|
2000
|
|
|
Galdera hurrengoa da: lazgarrikeria, nolabait esan, Beltaneko su jaialdiaren ohiturari berez dagokio,
|
duela
ehun urte bezala, edo jaialdia lazgarria da bakarrik bere jatorriaren hipotesia egia izanez gero. Nire ustez, argi eta garbi, egungo ohitura modernoaren barruko izaera berez da lazgarrikeria iruditzen zaiguna, eta giza sakrifizioei buruz ezagutzen ditugun gertakariek ohitura ikusteko bidea besterik ez dute erakusten.
|
|
2001
|
|
|
Bilbon eta Azkoitian bizi izan zen, baita gortean ere, eta Tolosako alkate eta Arabako diputatu ere izan zen.
|
Duela
ehun urte hil zen, bere idatzi polemikoak eta ipuin erotikoak erre zitzaten agindu ondoren.
|
|
|
|
Duela
ehun urte sortu zen Euskaltzaleen Biltzarra Hendaian euskara bultzatzeko. Askotariko pertsonak bildu ziren 1901eko irailaren 17an:
|
|
|
Svente Arrhenius zientzialari suediarrak,
|
duela
ehun urte baino gehiago iragarri edo ohartarazi zuen gai fosilak erretzeak atmosferako karbono dioxidoa (CO2) ugalduko zuela, negutegi efektua ere areagotuz.
|
|
|
|
Duela
ehun urte bezala ari gara jokatzen hondamenen aurrean, erabateko inprobisazioz.
|
|
|
Dakigunez, azken mendeotan euskal eremua euskalkitan banatua zelarik, euskara ez da hizkuntza bakarra izan. Askoren ustez lurralde honen itxura
|
duela
ehun urte pasatuxe Bonaparte Printzeak bitara eskaini zigun maparena bera da. Zatikatze honek, berriz, ez gaitu harritu behar, bera denez hizkuntzaren berezko lege eta joera.
|
|
2002
|
|
|
|
Duela
ehun urte, Argentina Euskal Herri txiki bat ere bazen (Italia txiki bat eta beste zenbait herrialde europarren «klon» ere bazen moduan). Foruak galdu berriak zituzten euskaldun askoren ihesbide, miseriari ihes egiteko soluzio, ametsetako herrira diru pixka batekin itzultzeko amesleku, iniziatiba berriak entsaiatzeko leku libre, eraikitzen ari zen herri demokratiko berria...
|
|
|
Joan den urteko abuztuan sendagaia desagertu izanak 800 milioi euroko aparteko kostua eragin zion Bayerri, eta urteko azken hiruhilekoan galera larriak izan zituen.
|
Duela
ehun urte aspirina ezaguna asmatu zuen konpainia, eta, orduan, kalte ordainen ordainketan dozenaka milioi euro kostatuko zaion borroka legalerako prestatzen hasi zen. Eskaerak Astearen hasieran, AEBetako eta Alemaniako zenbait abokatuk jakinarazi zuten Estatu Batuetako gorteko partzuergo baten aurkako demanda judiziala aurkeztuko dutela.
|
|
|
Prozesu horrek —Nature aldizkariaren azken zenbakian zehazten denez— eragina du itsasoaren eta atmosferaren arteko klima aldaketaren erregulazioan. Quebeceko Unibertsitateko Duarte eta Paul del Giorgio irakasleek onartzen dute ozeanoa Lurreko ekosistemarik zabalena den arren, haren funtzioari buruzko ezagutza ez dela nahikoa,
|
duela
ehun urte baino gutxiago uste baitzen ozeano sakona ez zegoela. “Horregatik, ez da harritzekoa, basoetan gure planetako birikak bezala pentsatzen den bitartean, ozeanoak metabolismoan duen zeregina gaizki ulertua izatea”, erantsi dute.
|
|
|
Medikuntza irakasgaia jatorria identifikatzea da.
|
Duela
ehun urtetik ezagutzen da nahasmendua; hala ere, faktore neurologiko, psikologiko eta ingurumenekoen ondorio dela besterik ezin izan da ondorioztatu. Bien bitartean, kaltetutakoen kopuruak gora egiten du, bai lehen “zailtzat” jotzen ziren haurrak etiketatzen direlako, bai pisu gutxiko edo goiztiarreko jaioberriak gehitzen direlako.
|
|
2003
|
|
|
Duela berrehun bat urte euskaldunen bizimodua arautzen zuen moraltasun erlijiosora hurbiltzea izango da gure helburu nagusia. Dena den,
|
duela
ehun urte edo duela berrogeita hamar urte ez ziren gauzak asko aldatu: katolizismo estuak, zorro  tzak, giza kontzientziak eta jokabideak hurbiletik kontrola  tzen, itotzen, jarraitzen zuen.
