|
2004
|
|
|
Guztiarekin, nik Balantzategin aurkitzen nuen eztia ez zuten behi makalek bakarrik egiten.
|
Banuen
beste arrazoi bat etxe inguruetan geratzeko, eta hori Genoveva zen, gerran gizona galdutako gure nagusia.
|
|
2010
|
|
|
Batek esaten dio materialista historiko bati bere munduaren ikuskera ezin duela argudio politikoetan erabili! Edo neoliberal bati bere gizakiaren kontzeptu atomista alde batera utzi behar
|
duela
besteen beharrak eta eskariak juzgatzerakoan!
|
|
|
Aipatu diren hiru proposamenez gainera (Rawls, Raz, Kymlicka) badago beste bat, edukietan ahulagoa baina erabat ikuspegi koherentea duena. Gizabanakoen erreinuan kokatuta, antiperfekzionismo muturrekoen alde egiten du, hots, inork ez
|
du
bestearen bizimoduaren edo pentsamenduaren gainean ezer esatekorik. Hori beste edozer gauzaren gainetik dago, baita askatasunaren ideala zabaldu nahiaren gainetik ere.
|
|
|
Kultur aniztasunak dakartzan joerek ohituretan, janarietan, janzkeretan edo eguneroko bizimoduan arazoak sor litzakete, baina ez beste edozein gizataldek sortzen dituenak baino gehiago, esaterako, gazteen eta edadetuen artekoek baino gehiago. Askotan diferentzia arruntenek eragin soziologiko handiagoak
|
dituzte
beste ezaugarri sonatu batzuek baino. Dena den, pluralismoaren auzian hainbat giza talderen ardatz nagusiak... bereziak dira, eta gorabehera berriak sortzen dituzte.
|
|
|
Erlijioen izaera bitxia da ikuspegi honetatik. Egia bakarraren jabea dela uste du, eta, barne kontraesanik sortu ezean, ezin
|
du
bestearen jarrera erlijioso alternatiboa onartu, erlijioak, berez, diferentearen baztertzaileak baitira, bekatari edo infidelaren kategoriapean jarriz. Abiapuntu honetatik abiatuz, gutxiengo erlijiosoen jazarpena erraz gertatuko da.
|
|
|
Sendatu bitartean irakurritako liburuez hizketan aritu zen denbora guztian, niri tarterik utzi gabe: tontor bat zeukala gelako mesanotxean, baina Herman Hesseren nobelak eskuan hartu zituenez gero ezin
|
zuela
beste ezer irakurri. " Zergatik dago nigandik urruti zoriontsu izateko behar dudan guzti guztia?", errezitatu zuen.
|
|
|
Egoera zela-eta egunero biltzen zen don Pedro herrian geratutako bi maisuekin, eta agur esateko tenorea heltzen zenean ahalegin doiak egiten zituen hoteletik joan ez zitezen. " Ez
|
duzue
beste kafe bat hartuko?" Bernardinok eta Mauriciok ezetz esaten zioten, ez zutela familia kezketan eduki nahi, eta herrirantz abiatzen ziren mendian behera. Basoko bidezidorrei jarraiki, abiatu ere.
|
|
|
Adrian eta biok zain gelditu ginen, beste zerbait jakin nahi ote zuen. Baina ez
|
zuen
beste galderarik egin, eta galerian barrena aldendu zen txistuka. Aldarte onean zegoen; udaberriko eguraldi epelak eragina zuen berarengan ere.
|
|
|
Nire liburuarena aipatu al diodan galdetu dit berak, eta pena pixka bat hartu du ezetz erantzun diodanean. Berak nahiago
|
luke
beste modu batera. Nik neuk baino fede gehiago du liburu horretan.
|
|
|
Amak, Carmenek, esaten zuen: " Uste
|
dut
beste begi batzuk dauzkagula aurpegiko horien ondoan, gauekoak direnak, gehientsuenetan irudi larrigarriak erakusten dizkigutenak. Horregatik diot beldurra gauari, ezin dudalako Bigarren Begi horiek erakusten dutena sufritu".
