|
2003
|
|
|
Manex Goihenetxek erakutsi duenez, Ipar Euskal Herrian, XVI. mendetik Frantses Iraultzara arte, liburu gehiago argitaratu ziren euskaraz frantsesez baino (90 euskaraz, 73 frantsesez eta 9 beste hizkuntzatan). ...aiak lantzen ziren bitartean (literatura, zientziak, testu juridikoak, historia lanak,...). Epealdi horretan, Manex Goihenetxeren arabera, euskaraz ez zen propioki historia generoko lanik argitaratu (ikusi ditugun zeharkako historia aipamentxoak, eta eskuizkribu mailan geratu zen Etxeberri Sarakoaren testua albo batera utzita). 38 Hego Euskal Herrirako, gisa bereko inbentario zehatzik ezagutzen ez
|
badugu
ere, dudarik gabe, hemen ere, XVI XVIII. mendeen artean, euskarazko argitalpen praktikoki guztiak erlijio arlokoak izan ziren. Kontraerreformako Eliza katolikoak, protestantismoaren mehatxua ikusi ostean, serioago hartu zuen herritarren hezkuntza erlijiosoa.
|
|
|
Beraz XVI XIX. mendeen artean historia euskaraz garatzeko saio aitzindari sakabanatu batzuk aurki ditzakegu, inondik ere ez zutenak lortu hizkuntza honetan tradizio historiografikorik abiatzea. Hola, eta euskal historiografiaren hurrengo epeak (1876tik honakoa) aztertzeke
|
baditugu
ere, jada aurreratu dezakegu, egungo euskarazko historiografia ez dela Iztueta edo Hiribarren modukoen jarraipenetik sortu. Aitzitik saio ahul eta kalitate eskasekoak izanik haiek, ia ezezagun izan zaizkigu egun historia euskaraz lantzen dugun gehienoi.
|
|
2004
|
|
|
Amerika amerikarrei erakustea zen helburua, biztanle guztien laguntza beharrezkoa zelako eta argazkien bidez jendearen begiak irekitzea bilatzen zen; New Deal aren aldeko propaganda modu bat bezala ikus daiteke. Bilduma honek
|
baditu
ere gobernuko beste erakunde batzuetan eta gobernuz kanpoko erakundeetan ateratako argazkiak. 1944an Kongresuko Liburutegira eraman zuten.
|
|
|
ez dago euskal testu historikoen bildumarik prest helburu didaktikoekin; eskuratuta ere egungo irakurlearentzat euskalkizko testu zaharrak sarritan erdal testuen itzulpen modernoak baino zailagoak dira; etab. Baina landuz gero hezkuntzan erabiltzeko moduko hainbat material baliagarri eskura liteke. Kondaira aldizkarian, Testu Historikoen atalean, halako testuak biltzeko ahaleginetan dihardugu, proiektuak zer landu asko
|
badu
ere oraindik.
|
|
2005
|
|
|
Bestalde, aintzat hartu behar
|
dugu
ere 50 60.hamarkadetatik Espainian pixkanaka pixkanaka gizarte kontsumista zabaltzen hasi zela. Herritarrek interes handiagoa erakusten zuten ongizate ekonomikoarengatik, jarraitzen zen politika ekonomikoarengatik baino.
|
|
|
Ez dago iberierarekin ahaidetuta (edo behintzat gaur gaurkoz ezin da frogatu eta Zamanillo k berak ere ez du frogatu), fonetika aldetik antzekotasun batzuk baldin
|
badituzte
ere.
|
|
|
Hizkuntzalaritza mailan fidagarritasun gutxiko autorea dela uste dugu honako arrazoiengatik: pluralik edo singularrik gabeko deklinabidea proposatzen duelako; Bake euskal jatorridun hitza dela uste duelako69; iberierazko ANPOS, gaztelerazko ambosekin identifikatzen duelako (iberieratik gaztelerara pasatu den mailegua dela uste
|
badu
ere, zehazki latinetik gaztelerarako mailegua da) 70; Euskarazko a artikuluaren kasuan eromantzearen bidez jaso zela ukatzen duelako71; autoreak euskararik ez dakielako (jeneroa hitz arruntetan bereizten du eta erregistro kolokialeko hikaren erabilera maila jasora dakar); hizkuntza ez indoeuroparra den iberiera erromantzeekin konparatzen duelako (are gehiago portugesarekin konparatzen du, nahiz e...
