|
2007
|
|
|
Oinarrizko premia horiek guztiak asebete ahal izateko, jaioberriak bereinguruko pertsonen beharra du. Pertsona horiek gizarte talde bateko kide dira, eta, horiekin
|
dituen
eragin trukeen bitartez, jaioberria talde horretako kide izaterapasatzen da. Talde horrek eskaintzen dion babesari esker lortzen du jaioberriakbizirik irautea.
|
|
|
Bainaoraindik ez dakigu zein diren ezagutza hori bereganatzea eta garatzea ahalbidetzenduten prozesu eta mekanismo sozialak. Horretarako, ezinbestekoa da pertsonakharen mundu sozialarekin
|
dituen
eragin trukeak aztertzea (Echeita, 1988).
|
|
|
Aurreko atalean aipatu den bezala, hasiera batean gizarte edukien ezagutzarengarapenari buruzko ikerketek gizabanakoa bakarka aztertzen zuten, baina, berehala, zenbait autorek hori zalantzan jarri zuten, argudiatuz ezagutza eragintruke sozialen bitartez garatzen dela; hain zuzen ere, gizabanakoak testuingurukultural jakin batean
|
dituen
eragin truke sozialen bitartez (Mead, 1934; Vygotsky, 1979 eta Echeita, 1988).
|
|
|
Pixkanaka pixkanaka planteamendu horrek indarra hartu zuen, eta autoreasko aldezten hasi ziren edozein edukiri buruzko ezagutza eskuratzeko beharrezkoak diren prozesuak eta mekanismoak sozialak direla; hau da, gizabanakoak bestepertsonekin, taldeekin zein instituzio sozialekin
|
dituen
eragin trukeetan zeharsortutakoak direla (Shantz, 1983).
|
|
|
Ikuspegi berri horrek, gizarte testuinguruak eta prozesuek ezagutzarengarapenean duten garrantzia azpimarratzeaz gain, aldezten du edozein edukiriburuzko ezagutzaren garapenaren ikerketak gizabanakoak beste pertsonekin, taldeekin eta abarrekin
|
dituen
eragin truke sozialei erreparatu behar diela. Hala, ordura arte nagusi zen, kognizio sozial indibiduala?,, kognizio sozial interakzionista?
|
|
|
Baldwin en (1895, 1906), Cooley ren (1902) etaMead en (1934) aburuz, berriz, Selfa gizabanakoak bestepertsonekin
|
dituen
eragin truke sinboliko eta linguistikoetatik sortzen den eraikuntza soziala da (Harter, 1998). Eraikuntza prozesu hori aztertzea zuten helburu autorehoriek, eta, liburu honen III. kapituluan ikusiko denmoduan, haien ideiek eragin handia izan dute gizarteezagutzaren garapenaren alorrean.
|
|
|
Ezagutzaren jatorri indibidualaren vs sozialaren gaiak eztabaida sutsua piztuzuen arren, gaur egun psikologo gehienek onartzen dute ezagutzaren jatorriasoziala dela, gaia edozein izanda ere; hau da, pertsonak sortzen du ingurukopertsonekin eta taldeekin
|
dituen
eragin truke sozialetan.
|
|
|
Izan ere, sozializazio prozesuaren bidez bihurtzen da izaki sozial.Sozializazio prozesu horretan, imitazioa (iradokizuna zein saiatua) oso garrantzitsua da. Alde batetik, umeak, beste pertsona batzuekin
|
dituen
eragin trukeetan, portaerak, pentsamenduak eta jarrerak imitatu eta ikasten ditu, eta pertsona horiengan erreakzio bat sorrarazten du. Bestalde, pertsona horiek umearen ekintzenaurrean dituzten erreakzioak ez dira beti berdinak izaten, eta, horri esker, umeakbeste portaera batzuk garatzen ditu.
|
|
|
Adibidez, hauxe esan zuen: pertsona batek bere burua zein munduabesteekin
|
dituen
eragin trukeen ondorioz ezagutzen dituela.