|
|
|
" Ez da zuregatik —esan nion—, Susana Martinengatik ez da joaten, biak gaizki konpontzen direlako. Uste
|
dut
beste talde bat antolatu nahi zutela berak eta Josebak zerrategian."" Ez legoke gaizki. Oso ondo etorriko litzaidake beste klase bat.
|
|
|
" Bere poltsan daukan Guernica jatetxeko postalaren zatia bat dator nik daukadanarekin". Egoerak ez
|
zuela
beste sinbolorik behar esan nion neure buruari, ahaztu egin behar nuela gainerako guztia.
|
|
|
Durangokoa zait azken geldiunea, baina obretan dirudi eta ez
|
dut
beste autorik ikusten, bertan atzerritar ugari gelditzen diren arren. Sartu naiz eta beldurrez noa, pasabide erdian harri puska solteren bat askatuko ote zuen obra honek.
|
|
|
Harantz begiratzean ailegatu zait alboan eserita
|
ditugun
beste gurasoen irudi dilatatua ere, dirudienez hiri honetan alkandora zabaleko aita potolo askotxo gaudelako eta ezohiko negu beroak ikusgarriago bilakatzen ditu gure pastel koloreko janzkerak.
|
|
|
Erabili ziren argudioen artean, Espainola ia ezagutzen ez zuen Iparraldeko apez euskaldun batek ospitalean urte luzez egindako lana zegoen. Ospitaleak
|
bazituen
beste bi apez euskaldun lanean, baina, bistan denez, hirugarrena ere beharrezkoa zen.
|
|
|
Chartres hiriko katedralean, XIII. mendeko kristaleretan, Karlomagno eta Orreagako istorioa ageri dira. bera buru
|
zuen
bestea mendebaletik, Orreagan, Iruñean eta Tuteran barna, biak Zaragozako ateetan bat egiteko. Iruñera iritsirik, bertako herritarrek ez omen zuten erresistentziarik egin eta Karlomagnok bakean okupatu omen zuen.
|
|
|
Idazleen artean Daranatz, Kurutxet, Irigoien, Bidart, Dolhagarai, Duvoisin, Fourcade, Goienetxe, Etxandi, Minjonnet, Nogues, Ritou, Cabillon, Mendiburu, Hiriart Urruti, Constantin, Espil, Iriart, Gombault, Etxegarai, Etxepare, Harispe, Lacombe, Landerretxeren izenak
|
ditugu
besteak beste. Hegoaldetik gutxi, Larreko eta Manezaundi nafar idazleak salbu.
|
|
|
Protekzionismoa da. Gainera, burges ttipi izateko markatzaile soziala izan delarik kultura mende osoz, orain konkurrentzia gogorra
|
badu
beste arlo berriekin, demagun high tech ekin, baina zita dezagun ere, etxe, piszina eta domotika, autoak nolaz ez, eta sustut bidaia. Orain bidaiatua kultua baino gehiago da, Tibeteko edo Chiapaseko joan jina prezio arras onean lortzen badu interneten abila bilakatzen da eta, beraz, egiazko bidaiante, kasik globe trotter bat, gida baten idazteko on.
|
|
|
Bekan ikusten dudan ene auzoko batekin ari nintzen solasean iaz, non ari nintzen lanean eta holako zalamalekak. Ihardesten diot, eta gero" baina zuk
|
baduzu
beste ofizio bat ere, entzun zaitut irratian". Ez diot deus erraten eta berak osatzeko:
|
|
|
—Baina. nire onginahi, begirune eta arduraren ordainetan ez
|
badut
beste horrenbeste jasotzen, Simeon delako hori ez baldin bada nire maitasunaren dina eta horretarako duina, pikutara bidaliko dut.
|
|
|
Konplizeak behar
|
zituen
beste ezer baino lehen ihesaldi bat antolatzeko. Nor zegoen prest bere bizia arriskatzeko etorkizun ziurrik gabeko abentura batean?