|
|
|
Hainbat erakundetan parte hartu zuen, esate baterako Servei d' Investigació Prehistórica delako erakunde publikoaren zuzendaria izan zuen, eta hainbat lan argitaratu zituen. Inongo obretan euskoiberista zela espresuki aitortu ez
|
bazuen
ere, zaletasun bat zeukan: iberierazko testuak euskal hitzekin parekatzea.
|
|
|
34) zein hizkuntzalarik onartuko luke briga> bria bihurtzen dela eta br > u? Ordurako Gomez Moreno-k iberierazko materialen desziframendu fonetikoa egina
|
bazuen
ere, Cejador ek euskaran oinarrituz beste bat plazaratu zuen, inolako baliorik gabea.
|
|
|
Bigarren honetan, egun bizi dugun egoeratik hurbilen dagoen honetan,. Hemendik aurrera botoen ordez, zer? Egin duten beste
|
hau
ere biolentzia baita!!?, biolentziaren inguruko hausnarketa desberdin bat atzeman daiteke. Azurmendik, elkarrizketan esaten zuenez, baliteke trataera hau Ugalderen, desesperazio, tik etorri izana; aurreko egoeraren (1983), ilusioarekin?
|
|
|
Euskal irakurlego honen ezaugarriez datu positiborik ez
|
badugu
ere, Gasteizkoen antzeko osaketa suposa dakioke: kaletarra, ikasketa maila batekoa, nagusiki klase ertain eta altukoa, eta nolabaiteko euskal kezkaduna.
|
|
|
Edozein kasutan argi zegoen aldizkariak euskararekiko begirune jarrera zuela. Hola esanguratsua da lore jokoen antolatzaileek bidalitako baldintza panfletoen bertsio biak argitaratzea, euskarazkoa seguruenik inork irakurriko ez
|
bazuen
ere. Gainera, testu mota guztietan, lehenengo beti euskarazko bertsioa eta gaztelarazkoa ondoren ezartzen zituen.
|
|
|
Hasteko interesgarria izan liteke Herran berak zuen jarrera ikustea. Gai hori pertsonalki Revista n tratatu ez
|
bazuen
ere 1870ko artikulu batean, progreso, ideiari buruzko bere iritzia aurkitzen dugu.
|
|
2006
|
|
|
Izan ere, V. mendeko lehen urteetan arriskua eta nahasmendua nagusi izan zen, eta Pirinear ingurua Galiatik etor ziztezkeen erasoetatik defendatzearen lana, ez zen erromatar ejerzitoarena izan, baskoiena baizik. Beraz, tokian tokiko biztanleek defendatzen zuten lurraldea, mugetako zerga eta tasak kobratzearen ardura
|
zutelarik
ere, Inperioko beste lekuetan gertatzen zen moduan. Horrela, baskoiek erromatar administrazioaren konfiantza zuten eta ez zuten inolako kontrolik ezta begiralerik ere behar.
|
|
|
Izan ere, badirudi baskoiek atzerritar konkistatzaileei erresistentzia gogorra ezarri zietela, eta bide horretatik, beraien izaera barbaro eta gerrazaleari eta perfidiari buruz hitz egin zen. Kontuan hartu behar
|
dugu
ere, Orreagako gudua eta gero, 778an, baskoien irudia are basatiago erakutsi zela. IX. XII. mendeko kronikagileek ere ildo horretatik jarraitu zuten, nahiz eta baskoien ikuspegi horrek ez zuen errealitatearekin bat egiten.
|
|
|
Leinu bakoitzak talde jendetsua bildu egiten zuen, ahaide nagusi bat buru zuela. Leinuetan biltzen ziren ez bakarrik maila ezberdinetan odol loturak zituztenak, baita taldeko edo bakarkako mendetasun loturak
|
zutenak
ere; diru kopuru baten truke, ahaide nagusiaren babesa izaten zutenak ere zeuden; eta, azkenik, ahaide nagusiari lotuak egoten ziren ere justiziatik ihesi babes bila zebiltzanak, nekazariek eta hiribilduetako jendeek salatutako indarrezko ekintzen egileak, alegia.
