|
2002
|
|
|
Kontu hauetaz kexu agertu izan dira idazle eta euskaltzale zenbait. Euskara erdararen mende da aspalditik, euskarak euskalkiek ematen zioten bizitasun eta kolore hura berreskuratu behar
|
du
biziko bada... Geroago itzuliko naiz puntu honetara.
|
|
2003
|
|
|
Beti bezain abila zara, Alkibiada! Ageri
|
du
bizitzen enekin ikasi duzula. Segur nago zure hitz ederrez jendaldea berriz gerlaren alde bilduko duzula.
|
|
|
" Kanta eta kanta, negarrez herri honek diost eraz, nola goazen osterantz, nola goazen euskeraz. Kanta eta kanta, herriak ez
|
du
bizi nahi euskeraz93". Ba ote?
|
|
2007
|
|
|
Gero, buru-hezurra edariz betetzen du eta debotki hartarik edaten, bertze gomitatu guziei pasarazten dielarik ondotik edariz betea den buruhezurra. Semeak edalontzi hori aita zenaren oroimenez atxikiko
|
du
bizi deno.
|
|
2008
|
|
|
Jolasten ibiltzeagatik krudela izan zen Edipotxo bat da zure aita. Eta krudela izan zeneko sekretuak ez
|
du
bizitzen uzten. Gero, Polinize eta Eteokle izan gara.
|
|
|
Bizitzak ez du ezer balio, baina ezerk ere ez
|
du
bizia balio. Tragikoak paradoxa hau pentsatzera behartzen gaitu.
|
|
|
Eman beharreko erantzuna da: " gizonak badu giza-arrazoia, apaizak bazuen apaiz arrazoia, psikologoak badu psiko arrazoia... baina biziak ez
|
du
bizi arrazoirik. Aditu?
|
|
|
Aditu? Biziak ez
|
du
bizi arrazoirik. Ez dauka".
|
|
|
Segitzen
|
du
biziaren kontrako aspaldiko gurutzada honek. Gurutzatuen estandarteak, azkena harrapatu ditudanak:
|
|
|
Mundua habia epel goxo bat da, baina bakan jotzen
|
du
bizi haizeak komeni den lekutik, eta horra zergatik den maiz hotza eta kaxkarra gure sentsazio termiko esistentziala.
|
|
|
Ezin izango ditugu beti eran  tzun guztiak eskuetan. Eta gure munduak eguzkiari bueltaka nola, hala jarraitzen
|
du
bizi  tzak, aurrera gelditu gabe, eta, berarekin batera, galderek.
|
|
2009
|
|
|
Irmotasunez baztertu behar bada zernahi, ordea, beharrezkoa da baztertu nahi denaren sorburua eta bizi indarra zorrotz identifikatzea. Globalizazioaren babesean lekua egin nahian dabilen uniformetasunak ideologia menderatzailean du sorburua, eta menderatzailearen hegemonia
|
du
bizi hauspo indartsu. Alde horretatik begiratuta, beraz, ezinbestean arduratu behar gaitu hizkuntza aniztasunaren etorkizunak, hizkuntza hegemoniko gutxi batzuen nagusitasunak ezarritako uniformetasunak irents ez gaitzan.
|
|
|
Orain ere gure artean ohikoak dira nahigabeturik egiten diren galderak: nork ez du erantzuna bera ere inplizituki aldi berean emanez galdetu" iraungo ote
|
du
bizirik euskarak?"; eta zenbaitek zeharbiderik gabe errepikatu ohi du" euskara galtzeko bidean" dela. XIX. mendean eta XX.aren zatirik handienean ardura eta kezkaz beteriko larrimina eta etsipena erabat ulergarriak zirelakoan gaude, nabarmena baitzen euskararen atzerakada prozesua.
|
|
|
Hizkuntzen eta kulturen aniztasuna oso positiboa da. Guztiok berdinak izango bagina, bizia ezinezkoa izango litzateke; zerk egiten
|
du
bizia interesgarri. Bada, kultura eta pertsonen aniztasunak.
|
|
|
Bitartean, emakume psikoanalistak hautsi
|
du
bizi dinamika antzuarekin. Baserritar gaztea ezagutu aurretik, sexua baino ez zuen nahi.
|
|
|
bazterketa, bakardadea, dekadentzia fisikoa... Eta, jakina, debate morala ere ekarri
|
du
bizi iraupenaren kalitatearen eta bizi irauteko baliabide artifizialen inguruan: plaza publikoan dago gaur arte guztiz tabua zen eutanasiaren gaia.
|
|
2010
|
|
|
Europak ezin
|
du
bizi bere zilborrari begira, eta euskal gizarteak ere ez; lurreko baliabideen halako bi eta gehiago ari gara gastatzen, horixe da ekologiari egiten diogun ekarpena. Guztiek kontsumituko balute gure pare, bi Planeta eta erdi genituzke guztiok bizi ahal izateko, eta Lurra bakarra da.