|
|
|
Egia zen, bestalde, ongi zaindua zegoela gazteluan, printzeak begirune osoz hartzen zuela, eta haren familia osoak tratatzen zuela txeraz eta laztanez. Zereginik gabeko orduak emateko, berriz, maisu Ottok zaintzen zuen liburutegia zeukan eskura, eta han deskubritu zituen bere hainbat liburu gogoko, baita ordura arte ezagutzen ez
|
zituen
beste horrenbeste ere.
|
|
|
Maroko independentea deklaratu zen 1956ko martxoaren 2an. Espainiak ez
|
zuen
beste erremediorik izan, Espainiaren" babesle" titulua ez baitzetorren Marokorekiko akordiotik, baizik eta Frantziarekiko 1912ko tratatutik, Francisco Francok berak Gorteetan aitortuko zuenez 1958ko maiatzaren 17an:
|
|
|
" 1 ) Nigeriar Nazioa osatzen duten komunitate guziek, bakoitzak bere hizkuntza erabiltzeko askatasuna
|
dute
besteenak errespetatzen dituzten artean.
|
|
|
Nola izango da ba nazio estatua demokratikoa, pertsonak zein estatutan parte hartu nahi duen aukeratu ezin badu? Zertan har daiteke nazio estatuen sistema demokratikotzat, herriek ezin
|
badute
beste nazio estaturik eratu?
|
|
|
Algecirasko Nazioarteko Koferentzian, Arrif aldeko babesle papera lortu zuenean, Espainiak
|
bazituen
beste interes batzuk Zeuta eta Melilla babestekoaz aparte. " Espainia" esaten denean, koiuntura honetan, enpresari pribatuak, politikari dinastikoak eta militarrak dira batez ere.
|
|
|
Britainia Handia eta Frantzia ziren, hala ere, Afrikako jabe nagusiak. Britainia Handiak, aldez aurretik
|
zituenaz gainera
beste territorio batzuk lortu zituen: Egipto, Sudan, Kenya, Hegoafrika, Rhodesia, Nigeria, Sierra Leona eta abar.
|
|
|
Nahikoa zen eta nekatuta zeuden. Etxera itzultzeko
|
bazuten
beste arrazoi bat, gainera, uzta biltzea amaitu gabe utzi zuten gehienek, eta aspaldiko onena zen uda hartakoa.
|
|
|
Kontatzen da Melillan errefuxiatuta zeuden Ait Isnazen kabilako errefuxiatu" aljeriar" batzuk entregatu zizkiola Espainiak Frantziari.
|
Bazuen
beste arrazoirik Mohamed ben Abdelkrimek Espainiarekiko lokarriak ere eteteko: frantsesekin legez, espainolekin ere ez zegoen zereginik.
|
|
|
‘Baietz ba, zeuen hizkuntza egin nahi dudala’ Benetan ikasi nahi
|
duela
beste guziek mespretxatzen duten hizkuntza hori.
|
|
|
Pedro H. Sarrionandiak Arrifeko mendialde hari begira ikasi zuen amazigera, baina
|
bazuen
besteen berri, batez ere Marokon hitz egiten ziren hiru mintzaira amazigena: taxelhit, tamazight eta tarfit.
|
|
|
Dena dela, grafia batek ez
|
ditu
beste biak ukatzen.1052 Hirurak egokitu eta onar daitezke: tifinag berriztatua, arabiarra eta latinoa, hirurak izan daitezen amazigera ahalik eta zehatzen transkribatzeko gauza.
|
|
|
" —Don Pedro, zergatik ez duzu erdaraz sekula egiten?, —Kontribuzioen erreziboak ez direlako gure hizkuntzan etortzen". tzaileek euskara ikasiko balute, utzi genuke euskara, gramatika eta hiztegia ondo gorde ondoren, eta, haien menpean gauden artean, errusieraz, noruegieraz edo haiek ezagutzen ez
|
duten
beste edozein hizkuntza erabili genuke". 901
|
|
|
" Nazio proiektu" alternatiboen bideragarritasunarena, demokraziak konpondu gabe
|
duen
beste arazoetakoa da gaur egun. Nazio arazoa demokrazia arazoa baizik ez da. Demokraziak herritarren erabakimen indibidual eta kolektiboa bermatu behar du, autodefinizioak eta subjektuaren erabakiak errekonozituz, fundazio momentuko akordioak eta desakordioak errebisatuz, beharrezko denean.