|
|
2004
|
|
|
Hererotarren bilkura batean ikusi du Bolschek Kuaima Riruako, 67 urteko gizona. «Iragana gogorarazteko» bilkura honetan, buruzagiak irakurri du
|
duela
ehun urte Lothar von Trotha jeneralak idatzitako «Suntsiketa agindua». Honela dioena:
|
|
|
Ekoizleek ziurtatzen dute 2010erako hidrogeno motorrez mugitutako ibilgailuak errealitate komertziala izango direla kontsumitzailearen eskura.
|
Duela
ehun urte baino gehiagotik energia hornitzaile nagusia den erregai fosila ordezkatzea ez da lan erraza izango. Hidrogenozko autoak errealitate izan daitezen, beharrezkoa da zerbitzuguneen sare bat sortzea, errepideetan ibiltzeko.
|
|
|
Bestalde, errinozero zuriaren populazioa egonkorra da, baina kopuru handiagoetan. Gaur egun 11.000 dira, eta
|
duela
ehun urte 50 baino ez ziren. Baina errinozero beltzen etengabeko hazkundea indartzen den bitartean, bi subespeziek desagertzeko arrisku handiak dituzte.
|
|
|
Garbi zegoen, beraz, Montsek motibo bat baino gehiago
|
zuela
ehun urtetik gora egiteko... eta badirudi, halaber, esperantzatsu bizi nahi zituela zahartzaroko urte haiek, ez mutil eta gizon ezagunak oheratuz, baina bai inoiz oheratutako izar miretsi haien ileak salduz, badakit zertaz ari naizen.
|
|
2005
|
|
|
Sinkronia. Diakronia adibide hartuz eta ikusita hainbat gertaerak
|
duela
ehun urte lez errepikatu egiten direla, begirada kritikoa azaldu nahi dut. Nire ustez, autokritika kulpabilitatetik hurrean egon arren, alde instituzionalak zein jendarte gizartekoak bakoitzaren jarduna justifikatzeko nartzisismoaren autokonplazentzia alde batera laga eta banderizo setatien ildotik segi barik noria antzuaren irtenbide bako zurrunbilotik irteteko ahalegina egin behar da ezinbestez.
|
|
|
Birmoldaketa nora arte? Digneko diozesan, Alpesetan, badira berrogei kilometroz goiti egin behar dutenak, mendiko bide hertsietan, dena bihurgune eta patar, apezik hurbilena ikusteko! 158
|
Duela
ehun urte %99, 5 katolikoak ziren. Orai %25, han ez delarik mahomatar imigraturik.
|
|
|
34 Basanimaliak lasai bizi dira uhartean.
|
Duela
ehun urte natur erreserba izendatu zuten ezkeroztik, osasuntsu dago Barrow ko fauna.
|
|
|
EHUNGARRENEAN HAMAIKA izenpean, Lauaxeta idazle bizkaitarraren inguruan egindako egitasmo musikala izkutatzen da.
|
Duela
EHUN urte jaio zela atzekia hartuta, Euskal Herriko HAMAIKA kantari konpositore esanguratsuak bildu dira, bere testoetatik abiaturik, beste hainbeste abesti konposatzeko.
|
|
|
Askotan, iritzi zutabe batek egunkari osoaren balioa justifikatzen baitu. Begira besterik ez dago, azaroaren 5ean, Iñaki Garay, Iñaki Garay, Expansion egunkariko erredakzio buruak,
|
duela
ehun urte gizakia ilargia zapaltzea iritsiko zenik imajinatzen ez zen moduan, duela hogei urte inorri ez zitzaiola burutik pasa ere egiten Athletik bigarren mailara jaitsi zitekeenik idatzi zuen. Eta hara nondik, estatu mailan zabaltzen den egunkariko erredakzio buruak, egun posible dela Athletik bigarren mailara jaistea zioen.
|
|
2006
|
|
|
Orain dela mende eta erdi horixe zioen Agustin Iturriagak. Eta
|
duela
ehun urte, berriz, Sabino Aranak idatzi zuen. Erabilera soziala da gakoa.
|
|
|
|
Duela
ehun urte emakumeak ezin ebaki zitzakeen bere esku burdinak, egungo egoeran bazegoen ere: bera ez zuen babesten zuzenbide estatuak, sentsibilitate jakin batek, legea ere ez zuen aldeko.
|
|
|
|
Duela
ehun urte baino gehiago, Oscar Wilde kexu zen: " Garai batean, letra gizonek liburuak idazten zituzten eta jendeak irakurtzen zituen.
