|
2000
|
|
|
Nora joan behar
|
duzu
bizitzera?
|
|
|
Nora joan behar
|
duzu
bizitzera?
|
|
|
Ruben musu bat ematera hurbildu izan balitzait, erantzun egingo niolakoan nago. Bai, badakit hilabete batean ezin
|
dudala
bizi Dabidekin urtetan bizi izan ez dudana, baina, ez dakit nola esan. Amodio souvenir ak...
|
|
2001
|
|
|
Egun guztiak, minutu guztiak, nire bizitzako unetxo guztiak nahi
|
ditut
bizi, gozatu, irentsi eta neureganatu.
|
|
|
Kezkatzen garen bitartean, amorru bizian elkarrekin sesioan ari garen bitartean, hizkuntza bizi da eta gu ere, euskaldun garen aldetik, bizi gara. Borrokarako gogoa eta kemena barrenen sutan
|
dugun
biziak ematen digu.
|
|
|
Haren gogo erne, beratx eta irrikor, bare eta aldartetsuak, eguzki eta laino, eta hodei ñabarrak zeruan barrena lasterka? opa
|
zuen
bizi eta heriotza hortxe dago, hitz gutxitan emana," Urte giro" en azken hogeita sei bertsoetan, eta ez luke inork, burdinaz eta tupikiz ondu nahi balu ere, irudi sendoagorik sortuko.
|
|
|
Biziak baino biziago, zenbait sortzaile trebek beren umeei muinetaratu dieten bizi iraunkor horrekin. Ez
|
dugu
biziagorik euskal literaturan. Eta horien ezpainetarik darion hizketaren gatza, Bizkaiko hizkerak berezko duen gatz larri xamar hori da.
|
|
|
Arreta gutxi opa diegu Euskal Herrian inoren oroitzapenei. Gogoan
|
dituena
bizi deino edo gehienez ere haren hitzen oihartzun laburrak diraueino irauten dute, eta ez gehiago. Pozik egon gintezke, beraz, horrenbeste eta horrenbeste betiko itzali beharrean zeudenean, Aita Apalategik gorde dituelako.
|
|
|
Nonbait idatzi zuen Garatek (eta buruz aldatzen dut mamia, hitzak oker daudelarik, alegia) barreiari agertzen dela euskal aditza: honek eskaintzen zion aditz pilo mardula ez
|
zuela
bizi osoan pertsona batekin bakarrarekin baizik (arrebarekin, noski) erabili. Nik ez dut arrebarik izan, eta adizki horiek erabiltzeko  paradarik ere ez.
|
|
2002
|
|
|
Kontu hauetaz kexu agertu izan dira idazle eta euskaltzale zenbait. Euskara erdararen mende da aspalditik, euskarak euskalkiek ematen zioten bizitasun eta kolore hura berreskuratu behar
|
du
biziko bada... Geroago itzuliko naiz puntu honetara.
|
|
2003
|
|
|
Beti bezain abila zara, Alkibiada! Ageri
|
du
bizitzen enekin ikasi duzula. Segur nago zure hitz ederrez jendaldea berriz gerlaren alde bilduko duzula.
|
|
|
Hau da, ez ziren errentagarritasun kapitalistaren irizpideekin ustiatzen. 1795etik aurrera, baserri arrunt batek jada ekoizten zuena baino gehiago behar
|
zuen
bizitzeko; baserritarren familiak, gehienetan maizterrak, ez jabeak, gero eta lan gehiago egin behar zuen; beren arbasoek baino gehiago.
|
|
2006
|
|
|
Denok uste dugu heroi karismatiko batek abentura heroiko batera eramango gaituela eskutik helduta. Uste
|
dugu
bizi behar dugun esperientzia miresgarri hori maite dugunaren bertuteengatik gertatzen dela. Eta ez da hala.
|
|
2008
|
|
|
Aita ez dela nik uste bezain ona iradoki dit behin baino gehiagotan Barrutiak. Eta normala da, gurasoak ez dira inoiz seme alabek uste bezain onak, adin heldua
|
dutenerako
bizi behar izan baitute, eta bizitzak zikindu egiten du. Barrutiak barre eginen lioke gogoeta horri, existentziaren ideia izate aratzean oinarritzen duelakoz baina existentzia, esanen lidake Barrutiak, bizitza baino ez da, datorren moduan datorrela, garbi eta zikin, aratz eta lohi.