|
|
|
" zer erraz den gehiengoa gutxiengoak gobernatua; ikusirik gizon gobernatu horien menderakuntza inplizitua, sentimendu eta asmo propioak abandonatzen dituztelarik gobernatzaileenengatik. Galdetuz gero zelan lortzen den ustekabe hori, Indarra beti subditoen aldetik dagoenez gero, aurkituko dugu gobernatzaileek ez
|
dutela
beste sostengurik iritzia baino. Ondorioz, gobernuaren euskarri bakarra iritzia da; eta joko arau hori gobernu mota guzientzat da, gobernu despotiko militarrenentzat, zein libre eta herrikoienentzat".
|
|
|
Nik neuk bai, baina galdera bera da iruzurra. Aukeratzeko eskatzen duenak, ez ote
|
du
bestea baztertzeko egiten. Eta gainera, ez ote da europarrak europarrari egindako galdera, beraz partziala, eta ia tautologikoa?
|
|
|
Martirien eskema kontzeptual kristauaren kontra, Edward Gibbonen aburuz, paganoek martirizaturik baino askozaz gehiago hilko ziren kristauak elkarren arteko borroketan. Gainera, kristautasunak ezin
|
zuen
beste bizitzarako promesekin inperioa bultzatu, bizitza honetarako ardura gabezia eraginez.
|
|
|
—Geldi hor, Nasreddin! Uste
|
dut
beste bat heldu dela.
|
|
|
Bestalde, gora begiratu eta, zeruan ilargi bera dut ikusten.
|
Baduzue
beste galderarik?
|
|
|
—Asto bati holako atxikimena, barregarria duk —esan
|
du
beste batek.
|
|
|
—Ezinezkoa! —erantzun
|
du
besteak berehala.
|
|
|
Sindbad higuindu zen, areago egin ere, beste arraunlariek traburik gabe jaten zutela ikustearekin: aberexka beltzak koilaraz atzemanik, gozoki eramaten zituzten zintzurretik behera, non ez
|
baitzuten
beste jatekorik.
|
|
2011
|
|
|
Puntu honetan H.L. Mencken aditu eta kazetari amerikar ospetsuaren esaera datorkit gogora, alegia gobernuaren zeregina herritarrak beldurtzea dela adierazten zuen hura. " Politika praktikoak ez
|
du
beste helbururik: herri xehea asaldaturik edukitzea —eta ondorioz segurtasun eske—, horretarako amaigabeko hobgoblin sail bat —erabat irudizkoa— baliatuz".
|
|
|
—Yi zhang biao dao Berjingesan
|
dut
beste behin nire golkorako.
|
|
|
Ogibide eta ardura askotako egileak ageri dira bertan, besteak beste, artisauak, aitonen semeak, merkatariak, funtzionarioak, zerbitzariak, printzesak. Li Bai, Du Fu eta Wang Wei ditugu, beharbada, gure artean ospetsuenak, baina Txinako literaturaren urrezko orrietan leku propioa
|
duten
beste hainbat olerkari ere badaude irakurgai.
|
|
|
garai bateko pikareskatik gaur egungo ustelkeriara. Pauso hori eginez, inguruan
|
dituen
beste estatuen mailaraino heldu omen da. Espainia is not different.
|
|
|
—Begira,
|
badut
beste hipotesi bat.
|
|
|
—Betarik al
|
dugu
beste ipuin motz bat kontatzeko?
|
|
|
—Bai, hola duk, hola
|
duk
beste biek.
|
|
|
—Gogoan daukadan apaiz moderno bakarra On Ramon
|
duk
beste batek.
|
|
|
—Ba, beti bezala. Seguru zigarro erretzen dagoela nonbait ezkutatuta —erantzungo
|
du
beste irakurle batek.