|
|
2008
|
|
|
Bitxia da, bestalde, Ekialdean ezaguna zela Mendebaldeko bake taldeen lana, zeren NATOren aurkako jarrera zuten heinean propaganda sistemak erraz har baitzezakeen bere baitan mugimendu hura. Mugimenduaren filosofia osoa erakusten ez
|
bazuten
ere, garrantzitsua izan zen hori mugimendua Ekialdean ezaguna egin zedin, eta zubiak eraikitzen hasteko.
|
|
2009
|
|
|
«? Deseos de emigrantes del vapor Pacific para regresar a sus hogares ante el maltrato que recibían? »38 Ez dago esan beharrik, ikuspegi orokor batetik begiratuta, prentsak emigranteen erreklutazioa gaitzesten zuen bezala, Amerikarako bidaia zein egoera txarretan egin behar
|
zuten
ere gaitzesten zuela. Horren inguruan esanguratsua da ikustea nola bidaiako baldintzak deitoratzen zituzten egunkari horietan, itsas konpainien iragarki ilustratu erakargarriak azaltzen ziren, jendea Ameriketara eramateko eskaintza ezin hobeak egiten zituzten; kontraesan horrek zer pentsatzekoa ematen du egunkari haiek izan zitzaketen interesen inguruan.
|
|
|
Lehen esan dugun bezala, ez dugu uste prentsaren esanak gizartearen iritzia ordezkatzen duenik, honako hau interes politiko eta erlijiosoek eraginda azaltzen baita askotan2 Baina dudarik gabe, garai haietako emigrazioarekiko pentsamenduaren zantzu asko eman ditzake iturri honek eta gai honen inguruko gizartearen iritzia bere osotasunean ordezkatzen ez
|
badu
ere, badago iturri honetatik zukurik ateratzerik, baldin eta egunkari bakoitzaren ezaugarri, jatorri eta edukiak ongi aztertzen badira.
|
|
2011
|
|
|
deiturikoan kokatu genuke, bere elementuen artean urbanizazio, demografia eta industrializazio aldetik probintzia mailako gune garatuenak topatzen direlarik 35eta finkaturiko aukera partidista 2 edo gehiago topatzen direlarik hala izendaturiko hirietan. Karlistak, nazionalistak, errepublikarrak, sozialistak, anarkistak... denetarik topatuko ditugu Tolosan. Izatez, karlismoak zentzu numerikoan gehiengoa
|
badu
ere, joku politikoen eta oreken bilaketaren harira hain zuzen nazionalistak izango dira errepublikaren lehen uneetan alkatetza eskuratuko dutenak. Udal bizitza benetan beroa izango da 6 urteko errepublikar osoan zehar.
|
|
|
Azken artikuluak, ordea, ez du berritasun handiegirik erakusten Fusiren azalpenarekiko eta gainera, izenburuek erakusten duten bezala, artikuluen helburu nagusietako bat II. Errepublikaren historiografiako gai izarra da, euskal nazionalismoa, kasu honetan nazionalismoaren parte hartzearen edo parte hartze ezaren bilaketan zentratzen dena. Bibliografiaren problematika honetan aurrerago sakondu behar
|
badugu
ere, Fusik 1985ean bere artikuluan zioena oraindik ere egunean dagoela iruditzen zait: –No hay ningún estudio de la revolución del 34 en el País Vasco.
|
|
|
–El Día, ko kazetariak grebalarien, desmán? haiek guztiak ekidingo zituen indar armaturik ez zegoela aipatzen zuen,, desmán, ak aipatzen ez
|
bazituen
ere, eta gertakarien amaiera ezagutzen zuen pertsona baten segurtasun osoz eman zuen bere sententzia: –no se podía seguir así? 109 Donostiako Erregimenduko Ingeniarien Konpainia bat Tolosara bidean zegoenaren zurrumurrua zabaldu omen zen Tolosan, ez dakigu grebalariek Donostiako grebalarien komunikazioren bat jaso zutelako edota Tolosako Udalak berak berri hori zabaldu nahi izan zuelako.
|
|
|
Herritar batzuk txaloz agurtu zuten tropa, beste batzuek euren, desagrado en forma algo violenta? adierazi zuten, zehaztasun gehiago ematen ez
|
badu
ere. Horren aurrean (ez dugu, horren?