|
|
|
Bizitzak ez du ezer balio, baina ezerk ere ez
|
du
bizia balio. Tragikoak paradoxa hau pentsatzera behartzen gaitu.
|
|
|
Hala ere, edo horrexegatik? ez zion atsedenik ematen bere buruari, arrazoirik ikusten ez zion egoera hark esplikazioren bat izan behar
|
zuelakoan
bizi baitzen. Ez zuen, ordea, ezer argitzerik lortzen.
|
|
|
Neroni ere botea nago 40 urtetik aurrera biziaren luzamena hasten dela, deskontuko denbora. Orain uste
|
dut
biziko abentura edo apustu zailena orduantxe hasten dela: edo erdi bizirik egon edo, bestela, bizi etsia hartu.
|
|
|
Usaimen finaren esanera nahi
|
nuke
bizi, askitasun zuhur batean.
|
|
|
Eman beharreko erantzuna da: " gizonak badu giza-arrazoia, apaizak bazuen apaiz arrazoia, psikologoak badu psiko arrazoia... baina biziak ez
|
du
bizi arrazoirik. Aditu?
|
|
|
Aditu? Biziak ez
|
du
bizi arrazoirik. Ez dauka".
|
|
|
Gerokoek, haundia egindakoan hartutakoek, edo ez dute batere erakusten, edo gehiegi eta ongiegi erakusten dute eta neurriz kanpora zuzentzen dute bat. Hizkuntzak ikastearen tankera puskat
|
badu
biziak ematen dituen ostiakoen afera honek.
|
|
2009
|
|
|
Musika banda ibiltari txikiak igarotzen ziren, serenatak joz. Emakume ezezagun haien aurpegi ederrak
|
zituen
bizi bizi ametsetan. Kultuak, gozoak, finak imajinatzen zituen, forman eta lengoaian nola gorputzean eta jantzian.
|
|
|
...ra batean; Lidia lekuko bizia, gurpildun aulkian; Sararen begirada zorrotza; Anandaren eromena, eskua jaso, masailean plaxt jo, ez horrela begiratu, karma, patua, birjaiotzea; karma kaka, Ananda, kaka hutsa, bizitzaren zentzugabekeria puta, Ananda, arraza berria, kaka, horra emaitza, Lidia, Lidia, zer egin dizugu, eta orain zer, Ananda, zer egin behar dugu, ezin izango dut lauza hau bizkar gainean
|
dudala
bizi, zer ari zara, Ananda, ez eskurik erantsi niri, beldurra ematen didazu, begirada hori, Ananda, beldurra, itxi dezagun zentroa, goazen urrun, ez, hobe, bila dezagun lan normal bat, aitak lagunduko digu, familiak lagunduko digu, ez begiratu horrela, Ananda, beldurra ematen didazu, nola pentsa dezakezu guk biok bakarrik aurrera jarraitzea arraza berriaren asmo zoro horrekin, gertatua gertatu et...
|
|
|
Baina gauza bat gehitzea ahaztu zitzaidala konturatu nintzen: ez nuela asmatu zuri erakusten zergatik merezi
|
duen
bizitzea. Eta gaur egun ere horretan nago.
|
|
|
Eta gaur egun ere horretan nago. Mugena, konforme, erakutsi eta ikasi beharreko zeozer da; garrantzitsuena, ostera, ez da hori, zergatik merezi
|
duen
bizitzea jakiten ahalegintzea baino. Eta ez nizun halakorik erakutsi, nik neuk ere ez nekielako orduan (ez dakit gaur egun dakidan; baldin badakit, edonola ere, berandu dut honezkero).
|
|
|
Aitak eta biok ez dugu jakin bizitzan zein den gure neurria igartzen. Lehengo batean esan nizun ez nuela jakin bizitzan muga batzuk daudela zuri erakusten, hori batetik, eta bestetik, ez nuela jakin zergatik merezi
|
duen
bizitzea zuri erakusten. Gaur egun dakidan apurra kontuan hartuta, bigarren hori da, dudarik gabe, bien artean garrantzitsuena.