|
|
|
—Begira, Lukino eta Lidia elkarren ondoan daude eserita —esan
|
du
beste norbaitek.
|
|
|
Hummm, esan zuen Fabiok, Marcok, baina uste dut gure Marcok ere leku gehiegietan duela burua... Orduan, hitz egin zuen berriro Lolok, etorri behar
|
du
beste inork. Printzipioz gure politbureau koak, azaldu zion Ninak irri eginez, Marco, Giovanni, Settimo.
|
|
|
Anitaren hitz serioak entzutean, Brucek ez zekien non sartu eta nola berreskuratuko zuen hizketaldiaren giro atsegina. Ardo botila hartu eta basoak bete
|
zituen
beste behin. Anitak jarraitu zuen:
|
|
|
morroiak, ortuariak, harginak, borreroak, inprimatzaileak, ehungileak, saltzaileak, ikasleak eta idazkariak. Kixote Mantxakoa liburuan idazkari izan nahi
|
duen
beste bizkaitar bat ere agertzen da, Sancho Panzaren idazkaria izan nahi duena Barataria insula n gobernadore dagoenean:
|
|
|
Kanpoko arriskuaren adibidea Maisu Juan bera da, euskalduna izanik Madrilgoen ohiturak, janzkerak eta ikasketak ekarri dituelako. Eta barruko arriskuen artean, Mogelek aipatu bai, baina kontakizunean parte hartzen ez
|
duten
beste euskaldun mota batzuk daude, oro har, tabernetan ibiltzen direnak: " gizon ospetsu, burrukari, ondatzaille, alper ta baldana".
|
|
|
Mintzamena lantzeko modu horrek
|
badu
beste berezitasun bat. Izan ere, Peru Abarkaren kasuan, ikasleak, hots, Maisu Juanek, Perurekin eta bestelako euskaldun zaharrekin baino ez zuen hitz egiten.
|
|
|
Pozten naiz harrapatu zaitudala onartu duzulako, uste dut ez
|
zenuela
beste irtenbiderik. Ez da egia jolasean denek berdintasunean parte hartzen dutenik.
|
|
|
Maisuzarra erraten zaio Hernandorenaren arabera, baina Mdisuzdrran itxea edo (Martin) Erdtsunen itxea ere bai. Garai batean, ordea, Marijuangonea izena hartu baino lehen,
|
bazuen
beste izen bat: " Cassa de Marijoango dicha obecho" (NAO, 1555, sig.
|
|
|
Azpiko aldetik dagoen lehenbiziko baserria Kuxiñenea da, eta bertan ataka pasatu, eta beheitiantxean doan bidetik Kuxingo erreka igaro eta berelahaxe Bordatxuri baserrira iristen da.
|
Badu
beste bide bat Iberoko putzulu ondotik ateratzen dena; baina hau oinezkoa da.
|
|
|
Pedroarena deitura oikonimikoa; honetaz ikus Mitxelena 1955 eta 1959). Alabaina, analogiak ere eragin ziezaiokeen, hots, arena bukera
|
duten
beste etxe izenek.
|
|
|
Oinarrian erdarazko cordobdn (cordobano ren mozarabierazko aldaera) ‘ahuntzaren edo akerraren larru landua’ dugu, zein Andaluziako Cordoba hiriaren izenean oinarritua baitago. Cordobdn izena beharbada izengoitia zen hemen, nagusia larru horren salerosketan ibiltzen zelako, gogoko zuelako edo orain jakiterik ez
|
dugun
beste zerbaitengatik; bukaeran genitiboaren hondarkia eta artikulua daude. Hasierako Cordobanena tik dardarkari disimilazioz rena atera da, bukaeran rena zuten beste oikonimo askoren alderako analogiak lagundurik, zenbait herritan jatorrizko Estebanena ‘Esteban izena zuenaren etxea’ formatik Estebarena atera den era berean.
