|
2002
|
|
|
Monereo doktorearen iritziz, hori sistemaren akatsen parte da, eta ez du inoiz obesitatetzat hartu: arreta merezi
|
duen
gaixotasun kronikoa. Hala ere, lehenago edo geroago argaltzea kaltegarria da.
|
|
2004
|
|
|
Egunero, frutak eta barazkiak Frutak, barazkiak eta barazkiak era askotako bitaminen, gatz mineralen, zuntzaren eta elementu antioxidatzaileen iturri bikainak dira. Mantenugai horietako askoren urritasunak zuzeneko lotura du helduaroan eragin handiena
|
duten
gaixotasun kroniko batzuk agertu eta garatzearekin: gaitz kardiobaskularrak, digestio arazoak, anemiak, minbizia, besteak beste.
|
|
|
Hala ere, haurtzaroko eta nerabezaroko elikadura ohiturei buruzko azken inkesta nazionala erreferentzia gisa hartuta (Enkid azterketa,, 2 eta 24 urte bitarteko 3.500 laguni baino gehiagori egina), oinarrizko elikagaien (adibidez, fruta eta barazki freskoen) kontsumo eskasa adierazten du. Elikagai horiek bitaminen, gatz mineralen, zuntzaren eta elementu antioxidatzaileen iturri nagusia dira.Aipatutako mantenugai askoren urritasunak zuzeneko lotura du helduaroan eragin handiena
|
duten
gaixotasun kroniko batzuk agertu eta garatzearekin: aterosklerosia, dibertikulitisa, kolon suminkorra, osteoporosia, anemiak, minbizia, etab. Urrutirago joan gabe, organismoak sintetizatu ezin dituen substantziak dira bitaminak, eta, kantitate txikian beharrezkoak izan arren, behar ez bezala hartuz gero, aldaketa funtzionalak, organikoak eta klinikoak sor daitezke pixkanaka.
|
|
2007
|
|
|
Irudia: Tom Rowan Gaur, azaroak 14, Diabetesaren Nazioarteko Eguna ospatuko da, intsulina injekzioak behar
|
dituen
gaixotasun kroniko hori duten haur eta nerabeei begira. Jardunaldi honek mezu irmo bat ematen du:
|
|
2008
|
|
|
‘nire geneek erretzea eragiten didate eta ezin dut horren aurka borrokatu’). Mendekotasuna kasu gehienetan tratamendu luzea
|
duen
gaixotasun kronikotzat hartu behar da. Baina ondorio etikoez gain, mendekotasunaren mekanismoak hobeto ezagutzea da hori prebenitzeko eta tratatzeko bide bakarra.
|
|
2011
|
|
|
Uruguain tortura izan da gehien erabilitako jazarpen neurria, eta zalantza asko argitu dira bide berrian.Eduardo Lorier senatariaren ustez, hasi berria den bideak «diktaduraren zauriak ixten lagunduko du, ahanzturaren bideak ezin izan dituelako zauriak itxi».Aurrera egiteko bidea egiarena eta justiziarena dela uste du Lorierrek, diktadurak ezarri zituen «arantza faxista» guztiak eraitsiz. «Demokrazian aurrera egin nahi badugu, eta bizi
|
dugun
gaixotasun kronikoa amaitu, demokraziari xantaia egiten dion zigorgabeen gaixotasuna, halabeharrez eman behar diogu lekua askatasunari, eta hori justizia eginez etorriko da, ezinbestean».
|
|
|
“Gure ustez, ez dute zainketa mediko handirik behar. Populazio segmentu horretako zaharrek ez
|
dute
gaixotasun kroniko askorik, ez dute laguntza eskatzeko patologiarik eta oso sakabanatuta daude. Bitxia da mediku batek ehun urtetik gora izatea kupoan”, azaldu du Triguerosek.
