|
2000
|
|
|
Ezkonduko gintuen abadeak bazekien horretan ez nenbilela sobrante. Ikasi egin behar
|
nituela
esaten zidan berak, nik ezetz. Tirabira eduki genuen egun batzuetan.
|
|
|
Esne kondentsatua eta gaileta batzuk jan genituen, bordatik irten gabe, kanpoan euria ari baitzuen artean ere. Eguraldi harekin onena Goizuetara jaistea
|
genuela
zioen Lauaxetak, baina nik aurrera jarraitzea erabaki nuen. Elamatik barrena Artikutza ez genuela oso urruti esan nion, eta atertzen ez bazuen han gelditu ahal izango ginela.
|
|
|
Gelako alde hura aski ilun bazegoen ere, Xani ohe biak hartuta zeudela iruditu zitzaion. Lazaro txaketako poltsikoak husten ari zela, Xan zain gelditu zen, hark nora behar
|
zuen
esan ziezaion. Ez zirudien, ordea, etxean beste gelarik zegoenik.
|
|
2001
|
|
|
Maite genituen desagertzear zeuden mundu horiek,
|
genituen
diot, hor kanpotarrekin batera multzo berean urturik genbiltzalako, artzainak, itzainak, espartingileak, ehuleak, txokolate prixa moldatzaileak, nago idokitzaileak, arto jorratzaileak, sagardogileak, ardo mingarra zoanetarik mahaietara ekarleak, etxe izenak, atari ahantzi zizelkatuak, deiturak, toponimia anemikoak, dantzak eta kantu tradizionalak. Behialako kanpotarrekin nostalgia uholde berdinaz partekatzen genituen eta norberaren folklorea deitzen ahal genukeen fenomenoaren zerrendako gauzak ziren guztiak.
|
|
|
balio gutxi
|
zutela
esan zuten
|
|
|
Kontuak kontu, zozomikote eta tenporekin bueltaka zebilen fraide batek ikusi omen ninduen aurrena, elizako ate ondoan, saskitxo batean. Grazia egin omen zion komunitateari nire izaerak, itsusi mortala izan arren arlo fisikoan, gehiegi maite ez
|
nautenek
diotenez, eta ez hain azkarra izpirituzkoan, eta inude batenean hazi ondoren, mundu anker hau ez zela niretzat iritzirik, nonbait, Arantzazuko fraideek hartu ninduten besoetako. Eta hantxe pasatu nuen nire gaztaroa, lehen ikasle eta gero baratzezain, munduaz eta bere ponperiaz deus jakin gabe, hogeita bost urteko adina bete nuen arte; orduan, nahi izan zuen halabeharrak ni aizkolari australiar baten erakustaldian suertatzea, eta ni neu aizkorarekin nahikoa trebea izaki, euskal ebakera erakusteko aitzakiarekin Australiara joan nintzen; han hamabost urtez, munduaren maleziak oro ikasi nituen; gerora, baina, munduaz enoaturik, Arantzazura itzuli nintzen, non seme bati egiten zaion bezalako harrera egin baitzidaten, eta berriz hartu bainuen lehengo lana, baratzezaina, fraideen komunitatearen oniritziaz eta abegi onaz.
|
|
|
Ez zaie literatura interesatzen. Zer nahi
|
duzu
esatea. Nire ustez, beste bat askoren artean baizik ez da.
|
|
|
Liburuak. Eta orduan, B kanon bat behar
|
genuela
esan zuenean, hain zuzen, hasi ginen Kolko Mitxoletarekin gogoratzen, bera baitzen, gure artean, soziolinguistika, filatelia, matematika, sumo, eraikuntza, filologia, apikultura, psikologia, zinema, latina, enologia, zientzia, literatura, numismatika eta abar, hau da, zer edo zer, kanon bat zer izango zen ere barne, esaterako, eta gauzak, orokorrean, zekizkiena. Earrainyú, esan genuen, Kolko Mitxoletak jakinen du kanon bat zer den eta zertarako balio duen, baina Amazonian galdurik dago, eliteko andereño batzuek zainduta, eta" alua, paripé, alua" baizik ez du esaten.
|
|
|
Gauza gutxi. Egia esan, kanona irekitzeko ahalegina... zer nahi
|
duzue
esatea, nik...
|
|
|
– Atzo telefonoz deitu zidan, nirekin hitz egin behar
|
zuela
esanez. Ez zen inor azaldu.
|
|
|
Nire aldetik, zernahitarako adiskide bat
|
duzula
esatea baino ez zait gelditzen. Har itzazu nire doluminak.
|
|
|
Gurekin etortzeko erregutu, arren eskatu eta agindu egin nioan; ondo alferrik ordea. Jainkoek emandako eginbehar sakratua
|
zuela
esan eta bere formula atala, bere lorea, luzatu zidaan Juliari eman niezaion.
|
|
|
Ondoan Jokin. Erabateko lutozko trajeak dotorezia areagotu egiten zion, eta honi tatxarik gabeko bere planta gaineratzen badiogu, lord ingeles baten traza bereganatua
|
zuela
esan genezake. Amaia atzean zegoen.
|
|
|
Maite
|
zaitut
dio mutilak.
|
|
2002
|
|
|
– Sorpresatxo bat
|
zenuela
esan zenidan.
|
|
|
Orain import export negozioetara dedikatzen naun, nire bidez nazioarteko zorioneko blokeoa gainditzen ari direla sinistu eragin zienat sistemako jauntxoei. Egia esan, Hego Amerikako herrialdeekin besterik ez dinat lan egiten, baina kontaktu ugari
|
ditudala
esaten zienat: Chelsean, New Yorken...