|
|
2008
|
|
|
Bidegainen esaldi hau ere ez da makala: "
|
Duela
ehun urte hilak behar genuela erraten zuten zenbaitek, eta ez da hala izan. Orain ez dakit bizirik ala erreanimazioan gauden!".
|
|
|
Horretaz guztiaz gain, klima aldaketak ere kezka piztu du zientzialarien artean. José Luis Benito biologoa Pirinioetako floran aditua da, eta, frogatu duenez, lore batzuk
|
duela
ehun urte baino garaiera handiagoan ateratzen dira orain. Tenperaturaren gorakadaren ondorioz izan daiteke hori, eta, haren esanean, joerak jarrai dezake, baina argi dago tontorrera iritsitakoan dutela gehiago igo.
|
|
|
Arazo gutxi dago, fetitxeak eta debekuak ondo errespetatzen dira, izan musulman, animista zein kristau. Baina
|
duela
ehun urte etorri ziren frantses misiolariek zekale gehiago banatzen zieten kristauei, eta goseak kristau asko egin zituen.
|
|
|
Orai bederen izanen diuc, errecoltaren erdia! Orai
|
duela
ehun urthe, yarri zen Errepublika.
|
|
|
Adibidez, bada mendixka bat.
|
Duela
ehun urte familia bat bizi zen han, 10 seme alabekin. Ordutik hona mendi hori dena jendez bete da.
|
|
2009
|
|
|
Konkistatzaile espainolen kontra borroka eginez hasieran, Andeetako indioen aldean oso baldintza ezberdinetan.
|
Duela
ehun urte, kautxuaren garaian, gorriak ikusarazi zizkieten Amazoniako indigenoi. Baina gaur eguneko gatazka 1970eko hamarkadan hasi zen, munduko korporazio handiak petrolio bila Amazonian hasi zirenean.
|
|
|
Aurrean mendi paisaia trinko uhinkara, dena olibadi, argitan zabalik, isil eta geldi.
|
Duela
ehun urte, H. von Hofmannsthal, Vienako biziaro estetizista dekadente fin de siècle tik erlijiora eta Greziara konbertitua, hemendik pasa denean, oinez edo mando gainean, paisaiaren mortuak inpresionatu du. Milurteen hautsaren koloregabea, mandoen pauso betibata, gabirai bat goian biraka, sugandilaren baten zirripista bide bazterrean, monotonia; noizean behin bidaiarien ondoraino mehatxagarri hurbiltzen diren zakur herratuak, harrika uxatu beharra dagoenak.
|
|
|
(off) Eguzkiaren eremu magnetikoaren indarra ia bikoiztu egin da
|
duela
ehun urtetik hona. Horregatik izpi kosmiko gutxiago heltzen da gure atmosferara, eta laino gutxiago sortzen da.
|
|
|
Jende asko
|
duela
ehun urte baino bi aldiz gehiago bizi da, eta etorkizunean diferentzia hori areagotu egingo dela aurreikusten da. Bizi kalitate hobearekin eta ezgaitasun gutxiagorekin zahartuko da.
|
|
|
Ulertzekoa da lana aurkezteko ikuspegia aldatu izana. Bizeten obra 1875 urtean estreinatu baitzen,
|
duela
ehun urte baino gehiago. Gaur egun, emakume modernoa da Carmen; nahi duelako dago Joserekin eta maitatzeari uzten dionean harremana etetea erabakiko du.
|
|
|
Metraila lorratz baten gainean orro egiten duen lasterketa autoa Samotraziako Garaipena [eskultura helenistikoa] baino ederragoa da. Halaxe dio Filippo Tommaso Marinetti poetak
|
duela
ehun urte idatzi zuen Manifestu Futurista k. 1909ko otsailaren 20an eman zuen argitara, Parisko Le Figaro kazetan.
|
|
|
arrantza ere inportantea zen. Industria ere garatu zen; Antigua auzoan, esaterako, Suchard txokolatea, El Leon garagardoa eta El Lagarto xaboia ekoizten zituzten
|
duela
ehun urte.
|
|
|
Baionan ere hobetu nahi dituzte, hirurak, katedralekoa barne. Donapaleuk Cavaille Collek egin organoa
|
du
ehun urte baino gehiago dituenak. Zaharberritu nahiko lukete.
|
|
|
Hegoaldean argitaratu haren artikulu bilduma bati Zezenak Errepublikan titulutzat eman zioten, duela urte parrasta bat.
|
Duela
ehun urte, gure kazetari bipila loriatuko zen ba diputatuen kalapita horretaz. Oroitaraz dezagun nola abiatu zen:
|
|
2010
|
|
|
Zazpi emirerriren federazioa da.