|
|
|
Cordobdn izena beharbada izengoitia zen hemen, nagusia larru horren salerosketan ibiltzen zelako, gogoko zuelako edo orain jakiterik ez dugun beste zerbaitengatik; bukaeran genitiboaren hondarkia eta artikulua daude. Hasierako Cordobanena tik dardarkari disimilazioz rena atera da, bukaeran rena
|
zuten
beste oikonimo askoren alderako analogiak lagundurik, zenbait herritan jatorrizko Estebanena ‘Esteban izena zuenaren etxea’ formatik Estebarena atera den era berean. Leitzako 1726ko apeoan Cordoban izeneko etxea ageri da.
|
|
|
Hespila (hesi+ bil ‘biribila’+ a) ‘belar soro hesitua’ dukegu oikonimoaren oinarrian. Hitz arrunta da eta
|
baditu
beste adiera batzuk, ‘gaztainak gordetzeko lekua’ adibidez, Baztanen (Izeta, 1996); ikus AV eta OEH. Nolanahi ere, etxe horretan bizitutakoak Espila deitura zuen (berez Teofilo Espila Fernandez), eta hortik datorkio izena.
|
|
|
Etxe izenekin lotura
|
duen
beste arlo bat ere ukitu nahi izan dugu: izengoitiena.
|
|
2012
|
|
|
Legeetan (logoi) aspaldi bereizi zituzten greziar klasikoek gertakarien berezko erregulartasunak eta gizakien eskumeneko usadioak (physis eta nomos, hurrenez hurren). Izaeraz diferenteak izaki, biek zuten ezaugarri komun bat, biak baitziren immanenteak, hau da, ez
|
zuten
beste inon fundamenturik topatu behar, izaten denaren izate hutsa da erregulartasun horien sorbidea. Ez zuten, hiriaren kasuan esaterako, hiria eratzeko legeetan jainkoen bermerik behar, hiritarren erabakimena baizik.
|
|
|
Agidanez, jendeak dimisioa aurkeztu du jendetasunean. Ez
|
du
besteekin bizitzeko eta inongo ardurarik edo elkartasunik izateko gogorik. Kapital arau, jendea samaldaka doa jendartetik.
|
|
|
Haren ordez, nartzisistaren jarduna hedatu zen noranahi, alegia, bere buruaren irudiarekin gatibaturik haren isla narea ez den guztia uxatzen duenaren jarduna, bake etikoa eta gozamen estetikoa urratzen dituen bestelako edonor uxatzen duenarena. " Aktore" horiek ez dute harreman sozial iraunkorrik nahi, ez dute pertsona arteko harremanetatik mundu sozial ireki eta aldakor bat sortu nahi, ez
|
dute
bestearekin tratu, solas edo jardun esturik nahi. Baina kasu, ez dira bizi lehengo mundu instituzionalizatu hartan, ez daukate instituzio sozial itxien bitartekaritza.
|
|
|
Erantzukizuna ere bai. Usadioek izugarrizko indarra dute haietan jaiotzen garelako, baina ez
|
dute
beste funtsik bizipen psikologikoaz beste. Usadio zaharrenak eta unibertsalenak ere jendearen onarpena behar du irauteko.
|
|
|
Edozein" efektu" izan daiteke biktima izateko kausa ona. Azken buruan, molestiarik eta interferentziarik gabe bizitzen ikasi duen horrek sor eta lor bizi nahi
|
du
besteen eraginik zein besteekiko elkarrekintzarik gabe. Horrenbestez, jende soraio eta zaingabeak inter pasibitatean bizi dira, elkar kikilduz.
|
|
|
" Sisifori esan diote, zuk garraiatzen zenuen harkaitza desegina da. Eseri, gogo baduzu, ibaiaren ertzean urari begira, ez
|
duzu
beste zereginik."
|
|
|
" Sisifori esan diote, zuk garraiatzen zenuen harkaitza desegina da. Eseri, hala nahi baduzu, ibaiaren ertzean urari begira; ez
|
duzu
beste zereginik. Sisifo ezin da geldirik egon, ordea.