|
|
|
Arrazoimenetik sorturiko horrenbesteko ahalmenak ez ote ditu hesiak hautsi eta ez ote da maldan behera galgarik gabe iraulbidean amildu? Ez ote
|
du
bizi handi bakarraren batasuna ahaztu. Ez ote da bizidun handi eta ttiki bakoitzaz baliatzeko eta etekin ahalik eta handiena ateratzeko tentazioan erori?
|
|
|
Zertaz ari da apezpikua? Zer ulertzen
|
du
biziaz. Jainko hori zer edo nor da?
|
|
2011
|
|
|
Eskumutur bateko uztaitxoek egiten dute airean, eta emakume batek geranioen lorontzi luze bat hartzen du leihopetik etxe barruan sartzeko. Uztaitxoek egiten dute berriro, eta emakumeak leihoa ixten
|
du
bizi bizi, beroa etxean sartzeko beldur balitz bezalako larritasun batez.
|
|
|
Solsonako apezpikutzak buletin bat argitaratzen zuen, eta bertan Tarancón gotzainak, 1950ean, kritika gogorra egiten
|
du
bizi zen egoera latza salatuz:
|
|
|
Nik ze harreman eduki dezaket horrelako mina sortarazi digun ente horrekin?". Eta jendeak gainera hori ez
|
du
bizitzen diskurtso intelektual bat bezala, baizik bizitzen du barne barnetik, etsipen bat bezala, desesperantza bat bezala eta nik hori jende askorengan ezagutu dut. Eta tokatu izan zait, neronek ere zalantza asko edukiz eta izanaz ba jende hori nolabait kontsolatu behar izatea eta jendeari esan behar izatea, ba begira, bizitzaren ordenamenduan heriotza ere hor dago, denak jaio gara hiltzeko, Jainkoarekiko sinesmenak ez digu garantizatzen mundu honetan behintzat hilezkortasuna, ezta sufrimendurik ez izatea ere, gauza horiek pixka bat bereizi egin behar dira, eta ez duzu sinesten eta ez diozu zu baino gorago dagoen horri otoitz egiten espero duzulako horrek zure arazoak konponduko dituela, baizik zerbaitek eramaten zaituelako atxikimendu horretara eta akatamendu horretara.
|
|
2012
|
|
|
bateko sua. Ez
|
du
bizitzen ari denaren kontzientziarik, bizitzen ari denak ez du artean izenik: Fabricek ez daki geroak Waterlooko bataila deituko diola bera protagonizatzen edo ari den gertakari historikoari.
|
|
2018
|
|
|
–Jakina ulertzen dizudala. Baina matxino batek baino gehiagok arriskatu
|
du
bizia zu salbatzeko.
|
|
2019
|
|
|
Amak berriz ere Bortizen jarri nahi
|
du
bizitzen. Karmenek bere etxea eskaini dio, lana eta etxebizitza aurkitzen dituen bitartean.
|
|
|
Hitzen eta letren bidezko edertasuna eta plazerra bilatzen dituen asmazio gorena. Giza esperientzien ostatu eta memoriaren tenplu, bertan pausatzen denak, labur badarik ere, ordu bakoitza
|
du
bizi oso.
|
|
|
Gaztelaniaz ari denak ez du hizkuntzaren osasun egoera aldiro aldiro txekeatzen aritu beharrik. Ez
|
du
bizi osoan hitz pare bat idatziko hizkuntzaren etorkizunak larrituta. Aberatsak ez du hurrengo eguneko bazkariari edo pisuaren alogerari edo maileguaren letrei aurre egin beharraren kezkarik.
|
|
|
Nafarroan, Uztarrotz aldean, honela esaten omen zuen, behintzat, aitona batek: Aprile on ekusi behar dionak ehin urtez behar
|
du
bizi. Nik badud ehin eta bi, eztud onik bakotxi ekusi.
|
|
2020
|
|
|
Segundo batzuetan hantxe egon ziren biak isilik, Connellen besoak Marianneren inguruan, Connellen arnasa Marianneren belarrian. Jende gehienak inoiz inorenganako halako hurbiltasunik sentitu gabe pasatzen
|
du
bizi guztia, pentsatu zuen Mariannek.
|
|
|
Askatasunak bakarrik ez
|
du
bizi gizakia, zoritxarrez.
|
|
|
–12 poema? trantsizio atala da, eta lotura egiten
|
du
Biziaren ikurrakekin: liburu hartako argitasun eta eguerdi betetik Egunsentiaren esku izoztuak irekitzen duen. Udazkenekoak?
|
|
2021
|
|
|
Umeen erantzunak ere halaxe dira. Kudeaketa pandemikoak... eta" sindemikoak" ere hortxe nunbait... iraute hutsa jarri
|
du
bizitzearen gainetik. Eta horrek azkenerako heriotza dakar.
