|
2001
|
|
|
Gidak dio kirolak onura dakarrela, haurtzaroan osasuntsu hazten eta garatzen laguntzen duelako, eta ikasteko gaitasuna, autoestimua eta soziabilitatea areagotzen dituelako. Helduaroan, jarduera fisikoak estresa eta ezintasuna eragiten
|
duten
gaixotasun kronikoak izateko arriskua murrizten ditu, eta helduetan, berriz, Gidak adierazten du ariketa fisikoa egiteak modu autonomoan bizitzeko aukerak areagotzen dituela eta bizi kalitatea hobetzen duela. Gida hau herritarren artean jarduera fisikoa areagotzeko estrategia nazionalaren barruan dago; izan ere, Osasun Ministerioaren arabera, egungo gizarteak ez du kirola egiten laguntzen, eta sedentarismoa eta horrek osasunean dituen ondorio negatiboak areagotzen ditu.
|
|
2004
|
|
|
Egunero, frutak eta barazkiak Frutak, barazkiak eta barazkiak era askotako bitaminen, gatz mineralen, zuntzaren eta elementu antioxidatzaileen iturri bikainak dira. Mantenugai horietako askoren urritasunak zuzeneko lotura du helduaroan eragin handiena
|
duten
gaixotasun kroniko batzuk agertu eta garatzearekin: gaitz kardiobaskularrak, digestio arazoak, anemiak, minbizia, besteak beste.
|
|
|
Hala ere, haurtzaroko eta nerabezaroko elikadura ohiturei buruzko azken inkesta nazionala erreferentzia gisa hartuta (Enkid azterketa,, 2 eta 24 urte bitarteko 3.500 laguni baino gehiagori egina), oinarrizko elikagaien (adibidez, fruta eta barazki freskoen) kontsumo eskasa adierazten du. Elikagai horiek bitaminen, gatz mineralen, zuntzaren eta elementu antioxidatzaileen iturri nagusia dira.Aipatutako mantenugai askoren urritasunak zuzeneko lotura du helduaroan eragin handiena
|
duten
gaixotasun kroniko batzuk agertu eta garatzearekin: aterosklerosia, dibertikulitisa, kolon suminkorra, osteoporosia, anemiak, minbizia, etab. Urrutirago joan gabe, organismoak sintetizatu ezin dituen substantziak dira bitaminak, eta, kantitate txikian beharrezkoak izan arren, behar ez bezala hartuz gero, aldaketa funtzionalak, organikoak eta klinikoak sor daitezke pixkanaka.
|
|
2008
|
|
|
Adituek bizirauteko egokitzapen gisa azaltzen dute hori, jaiotzatik zapore gozoarekin elikatzen baikara, esnearekin. Hala ere, azukre gehiegi izatea kaltegarria izan daiteke bai pertsona osasuntsuen osasunerako, bai gehiegizko pisuarekin zerikusia
|
duten
gaixotasun kronikoak dituztenentzako (adibidez, obesitatea edo hiperkolesterolemia). Horren aurrean, gozagarri ez kalorikoak agertzen dira, sakarosaren ordez kaloriak murrizteko erabiltzen diren substantziak.
|
|
2011
|
|
|
Leonid Mamchenkov Frutak, barazkiak eta barazkiak era askotako bitaminen, gatz mineralen, zuntzaren eta elementu antioxidatzaileen iturri bikainak dira. Mantenugai horietako askoren urritasunak zuzeneko lotura du helduaroan eragin handiena
|
duten
gaixotasun kroniko batzuk agertu eta garatzearekin: gaitz kardiobaskularrak, digestio arazoak, anemiak, minbizia, besteak beste.
|
|
2012
|
|
|
Kalte larria: anputazioak, haustura handiak, intoxikazioak, lesio ugari, lesio hilgarriak; minbizia eta bizitza larri laburtzen
|
duten
gaixotasun kronikoak. Langileen ezintasun iraunkorrarekin edo heriotzarekin daude lotuta.
|
|
2015
|
|
|
Osasunerako Mundu Erakundearen (OME) arabera, gaixotasun kardiobaskularrak, minbizia, arnasketa gaixotasunak eta diabetesa dira gaixotasun ez transmitigarri nagusiak. Elikadurarekin zerikusia
|
duten
gaixotasun kronikoetan (NutricoDE) nazioarteko aditu talde batek egindako lan berri horren emaitzak harrigarriak dira: nahiz eta munduko populazioak elikagai osasungarrien kontsumoa zertxobait handitu, osasunari kalte egin diezaioketen elikagaiak hartu (adibidez, haragi prozesatuak edo edari azukretsuak) askoz gehiago hazi da.
|
|
2016
|
|
|
Horietako batzuk, adibidez begetalak, frutak, lekaleak eta elikagai gutxi prozesatuak, lagungarriak dira zahartzaroarekin zerikusia
|
duten
gaixotasun kronikoei aurrea hartzeko ere, esaterako bihotz hodietako gaixotasunei eta diabetesari.
|
|
|
2016ko urtarrilean, Dieta Guidelines for Americans (Dietary Guidelines for Americans) izeneko gida berriak argitaratu ziren, herritarren elikadura hobetzeko. Osasun profesionalentzako informazio iturri izan nahi dute, eta giza elikadura hobetzeko politikak diseinatzeko, bereziki, elikadurarekin zerikusia
|
duten
gaixotasun kronikoek (diabetesa edo obesitatea) hain kaltetuak. Gida horiek ere bilatzen dute pertsonei dieta eta familiarena aukeratzen laguntzea.
|
|
|
Hori dela eta, areagotze hori geldiarazteko, aipatutako aholkuez gain, irentsitako gehiegizko kaloriak erretzeko ohitura duten jarduera fisikoko errutinak mantendu besterik ez da egin behar. Ariketa fisikoa da bizimodu osasungarria lortzeko zutabeetako bat, eta funtsezko faktorea da buru ongizatearen funtsezko faktore gisa, kutsatzen ez
|
duten
gaixotasun kronikoen prebentzioan (obesitatea, 2 motako diabetesa eta hipertentsioa) eta patologia fisiko jakin batzuen tratamenduan (osteoporosia, minbizi mota batzuk, obesitatea edo gaixotasun kardiobaskularrak, besteak beste). Urte osoan ariketa egiteko ohitura badago, ez da zertan utzi.
|
|
2021
|
|
|
Industriako ikertzaile akademiko independenteek diseinatu eta garatu dute Nutr Score, fabrikatzaileen euro bat ere jaso gabe. Osasun publikoari mesede egiteko eta kontsumitzailea elikadurarekin zerikusia
|
duten
gaixotasun kronikoen aurkako borrokan ahalduntzeko asmoz garatu zen. Gainera, oso kritikatu egin dute multinazional handiek eta presio taldeek lau urtez baino gehiagoz; asko oraindik ere kontra daude.
|