|
Duela
ehun urte elkartzea
|
|
|
|
Duela
ehun urte hasi zen Albert Einstein galdera horiek
|
|
|
|
Duela
ehun urte gure arbasoak kezkatuta zeud en: «Ik ertu egin behar da, gehiago jakin behar da». Eta horregatik s ortu zen Aquariuma, ikertzeko asmoarekin.
|
|
|
Zein da aipatu behar ez den afruntu hori?
|
Badu
ehun urte engoitik istorio horrek?
|
|
2011
|
|
|
Barro Colorado oso toki ona da zatikatze hori ikertzeko:
|
duela
ehun urte sortu zuten kanala, urtegi bat egin zuten, eta uraren maila igo zen; horrek hainbat uharte sortu zituen, eta hainbat penintsula isolatuta geratu ziren. Tamaina askotako zatiak dira.
|
|
|
Eta idazleari, bere baitan bizi den bizikletariak ikasi berri duena itsatsiko zaio gogoan, ez dela aski irautearekin, bizi egin behar dela, Bizi, hil arte. Ez
|
du
ehun urte bete arte likrazko galtzamotz beltzak jantzita ibiltzeko asmorik, baina emazte tipiak emandako ikasgaia ez du ahazteko, haren bizitzeko gogo kemenak nahi lituzke berak ere hogei urte barru. Norman Foster arkitektoaren bizitzaz jakin berri du dokumental batean, eta harengan ere bizitzeko indar hori aurkitu du, minbizia eta bihotzekoa gainditu eta aurrera egiteko erabakimen garaiezina?.... Badaki, noski, izango dela, egunen batean, bera ordezkatuko duenik, bere denbora geraraziko duela zerbaitek lehenago edo geroago, ezinbestean; baina denbora hori ohartuki bizitzea dela garrantzitsua, hori ere ondo baino hobeto daki.
|
|
2012
|
|
|
|
Duela
ehun urte herriz herri erretratuak egiten zituzten' Minutalarien' omenez
|
|
|
85 margolan: horien erdiak argitaragabeak gaur egun arte, eta besteak, berriz, azkenekoz jendearen aurrean
|
duela
ehun urte baino gehiago erakutsitakoak. Guineak «lengoaia berriekin» esperimentatu zuela nabarmendu zuen Mikel Lertxundi erakusketako komisarioak, atzo egindako aurkezpenean.
|
|
|
Ez dakit nola gertatu den ere.
|
Duela
ehun urte galdu zen euskara inguru honetan, hemen gauden euskaldun guztiok euskaldun berriak gara. Gaur egun populazioaren herena euskalduna da Laudion, ahalegin itzela egin ondoren.
|
|
|
Istorio hau hor zegoen, eta inork ez du sekula kontatu. Ohartu nintzen Bermeotik kanpo ia inork ez zekiela
|
duela
ehun urte zer gertatu zen. Bermeon ere oso gutxik dakite gertatutakoa.
|
|
|
Aurrerapenak aurrerapen, enbata batek itsasoan harrapatuz gero, ba al dago alderik lehen eta orain? Sentsazio berberak dituzte
|
duela
ehun urte eta orain. Horregatik, garrantzitsua iruditu zitzaidan beste garai batzuetan itsasoan galdurik izan diren pertsonekin hori transmititzea.
|
|
|
|
Duela
ehun urte, 143 arrantzaleren heriotza ekarri zuen galerna izugarriaren gaineko dokumentala eskainiko du Euskal Telebistak.
|
|
|
Alabaina, ideia hori ez da zuzena, Pascualen ustez: Egia da herrialde azpigaratuetan, Malawin adibidez, hazkunde ekonomikoa eta garapena paraleloan joan daitezkeela, hemen
|
duela
ehun urte gertatu zen bezala. Baina ebidentzia askok erakusten dute 1980ko hamarkadatik aurrera, herrialde garatuetan, korrelazio hori hautsi egin dela, eta dagoeneko ez doazela paraleloan:
|
|
|
Liburu honek bi idazle ditu, Arnaut Abadia eta Kepa Altonaga. Egia esanda, Abadiak
|
duela
ehun urte baino gehiago idatzitako zutabeen bilduma da testu nagusia. Laborarientzat idatzitako testuak ziren, haien interesekoak izan zitezkeen gaiak azalduta.
|
|
|
Liburu honek bi idazle ditu, Arnaut Abadia eta Kepa Altonaga. Egia esanda, Abadiak
|
duela
ehun urte baino gehiago idatzitako zutabeen bilduma da testu nagusia. Laborarientzat idatzitako testuak ziren, haien interesekoak izan zitezkeen gaiak azalduta.
