|
2001
|
|
|
Ho rrek erantzunik gabe jarraitzen duen bitartean, ezin dugu esan garunaren funtzionamendua ulertzen dugunik. Izan ere, horrek esan nahi
|
du
eskizofrenia bezalako gaixotasun psikiatriko larrietan, garuna gaizki dabilenean, ezin dugula azaldu garunean zer gertatzen den edo normalitatearekiko bereizketa egin.
|
|
2006
|
|
|
Adimen Eritasuna duten Pertsonen eta Senideen Elkarteen Espainiako Konfederazioak (FEAFES) atzo aurkeztu zuen eskuliburu honetan, gaixotasun mental larri horri buruzko estereotipoak nabarmentzen dira, hala nola, gaixoen etorkizun falta edo izaera bortitza. Zamorako Laguntza Esparruko Psikiatria Zerbitzuko buruak, Manuel Franco doktoreak, uste
|
du
eskizofrenia duten gaixoen irudi bortitzak, askotan komunikabideen bidez transmititzen denak, eragina duela gizartean. “Gizakiak egiten duen eta gustatzen ez zaigun guztia, gaixotasun mentalen edo eromenaren prozesuei egoztea interesatzen zaigu, eta hori ez da egia”, azaldu du aditu horrek.
|
|
2008
|
|
|
Zaintzaileentzat, egoera horrek norberaren osasun fisiko edo mentalaren narriadura ere eragin dezake, eta karga ekonomiko nabarmena, lanpostu bat galtzea dakarrelako askotan, edo beren bizitzaren antolaketan funtsezko aldaketak eskatzen dituelako. Ez betetze terapeutikoa Inkestatututako psikiatren% 84k adierazi
|
du
eskizofrenia duten pertsonak berriz gaixotzeko arrazoi nagusia agindutako tratamendua gaizki betetzea dela. Ia espezialista guztiak(% 98) ados daude, halaber, itsasgarritasun osoa edo partziala ez izateak tratamenduaren eraginkortasuna galarazten diela nahaste bipolarra duten paziente gehienei.
|
|
2009
|
|
|
Aldiz, egiazko bikiek genoma osoa dute berdin berdina. Heredagarritasun genetikoaren azterketak, horrela, genomaz kanpoko faktoreen garrantzia nabarmendu
|
du
eskizofreniari dagokionez. Ez balego genea baino, egiazko bikien artean% 100ek lukete aldi berean eskizofrenia, berdin berdinak baitira daramatzaten geneak.
|
|
2011
|
|
|
Ikerketa batzuen arabera, nortasun eskizotipikoaren nahastea dutenen artean maiztasun handia
|
du
eskizofreniak (McGlashan, 1986). DSM IV TRaren arabera, nahaste hau dutenek ez dute eskizofreniarik edukitzen, pasarte psikotiko laburrak izaten badituzte ere.
|
|
|
Ukazio honekin batera, prozesu primarioaren oinarrizko mekanismo batzuk ere agertzen dira, hala nola desplazamendua eta kondentsazioa. Pentsamenduaren, ekintzaren eta afektibitatearen inkoherentziak bereizten
|
du
eskizofrenia; errealitatetik bereizi eta bere baitan biltzen da, bere eldarnio eta fantasietan babesten da. Niaren zatiketa gertatzen da psikosietan; niak bi jarrera psikiko ditu kanpoko errealitatearen aurrean:
|
|
|
D. Portaera antisozialak ez
|
du
eskizofrenian edo sasoi maniakoan bakarrik gertatu behar.
|
|
2014
|
|
|
Pertsona batek eskizofreniaren beste bereizgarririk ez duenean, baina errealitatearekin bat ez datozen ideia iraunkorrak dituenean, eldarniozko nahastea duela esaten da. Pertsona horrek ez
|
du
eskizofreniako sintoma negatiborik, hala nola anhedonia edo umore lauaren sintomarik, baina hala ere besteengandik maiz bakartzen da, susmoak direla-eta.
|
|
|
Nahaste honek populazio orokorrean duen maiztasuna% 1 ingurukoa da (Gottesman, 1991). Espainiako Osasun eta Kontsumo Ministerioak (2009) ezagutzera emandako datuen arabera ere, Espainiar Estatuko biztanleriaren% 1ek, gutxi gorabehera, jasaten
|
du
eskizofrenia. Baina kultura batzuetan maiztasun handiagoa du (Irlanda edo Kroazia), eta beste batzuetan, txikiagoa (Papua Ginea Berria).
|
|
|
Datu soziodemografikoen arabera, eskizofrenia gizonengan emakumeengan baino ohikoagoa izaten da, hiriguneetan bizi den biztanlerian herrietan bizi denean baino maizago gertatzen da, eta maila sozioekonomiko baxuko familietan sarriago gertatzen da (McGrath et al., 2004). Bestalde, haurra jaiotzean aitaren adina 4550 urtekoa edo gehiagokoa bada, haurrak arrisku gehiago izango
|
du
eskizofrenia jasateko (Malaespina et al., 2001).
|
|
|
Estresak sarritan eragiten
|
du
eskizofrenian berrizkatura, giltzurrun gainekoek askatzen duten kortisolaren bidez. Kortisolak dopamina eta glutamatoa askatzen ditu, eta bi neurotransmisore horiek inplikatuak daude eskizofreniaren sorreran edo berrizkaturan (Walker eta Diforio, 1997).
|
|
|
Gainera, haurdunaldiaren bigarren hiruhilekoan gripea jasan duten amen haurrek gehiagotan agertzen dute eskizofrenia (Mednick, Cannon, Barr eta Lyon, 1991). Horrek indartu egiten
|
du
eskizofrenia birus baten kutsaduratik datorren gaixotasuna dela dioen hipotesiaren indarra. Rhesus aren (RH aren) bateraezintasunak ere badu eragina eskizofreniaren sorreran:
|
|
|
Ikuspegi sozialetik, zenbat eta baxuagoa maila sozioekonomikoa, orduan eta handiagoa eskizofreniaren maiztasuna (Faris eta Dunham, 1939). Alde batetik, klase maila baxuetako estres maila altuak eragina
|
du
eskizofreniaren sorreran. Baina, beste alde batetik, pertsona eskizofrenikoak maila sozioekonomikoan erraz egiten du beherantz (Goldberg eta Morrison, 1963).
|
|
|
Disfuntzio kognitibo eta afektiboen espektro zabala biltzen
|
du
eskizofreniak. Emozio desegokiak, portaera eta hizkera desantolatua eta eldarnioak edo haluzinazioak agertzen ditu nahaste hori duenak.
|
|
2023
|
|
|
Sistema immunitarioak edo mikrogliak eragina
|
du
eskizofrenia jasaten duenaren neuroplastizitatean, sintometan eta zahartze prozesuan. Sistema immunologikoa inplikaturik dago eskizofreniaren garapen neurologikoan eta eskizofreniaren garun aldaketaren ondorengo sintometan (De Picker, Morrens, Chance eta Boche, 2017).
|