|
|
|
Irmotasunez baztertu behar bada zernahi, ordea, beharrezkoa da baztertu nahi denaren sorburua eta bizi indarra zorrotz identifikatzea. Globalizazioaren babesean lekua egin nahian dabilen uniformetasunak ideologia menderatzailean du sorburua, eta menderatzailearen hegemonia
|
du
bizi hauspo indartsu. Alde horretatik begiratuta, beraz, ezinbestean arduratu behar gaitu hizkuntza aniztasunaren etorkizunak, hizkuntza hegemoniko gutxi batzuen nagusitasunak ezarritako uniformetasunak irents ez gaitzan.
|
|
|
Independentziak ez dio gaelikoari onura handirik ekarri. Euskararentzat aukeran nahiago nuke katalanak Katalunia autonomikoan
|
duen
bizi indarra, gaelikoak Irlanda independentean duena baino. Honekin ez dugu esan nahi nahitaez autonomia onuragarriagoa zaienik hizkuntza gutxituei independentzia baino.
|
|
|
Komeni da, beraz, euskararen etorkizunaz negar zotinka jardun aurretik, hizkuntzen etorkizunaren kontua dagokion testuinguruan eta perspektiban kokatzea. Komeni da, halaber, etorkizunari begira jartzen garela, gaur egun euskarak duen osasun neurria baloratzeari ekin eta gaur egun
|
duen
bizi indarrari nota jartzen diogunean, aldez aurretik balekotzat onartuko genukeen osasun helburua finkaturik izatea. Esan nahi dugu, 0tik 10erako puntuazio eskalan, euskarak lor dezakeen nota ezin hobea zein den finkatu genukeela, egin ahal den guztia eginda ere lortu ezin dena helburutzat hartzeak jakinaren gainean porrotari ateak alderik alde zabaltzea baitakar berarekin.
|
|
|
Herri mugimenduaren liderra izan zen Jerry Rubin iparramerikarra, 60 ekaitz politikoen ostean? 68ko Maiatzari loturiko haiek?, bere baitan bildu zen. Eta honela laburbildu du bilatze pertsonala ipar
|
zuen
bizi esperientzia: " Bost urtean, 1971tik 1975era, neure larruan bizi izan nuen elektroshock a, elikadura osasuntsua, bioenergetika, rolfing a, masajeak, eguneroko korrikaldia, Tai Chi, Esalen, hipnosia, egungo dantza, meditazioa, Silva Kontrol Mentala, Arica taldea, akupuntura, terapia sexuala, Reich en terapia, eta More Etxea, era guztietako aukerak zabaltzen omen zituen Kontzientzia Berriari buruzko ikastaroa".
|
|
|
Zaintzailearen eta umetxoaren espazio txiki sakratu horretan mamitzen hasten dira, apurka apurka, bizitzan nork berarentzat diseinatzen dituen horizonteak, aukerak, autoestimua, nork bere buruarekin ezarriko duen harreman estiloa, nork bere buruarentzat nahi
|
dituen
bizi traiektu posibleak. Eta gehiegitxotan, umeei ezinezkoa dena eskatzen zaie:
|
|
|
Nago handitu zaigula diskurtsotik ekintzara bizi dugun aldea, nabarmena da unibertsitatera heltzen zaizkigun euskal gazte askorengan: diskurtso hiperkritikoa
|
dute
bizi dugun munduaz, baita autoflagelaziotik asko duen irakurketa gordina ere, baina, euretako gehienentzat horrek ez du eraginik eguneroko praxian; ez du sortzen ekinbide alternatiborik; ez du sustatzen sakrifizio betegarriaren etikarik; ez du eragiten konpromiso praktikorik. Esperientzia eskizoidea da:
|
|
|
Begiratzen ditut orduko koadernoak, eta garai hartan idazten nituen apuntetxo, hausnarketa eta obserbazio askoren baikortasunak harritzen nau. Zer egina, zeri heldua, nondik ibilia duen baten segurtasunaz gainera, nora joan nahi duen garbi
|
duelakoan
bizi den baten esperantza transmititzen dute. Eta baikortasun hori ez zen nirea bakarrik.
|
|
|
–Diziplina, bai, laguna. Eta herri txikiek inork baino diziplina gehiago behar
|
dugu
bizirik irauteko. Horregatik neoliberalismoak sortzen duen kontsumismoa erabat hilgarria da guretzat.
