|
2001
|
|
|
Ho rrek erantzunik gabe jarraitzen duen bitartean, ezin dugu esan garunaren funtzionamendua ulertzen dugunik. Izan ere, horrek esan nahi
|
du
eskizofrenia bezalako gaixotasun psikiatriko larrietan, garuna gaizki dabilenean, ezin dugula azaldu garunean zer gertatzen den edo normalitatearekiko bereizketa egin.
|
|
2006
|
|
|
Adimen Eritasuna duten Pertsonen eta Senideen Elkarteen Espainiako Konfederazioak (FEAFES) atzo aurkeztu zuen eskuliburu honetan, gaixotasun mental larri horri buruzko estereotipoak nabarmentzen dira, hala nola, gaixoen etorkizun falta edo izaera bortitza. Zamorako Laguntza Esparruko Psikiatria Zerbitzuko buruak, Manuel Franco doktoreak, uste
|
du
eskizofrenia duten gaixoen irudi bortitzak, askotan komunikabideen bidez transmititzen denak, eragina duela gizartean. “Gizakiak egiten duen eta gustatzen ez zaigun guztia, gaixotasun mentalen edo eromenaren prozesuei egoztea interesatzen zaigu, eta hori ez da egia”, azaldu du aditu horrek.
|
|
2008
|
|
|
Biak elkartuta daude, eta batengan eragiteak alderantzizko ondorioak ditu bestean. Horrela, glutamatoaren neurorrezeptorea estimulatzen bada, serotoninarena blokeatu egiten da, eta horrek ondorio antipsikotikoak eta terapeutikoak
|
ditu
eskizofreniaren aurka. “Orain, konpainia farmazeutikoek garatu behar dituzte hori egiten duten produktuak, jomuga terapeutiko berri horretara bideratuta”, azpimarratu dute ikertzaileek.
|
|
|
Esan dugu gero eta gehiago direla arima, gogo edota kontzientziaren azalpen zientifiko bat egiteko garaia iritsi eta horretarako garunaren ezaguera sakondu behar dela uste dutenak. Misterio handi baten jakin minak bultzatzen ditu, baina bide horretatik gaur egun ulertzen ez
|
ditugun
eskizofrenia bezalako gaixotasun mentalek ere konponbidea aurki dezakete. Halere bada bestela pentsatzen duenik; alegia, gogoaren sustraiak zientziaren eta zehatzago neurozientziaren ildotik bilatzea zentzugabekeria dela uste dutenak, gogoaren fenomenoak naturaren legeetatik kanpo leudekeelako.
|
|
2009
|
|
|
Haatik, kapitalak, aldaketaren metabolismoaren menpeko organismo bizia izanik, krisirako joera du. Aldaketa balio eta erabilera balio, lan abstraktu eta lan konkretu, kapital finko eta kapital zirkulatzaile, produkzio eta zirkulazioaren arteko" batasuna zatitzen"
|
duen
eskizofrenia orokorrean ezarria dago krisia. Determinazioak" banantzen" dira," batzuk besteekiko modu autonomoan" jokatzen dute.
|
|
2010
|
|
|
plataformarekin bat egiteko deia egin zuten: Gaur egun
|
dugun
eskizofrenia politikoa bukatu beharra dugu, esan zuen Romerok. Hemendik gutxira, plataformaren alde agertu diren arlo guztietako pertsona ezagunen zerrenda bat ezagutaraziko dute.
|
|
2011
|
|
|
3.1 taula. Zertan dira berdinak eta zertan bereizten dira nortasun eskizoidearen nahastea duena eta nortasun eskizotipikoaren nahastea
|
duena
eskizofreniaren aurrean?
|
|
|
Ikerketa batzuen arabera, nortasun eskizotipikoaren nahastea dutenen artean maiztasun handia
|
du
eskizofreniak (McGlashan, 1986). DSM IV TRaren arabera, nahaste hau dutenek ez dute eskizofreniarik edukitzen, pasarte psikotiko laburrak izaten badituzte ere.