|
|
|
– Botika eta ostatua ditiat, familiarteko giroa ere
|
badudala
esan daitekek... ez zagok txarto, ezta?
|
|
|
Bulegoa zirudien gelaxkatik irten zirelarik Joselu zuten kanpoan zain, eta busti berriko ilajeak berezko kizkurren kontrako lisatu hezeak barreiatzen zituen haren bekokian. Kezkarako arrazoirik ez zegoela eta prestatzailea morroi jatorra zela esanez moduko zaflada jo zion Santosek semeari lepaostean, eta ahots ozenez esan ere arrazoia zeukala entrenamenduan guardia gehiago jagon behar
|
zuela
esan zionean, erasoa baino inportanteagoa zela defentsa. Defentsa, eta mugimendu guztien dotoretasuna.
|
|
|
Noizean behin elkarrekin sartzen zarete Zazpi Kaleetako tabernetara," hau gure zuzendaria duk" aurkeztu zizun behin hitzaldi baten ostean. Zuzendaria ez da zurekin gogoratuko, baina ezagun
|
duzula
esan dezakezu lasai asko. Haren egunkarikoak oso letra mekanografiatu lasaigarriak izaten dira.
|
|
|
Nahi
|
duzuna
esango duzu,
|
|
2003
|
|
|
Nirekin ezin da. Ezin
|
dut
esan. Ezin dut ezpainetaraino ekarri.
|
|
|
Véronique Ziburukoa da, erantzun eta alde egin du sukaldetik Damianek, kafea eskutan daroala. Nahi
|
duzuna
esango duzu, erantzun dio Katalinak, baina Bidasoatik haranzkoak beti izan dira frantsesak. Lehen, orain eta gero.
|
|
|
Atzo atentatu saiakera izan zen Intxaurrondoko kuartelaren aurka. Eta beherago, granada jaurtitzaile baten bidez sei tiro bota
|
zituztela
dio. Granada hutsak omen.
|
|
|
Euliez gehiago jakin nahi
|
duela
esan dio emakumeak. Konta iezadazu zergatik gustatzen zaizkizun hainbeste.
|
|
|
Ezin dutela hainbesteko arriskurik hain hurbil eduki. Neskak, orduan, Damianek aukera bat merezi
|
duela
esan du. Orain arte zintzo ibili dela eurekin.
|
|
|
Bordeleko portutik ontzi handi bat itsasoratu zen, Guyana aldera presoak zeramatzala. Halako batean, jendarmeen bergantin arinago bat hurbildu zitzaion itsasoaren erdian, presoetako bat handik atera eta berriro lehorreratu behar
|
zutela
esanez. Gizon hori Pierre André Latreille deitzen zen, elizgizona eta Errepublikari eta Iraultzari sekula men ez ziola egingo esanda zeukana.
|
|
|
Bera lasai bizi dela eta beldur diola bestelako harremanetan sartzeari. Baietz, ulertzen duela bere ikuspegia eta nahia, baina, zer nahi
|
duzu
esatea, halakoxea naiz ni. Ez dut estropezurik nahi.
|
|
|
Etxera noiz egingo dien bisita ere galdetu dio eta, halako batean, erantzun du Damianek, halako batean joango dela eurekin afaltzera. Nahi
|
duzunean
esan dio besteak.
|
|
|
Baina nire zirikadak eta mingostura gorabehera, albistea pozgarria zen. Gerra hartan ordura arte adurra aurka izana
|
genuela
esan zitekeen eta, alde jarriko ote zitzaigun geundela uste dut.
|
|
|
Eta zutitu egin zen, bere Contax kamera eskuan. Orduan nik ere presa
|
nuela
esan nion.
|
|
|
–Paperetan dago dena –gogoan
|
dut
esan niona– Baina bada beste gai bat ere ardura handikoa.
|
|
|
–Denekin hitz egin beharra
|
duela
esan nahi dut. Ez zaio ba hitz egiten hasi alboan suertatu zaigun bati, bonben eztanden erdian?
|
|
|
Begiak ondo zabalik
|
zituztela
esateko izan nintzen. Zorionez beste hori esan nion.
|
|
|
Berdin erantzun nion, barruan
|
nuena
esan gabe.
|
|
|
Queipo de Llano hark, irratiz, Mundakako alkatea aipatua
|
zuela
zioen Mallonak. Radio Sevilla hartako emisio batean.
|
|
|
–Egon –esan nion– Etxea txukuntzera etortzen dena beti ibiltzen zaidak ziria sartzen, hainbeste paper zahar zertarako, eta ematekoak direnak oraintxe emateko, zer auskalo gero nora joango diren. Halaxe esaten zidak, gero horrek zer esan nahi
|
duen
esaten ausartu barik, jakina. Ni hildakoan.
|
|
|
egin behar
|
duena
esaten diote etengabe.
|
|
|
maite
|
ninduzula
esaten zenidan,
|
|
|
maite
|
ninduzula
esaten zenidan,
|
|
|
maite
|
ninduzula
esaten zenidan.
|
|
|
Fraideen saminerako, ekaitzaren erdian kodizea itsasora erori zen. Alabaina, San Cutberto ametsetan agertu zitzaien, marea jaisten zenean kodizea zein lekutan bilatu behar
|
zuten
esateko. Honelaxe eskuratu zuten berriro liburu ederra, batere hondatu gabe.