|
|
|
–Aurretik ikusita, juduek aukera gutxi
|
zuten
bizirik irauteko, baldintza guztiak haien kontra zeuden eta. Estatu handiek inguraturiko herri txikia eta, hori gutxi izango balitz, Asia eta Afrikaren arteko igarobide zen lurralde batean bizi ziren.
|
|
2010
|
|
|
Henriettek anaia arrebak izango bagina bezala hartu gintuen senarrarengandik banandutakoan eta familiarekin arazo zenbait
|
ukan ostean
bizi zen Baionako HLM haietako batean. Inoiz ez nuen hain harrera abegikorra ezagutu nire bizitza laburrean.
|
|
|
Funtzionarizatzen ari gaituk bizitzan, halaxe esan zionan behin lagun bati; eta ez hintzen gero ausartu horrekin zer esan nahi zuen galdetzera. Bertan goxo egiten diagu, funtzionarizatzen ari gaituk bizitzan, horretan ari gaituk, izan zitunan bere hitzak, Bizi mortuan iraun, hori besterik ez
|
duk
bizitzea askorentzat. Geroztik maiz oroitzen hintzen, eta ikaratzen, hitz haien atzean Asierrentzat zer egon zitekeen pentsatzen hasita.
|
|
|
Hori bat, eta bestalde, ez diat batere ardien hiltzeko emeiarik. Beha egonen gitzak pasa dadin, ardiak ontsa arta ahal bada,
|
badukek
bizi bat huntarik landa ere!
|
|
|
Jakingo duzu orain dela urte batzuk Esmeralda kubatarrarekin ezkondu zela; harrezkero elkarrekin bizi ziren hirurak; bi seme alaba ere izan dituzte, Jone Estefania eta Alex Ander. Dirudienez, ondo konpontzen ziren denak baina, halako batean, izebak han ez
|
zuela
bizitzen jarraitu nahi, etxeko lana gehiegizkoa egiten zitzaiola baserrian, urruti zegoela Bedaiopetik, feriara jaisteko ere gero eta motelago zebilela... eta etxeko lanetarako, gainera, bazuela Xoxotek nahikoa laguntza Esmeraldarekin. Zer bururatuko eta Bedaiopeko zaharren etxera joan nahi zuela, Montefloridora.
|
|
|
–Ni ez naiz inor
|
zuen
bizitzetan sartzeko, hasi zen Joxe Fermin?, baina galdera batzuk egin eta zuen erantzunek konbentzitzen banaute, datorren astean bertan konponduko dugu guztia.
|
|
|
Ordurako, Franco zaharturik azaltzen zen. Ez
|
zuen
bizirik asko iraungo, urte hartako azaroaren hogeian hil baitzen. Era horretan, itxaropena bazegoen, indulturen bat emango ote zuen bi gazte haientzat.
|
|
|
Europak ezin
|
du
bizi bere zilborrari begira, eta euskal gizarteak ere ez; lurreko baliabideen halako bi eta gehiago ari gara gastatzen, horixe da ekologiari egiten diogun ekarpena. Guztiek kontsumituko balute gure pare, bi Planeta eta erdi genituzke guztiok bizi ahal izateko, eta Lurra bakarra da.
|
|
|
Aurretxo hartan, Berdabioko hondamendiak gauza onik ez zekarrela etsita, ama Txamora baserrira etorria
|
zuen
bizitzera, alaba Agustina Theresa eta Josef Yñarra suhiagana. Handik bi urte eskasera, hala aitortzen baitu ama gaixoak, hainbeste mixeri eta desondra sufritu ondoren, ia amondu eta xahartua, bere burua azkenetan sumaturik:
|
|
|
Arrazoimenetik sorturiko horrenbesteko ahalmenak ez ote ditu hesiak hautsi eta ez ote da maldan behera galgarik gabe iraulbidean amildu? Ez ote
|
du
bizi handi bakarraren batasuna ahaztu. Ez ote da bizidun handi eta ttiki bakoitzaz baliatzeko eta etekin ahalik eta handiena ateratzeko tentazioan erori?
|
|
2011
|
|
|
Bizitza ez da errepikatzen; errepikapena
|
dugu
bizitzen.
|
|
|
–Zuk ez
|
duzu
bizitzea ere merezi, esan zuen sinpleki.