|
|
|
Leonid Mamchenkov Frutak, barazkiak eta barazkiak era askotako bitaminen, gatz mineralen, zuntzaren eta elementu antioxidatzaileen iturri bikainak dira. Mantenugai horietako askoren urritasunak zuzeneko lotura du helduaroan eragin handiena
|
duten
gaixotasun kroniko batzuk agertu eta garatzearekin: gaitz kardiobaskularrak, digestio arazoak, anemiak, minbizia, besteak beste.
|
|
2012
|
|
|
Mediterraneoko dietak berez
|
duen
gaixotasun kronikoen prebentziorako gaitasunaz gain (elikadura eredu gisa hartzen da dieta hori, eta elikagai aukeraketa arretatsu batek osatzen du), Q10 koentzimaren babes efektua gehitzen da. Obesitatearen eta Nutrizioaren Red fisiopatologiako Ikerketa Biomedikoaren Zentroak (CIBERobn) Q10 koentzimak Mediterraneoko dietaren osagarri gisa duen eragin antioxidatzailea erakusten du.
|
|
|
Irudia: Suediako ikur eta keyholea Elikagai batzuk gehiegi kontsumituta, arrisku handiagoa
|
dute
gaixotasun kronikoak izateko edo bihotza ukitzeko. Adibidez, gantz aseak, trans gantzak, azukreak eta gatza.
|
|
2013
|
|
|
irakaslea ibili zen koordinatzaile, eta hauxe nabarmentzen zen bertan: mantenugai batzuek lotura handiagoa
|
dutela
gaixotasun kronikoak pairatzeko arriskuarekin (nutrizio arloan ezarrita dauden kopuruak gaindituz gero), eta lotuen daudenak gantz azido saturatuak eta trans gantzak, azukreak eta gatza direla.
|
|
|
Fruitu lehorrak: fruitu lehorren kontsumo neurritsuak (1 eskukada egunean) abantailak
|
ditu
gaixotasun kronikoen prebentzioan, pisua hartzeko arriskurik gabe. Hori bai, frijitu gabeko barietateak (txigortuak edo gordinak) eta gatzik gabeak aukeratu behar dira.
|
|
|
Kelly doktorea Azukrea: energia beharraren eta gehiegizko kalorien artean Obesitatea da herrialde garatuetan eragin handiena
|
duen
gaixotasun kronikoa. Horregatik, zientzian interes handia pizten du haren funtsezko arrazoiak aurkitzeko bilaketak.
|
|
2015
|
|
|
Eritasun zeliakoa (CD, MIM: 212750) %1eko maiztasuna
|
duen
gaixotasun kroniko etaautoimmunea da, genetikoki suszeptibleak diren indibiduoetan ematen dena gariaren glutenareneta zekale eta garagarraren beste proteina batzuen intolerantzia dela eta. Heste meharrarenendekatzea eragiten du, iinfozito intraepiteiiaien infiitrazioa, kripten hiperpiasia eta biioxkenatrofia sortuz.
|
|
|
Gai zail horri buruz, ‘Las kalorías contán’ artikuluan sakondu zen jada. Ez da ahaztu behar, azkenik, elikadurak gorputz pisuari eragiteaz gain, eragin nabarmena
|
duela
gaixotasun kroniko askoren arriskuarengan. Horregatik, elikagaien kaloriaz edo gorputzeko gantzaz arduratzea baino gehiago, merezi du ahaleginak egitea epe luzera ohitura dietetiko onak izaten jarraitzeko.
|
|
|
Elikadura eredu desegokiek eragin handia
|
dute
gaixotasun kronikoak izateko arriskuarengan: obesitatea, 2 motako diabetesa edo minbizi mota batzuk.
|
|
2016
|
|
|
Gainera, zahartze prozesuak aldaketa hormonalak eragiten ditu, menopausian gertatzen direnak, sistema immunologikoa patogenoetatik babesten dutenak primoendekatu egiten da, eta infekzio bat izateko arrisku handiagoa dago. Era berean, urteak bete ahala, orbaintzean eragin zuzena
|
duen
gaixotasun kroniko bat garatzeko aukera gehiago dago. Nutrizio eta hidratazio egoera.