|
|
|
Hori ez da nortasunaren eta bizitza luzeraren faktore positiboen arteko erlazioa erakusten duen ikerketa zientifiko bakarra. Japonian, gaitasun kognitibo ia ukiezinak
|
zituzten
ehun urtetik gorako emakumeekin egindako ikerketa batean, ikusi zen haien homologorik gazteenak baino kanporakoagoak zirela. Suedian egindako azterketa batean, ehun urtetik gorako pertsonak erlaxatuak eta tratu errazekoak ziren.
|
|
2013
|
|
|
Baina halako ekimenak egungoak al dira, kontu berria? Zenbaterainoko balioa zuen euskarak udaletan
|
duela
ehun urte. Eta duela bi mende?
|
|
|
Mundu osoko adituek maiz egin dute galdera hori, eta hainbat ikerketa ere egin izan dituzte, baina ez dago erantzun bakar eta bateraturik. Askotariko soslaiak
|
dituzte
ehun urtetik gorako pertsonek. Kimurak tokiko hedabide bati aitortu zionez, bere sekretua hara hachi bu zen.
|
|
|
Etxebarriak dioenez, mendizaletasuna da gaur egun Gorbeiara jende gehien erakartzen duen ekintza.
|
Duela
ehun urte baino gehiago, eta mende berrirari ongietorria emateko, inguruetako mendirik garaienetan gurutze bat ipintzeko deia zabaldu zuen Leon XIII. aita santuak. Dei horri erantzuteko, 1901ean lehen gurutzea jarri zuten Gorbeiako tontorrean.
|
|
|
Nik beste andre historiko bat ezagutu nuen, Sorne Unzueta Utarsus. Hark bizirik bete
|
zituen
ehun urteak eta, hori zela eta, hedabideei deitu eta itzelezko ospakizuna egin genuen, benetan merezi zuen eta. Zer da ta baina!
|
|
|
Orbaitzetan jaio zen Lucia Larrañeta Burusco
|
duela
ehun urte eta gazte denboran zerbitzari lanean aritu zen, hoteletan, jatetxetan… 1946ko maiatzaren 16an ezkondu zen Sixto Ramosekin eta Pedro Mari eta Maria Jesus seme alabak izan zituzten. 1961ean etorri ziren Berara bizitzera eta beraz, bizi erdia baino gehiago Beran eman du.
|
|
|
Ez zen dendan beste mugimendurik. Zuzen eta tente kokatuta zeuden apaletako liburuak eta kajoi estuetako postalak; baita paretetako argazki zuri beltz ugariak ere —desertu bazterrak, indioen tipiak, mende hasierako Renoko bistak— Iduri
|
zuen
ehun urte zeramatzatela halaxe, geldi eta bakar, eta beste ehun ere pasako zirela esku batek hartu arte. Leihotik sartutako eguzki zerrendan hauts izpiak nabarmentzen ziren.
|
|
2014
|
|
|
Zertan dira desberdin bizi ziklo eta bizi itxaropen kontzeptuak? Zer ezaugarri
|
dituzte
ehun urtetik gorako pertsonek. Emakumeen eta gizonen arteko zer desberdintasunek eragiten dute longebitatean?
|
|
|
Naturaltasun osoz, 36ko gerrari egin zitzaion erreferentzia, baina Ipar Euskal Herriko bertsolari bati gertatu balitzaio gai hura, beharbada beste bat aipatuko zuen, Aljeriakoa, Bigarren Mundu Gerra edo Lehena. Eta Ipar Euskal Herrian, hiru gerra horien artean zauri sakonena utzi zuena, ondorio larrienak izan zituena,
|
duela
ehun urte lehertu zen gerra hura zen. Erran daiteke gertakari hura izan dela azken 200 urteetako gertakari historiko nagusia, Ipar Euskal Herriarentzat.
|
|
|
" Lehen, badik hamar urte ez nizala izana, bazuan gerezi ondo bat han xendera heltzean holako bat (erakusi zuen hesol baten loditasuna), orain ez zakiat nolakoa den, menturaz hola (eskuekin beti eta zabalago) behar bada hola." Nik ez nuela ikusten gerezi ondorik eta gizona joan zen dudan ezarririk ene lekuaren ezagutza. Lagunak erran zidan" zozoa, behar hakon erran hola zela (metrako heina), isilduko zuan ba fite, segur nuk
|
baduela
ehun urte ez duela han zangorik sartu. Sorgiara bat joanen zuan pirripitaka gain beheiti bere zorro handiarekin."
|
|
|
|
Duela
ehun urte: gerla!
|
|
|
|
Duela
ehun urte, gerla hasi zen lehen egun hura nola pasatu zen gure herrietan. Gure Irratian ginelarik egun hori ezagutu zuten zenbaitekin elkarrizketak egin ginituen.