|
|
|
Orain ez zagok atzera egiterik. Basoan ezkutuan egotea eta espainolengandik urrun ibiltzea
|
duk
bizirik irauteko aukera bakarra.
|
|
|
Orduan, azken finean, zer da garaile izatea, zer da handi izatea, zer da mundua konkistatzea? Azken finean ameskeria bat bezala da, ze saiatu behar dugu mundua konkistatzen, saiatu behar dugu egoten ahalik eta erosoen, saiatu behar
|
dugu
bizitzen, saiatu behar dugu jabe izaten, baina ohartuz baita ere muga bat badagoela eta gainera muga saihestezina, hor, denentzako berdina.
|
|
|
Nik hiltzeko gogorik ez dut, nahiago
|
nuke
bizi, baina egia esatea nahi baldin baduzu, maite ditudanak joaten ari zaizkidan bezala, bizitzarekiko atxikimendua gero eta baxuagoa dut. Nik galdetzen diot neure buruari bizitzaren gainean, ze zentzu du bizitzak azken finean?
|
|
|
Emakume mordoa hiltzen zen erditzean. Eta infekzio ziztrin batek ahalmena
|
zuen
bizia itzaltzeko; gero etorriko ziren antibiotikoak, Moderniaren aurrerapen mediko eta zientifikoekin. Ez zen gutxiagorako betiereko infernuak sortzen zuen beldurra eta herstura, bekatuaren erregimen politiko kulturalean.
|
|
2018
|
|
|
Lihozko soinekoa ipurmasail bilduetara egokitu zen, haur batenak baino forma gihartsuagoak iradokiz. Hiru urte
|
zituenetik
bizi zen nirekin eta, Erret hiritik kanpo bolada luzeak ematen banituen ere, etxera itzuli bakoitzean beti aurkitzen nion Grazibeli aldaketaren bat harritzeko eta harrotzeko adinakoa.
|
|
|
–Luzaroan
|
dituela
bizia eta osasuna!
|
|
|
Emakume sugea, bai, ongi entzun duzue. Ez utzi galtzen zuen bizitzan behin bakarrik ikusi ahal izango duzuen aukera itzel hau,
|
zuen
bizitzetan behin baino ez, munduaren itzulia egiten ari baikara gu: munduaren itzulia!
|
|
2019
|
|
|
Amak berriz ere Bortizen jarri nahi
|
du
bizitzen. Karmenek bere etxea eskaini dio, lana eta etxebizitza aurkitzen dituen bitartean.
|
|
|
–Bai, baina Felixi buruan sartu zaio Donostiara joan behar
|
dugula
bizitzera. Hangoa da eta herrimina edo sentitzen du.
|
|
|
Etxez aldatzea, izan ere, ez baita huskeria. Lehenengoz gurasoen etxetik joatean konturatzen gara zenbat gauza behar
|
ditugun
bizitzeko. Eta zenbat ondasun pilatzen ditugun gure bizimodu, antza, pobre kexati laburretan.
|
|
|
–Hau da
|
zuen
bizi segurantza. Laneko tresna.
|
|
|
Hitzen eta letren bidezko edertasuna eta plazerra bilatzen dituen asmazio gorena. Giza esperientzien ostatu eta memoriaren tenplu, bertan pausatzen denak, labur badarik ere, ordu bakoitza
|
du
bizi oso.
|
|
|
Ikuspegi horretatik, dena da itzulgarri euskararentzat: bizia hauspo  tzeko
|
dugu
bizia itzultzen, heriotzarekin ez ahazteko dugu heriotza ere itzultzen. Itzulpenak zenbat aldiz ez dio bizia itzuli ahanzturaren atzaparretan zegoen liburuari, bertako testuari, liburuko egileari!
|
|
|
Nafarroan, Uztarrotz aldean, honela esaten omen zuen, behintzat, aitona batek: Aprile on ekusi behar dionak ehin urtez behar
|
du
bizi. Nik badud ehin eta bi, eztud onik bakotxi ekusi.
|
|
|
Latzak pasa zituen gajoak. Pobreza gorrienean nahi
|
zuen
bizi: Aita Santuak ez zuen posible ikusten horrelako bizitza jenero hain behartsuan iraun zitekeenik.
|
|
|
Edo... denetik, onenean? Apirila on ikusi nahi duenak, ehun urtez behar
|
duela
bizi dioenari ameto eman behar ote diogu, bada?