|
|
|
Gertakari lazgarri haiek gogoan, Xalbadorrek Mendian galdu direneri bertso ezagunak idatzi zituen: " Ezin bertzea berekin dauka betitik herri pobreak,/ hango jendea tirriatzen
|
du
bizi modu hobeak;/ haren ondotik zabiltzalarik, hil dira dohakabeak.../ Ai! Ezpeletan aurten nolako primaderako loreak".
|
|
2022
|
|
|
" Gezurra duk, gezurra, gezurra, eman dezagun egia dela munduaren amaiera, iristen dela eta hiltzen gaituela, dena suntsitzen duela eta gu jada ez garela ezta hautsa ere, Javier, ezta hautsa ere, hik konformatu nahiko huke nirekin? Konformatu nahiko huke etxe txiki batekin eta taberna batekin eta hire barru barruan maite ez duan Lea batekin?" Zeren leku honetan maitasunak horrela funtzionatu izan
|
du
bizi guztian, jendea gogogabetasunagatik elkartzen da ondoan duenarekin eta horrela bukatzen dute elkarrizketarik gabe afalorduetan, mantso ibiltzen etxera beranduago iristeko. Horregatik ari naiz pentsatzen joan egin nahi dudala.
|
|
|
...ienek lautadan utzitako antilope karkasetan ere, eta nolanahi ere oraingo egunean ezerk ez du ezertarako balio zeren gizonak dena ukitu du, horixe esaten du aitak behin eta berriz, ateo buruiritzi eta esker gaiztokoaren eskuek dena ukitu dutela, munduaren aurkikuntzatik baztertu dutela Jainkoa, haren jatorria izarretan edo mikroskopio baten lentilletan barrena behaka bilatzen dutela, aitak gorroto
|
du
bizia, ama gorroto duen bezainbat, fardel bihotzekoa atxikitzen duen pelegrinaren kemen berarekin gorroto ere, ibilera hankaokerra herrialdez herrialde herrestan darabilen erromesaren pareko da aita, konkorraren karga pisuak makurrarazirik doa, esanez esperantza ez dagoela txikitasunean baizik.
|
|
|
Baina aitak karga pisu horrexen premia
|
du
bizia gorrotatzeko arrazoi bat gehiago edukitzeko, paradisua merezi izateko eta aukera bat gehiago izateko hara heroi modura sartu ahal izateko, gaizkian ongia baizik ikusten ez duen martiria iduri du, uko egina dio bizidunekin bizitzeari eta hanka biluzgorri batzuk ikusteak eragiten duen mundu zikinean pentsatu gabe dantzatzeari ere bai, batez ere esaten du ez diogula geure burua plazerari eman ... Hobeko zukeen bere garaian bortxatu izan banindu, bere belaunetan neure borondatez jartzen nintzen garaian, ni eta neure pottoki txirikorda horiak, artean ez bainituen askatu, ni eta neure belaunetarainoko galtzerdi zuriak eta gona koadroduna, txarolezko oinetako txikiak eta gainerako guztia, algara zoroak eta laztanak, bai, hobeko zukeen aita alaben arteko samurtasun une horietan bortxatu izan banindu, kolpe bakar batekin akabatu izan banindu eta nire hondakinak amari eraman izan balizkio, gauzen hondoraino heltzeko eta betidanik arrastaka daramadan horrekin behingoz amaitzeko, gertatu zitekeenari buruzko iradokizunak eta azkenik, dena, bizia eta bizi beharraren gogaitasuna, aitaren puta ehiza eta amaren hilotzaren kiratsa amaitzeko mehatxua.
|
|
|
Jauzi, korri, saihestu, itzuri, aurreratu, sumatu, kontrolatu, garrasi egiten du. Hamar itzuli, horixe
|
du
bizi jomuga. Irauten badu, sobrea jasoko du.
|
|
|
Bi esaldi horietan mintzoaren eta idazkeraren arteko erlazioa laburtzen da. Mintzoak, komunitate baten gorputzak, idazkeraren laguntza behar
|
du
bizirik irauteko. Aldi berean, idazkera, komunitate baten espiritua, mintzorik gabe balizkoen munduan geratuko litzateke.
|
|
|
Mintzoak eta idazkerak elkarren beharra dute, baina arrazoi ezberdinengatik. Mintzoak idazkeraren laguntza behar
|
du
bizirik irauteko; idazkerak, berriz, mintzoa behar du gorpuzteko. Mintzoa, idazkeraren euskarririk gabe, desagertu egingo litzateke; idazkera mintzoan gorpuztu ezean, existitu ere ez litzateke izango.
|
|
2023
|
|
|
Ez dut esperantzarik. Galeratik irteten denak marka
|
du
bizi osorako. Onenean, zoru garbiketan jardungo dut, lehen bezalaxe.
|