|
|
2017
|
|
|
Eritasun zeliakoa (EZ, MIM: 212750) %1eko maiztasuna
|
duen
gaixotasun kroniko etaautoimmunea da, gariaren glutenaren eta zekale eta garagarraren beste antzeko proteinekikointolerantzia dela eta, genetikoki suszeptibleak diren indibiduoetan ematen dena. endekatzea eragiten du EZak; hala nola, linfozito intraepitelialen infiltrazioa, kripten hiperplasia eta biloxken atrofia.
|
|
2020
|
|
|
Artritisa, diabetesa, lupusa, minbizia, obesitatea eta patologia kardiobaskularrak edo neurodegeneratiboak dira, besteak beste, hantura eragiten duten gaixotasunak. Elikadurak garrantzi handia
|
du
gaixotasun kroniko proinflamatorioen prebentzioan eta tratamenduan. Jaten dugunaren arabera, sintoma horiek areagotu edo arindu ditzakegu.
|
|
2021
|
|
|
Azkenik, adin ertaina 41 eta 64 urte bitartekoa da. Bizitzako etapa horretara arte egindako osasun jokabideek eragina
|
dute
gaixotasun kronikoen agerpenean (eta heriotza tasan), bai aldi horretan, bai heldu helduenean (65 urtetik gora). Elikadura eta osasuna:
|
|
2022
|
|
|
Ebidentzia zientifiko ugari dago osasun alfabetatzeak emaitzen eragina duela eta osasunaren gizarte determinatzaile bat dela, banakako, antolakuntzako, erkidegoko eta gizarteko esku hartzeen bidez alda daitekeena. Izan ere, froga batek erakusten du osasun alfabetizazio txikia duten pertsonek betetze maila terapeutiko txikiagoa
|
dute
gaixotasun kronikoaren autogestiorako gaitasun murriztua, arrisku faktoreen nagusitasun handiagoa, erikortasun eta heriotza adierazle okerragoak eta osasun arretaren kostuak gehitzea. Alfabetatzea osasun sistemak hobetzeko BGBK duten pazienteen eta haien senideen elkartean, BGBK, pentsatzen dugu paziente bat, senide bat eta herritar alfabetatu bat izango direla osasun sistemak aldatzeko benetako motorra.
|
|
2023
|
|
|
Psoriasia batez ere larruazaleko manifestazioak
|
dituen
gaixotasun kroniko immunologiko eta errepikakorra da. Gaixo gehienetan modu onberan agertzen den arren, pertsona batzuetan desgaitasun fisiko, sozial edo psikologikoa eragin dezake eta, ondorioz, gaixoaren bizi kalitatean nabarmen eragin.
|
|
|
Formakuntza amaitu ondoren, prozesuaren ebaluazioa egingo da 3 galderako galdetegi baten bidez, programa egitura 10 galderako galdetegi baten bidez ebaluatuko da eta, emaitzen ebaluazioarako, 6 hilabete igaro eta eskolan bertan hiru inkesta egingo zaie jomuga dirten taldeko kideei, non kasu kliniko bat planteatuko den. Interes handia
|
dut
gaixotasun kronikoek eragindako larrialdietan aktiboki. Erizaintzaren irakaskuntza funtzioa eta eskola ingurunea funtsezko bi tresnatzat jotzen ditut hura lantzeko.
|
|
|
Formakuntza amaitu ondoren, prozesuaren ebaluazioa egingo da 3 galderako galdetegi baten bidez, programa egitura 10 galderako galdetegi baten bidez ebaluatuko da eta, emaitzen ebaluazioarako, 6 hilabete igaro eta eskolan bertan hiru inkesta egingo zaie jomuga dirten taldeko kideei, non kasu kliniko bat planteatuko den. Interes handia
|
dut
gaixotasun kronikoek eragindako larrialdietan aktiboki. Erizaintzaren irakaskuntza funtzioa eta eskola ingurunea funtsezko bi tresnatzat jotzen ditut hura lantzeko.
|