|
|
2020
|
|
|
Hark nolabait ihardetsi amaren lekua hartu behar nuela. Aitak emaztetzat nahi
|
ninduela
bizi guztirako!
|
|
|
–Eskola gutxi, lan txikiak eta kaltegarriak
|
dituztenek
bizia gaizki eta hiltzea urri, gehiegi gogoetatu barik irauten diten.
|
|
2021
|
|
|
Kontu benazko eta tragiko baten adierazpen hutsala da, mundutarra. " Berriketan jarduteko gustua" esatean, ez
|
dugu
bizitzeko lagungarri zaigun ezer aipatzen: izan ere, gizakien arteko harreman askea eta normala izateko aukera da zinez falta zaiguna, hainbesteraino, non gutako batzuek beren burua hil baitute gabezia horretaz jakitun.
|
|
|
Ez garela horren gaizki bizi. Nola bizi izan gara, Xabi?, benetan nahi
|
genuena
biziz edo ustez bizi behar zena biziz. Indarrez galdetu izan dizut behin baino gehiagotan, eta ez duzu jakin zer egin, eraso edo babestu.
|
|
|
" zoriontsuak izatea", eztakit nola esan bestela.
|
Zuen
bizi proiektua ondo joatea, ezta? â Bai, bai, lasai.
|
|
2022
|
|
|
Gutxienez hamabost urte bete zituen arte esango zuen Martak laborari izan nahi zuela, aitari, eta etxaldeari, zor zien leialtasunagatik edo, huraxe
|
baitzuen
bizi proiektu. Suharki maite zituelako, bide haiek, eta alor haiek, eta etxalde haiek eta laborari haiek larrua ordain ere sostengatuko zituelako.
|
|
|
Norak ez zuen txintik egin, nahiz eta belaunak ubelduraz beteta eduki, zeren, nola hain gutxi jaisten genuen egongelara zangoak mugitzen bazituen labanak sartuko zituen beldurrez, ba, biok azkeneko eskailera mailatik behera erori ginen, eta nik zauri bat egin nuen bekokian eta Norak zangoak mailatu zituen. Baina zeragatik ere egin nuen, jauna, uko egiten niolako sinesteari Norak ez zuela nahi guk ohetik jaiki genezan eta nire indar guztiekin nahi
|
nuelako
bizi zuen zabarraldi hura bukatzea.
|
|
|
...biluzik eta bata besteari begira zeudenean, zertan egon behar nuen nik atearen bestaldean haien xuxurla aditzen, ongi gaude biok bakarrik, munduan biok bakarrik, bata besteari xuxurlaka eta niri aditzera emanez nik entzutea nahi zutela ulertu gabe ere, horra zergatik esnatzen naizen gauez ahots baten soinuarekin, han ez nagoenean esaten dutenaz hitzik ere ez galtzeko, ni beste nonbait nagoela uste
|
dutenean
bizirik zerk mantentzen dituen behingoz jakiteko.
|
|
|
...ienek lautadan utzitako antilope karkasetan ere, eta nolanahi ere oraingo egunean ezerk ez du ezertarako balio zeren gizonak dena ukitu du, horixe esaten du aitak behin eta berriz, ateo buruiritzi eta esker gaiztokoaren eskuek dena ukitu dutela, munduaren aurkikuntzatik baztertu dutela Jainkoa, haren jatorria izarretan edo mikroskopio baten lentilletan barrena behaka bilatzen dutela, aitak gorroto
|
du
bizia, ama gorroto duen bezainbat, fardel bihotzekoa atxikitzen duen pelegrinaren kemen berarekin gorroto ere, ibilera hankaokerra herrialdez herrialde herrestan darabilen erromesaren pareko da aita, konkorraren karga pisuak makurrarazirik doa, esanez esperantza ez dagoela txikitasunean baizik.