|
|
2004
|
|
|
Ferminek ezer gehiago ez esatea deliberatu zuen. " Argi zegok esaten
|
dudana
esanda ez didatela sinetsiko".
|
|
|
Haien artekoa, Harakin, Jexus Mari, Esti, Bazterren artekoa, hondarrak ziren, eta hondarrak hondar dira beti. Ageri ziren han hemenka oroitzapen..., adjektiboaren bila aritu zen Fermin, oroitzapen polit batzuk; eta hala ere, Donostiara etorri zenetik Harakinekikoak hondakinak baino ez izateagatik, niri eskerrik gustuko
|
zuen
esatea Aliziak, poztu zen behin baino gehiagotan.
|
|
|
Lizarragako tuneletik eskubitara hartu zuten laino itxiaren artean. Isilik zihoazen Bazter eta Fermin, bakoitzak esan nahi
|
zuena
esateko estrategiak bilatzen.
|
|
|
Citroen Visa Gorri bat ikustea iruditu zitzaiola esanen zion? Eta zer zeukan horrek arraro, bi edo baziren herrian bertan; Guardia Zibila ikusi uste
|
zuela
esanen zion, baina non ikusi zuen ba. Susmoez mintzatuko zitzaion, baina usteak baino ez ziren.
|
|
|
Estik eskua laztandu zion eta, gero, Bazterrek atzera begiratu zuenean askatu, eta ezer ez gertatuarena egin zuten. Jexus Mari zerbezekin etorri zenean, inork ez
|
zuen
esanen bata bestearen aurrean, oholtzari begira zeuden bi haiek bikote bat osatu berri zutela, baina halaxe zen, ezen Harakin karrikan edo izkinatan topatu nahi izate antsiatu hura baretu egin baitzitzaion Estiri Harakinen besoa sorbaldan nabaritzearekin bat, urtura goxoa hedatuz barrenetan.
|
|
|
maite
|
zuela
esateko,
|
|
|
Ba, ez dakit, eskela," Saioari begira," normal bat, ezta? Tamainaz, nahi
|
dut
esan... Diarioan ateratzekoa."
|
|
|
"
|
Zuen
esanetara gaude."
|
|
|
" Berriz ere elurra egin behar
|
duela
esan dik gobernuak. Alper alperrik ari haiz." Kalean behera egin eta:
|
|
2005
|
|
|
Kapitainaren marraka ozen zebilen, bortu lerroaren malda ilunean, inguma ibiltariak begimendu
|
zituela
zioelarik.
|
|
|
Izpiritua alha zeukan: azken orduak sakon eta aberats bizi behar
|
zituela
zioen; ez, ez zuen herritar zahar eta akitu haien antzera bere buruaz beste eginen, baizik eta munduaren azala, bilakatua zen itzal herrestaz garbituko, hots osasun publikoaren alderako obra baliotsua obratuko.
|
|
|
Marra eta kolore haiek forma behar
|
zutela
esaten zioten. Paisaiak eta erretratuak pintatu behar zituela, oinarriak ikasi.
|
|
|
Jarraitu baino lehen txokolatea nahi
|
duela
esan dio.
|
|
|
Irakasleak dohainak
|
zituela
esaten zion, artista bat zuela bere baitan.
|
|
|
Il Maestrok bere Nocturnea aurkitu behar
|
zuela
esan zionetik, ariketa horixe bera egiten du Chopinekin. Eta emaitzak beti harritzen du.
|
|
|
– Beste zerbait
|
baduela
esan nahi dik horrek –Karlosek.
|
|
|
Amets gaiztoak
|
ditudala
esaten diot, gauean oihuka ia esnatzen naizela, etxea suak hartu duen notizia eman balidate bezala. Berandu iritsiko naizela amesten dudala, berandu ez dakit nora, baino berandu; korrika egin nahi dudala baina ez dudala ezer aurreratzen; eta gero konturatzen naizela biluzik nagoela, eta lotsatu egiten naiz, harik eta atzetik norbaitek harrapatzen nauen arte, eta orduan esnatzen naiz.
|
|
|
Lepo ederra
|
duela
esan dio mutilak. Lepoa dela gehien gustatzen zaiona.
|
|
|
Ezpainik ez lukeen batek egingo lukeen bezala, musurik suabeena eman dit. Bere modura, deus ahoskatu gabe, behar
|
zaitut
esan dit".
|
|
|
Almak gehiago mugitu behar
|
genuela
esaten zidan, eta ni ez nintzen sukaldeko neurrietatik haratago mugitzen, espazio aski libre izan arren Zodiac kafetegiko pista erraldoian. Sukaldeko dantzaria esaten zaion hori nintzen ni, ez inolaz ere saloikoa.
|
|
|
Eta hala ere, maite
|
ninduela
esan zidan larrutan egin ondoren. Azken aldia izango zela esan zidan bezalaxe.
|
|
|
Hiltzear egon duk, azkenean. Prezioa hori baduk, nahiago diat nagoentxoan egon, zer nahi
|
duk
esatea.
|
|
|
zubi akabuko aterpearen sabairantz so dago beti, badelako han goian pintura altxatuta dagoen txokoan hezetasun orban bat, bere jaioterriko maparen antz handia hartzen diona. Heriotzaraino torturatu eta bere jaioterriaren mina
|
duela
esatera derrigortuko balute, ordea, hezetasun orban horretan ezein maparen ordez emakume biluzi bat baino ez duela bereizten esango luke, ziur daki hori.