|
|
2015
|
|
|
Egoera penagarria zen, kaosa eta aurpegi tristeak nonahi… Istorio pertsonal tamalgarriak han eta hemen…
|
Duela
ehun urte izandako uholde haiek, hainbertzetan solastatutako 1913ko hondamendi hura, bat batean begien aitzinean geneukan… Tristuraren zamak ia guztiz zapaldu gintuen, baina lohi haietatik guztietatik mende bat baino dexente gehiago gure erraietan eramaten genuen bertze gauza bat ere atera zen momentu hartan: auzolana.
|
|
|
Horren aurrean, intersexualitatearen kontzeptua azaldu du: Artikuluan azaltzen direnentzat, sexu dimorfismoak erreferentzia izaten jarraitzen du, eta ez dute aintzat hartzen sexologian
|
duela
ehun urte mahaigaineratu zen kontzeptu bat, oso argigarria eta emankorra dena, hau da, intersexualitatea.
|
|
|
Tragedia greziarrak ehun urte baino ez zituen behar izan jaio, goia jo eta hiltzeko. Zinemak oraintsu bete
|
ditu
ehun urte, eta Victor Ericek, berak ulertzen duen bezala, bederen, arte funerarioa dela aldarrikatzen du.
|
|
|
Eta mintegiaren goiburua ekarri du gogora: " Gaurko mintegiaren goiburuak jaso duen bezala, denon esku dagoelako euskara biziaraztea, inoren eskuetan badago... guk geuk ere baitiogu Sabino Aranak
|
duela
ehun urte pasatxo esandako hura,, euskara ez dago hilik... eta maite dugulako ez diogu etsipenik eman nahi eta beraren gaitza ikertzera gatoz bere onera ekartzearren?.
|
|
|
sintesia, bakea eta elkar aditze soziala.
|
Duela
ehun urte, integrismo aro hartan, Campionek lortu zuen formulatzea.
|
|
|
Aspaldiko kontua da Turkiak nahi duela Euro Batasunean sartu baina, besteak beste Armeniarreri
|
duela
ehun urte eman sarraski erraldoiaz Turkia ez delakoz damutzen, atea hetsirik atxikitzen diote Europatik. Ordea duela hamabost egun Europak brixteko negoziaketak hasi ditu Turkiarekin, eta aitaren batean engaiatu da hiru miliar euro Turkiari emaitera, ordainez Ahmet Davutoglu lehen ministro turkiarra engaiatu da Siriatik datozen iheslari guzien hartzera, Greziara eta Europara joaitera utzi gabe.
|
|
|
1915eko maiatzaren 5ean sortu zen Piarres Larzabal azkaindar euskaltzale eta abertzalea.
|
Duela
ehun urte beraz. Mendeburu hori gogoan, huna hemen Fermin Mihura zenak 1988an ondu zituen bertsuak, Piarres Larzabal zendu ondoan.
|
|
|
Urteak dira xarea eta pilota erakasle eta zabaltzaile ari dela eta iaz" El Xare: la raqueta argentina" liburua idatzi zuen, azaldurik klarki zoin kirol hedatua izan zen xarea eta pilota
|
duela
ehun urte Argentina eta Uruguain. Egun" paleta argentina" gisa ezagutzen dena ere, Gabriel Martiren deitu emigrante baigorriar batek asmatu zuela segurtatzen du.
|
|
|
|
Duela
ehun urte sortu zen Piarres Larzabal
|
|
|
Munduan gaindi,
|
duela
ehun urte
|
|
2016
|
|
|
Guk bezalaxe ikusi duzu zeuk ere, baina harrituta ez dirudien bakarra zaitugu. Eta dakizun guztia azaldu beharrean, ziur bainaiz asko dakizula,
|
duela
ehun urte baino gehiago gertatutako kontuak aipatu dituzu. Ez da hau txantxetarako unea gero!
|
|
|
G. Flaubertek iritzi bera
|
zuen
ehun urte arinago, Madame Bovary idaztean, burgesek neska gazteei emandako heziketa arduragabea salatzeko Emmaren egoera eta maitasun iheslariaren etsipena aurkezten digunean irakurleoi, norberak bere iritzia eraiki dezan. Azalpen eta datu objektiboen zale zen idazle frantsesa, irakurlearen iritzi askatasunaren aldekoa.