|
|
|
Baina aitak karga pisu horrexen premia
|
du
bizia gorrotatzeko arrazoi bat gehiago edukitzeko, paradisua merezi izateko eta aukera bat gehiago izateko hara heroi modura sartu ahal izateko, gaizkian ongia baizik ikusten ez duen martiria iduri du, uko egina dio bizidunekin bizitzeari eta hanka biluzgorri batzuk ikusteak eragiten duen mundu zikinean pentsatu gabe dantzatzeari ere bai, batez ere esaten du ez diogula geure burua plazerari eman ... Hobeko zukeen bere garaian bortxatu izan banindu, bere belaunetan neure borondatez jartzen nintzen garaian, ni eta neure pottoki txirikorda horiak, artean ez bainituen askatu, ni eta neure belaunetarainoko galtzerdi zuriak eta gona koadroduna, txarolezko oinetako txikiak eta gainerako guztia, algara zoroak eta laztanak, bai, hobeko zukeen aita alaben arteko samurtasun une horietan bortxatu izan banindu, kolpe bakar batekin akabatu izan banindu eta nire hondakinak amari eraman izan balizkio, gauzen hondoraino heltzeko eta betidanik arrastaka daramadan horrekin behingoz amaitzeko, gertatu zitekeenari buruzko iradokizunak eta azkenik, dena, bizia eta bizi beharraren gogaitasuna, aitaren puta ehiza eta amaren hilotzaren kiratsa amaitzeko mehatxua.
|
|
|
...esandakoan edo haiek ez baizik, kontatzekorik ez dagoelako, eta nahikoa da kontatzen ez den historia honetaz eta hartaz, loriazko eta harem historiak beti, sorgindutako jendetzak eta gurpil aulkidunekiko atletak, ez dut ordutegiz beteriko bizi hau nahi, bateko egunsentiak eta besteko ilunabarrak, eta horien artean egiten diren jestu errepikakorrak, laneko hitzorduak, ez dut nahi jende guztiak bizi
|
duen
bizi hori, gorabeherarik gabekoa, edo ia gabekoa, krisialdi txiki bat nerabezaroan eta beste bat berrogei urtetan, dibortzioa eta hipoteka, egunerokotasuna josten duten atsekabe txikiak, ez dute ikustekorik nirekin, begietan sartzen zaidan orratzarekin, nire pentsamenduak amaren ohean derrapatzeko moduarekin.
|
|
|
Jauzi, korri, saihestu, itzuri, aurreratu, sumatu, kontrolatu, garrasi egiten du. Hamar itzuli, horixe
|
du
bizi jomuga. Irauten badu, sobrea jasoko du.
|
|
|
Hemengo herritar kemen  tsuetako inor ere ez zen ausartuko hura etxean ezkutatzera. Oso ondo dakite zer arriskatzen duten eta gehiegi maite
|
dute
bizia, ez da Ia beren dirua bezainbeste...
|
|
|
Pandemiaren bihotzean, ezin segurtasunik sentitu hurbilenen ondoan, haiek ere ez ni hurbil nautela: ez dugu inoiz hainbeste sentitu maite
|
ditugun
bizien presentzia urruna, maitatzen segitzen ditugun hilen absentzia hurbila.
|
|
|
Beharrezkoa da zuzen, leial eta abegikor izaten saiatzea garaiko erantzukizunekin, baina nire baitako unean uneko autonomia ahalik pertsonalarekin nahi
|
dut
bizi, erantzun, izan. Askatasunetik, nahiz ez dagoen askatasun gogo beterik; nire baitako zuzentasunetik, nahiz ez dagoen pitzadurarik eta makularik gabeko onberatasunik.
|
|
|
" Ni gabe jai duzu", diotso idazkerak mintzoari harrokeria apur batez. " Nik, zu gabe, ezin
|
dut
bizirik iraun; baina zu ere ez zinateke biziko ni gabe", arrapostu egiten dio mintzoak.
|
|
|
Bi esaldi horietan mintzoaren eta idazkeraren arteko erlazioa laburtzen da. Mintzoak, komunitate baten gorputzak, idazkeraren laguntza behar
|
du
bizirik irauteko. Aldi berean, idazkera, komunitate baten espiritua, mintzorik gabe balizkoen munduan geratuko litzateke.
|
|
|
Mintzoak eta idazkerak elkarren beharra dute, baina arrazoi ezberdinengatik. Mintzoak idazkeraren laguntza behar
|
du
bizirik irauteko; idazkerak, berriz, mintzoa behar du gorpuzteko. Mintzoa, idazkeraren euskarririk gabe, desagertu egingo litzateke; idazkera mintzoan gorpuztu ezean, existitu ere ez litzateke izango.