|
|
|
Hezetasunetik babestuko gaituzten liburuak, gure zerraldo barruan ere. Irakurri ditugula esanez gero, liburu haietako lerroren bat behintzat antzematen ahal
|
dugulako
esate hutsarekin, agian. Beharbada ez da hain bekatu larria irakurri ez ditugun liburuak irakurri ditugula esatea, baldin eta noizbait haiek irakurtzeko asmo zintzoa badugu eta haiek irakurriak izateko gazteegiak bagara.
|
|
|
Bitxia iruditu zitzaidan Inezek Lydie niri ez aurkeztea, hura hara ez agertzea. ...utu behar zuten, begiradak eta hitzak elkar trukatu, elkarren konplize izateko aukerarik ez eskaintzeak mindu egin ninduen apur bat, nahiz eta, ezagututa ere, Lydie Vidalekin ez nuen literaturaz partekatzeko gauza handirik edukiko; sinpleki, gorrotatzen genituen autoreei buruz funtsik gabe gaizki esaka arituko ginen, hori egingo genuen, bi idazle elkartzen direnero bezala, elkarren lana gustuko ez
|
dutela
esateko barrenik ez dutenean. Baina nik gustuko nuen Lydieren lana.
|
|
|
Gaixorik dudan izeko bat bisitatu behar
|
nuela
esan diot.
|
|
|
Gero izenburu batekin akordatu ginen, Six million symphony, baina ez ginen zuzendariaren izenarekin gogoratu, eta gainera, hori ez zen guk esaten genuen eskuen filma, beste bat baizik. Bere eskuek milioi bat dolar balio
|
zutela
esaten zuten zirujau hari buruzkoa. Amerikarrek badute obsesio hori, milioi bat dolarren kontuarena.
|
|
|
Batzuek, hala ere, metal kontzentrazio ezinezkoa dute haragian. Ageriko ezberdintasuna ere
|
badutela
esan zidan Senpek, hilda agertu baino lehenago. Izokin berria azkarrago hazten dela ere esan zidan.
|
|
|
Hitzik ere ez bere etxeko bakea apurtzen zuten gaizkileentzat. Nahiago zuen isilik geratu, benetan uste
|
zuena
esatea baino: sar itzazue zuen pilotatxo horiek guztiak bat banaka atzeko zulotik.
|
|
|
– Ito ere ez, Damian –jarraitu
|
zuen
esaten zure mututasunaren aurrean–, ito ere ez zaitut egin nahi. Zergatik baztertu nauzun jakin nahi dut soilik.
|
|
|
– oroitarri bat erakutsi ziguten, besterik ez –eta ez zinen ausartu, oroitarri hartan ikusi zenituenak Mutuaren hitzak deitzen den kaier batean idatziak
|
zenituela
esatera:
|
|
|
" Zango alu hau ez bertze –esan zion gero, makilaz joz belaun aldea–, sortzetik zaukaat izorratua". Arraiturre izenak, Urre Iturri nahi
|
duela
esan eta arrazoi handiarekin daukala jarrita horrela, urrea baino gehiago balio baitu handik sortzen den ur garbiak.
|
|
|
Eta neuk haien bienean? Gai al da emakume bat bizitzeko gizonezko batekin, maite
|
zaitut
esateko gauza ez dela dakienean?".
|
|
|
Albistea jakin bezain azkar gosaltzeari utzi eta aztoraturik heldu zenion ibaian gorako bideari. Edo erreka behar
|
nuke
esan, Damian. Korrika lehenbizi eta pauso azkarrez gero iritsi zinen lekura, arnasestuka beti, erretako ke guztiaren damua gainetik kendu ezinik.
|
|
|
– Nahi
|
duana
esan ezak, baina bihar ere hementxe ikusiko gaituk –erantzun zizuten, haien musu bana jaso baino lehen.
|
|
|
Konprenitu ezin genituen formuletan eztitzen zuen ahoa. Askatu ezin
|
genituenak
esan eta besteoi hizketan utzirik burua baiezkoan edo ezezkoan mugituz bideratzen zuen ahakarra berak nahi zuen kalarantz, ontzi baten kuberta inoiz zapaldu izan gabe mundua guk baino hobeto ezagutzen duen kapitain horrek. Baina Bakuninen biografia utzi zidanez gero, haragi zuriaren erdiko ile bustia besterik ez nuen ikusten nik Floren aurrean neukan guztietan, eta konprenitu ezinik gelditzen nintzen Josetxok ateratzen zituen ondorioak.
|
|
|
– Ez
|
nuke
esandakoa oker hartzea nahi, A. Nik ere badakit han jende errugabea hil zela.
|
|
|
– Hemen behar du, hemen zeudela uste
|
dut
esan zidala osabak...
|
|
|
Ez nintzen ausartu bazkaritara ekarria
|
zuela
esaten. Hiriburukoa zen gainera.
|
|
|
– Mundua argituko duen farola! Zenbat aldiz ez ote
|
zuen
esan, hemen bertan.
|
|
|
Nahi
|
zuena
esan zezakeen, edozer irain onartuko genion. To nire ama, egik gura duana, horrelaxe ginduzkan.
|
|
|
Ezin nion ezer erantzun, nahi
|
zuena
esaten ahal zigun, baita Areitiori ere. Esaten ahal zigun ez genekiela nabigatzen, putetan mozkortzen besterik ez genekiela, zernahi.