|
|
2014
|
|
|
Mi vida, Madrid: Fundación Federico Engels, 2010 Edizio guztiz zaindua eta fidagarria izateko itxura osoa du, horretaz froga positiborik ez
|
badut
ere, baina ezta ere kontrako sumorik batere.
|
|
|
Baina itzul gaitezen Ukrainara. Orain arte hiru hizkuntza besterik aipatu ez
|
baditugu
ere, ez ziren orduan hantxe normaltasunez hitz egiten ziren bakarrak. Trotskiren autobiografiara berriz ere itzuliz, inon ez digu aipatzen tatariarrik edo haren hizkuntzarik, baina irakur dezagun arretaz aipu luze hau:
|
|
2016
|
|
|
Era berean, frantsesen eta belgikarren interes kolonialak gelditzea zuen helburu. Mugimendu poltiko horri esker 1917 bukaerarako estatu aliatu gehienek publikoki edo isilean Balfour en deklarazioa onartu zuten, eta abenduaren 11n Allenby jenerala Jerusalemen sartu zen. Deklarazioak interes ugari
|
bazituen
ere, publiko egin zen unetik Palestinako egoera politikoa betirako aldatu zen. Ingelesek idatzitako deklarazioa juduentzat kolonizazioaren oinarri juridiko bihurtu zen.
|
|
|
Datu gehienek ez dute bat egiten. Aipatzen diren, toki, herri, eta abarrak k.a. VII. mendekoak dira, ez Exodoa gertatu zenekoa8 Horrek erakusten du istorioak osagarri historikoak
|
baditu
ere, beranduago idatzitakoa dela. Ziurrenik k.a. VII. mendean.
|
|
|
Pixkanaka sionismoa indartzen hasi zen, eta Palestinan ezartzearen ideia juduen betebehar bihurtu zen. Juduen artean etsai ugari
|
bazituen
ere, sionismoa azkenean garaile atera zen judaismo erlijiosoaren aurrean historiako zenbait gertakariren ondorioz.
|
|
2022
|
|
|
Donostiako ekialdeko eremuan kontzentratu zen langileriaren bizi eredu berrira hurbilpen bat da honakoa, Donostiaren baitan sortu ziren auzoen arteko diferentziak erakusten dituena, eta langileriak garaian bizi behar izan zuen bizi eredu pobrea argitara atera nahi duena. Ongizate Estatuaren hasieraren garaiak
|
baditugu
ere, klase ertainaren ideiaren erreprodukzioa nekez eman zen ekialdean, langileriaren kapa apalenak bertan ezarri baitziren, apenas inolako zerbitzurik gabe, hirigintzako planteamendu zoroen menpeko, eta ekoizpen moduaren araberako bizi eredua garatzen.
|
|
|
Nabarmentzekoa da grafo berean banaketa egitean, belaunaldietako harremanak modu argian ikusten direla, eta honetan, bigarren belaunaldia zertxobait ugariagoa izateaz gain, modu estuagoan saretua zegoela, eta azpitaldeak sortzeko tendentzia handiagoa ere zutela antzeman dezakegu. Merkatarien artean belaunaldien arteko banaketa egitea funtsezkoa dela uste dugu, izan ere, grafoek kronologia bat adierazi ezin
|
badute
ere, esparru kronologikoak bereizteko modu eraginkorrena hauxe litzateke.
|
|
|
Zenbait izen ospetsu utzi dituzte Iruñeko leku izenetan, bereziki Labrit pilotalekua. 1494koak
|
ditugu
ere Katalina eta Joanes erreginaerregeen koroatze ospakizunetako Iruñeko bertso ezagunak25:
|
|
|
XVI. mendeko dialektika erlijiosoaren testuinguruan, Karlos V.a enperadorearen aurrean, Martin Azpilkueta nafar teologo eta intelektualak honelaxe aldeztu zuen ideia hori 1528an, Nafarroako independentzia gerretatik atera berritan (esplizituki Nafarroa aipatu ez
|
bazuen
ere): " Erreinua ez da erregearena, erkidegoarena baizik, eta errege boterea bera, natura legez, erkidegoarena berarena da" 49.
|