|
|
|
Jazarpena pairatzen duten komunitateak dira, desagertzeko arriskuan daudenak, etsaiek, etsai zitalek, inguratuak dauzkatenak. Komunitate behartsuak dira, ahalik eta adore eta elkartasun handiena behar
|
dutenak
bizirik irauteko.
|
|
|
Singulartasun horiek goian aipatutako biziraupen komunitateak dira, hau da, desagertzeko arrisku bizian dauden komunitateak. Komunitate horiek feminismoaren mezu itxaropentsua jaso behar
|
dute
bizirik irauteko, bestela, supergizakiak zapalduta, desagertu egingo dira.
|
|
|
– Jaioak hiltzea zor, esaten da, baina jaioak aurren aurrenik eta gero eta gero ere zor
|
duena
bizitzea da, eta hori ez da esaten. Esan dezagun, bada:
|
|
|
lau pareten arteko estuasuna praktikatzeko, estatismoa, etxeko epikotasuna. Eta, ados, baldintza material oso ezberdinekin, baina ez ote
|
dugun
bizi guztiok ere gutxi asko gauza antzekoa. Etxetiar, baina masa bilakatu gara, are gehiago.
|
|
|
Kartzelan egon direnek diote, lehen astean luze idatziko luketela egoera berriaz, adibidez nobela bat; bigarren astean idatziko luketela zer edo zer, jada ez hain luze, akaso ipuin bat, eta ez dut inolaz ere hierarkizazio literario bat ezarri nahi, genero baten eta bestearen ohiko luzerari soilik egiten diot erreferentzia?; hirugarren astetik aurrera lerro batzuk baino ez lituzkete idatziko, hitz gutxi batzuk, zergatik ez aforismo bat, eta hemen bai aforismoen kontra ari naiz, hain iruditzen zaizkit ponposoak, ez esateagatik absolutistak?. Preso omen gauzkaten honetan ere, prozesu bera ez ote
|
dugun
bizi: jada kosta egiten zait adi egotea, pantaila batetik bestera saltoka nabil etengabe, ezer egin ez eta nekatzen naiz.
|
|
2023
|
|
|
Horrenbeste mende ezkutuan, horrenbeste urte gorderik! Hezurrak pipiatuak, hamabost giza bizitza balio
|
zuen
bizi batenak!, hain bakartia, gogaikarria eta luzea, etxe hura zaintzera eskainia, eta azkenean, zertarako. Jainko hiltzaile hark deabrua etxe barrenean sar zezan.
|
|
|
Ez dut esperantzarik. Galeratik irteten denak marka
|
du
bizi osorako. Onenean, zoru garbiketan jardungo dut, lehen bezalaxe.
|
|
|
emadazu dena, aitatxo, emadazu dena/ hementxe duzu nire popalde lerdena/ emadazu dena, aitatxo, emadazu dena/ zorroztu, penarik gabe, zure eztena. Izan ere, nik zure babes hitzak ez ezik, zure esne beroa eta sosa ere behar
|
nituen
bizirik iraungo banuen, bezeroek ordaindutako diruaren ehuneko oso txikia iristen baitzitzaidan titi zirriztura, eta hori Bidaso bazter honetan lan baldintzak hobeak direnik, zeren, Valençan, irabazitakoaren zatirik handiena gau eta egun begirik kentzen ez zidan putazainari eman behar nion derrigor, gizatxarrak zaplaztekoka eta kolpeka begi masailak ubelduta utziko ez bazizkidan, goizeko hamarre...
|
|
|
Horiek adierazten dute pertsona bakoitzarentzat zer den eta zer ez den garrantzitsua, eta jokabide eredu jakin bati jarraitzera bideratzen gaituzte (zerikusi handia duena gure beharrekin). Gure bizitzari zentzua ematen dioten helburuekin bat etorri behar
|
duten
bizi zutabeak dira.
|
|
|
Ez dute lan egiteko bizi nahi, orain dela gutxi arte egon den dinamikarekin amaitu nahi dute. Lan egin nahi
|
dute
bizitzeko eta ahalik eta modu orekatuenean eta osasuntsuenean; ez dute lana erdigunean jarri nahi, bizitza baizik; ez dute bizi nahi lan egiteko, bizitzeko egin nahi dute lan. Kontzeptu elkarren oso desberdinak dira.
|