|
|
|
Erkiziak arrazoi zuen, ez zen aski protestatzea, baina sarda senak ekartzen zigun egia haietarik ateratzen zituen ondorioak ez zirela legezkoak, umeak zanpatzen eta bortxatzen zituzten munstroen larruak ziren sotanak, hori uste genuen guk, frogatua geneukan. Bere parleria burututa eztabaida nahi
|
zuela
esan zigunean eskaini genion mututasun hartan Erkizia ikasle ohiarenganako dolua erakutsi geniola esanen nuke, eta aldi berean Erkizia fraidegaiaren azkartasunak piztu zigun gorrotoa. Agian hori izan zen arrazoia artean deus aipatu ez izateko hartaz, Erkiziak aurrea hartua zigun hitzetan.
|
|
|
Halakoa zen Andoni Olabek nazioarteko politikaz zeukan ideia, halakoa zen etorriko ziren egunei buruz egiten zuen juzkua, London sutan eta Chamberlain zaharra Alemaniako harrobi batean pikotxaka. Eta nik ez
|
nuke
esanen besteok huraxe nahi ez genuenik. Egik kontu 1939ko martxoan geundela, Espainiako liskarraren azkenak artean, baina Inglandek errekonozitua zeukan jadanik Francoren gobernua, uste baitzuen Gibraltar-i eginen ziola osterantzean eraso, doixtarren laguntzarekin.
|
|
2006
|
|
|
Nahi
|
dutena
esango dute, baina tele-zaborra deitzen duten hori oso eskergarria da, oso aberasgarria, eta batez ere laguntza handia ikuslearen barne oreka psikologikorako. Ni behintzat asko lasaitzen nau mundu honi –hain injustua, hain desorekatua, hain gordina, hain ankerra, nahi duzuen guztia... – telebistaren leihotik begiratzeak.
|
|
|
Lehenik harritu eta ondoren hausnartu ostean, arrazoia
|
zuela
esan nion. Baina ez dut lortu arrazoia balu bezala bizitzea.
|
|
|
Lekuei buruz bezala, pertsonentzat ere balio
|
du
esan dudanak. Mutil koxkorretan zailtasun handiak izan nituen pertsonekin ondo moldatzeko, eta bizikletarekin egindako ibilaldi bakartietan ezagututako lekuei eman nien pertsonei ezin eman nien atxikimendua eta maitasuna.
|
|
|
Bolada luzea zeraman etxetik irten gabe, han bizilagun zituen intsektuen bizitzaren xehetasunen ikerketa sakonean buru belarri murgildua. Telefonoz deitu eta gehiago irten behar
|
zuela
esaten zioten behin eta berriz hirian zituen ahaide eta adiskide apurrek," kalean ibili"," paseatu"," egurastu"... Amorrarazi egin zuten azkenerako.
|
|
|
Anselmoren kezka eta trumoiak. Sinetsita dago egiak besterik ez
|
dituela
esaten, ez du konprenitzen zergatik inork ez dion kasurik egiten, uste du besteek gaiztotzat edo astotzat daukatela bera. Ari garen honetara baino lehenago bi tokitatik, garaje batetik eta ez dakit beste nondik ezetz esan zioten eta, hona berriz, onean ez bada gogorrean, etorri egin behar.
|
|
|
Gloriari lehengo urtean eztarriko minbizia
|
zuela
esan zioten, eta sei hilabeteko bizitza –kimiarekin hobekitu ote zen... Agian horrek esplikatzen du zatiz bere desesperazioa, bere besteekiko ongi ezin eramana.
|
|
|
– Dragoi batena? Halako bat egin nahi
|
huela
esan hidan hara joan aurretik.
|
|
|
– Tira, oraindik ez didazu zenbat bete
|
dituzun
esan.
|
|
|
– Suso daukak zain. Ez zidak zer nahi
|
duen
esan, baina...
|
|
|
–eta Goiok ez zuen buruaz ezetz esateko lanik ere hartzen, garbi bai garbi baitzen galdera erretorikoa zela–, prestakuntza, prestakuntza, prestakuntza da beharrezkoa alternatiba bat eratzen dugun bitartean, eratuko dugun egunerako, kostako da baina, hori ez dago ukatzerik, errealitatea konplexua eta aldakorra delako, horrexegatik beragatik hain zuzen, eta gero fabrikako lankideen eta sekzioko sugegorrien komentarioak, begira urliaren semea, lau urte baizik ez ditik eta lehengoan, nagusi izatean zer izan nahi duen galdetu eta ez al zian erantzun, ba, Hipertrolako ingeniari aurrez jubilatua soldataren ehuneko laurogeita hamarrarekin, Hi per tro la ko in ge nia ri au rrez ju bi la tua sol da ta ren ehu ne-ko la ro ta ha ma rra re kin, dena braust, baina silabak ongi markatuz eta silaba bakar batean zalantzarik edo tostorrik egin gabe, hori ez duk galduko, bizi bizi zetorrek, edo sandiaren aita hil berriarena, aita ona izan zuan, eta norbaitek inozoki galdetu, zer, seme alabekin mintzatzen zuan, seme alaben edukazioaz arduratzen zuan, kariñosoa zuan, edo zer, eta erantzuna labana kolpe bat bezala, ez, motel, ez, azkar hil zuan eta diru pixka bat utzi zian, dena zetorren ondo egun kloniko horiek iragateko, katean tapizeria jarri berriari errepasoa egiten, jostura bat tokiz kanpo han eta olio orban bat hemen, jardunaldi bakoitzean horrenbeste kotxe eta azkar ibili beharra orain gaueko txandan zebilen taldeak ehuneko hamarra ateratzen zielako