|
|
|
Familiak gizarte ezagutzaren garapenean duen eragina haurrak testuinguruhorretan
|
dituen
eragin truke esanguratsuen bitartez gertatzen da, eragin trukehorietatik abiatuz eraikitzen baitu gizarte ezagutza. Familian norberaren nahizbeste pertsonen eta erlazioen ezagutza lortzeko ezinbesteko direnlehen eragin trukeak garatzen dira.
|
|
|
Oro har, adin ezberdinetako lehengusu lehengusinen arteko harremanei esker, gizabanakoak bestela gal zitzakeen hainbat bizipen garrantzitsu bizi ahal izatenditu: (a) gehienetan menderatzailea den haurride nagusiak, lehengusu lehengusinazaharragoekin
|
dituen
eragin trukeei esker, besteen nahietara egokitzen ikas dezake; (b) gehienetan zanpaturik dagoen haurride txikienak, lehengusu lehengusinatxikiekin dituen eragin trukeei esker, lidergo gaitasunak eta errukia izaten ikas dezake; (c) azkenik, seme alaba bakarrek, lehengusu lehengusinei esker, zaharragoakzein gazteagoak diren haurrekin eragin trukeak izateko aukera izaten dute (Shaffer, 2002)....
|
|
|
Oro har, adin ezberdinetako lehengusu lehengusinen arteko harremanei esker, gizabanakoak bestela gal zitzakeen hainbat bizipen garrantzitsu bizi ahal izatenditu: (a) gehienetan menderatzailea den haurride nagusiak, lehengusu lehengusinazaharragoekin dituen eragin trukeei esker, besteen nahietara egokitzen ikas dezake; (b) gehienetan zanpaturik dagoen haurride txikienak, lehengusu lehengusinatxikiekin
|
dituen
eragin trukeei esker, lidergo gaitasunak eta errukia izaten ikas dezake; (c) azkenik, seme alaba bakarrek, lehengusu lehengusinei esker, zaharragoakzein gazteagoak diren haurrekin eragin trukeak izateko aukera izaten dute (Shaffer, 2002).
|
|
|
Hala, adin ezberdinetako lagunenarteko harremanei esker, haurrak hainbat bizipen garrantzitsu bizi ahal izaten ditu (bestela, galdu egin zitzakeen): (a) gehienetan menderatzailea den haurride nagusiaklagun zaharragoekin
|
dituen
eragin trukeei esker, besteen nahietara egokitzen ikasdezake; (b) gehienetan zanpaturik dagoen haurride txikienak, lagun txikiekin ditueneragin trukeei esker, lidergo gaitasunak eta errukia izaten ikas dezake; (c) azkenik, seme alaba bakarrek, lagunei esker, zaharragoak zein gazteagoak diren haurrekineragin trukeak izateko aukera izaten dute (Shaffer, 2002).
|
|
|
Hainbat autorek (besteak beste, Baldwin, 1906; Mead, 1934) uste dute munduratzean jaioberriak ez duela bere burua beste pertsonengandik eta objektuetatikbereizten; hau da, nahiz eta beste pertsonekin zein objektuekin jarduerak egin, hasieran ez du ulertzen bere ekintzak pertsona eta objektu horietatik bereizirikdaudenik (Carpendale eta Lewis, 2006). Mead ek (1934), adibidez, aldezten zuenNia jaioberriak ingurukoekin
|
dituen
eragin trukeen ondorioz garatzen dela. Ikuspegi kognitibo estrukturalaren jarraitzaile batzuek ere zalantzan jarri zutenjaioberriak besteengandik bereizteko gaitasuna izatea (besteak beste, Piaget, 1970; Lewis eta Brooks Gunn, 1979).
|
|
|
Haurra bere kontzientziaren jabe dela jaiotzen ote den alde batera utzirik, autore gehienen ustez norberaren ezagutza garatzen da haurrak ingurukopertsonekin
|
dituen
eragin trukeei esker (besteak beste, Baldwin, 1895, 1906; Cooley, 1902; Durkin, 1995; Heider, 1958; Lewis eta Brooks Gunn, 1979; Mead, 1934; Wallon, 1949; Carpendale eta Lewis, 2006). Hain zuzen ere, jaio ostekolehen hilabeteetan, haurtxoak hainbat eragin truke izaten ditu premiak asetzendizkioten pertsonekin.
|