|
|
|
Ederra zen bai eta hunkigarria, gorphutz haundiko antzerkia. Hor ikusi ahal izan dugu nola;
|
duela
ehun urte, Frantzian bezala, gure Eskual Herri xoko huntan bizi ziren jauregietako jende haundiak edo jauregizainak. Eta beren plazerrean bizitzeko nola heien inguruko jendea zaukaten zango pean lehertua bezala; denak heien zerbitzari, denak heien beldurrean bizi ez baitziren beren etxetan nausi ere.492
|
|
|
Hirigintza etengabe aldatzen dela ukaezina da. Zer ikusi gutxi dute,
|
duela
ehun urte eraikitako hiriak eta duela hamar urtekoak. Hiri zaharrenak aldaketen erakusle dira eta auzo bakoitzaren itxura eta izaera garai baten isla izan ohi da.
|
|
|
Lezerako Dukearen ekimenez sortu zuten Zarauzko golf zelaia,
|
duela
ehun urte, Iñurritzako biotopoan —garai hartan, Las Pontocas bezala ezagutzen zen eremuan—; Zarauzko Udalaren eta Granada de Egeako Dukearen lurretan, hain justu ere. Hasierako ideia, ordea, sei urte lehenagokoa izan zen:
|
|
|
230. " Genearen partikula izaeraren beste ezaugarri bat zahardadeak ez jotzea da, milioi bat urterekin ez
|
ditu
ehun urterekin baino hiltzeko aukera gehiago. Gorputzetik gorputzera salto egiten du belaunaldiz belaunaldi; nahierara maneiatzen ditu bere helburuetarako, gorputz bat bestearen atzetik; eta, bata bestearen atzetik, bertan behera uzten ditu gorputz hilkor horiek denak, haiek zahardadean eta heriotzan hondoratu baino lehen.
|
|
|
Era orokorrean, balioa galtzen da eskaintza lar ugaltzen denean edo eskaria jaisten denean. Gaur makinaz milioika egiten diren iltzeek
|
duela
ehun urte arotzak eskuz egiten zituenek baino gutxiago balio dute (merkeago dira), eta bekatuak barkatzeko bulek ez dute batere balio. Bizitza luzeko produktuek erabileragatik ere galtzen dute balioa.
|
|
|
|
Duela
ehun urte hil zela uste nuen.
|
|
|
Lehengo mendetan, luzaz eta luzaz, Turkia erresuma puxanta izana da," sultan" deitzen zuten errege edo inperadore baten manupean.
|
Duela
ehun urte ez arras, 1923 an, errepublika bilakatua, iraultza baten ondorioz, oraino ere denetan azkarki laudatua den Ataturk famatuaren legepean. Geroztik, izan da zernahi gora-behera segur eta ez gira xehetasunetan sartuko.
|
|
|
Berriz ere aipatu behar ote dugu Hendaiako aire ona? Herri hortan, berriz ere
|
badute
ehun urtetarat heldua den norbait! Joanden egunean ospatua izan da urtetebetze berezi hori.
|
|
|
Liburu osoa irakurtuz, ikusten ahal da zer izigarrikeria den gerla. Oraiko belaunaldiek ez dute asmatzen ahal zer ifernu bortitza iragan zuten Frantzia iparraldean,
|
duela
ehun urte, Euskaldunek milaka, beste eskualdetakoek bezala funtsean. Beldur izigarriak jasan dituzte, obusak ondo ondoan lehertzen zirenean...
|
|
2017
|
|
|
Esaterako, bolbora kartutxo batean nola sartzen zuten azaltzea. Hala ere,
|
duela
ehun urte gisan egiten dute oraindik ere lan hori. " Bitxia da, baina enpresarientzako ez da errentagarria horretarako makina bat erostea.
|
|
|
Beti goratu izan da islamaren korronte horren tolerantzia.
|
Duela
ehun urte baino gehiago, Mordechai Hakohenek, XIX. mendeko kronikalari judutarrak, honako gogoeta hau egin zuen:
|
|
|
Toponimoak gure aurrekoek aspaldi jarritako leku izenak dira eta izen horiek egun erabiltzen ditugun moduan jaso ditugu, belaunaldiz belaunaldiko transmisio katean. Eta transmisio horri oso garrantzitsu deritzot, ezen azken ehun urtean gutxienik egun erabiltzen ditugun moduan burutu direla toponimoak ziurta badezakegu(
|
duela
ehun urte baino lehenagoko testigantzak ditugu herri gehienetan), zergatik pentsatu genuke aurretik ere ez dela horrela gertatu. Are gehiago jakinik azken berrogeita hamar urtean gertatu dela hizkuntzen eremuko eragileen (ikus entzunezkoak, Internet?) hazkundea eta, hala ere, toponimoek berean (azken ehun urtekoan, esan nahi da) iraun dute.
