esperantzarekin, ailegatuko dela Olyte ziudade chit ezagunera, non gaztelu eder bat dagoen, eta ez nolanahikoa, diotenez. Egunen batean aurrez aurre ikusi nahi
|
nuke
gaztelu hori, zure konpainian. Bosforoko haizeak ezin du sendatu nire baitan daukadan arrengura eta ondoeza, zu ikusten ez zaitudanetik.
|
|
|
Errurik bada, nirea da. Zuk oso ongi zerbitzatzen nauzu, baina berandu nabil eta joan behar
|
dut
gaztelura. Prestatu behar da Tximista...
|
|
|
Egon momentu batean. Horiek kontuan izango ditugu, baina ongi ulertu badizut, kanpotik jauregi ikusgarria baino nahiago
|
duzu
gaztelu gotorra izatea.
|
|
|
Eta beti gaitzitu zaizkio sorosleak eta sinesgabeak. Pouzauges en, sasietan ezkutaturik barrandan zegoen kurios bat ikusi eta berehala aienatu zen oihuka, (eginak
|
zituen
gazteluak) ernegatuz: " Pouzauges, Tiffauges, Mervant, Châteaumur eta Vouvant, harri banaz urrituko al dira urte bakoitzean!" (Dontenville 1998:
|
|
|
Kondairak bertsio asko, baina pertsonaia bertsuak: Mesopotamia eta Zagros mendien artean, muino batean
|
zuen
gaztelua Dehak tirano asiriarrak. Izpiritu gaiztoen bidez eskuratu zuen boterea; inguruko herrietako neska mutilen garunaz elikatu behar zuten bi suge goseti zituen Dehakek tronuan eusteko berme.
|
|
|
–Egingo
|
dugu
gaztelu bat? –proposatu zuen Amaiak.
|
|
|
Nork esan behar zuen, azkenean, berak amaituko zuela bertako lanekin gehien gozatzen. " Giltzainak nahiago
|
du
gaztelua erreginarik ez dagoenean". Eñautek ere ez zuen sekula baserriko lanekin gozatu, saiatu ere ez, baina, ezustean, berari ere iritsi zitzaion baserrira itzultzeko eguna.
|
|
2023
|
|
|
Herriko plazan dago Lizartzako eskola, eta ikasturte honetan 66 ikasle izan ditu. Lizartzako eta Orexako eskola da berez —garraio zerbitzua dute Orexatik—, baina
|
badituzte
Gaztelu, Txarama Leaburu eta Azkaratetik (Nafarroa) etortzen diren ikasleak ere. Hamalau irakaslek, jangelako hiru begiralek eta garbitzaile batek osatzen dute lantaldea.
|
|
|
Gaur egun, jabetza pribatua
|
du
gaztelua kokatzen zen lur eremuak. Bertan dagoen eraikina altxatzearekin batera, gaztelu zaharraren azken hondarrak suntsitu zituzten.
|
|
|
–PERTSONA interesgarri bat aurkeztu behar dizut, Eñaut... –Gorkak aitzakia gutxi aski du Aitziberrengana joateko eta, bide batez, laudorioz estaltzeko– Aitziber, historiako irakaslea da, eta uste
|
dut
gaztelu hau ikertu zuela.
|
|
|
Mila oztopo gainditu ondoan, ez ahal
|
dute
gaztelua okupatzen ari diren arratoi herresta horiek dena hankaz gora botako! Oraingoan ere Franck Sabatier metodoa iruditzen zaio hoberena.
|
|
|
Hastapenean, hotel bat eraikitzea zen haren ideia bakarra. Badakizu Goikoetxea promotorea zela; hark beste bisio bat
|
zuen
gaztelu harentzat. Hark konbentzitu zuen inguruko laborari lurrak erostera eta sekulako gunea eraikitzera.
|
|
|
Berri ona eman zion. Ea bazekien herentzian
|
bazuela
gaztelu baten zati bat. Hogeita hamarren bat, zehazki.
|
|
|
–Mariak eskubide osoa
|
zuen
gazteluan gelditzeko –erranez itzuli da garagardoekin–, baina ez zuen onartu Gregorio Dorremotz horrek bi aldiz bahi zezan. Ihes egin zuen, Agorreta etxera, Arizkunera.
|