|
|
|
Ikerketa batzuen arabera, nortasun eskizotipikoaren nahastea dutenen artean maiztasun handia du eskizofreniak (McGlashan, 1986). DSM IV TRaren arabera, nahaste hau dutenek ez
|
dute
eskizofreniarik edukitzen, pasarte psikotiko laburrak izaten badituzte ere. Eskizofrenia kronikoa dutenen artean% 14,6ko maiztasuna agertzen du eta kontrol taldean% 2,1eko maiztasuna (Baron, Gruen, Rainer, Kane, Asnis eta Lord, 1985).
|
|
|
Azpimarratu beharra dago aipatu berri diren sintoma positibo eta negatibo horiek guztiek ez
|
dutela
eskizofrenia duten pertsonengan agertu beharrik, eta ez direla eskizofrenia duten pertsonengan bakarrik gertatzen. Norbaitek eskizofrenia duela esateko, sintoma positibo eta negatibo gehientsuenek presente egon behar dute edo epe luzean egon behar izan dute, eta sintoma horiek subjektuaren errendimendu akademikoan edo lanekoan eta harreman sozialetan narriadura esanguratsua eragin behar izan dute.
|
|
|
– Eskizofrenia bereizi gabearen diagnosia
|
dutenek
eskizofreniaren sintoma positiboak eta negatiboak izaten dituzte, baina ez dituzte eskizofrenia paranoidearen, eskizofrenia nahasiaren edo eskizofrenia katatonikoaren diagnosi irizpideak betetzen.
|
|
|
– Eskizofrenia bereizi gabearen diagnosia dutenek eskizofreniaren sintoma positiboak eta negatiboak izaten dituzte, baina ez
|
dituzte
eskizofrenia paranoidearen, eskizofrenia nahasiaren edo eskizofrenia katatonikoaren diagnosi irizpideak betetzen.
|
|
2012
|
|
|
Gizartearen %43k okerreko ideiak
|
ditu
eskizofrenian
|
|
2014
|
|
|
Aipatu berri diren sintoma positibo eta negatibo horiek guztiek ez
|
dute
eskizofrenia duten pertsonengan agertu beharrik, eta ez dira eskizofrenia duten pertsonengan bakarrik gertatzen. Norbaitek eskizofrenia duela esateko, sintoma positibo eta negatibo gehientsuenek presente egon behar dute edo epe luzean egon behar izan dute, eta sintoma horiek narriadura nabaria eragin behar izan dute subjektuaren errendimendu akademikoan, laneko jardueran eta hartu eman sozialetan.
|
|
|
Pertsona batek eskizofreniaren beste bereizgarririk ez duenean, baina errealitatearekin bat ez datozen ideia iraunkorrak dituenean, eldarniozko nahastea duela esaten da. Pertsona horrek ez
|
du
eskizofreniako sintoma negatiborik, hala nola anhedonia edo umore lauaren sintomarik, baina hala ere besteengandik maiz bakartzen da, susmoak direla-eta.
|
|
|
Eskizofreniarekin gertatzen zena gertatzen zen beste nahaste psikologiko batzuekin ere. Beste ikerketa batean (Kendler eta Gruenberg, 1984), txikitan adoptatuak izan ziren paziente eskizofreniko helduak identifikatu zituzten, eta haien senitarteko biologiko eta adoptiboek
|
zuten
eskizofrenia tasa aztertu zen. Adoptatu eskizofrenikoen senitarteko biologikoen artean eskizofrenia espektroko nahasteen maiztasun handiagoa agertzen zen familia adoptiboetan baino.
|
|
|
karena edo odol zirkulazio bereziak dituzte. Beraz, eskizofreniari dagokionez biki monozigotikoen artean konkordantzia gehiago gertatzea ez da genetikaren kontua bakarrik, monozigotiko monokorionikoek probabilitate gehiago
|
baitute
eskizofreniari buruz konkordanteak izateko monozigotiko dikorionikoek baino (Davis, Phelps eta Bracha, 1995). Monozigotiko dikorionikoen eta dizigotikoen konkordantzia maila berdintsua da, eskizofreniari dagokionez.