produkzioan, Goiok ez zuen ulertzen, zertarako hainbeste presa gero handik sei hilabetera, merkatuaren egoera zela-eta, produkzioa mantsotu behar bazen eta fabrika hainbeste egunetan ixten bazuten, fabrika itxita zegoeneko egun libreak egun poltsarako, martxa hartan jubilazio egunean bi lan urteko zorra edukiko zuen enpresarekin, Armani, esplikatuzak hau, bizitza guztia lanean eta orain hauek zatozek dirua zor diedala, potroak, gero, bai, bazakiat denbora aldakorrak direla, baina ez nian uste sekula hainbeste aldatuko zirenik, lan egiteagatik ordaindu beharra, gaur jan ditudan lentejak datorren hilean pagatuko ditiat, zorretan jan ditiat, potroak gero, eta egunak joan egunak etorri, denak igual igualak, elkarrengandik bereizezinak, lenteja platerkadako bi ale bezainbeste, sikiera produkzio bitartekoak aitzurra eta pala ez diat esango baina hondeamakina eta barrenoa balira, horiek egitate kontrolagarriak zituan, ukigarriak, hurbilak, fisikoak, nire kapazitateentzako dimentsio ulergarrikoak, humanoak, baina orain dena egon zagok, baina sekula egon gabe, deabru ikusezin batek mugitzen ditik hariak hiperespazioko tokiren batetik, nonbait, mutilak, izorratu gaitiztek, esan ohi zuen Goiok, gaur egun dena duk birtuala, nire buruko soila izan ezik, igual, ez zaitez horregatik kezkatu, esaten zuen Armanik, ilea ugaritzeko genea aurkitu ditek saguetan, eta produktu bat atera ditek, funtzionatzen omen dik, baina ez hadi kezkatu, orain serio esaten diat, eta batez ere, ez hadi kexatu, sekula ez gaituk gaur den egunean bezala bizi, begiratu hire inguruan, Goio, noiz eduki ditiztek langileek horrelako kotxeak, noiz bidali ditiztek seme alabak unibertsitatera, noiz eduki ditek bigarren etxebizitza, noiz jokatu burtsan, noiz inbertitu, Armanik hori esaten zuenean Goiori bihotza jausten zitzaion lurrera, iruditzen zitzaiolako bere semeak arrazoi zeukala, bere semeak ezertarako balio ez zuen zahar bat zela uste zuelako, izan ere, pentsatzen zuen Goiok, ez nauk aita ona izan, azkar hil, auskalo, baina dirurik utziko ez dudalakoa segurua duk, nik ez zakiat burtsan jokatzen, orduan irri egiten zioten, ez dakiala burtsan jokatzen?, hori erraza duk, motel, ea: badakik frontoian jokatzen?, ba, orduan burtsan jokatzen ere badakik, ez zakiat ba, defenditzen zen Goio, hik nahi
|
duana
esango duk baina nik frontoiarena garbiago ikusten diat, tira, orduan ez hadi gehiago kezkatu eta jokatu frontoian, eta uztak burtsa Armanirentzat, Armanirentzat?, Goio harrituta, ez duk izango, berriz irri egiten zioten, izango ez duk ba, nondik uste duk ateratzen duela bestela, horren traje bakoitzak hire pagaren erdia balio dik, Goio, mesedez, Goio, –hau Armani zen–, Goioren begietan... badakik frontoian jokatzen?, ba, orduan burtsan jokatzen ere badakik, ez zakiat ba, defenditzen zen Goio, hik nahi duana esango duk baina nik frontoiarena garbiago ikusten diat, tira, orduan ez hadi gehiago kezkatu eta jokatu frontoian, eta uztak burtsa Armanirentzat, Armanirentzat?, Goio harrituta, ez duk izango, berriz irri egiten zioten, izango ez duk ba, nondik uste duk ateratzen duela bestela, horren traje bakoitzak hire pagaren erdia balio dik, Goio, mesedez, Goio, –hau Armani zen–, Goioren begietan irakurtzen zuen mesfidantzak asaldaturik, eta nork lortu zian KPI gehi bateko igoera, zer uste duk, gauza horiek traje eder bat eramateagatik lortzen direla?, ez horixe, gure indarraren kontziente direlako lortzen dituk, eta guk badakigulako nola tratatu jendilaje hori, nola erabili, nola kudeatu gure indarra, eta horrek, gaur egun, lehen ez bezalako gauzak eskatzen ditik, esaterako irudia, esaterako trajea, nire trajea hire buzoa duk, gauzak izugarri aldatu dituk, errealitatea bera aldakorra duk, lehen ere ez al genian horretaz hitz egin, trajea atrezzoaren parte duk, baina patronalaren aurrez aurrekoak gogorrak dituk, gogorrak gero, baita zera ere, esaten zioten orduan beste mihigaizto batzuek, baina ez al diok bibotea ikusi, Armaniren bibotea sarria zen, itxia, batek bertan edozer aurkitzea espero duen horietakoa, ez al diok bibotea ikusi, nik lehengoan bertatik langostino azal bat ateratzen ikusi nian, horiek babokeriak dituk, Goio, patronalaren amarru zaharrak, borrokan kontsekuenteenak direnak desprestigiatzeko, horretan ez zagok aldaketarik, hori betiko errealitatea duk, hik hain ongi ezagutzen duana, Goio, hori jokabide betierekoa duk, dena den ulertzen diat, Goio, hain zuzen lehengoan hitz egin nian horretaz beste hainbat