|
|
|
Horretan dihardu Euskaltzaindiak, euskalgintzaren beste eragileekin batera, euskararen kalitatea, estatusa eta euskaraz moldaturiko kultura sustatzeko ahaleginetan.Ohorerako baino, zerbitzurako gogoa du Euskaltzaindiak. Hartara, datorren urtean berriro ere HERRI URRATS en bilduko garelarik, ehun urte betetzeko puntu puntuan izango da Akademia, eta,
|
duela
ehun urte bezalaxe, hementxe izango duzue euskararen Akademia, prest eta adi, euskara eta euskal kultura aldezteko eta aitzinatzeko.Gaur, Baionako Bernat Etxepare Lizeoa dugu laguntza hartzaile eta (h) aizu lemapean biltzen gara. Haizu ez ezik, lege osokoa izan dadila Euskal Herrian euskararen erabilera eta presentzia!
|
|
|
Garai hartakoak hurbil daude, eta garbi dugu aurkituko ditugula?. Dena den, indusketa profesionalak izango dira, ez
|
duela
ehun urte inguru egiten zirenak bezalakoak. Orduan,, pikotxa eta palarekin lurra kentzen zuten, materiala gorde eta aurrera, dena gelditzen zen irekita.
|
|
|
Hala ere, oraindik gehiago ager daitezke, Aranzadi Zientzia Elkartea ikerketa lan handia egiten ari baita Karakate mendian. Indusketa ugari egin dituzte,
|
duela
ehun urte inguru Jose Miguel Barandiaranek, Telesforo Aranzadik eta Iñaki Egurenek hasitako bideari jarraiki. Haiek itxuragatik bakarrik monumentu izendatuak aztertu eta benetan hala diren adierazten dute.Arribiribiletako zutarriaHorren lekuko da Arribiribilletako zutarria.
|
|
|
Ez da horren aspaldiko kontua:
|
duela
ehun urte, XX. mende hasieran, Ipar Euskal Herriko gazte askok ez zuten bere deitura ezagutzen armadara joateko zorigaiztoko ordua heldu arte. Herri txikitan bizirik jarraitzen du oraindik laguna etxearen izenaz deitzeko usadioak.
|
|
|
Arrano beltzak badira nehork uste ez duen tokian bainan
|
duela
ehun urte Landesetako itsasalde hortan agertu zen batek utzi zuen oroitzapen bat guziz latza. Hori gertatu zen 1917 ko maiatzaren 4 an.
|
|
2018
|
|
|
Patronatua sortzeko ekitaldian egin duen mintzaldian, Andres Urrutia euskaltzainburua honela mintzatu da: " Gaur berresten dugu
|
duela
ehun urte lau Foru Aldundiek euskal gizarte zibilaren izenean eman ziguten zeregina, eta harago eramaten dugu konpromisoa, euskara eta euskal kulturaren mesedetan". Urrutiak aitortu du Akademiak baikortasunez begiratzen diola etorkizunari, eta erran du Euskaltzaindiaren zerbitzu gogoa ez dela ahuldu, euskara aitzinatzeko erakundeak indartsu dirauela, eta ohartarazi du eginbide hori euskalgintzan ari diren guzien artean gauzatu behar dela.
|
|
|
Portugesen hilerrietan.
|
Duela
ehun urte zernahi portuges hil ziren tokian, 1831 badira-eta han berean ehortziak. 1976 an kapera berri bat eraikia izana da ondo hartan, Fatimako Andredena Mariarena.
|
|
|
Hendaian, kasik alde bat hor bizi izana den emazteño batek bete
|
ditu
ehun urte eta konplimendu goxo ainitz eginak izan zaizkio karia hortarat. Herritar guzien izenean, Kotte Ecenarro auzapezak eskaini dio lore azau eder bat...
|
|
|
INBIDO
|
Duela
ehun urte agertu zen gripa izigarria...
|
|
|
Egun, beste mendeburu bat dugu gogoan, arrunt besterik dena egia erran.
|
Duela
ehun urte, bi aste eskas, 1918 ko irailaren 14 ean, Ipar Ameriketako Estatu Batuetan, hedatu zen berria hango Kansas eskualdean, gaitzeko gripa bortitza hedatzen ari zela eta jendeak bazirela gaitz horren gatik hilak... Ondoko astetan, gero eta berri hitsagoak jin ziren eskualde beretik.
|
|
|
Inbido
|
Duela
ehun urte
|
|
|
2018 an gira bainan goazen jauziño batez behako bat eman 1918 ari.
|
Duela
ehun urte beraz zoin gertakari izan ziren aipagarrienak... Europan gaindi segurik, norbaiti galdetu behar zer heldu zaion lehenik gogorat, kasik denek aipatuko dauzute 14 ko gerlaren bururatzea.
|