|
|
|
Garuna kaltetua izateak eragin dezake eskizofrenia, baina ezin esan daiteke garunaren eskualde jakin baten hondamena denik eskizofreniaren zergatia. Hala ere, aspaldi samar egin ziren ikerketen arabera (Jacobi eta Winkler, 1927) eta geroztik egin direnen arabera (Pahl, Swayze eta Andreasen, 1990), alboko bentrikulu handiagoak
|
dituzte
eskizofrenia dutenek; ondorioz, eskizofrenia dutenek gutxiago garatuak dituzte bentrikuluen inguruko garun eskualdeak. Baina, eskizofreniko guztiek ez dauzkate bentrikulu handiagoak, ez eta eskizofrenikoek bakarrik ere; alkoholikoek, Huntington en gaixotasuna edo Alzheimerren gaixotasuna dutenek ere halakoak dituzte.
|
|
|
Faktore genetikoek ez dute dena azaltzen; bestela, biki monozigotikoetako batek eskizofrenia duenean, besteak ere jasango luke. Faktore organikoek ere ez
|
dute
eskizofrenia erabat azaltzen; horrela, eskizofrenia duten guztiek ez dituzte alboko bentrikulu zabalagoak, ez dute dopaminaren neurriz gaindiko jarduerarik edo ez dute hipofrontalitaterik agertzen. Faktore psikologiko eta sozialak ere kontuan hartu behar dira.
|
|
|
Familiako harremanek ere eragina
|
dute
eskizofreniaren sorreran edo berrizkaturan. Horrela, familia eskizofrenogenikoek eta lotura bikoitza dutenek onarpenik eza, etsaitasuna eta intrusio emozionala gehiago praktikatzen dituzte, eta ondorioz eskizofrenian gehiago berrerortzen dira haien kideak.
|
|
|
Ikuspegi sozialetik, zenbat eta baxuagoa maila sozioekonomikoa, orduan eta handiagoa eskizofreniaren maiztasuna (Faris eta Dunham, 1939). Alde batetik, klase maila baxuetako estres maila altuak eragina
|
du
eskizofreniaren sorreran. Baina, beste alde batetik, pertsona eskizofrenikoak maila sozioekonomikoan erraz egiten du beherantz (Goldberg eta Morrison, 1963).
|
|
|
1950 urtera bitartean prognosi txarra
|
zuen
eskizofreniak, eta ospitale publikoetan edukitzen zituzten pazienteak. Familia aberatsetako pazienteak ospitale pribatuetan egon zitezkeen.
|
|
|
Nahaste eskizofreniformea
|
duenak
eskizofreniaren sintomak jasaten ditu, baina 6 hilabete baino denbora gutxiagoz. Nahaste eskizoafektiboa duenak depresio nagusiarekin edo maniarekin batera eldarnioak eta haluzinazioak izaten ditu.
|
|
2019
|
|
|
Era berean, herritar arduratsu bezala, guztiei azaldu behar dizuet nola kudeatzen den zuen segurtasuna: Familiek etengabean arriskuaz ohartarazten dute, hau da, anaiak, aitak, izebak,... suposatzen duten arriskuaz abisatzen dute familiek etengabe... baina desesperazio horri ez zaio kasurik egiten... izan ere, erasorik eta salaketarik ez badago ez da ezer egiten! Nire anaia 33 urteko mutil bat da, eta 20 urte inguru
|
zituela
eskizofrenia diagnostikatu zioten. Ordura arte, gazte bizia eta kirolaria zen, beharbada pixka bat hiperaktiboa, baina inork ez zigun esan zerbait arraroa sumatu zionik, ez irakasleek, ez pediatrek,...
|
|
|
Orain lehenengo planoan bizi dut feminismoa eta, uste dut gero eta barrurago sartzen zaidala. Baina bizi
|
dut
eskizofrenia moduko bat: ulertzen dut teoria baina, hala ere, nire kontraesanetan harrapatuta sentitzen naiz".
|
|
2023
|
|
|
Sistema immunitarioak edo mikrogliak eragina
|
du
eskizofrenia jasaten duenaren neuroplastizitatean, sintometan eta zahartze prozesuan. Sistema immunologikoa inplikaturik dago eskizofreniaren garapen neurologikoan eta eskizofreniaren garun aldaketaren ondorengo sintometan (De Picker, Morrens, Chance eta Boche, 2017).
|