konpañerorekin, konfiantzazkoekin, badakik gauza nola dagoen gaur egun, garai berriei egokitzeko ahalegindu beharra zagok, lehen pentsaezinak irudituko litzaizkigukeen soluzioak, ez duk afiliatuentzako plan bat, ezin zaiok horrela deitu, baina sindikatuak ez dik begi txarrez ikusten, urte luzeetako afiliazioa daramaten kideentzat duk, bakarrik, eta pentsatu diagu agian hik, bakoitzak hainbeste jarri behar dik, nahi duenak, noski, nahi ez duenak ez dik jarri behar eta ez duk deus gertatzen, gero sindikatuak eramango dik irabazien ehuneko hainbeste, gainerakoa norberarentzat, joño, Armani, esaten didazun hau, ez nuen sekula pentsatuko, ez al zaizu iruditzen pixka bat, nola esango nuke, gure estilotik, gure etikatik kanpo, etika, etika, erraz esaten duk etika, esadak, Goio, hogeita hamabost urte buzoarekin ibilita, hiru txandatan, eta uste al duk hiri kontu eske etortzeko eskubidea eduki dezakeenik inork, urlia, sandia eta berendia sartu dituk, guztiz legala duk, errealitate aldakor honetan zilegi duk kapitalaren tresnak klase ikuspegi batekin erabil ditzagun, zilegi eta logikoa, ezin gaitezkek atzean geratu, ez kezkatu etikagatik, etika arazo faltsuengatik, ez zakiat, zioen bere artean Goiok, niregatik igual ez nikek egingo, baina familiarengatik, andrea eta semearengatik, semeak uste dik bere aita tonto hutsa dela, ez duk diru asko baina bizi osoko aurrerakina duk, edo ia, ateratzen denarekin etxean obra egingo genikek eta semea bidaltzen genikek kanpora ingelesa ikastera, Armanik arrazoi dik, ez diat kezkatu behar horregatik, eta zer arraio, ez ditek esaten, ba, mihigaiztoek, Armanik ordu sindikalak aprobetxatzen dituela bere swing a edo dena delakoa hobetzeko, orduan, zergatik ez ni... ez diat kezkatu behar horregatik, baina ez, esaten zioten beste lankide maltzur samar batzuek, ez kezkatu horregatik, kezkatu beste honengatik, eta berripaper bat erakusten zioten, non esaten baitzen planta itxi eta beste norabait eramango zutela, gaur jan dituan lentejak zorretan jan dituk, bai horixe, baina kreditua bukatu zaik, ez zagok lenteja gehiagorik, garaiz baino lehen azken tanta arte zukututako limoia haiz, hik ez duk jada limoi urik ematen, kitto beraz, baina lentejak jaten segitu behar diat, hor konpon, hi, Goio, hori ez duk euren problema, jabeena, alegia, Armani, Armani, noizko alternatiba famatu hori, urteak dituk esaten duala ez dela biharko, baina ordutik bihar asko pasatu dituk, edozer baino lehen, ez gaitezen urduri jar, antola gaitezen, gainerako sindikatukook eta gainerako lankideok, orokorrean, bat datoz, egoera larria da, bai, baina guk ere indarra daukagu, manifestazio bat egingo dugu, hasteko, ezin gaituzte part botata utzi, konpromisoak dauzkate gurekin, ederki asko aberastu dira gure kontura, azken hamabost urteetan, borroka egingo dugu, negoziatu dute, negoziatzera behartuko ditugu, langileria berriro karrikaren jabe, beren ikur zaharrekin, jendea trumilka bildurik, Poliziaren karga bat edo beste, atxilotu batzuk, ez beste garai batean bezainbeste, hala ere, ez kargak eta ez atxilotuak, eta patronala eseri da sindikatuekin negoziatzera, ikusten, Goio, esaten zuen Armanik, ikusten, orain, albiste on horrekin batera badut beste bat txarra, urte on batzuen ondoren Elektrikak jaisten ari dituk, baina lanpostuei eutsi egingo zieagu, bai horixe, negoziazioak gogorrak izango dituk, negoziazioak gogorrak izaten ari dira, luzeak izaten ari dira, eta ez dirudi bide onetik doazenik, Elektrikak berriro behera, potroak, hi, negoziazio luzeak eta korapilatsuak eta halako desanimo orokorra zabaldu da fabrikan, aldez aurretik sentitutako derrota batena, kalean ere gero eta jende gutxiago, Poliziak ez du kargatzeko ez inor atxilotzeko beharrik ikusten, pintura planta hemen geratuko da, berrogeita hamazazpitik gorakoak aurrejubilatuko dituzte, eta gainerakoak kalera, hiru mila, bai, hiru mila baino beste lau milarena salbatu dugu, zer nahi duzue, ez dago besterik, baina nik berrogeita hamasei dauzkat, Armani, zorte txarra, Goio, zorte txarra, ahal izan den guztia egin dugu, baina ez dago besterik, azkenak argia amata dezala.
|
|
|
– Nahi
|
duzuena
esango duzue –zioen Martak–, baina nik ezin dut ulertu Pelik hartu duen jarrera.
|
|
|
– Anderren irakasleak deitu du; gurekin hitz egin nahi du. Anderrek sozializazio arazoak
|
dituela
dio, ez dela ezer baina apur bat kezkatuta dagoela.
|
|
|
– Ezin naiz joan. Ezin naiz joan uste ez dudana esatera, eta ezin naiz joan uste
|
dudana
esatera.
|
|
|
badakik frontoian jokatzen?, ba, orduan burtsan jokatzen ere badakik, ez zakiat ba, defenditzen zen Goio, hik nahi duana esango duk baina nik frontoiarena garbiago ikusten diat, tira, orduan ez hadi gehiago kezkatu eta jokatu frontoian, eta uztak burtsa Armanirentzat, Armanirentzat?, Goio harrituta, ez duk izango, berriz irri egiten zioten, izango ez duk ba, nondik uste duk ateratzen duela bestela, horren traje bakoitzak hire pagaren erdia balio dik, Goio, mesedez, Goio, –hau Armani zen–, Goioren begietan irakurtzen zuen mesfidantzak asaldaturik, eta nork lortu zian KPI gehi bateko igoera, zer uste duk, gauza horiek traje eder bat eramateagatik lortzen direla?, ez horixe, gure indarraren kontziente direlako lortzen dituk, eta guk badakigulako nola tratatu jendilaje hori, nola erabili, nola kudeatu gure indarra, eta horrek, gaur egun, lehen ez bezalako gauzak eskatzen ditik, esaterako irudia, esaterako trajea, nire trajea hire buzoa duk, gauzak izugarri aldatu dituk, errealitatea bera aldakorra duk, lehen ere ez al genian horretaz hitz egin, trajea atrezzoaren parte duk, baina patronalaren aurrez aurrekoak gogorrak dituk, gogorrak gero, baita zera ere, esaten zioten orduan beste mihigaizto batzuek, baina ez al diok bibotea ikusi, Armaniren bibotea sarria zen, itxia, batek bertan edozer aurkitzea espero duen horietakoa, ez al diok bibotea ikusi, nik lehengoan bertatik langostino azal bat ateratzen ikusi nian, horiek babokeriak dituk, Goio, patronalaren amarru zaharrak, borrokan kontsekuenteenak direnak desprestigiatzeko, horretan ez zagok aldaketarik, hori betiko errealitatea duk, hik hain ongi ezagutzen duana, Goio, hori jokabide betierekoa duk, dena den ulertzen diat, Goio, hain zuzen lehengoan hitz egin nian horretaz beste hainbat konpañerorekin, konfiantzazkoekin, badakik gauza nola dagoen gaur egun, garai berriei egokitzeko ahalegindu beharra zagok, lehen pentsaezinak irudituko litzaizkigukeen soluzioak, ez duk afiliatuentzako plan bat, ezin zaiok horrela deitu, baina sindikatuak ez dik begi txarrez ikusten, urte luzeetako afiliazioa daramaten kideentzat duk, bakarrik, eta pentsatu diagu agian hik, bakoitzak hainbeste jarri behar dik, nahi duenak, noski, nahi ez duenak ez dik jarri behar eta ez duk deus gertatzen, gero sindikatuak eramango dik irabazien ehuneko hainbeste, gainerakoa norberarentzat, joño, Armani, esaten didazun hau, ez nuen sekula pentsatuko, ez al zaizu iruditzen pixka bat, nola esango nuke, gure estilotik, gure etikatik kanpo, etika, etika, erraz esaten duk etika, esadak, Goio, hogeita hamabost urte buzoarekin ibilita, hiru txandatan, eta uste al duk hiri kontu eske etortzeko eskubidea eduki dezakeenik inork, urlia, sandia eta berendia sartu dituk, guztiz legala duk, errealitate aldakor honetan zilegi duk kapitalaren tresnak klase ikuspegi batekin erabil ditzagun, zilegi eta logikoa, ezin gaitezkek atzean geratu, ez kezkatu etikagatik, etika arazo faltsuengatik, ez zakiat, zioen bere artean Goiok, niregatik igual ez nikek egingo, baina familiarengatik, andrea eta semearengatik, semeak uste dik bere aita tonto hutsa dela, ez duk diru asko baina bizi osoko aurrerakina duk, edo ia, ateratzen denarekin etxean obra egingo genikek eta semea bidaltzen genikek kanpora ingelesa ikastera, Armanik arrazoi dik, ez diat kezkatu behar horregatik, eta zer arraio, ez ditek esaten, ba, mihigaiztoek, Armanik ordu sindikalak aprobetxatzen dituela bere swing a edo dena delakoa hobetzeko, orduan, zergatik ez ni... ez diat kezkatu behar horregatik, baina ez, esaten zioten beste lankide maltzur samar batzuek, ez kezkatu horregatik, kezkatu beste honengatik, eta berripaper bat erakusten zioten, non esaten baitzen planta itxi eta beste norabait eramango zutela, gaur jan dituan lentejak zorretan jan dituk, bai horixe, baina kreditua bukatu zaik, ez zagok lenteja gehiagorik, garaiz baino lehen azken tanta arte zukututako limoia haiz, hik ez duk jada limoi urik ematen, kitto beraz, baina lentejak badakik frontoian jokatzen?, ba, orduan burtsan jokatzen ere badakik, ez zakiat ba, defenditzen zen Goio, hik nahi
|
duana
esango duk baina nik frontoiarena garbiago ikusten diat, tira, orduan ez hadi gehiago kezkatu eta jokatu frontoian, eta uztak burtsa Armanirentzat, Armanirentzat?, Goio harrituta, ez duk izango, berriz irri egiten zioten, izango ez duk ba, nondik uste duk ateratzen duela bestela, horren traje bakoitzak hire pagaren erdia balio dik, Goio, mesedez, Goio, –hau Armani zen–, Goioren begietan...
|
|
|
Kafea hartzen dudan artean Billek Euskal Herrira itzultzeko asmoa
|
duela
diost, eta nahiko lukeela hango musika korala grabatu. Egon badagoela diotsot, bidaliko diodala.
|