|
|
|
Van Thiegel seguru zegoen identifikazio hartaz, izen hura entzutearekin batera buruko erruleta gelditu egin zitzaiolako eta kasilak ez
|
zuelako
beste irudirik, soilik X bat. Segituan, asmaketa harekin piztuta, bere ahoa hizketan hasi zen kaoba enborrak moztearen zailtasunaz eta egur astun eta gogor haren garraioak eskatzen zuen ahaleginaz; baina isildu egin zen kolpetik, Lalande Biranen begi d' or et d' azur haiek ikusi baitzituen, zein bere mezuarekin:
|
|
|
Baina sinesten al dugu benetan" besteen berdin berdinak" izan nahi dugula? (" besteen" hitz horren esanahi politiko bakarra" beste (Estatu) en berdin berdinak" da!) Edo jarraian esaten duenarekin sumatzen denez(" besteek beren berezitasunak gordetzeko eskubidea duten bezala, guk ere badugu geureak gordetzekoa"), nahiago
|
dugu
beste kultura berezi bat izaten jarraitu. Diferentea, bitxia, kuriosoa... subordinatua.
|
|
|
Botere handia baldin badu ere, Beste nagusi hau hauskorra da era berean, substantziarik gabekoa da, eta birtuala berez, Beste nagusiaren izaera gure presuposizio subjektiboetan bizi baita; ez da nolabaiteko substantzia espiritual kanpokoa edo, gizakideen jardueratik at bizi dena. Aldiz, gizakideen jarduerak berak sostengantzen
|
du
Beste nagusia. Beste nagusia existitzen da soilik eta bakarrik guk geuk, subjektuok, existituko balitz bezala aritzen garen neurrian edo laukiago esanda, existitzen delako" plantak" egiten ditugun neurrian.
|
|
|
Hemen, ordea, diruarena ez da larriena, egiaren manipulazioarena baizik. Politikari horiei beti goitik dagoen norbaiten esanetara makurturikberdin zaie gaur karratu esan eta bihar borobil, kontua da esandakoa bete behar
|
dutela
beste inolako kontsideraziorik gabe.
|
|
|
1975ean burutu zen liburu hura, egile biak gazte eta sasoi onenean zeudelarik. Ugaldek argitaratua
|
zuen
beste liburu bikain bat, hau ere zenbait euskaldun ospetsuri egindako elkarrizketez, Hablando con los vascos. Chillidari eskainitako bigarren liburu horretan esplikatzen digu Martin Ugaldek zergatik geratu ziren lehen liburu hartatik at bi artista garrantzizko, Jorge Oteiza eta Eduardo Chillida.
|
|
|
Behin batean paseoan zihoazen Reich Ranicki kritiko alemaniarra eta S. J. Lec idazle poloniarra. Lec oso ezaguna zen hitz egiten zuelako soilik eta beti bere buruaz, ez
|
zuelako
beste gairik. Horrela, parke hartan, ordubete luzez aritu zen berari eta bere obrari buruz hizketan kritikoak ezin zuelarik izan hitzik ere luzatu.
|
|
|
Carlo Emilo Gadda italiar idazleak ederki azaltzen zuen horren zergatia, bat, oso superstiziosoa zelako eta bi, plagioaren beldurrez. Uste
|
zuen
beste edozein idazlek ostu egingo ziola liburuaren ideia, hobe, beraz, ezertxo ere ez aipatzea kaleratu arte.
|
|
|
Bai ordea, loriara deitua den borbondarra ez dago arinkerietarako; izan ere, Carlos Adalberto beraz landa, diploma erdietsia
|
duten
beste ofizial berriek kasik guztiek ere, gorago jarririk dituzte beren xedeak. Guztien isilean, gazteok anaiago bat antolatu bide dute, Bihotz Zuriak deritzana, eta beren burua kristau zibilizazioaren eredutzat hartzera behartzen dituena.
|
|
|
Anartean, soldaduek ez
|
zuten
beste edatekorik ur pufadatsu hura besterik, eta hazkurria garraiatzen zuten orgetatik batzuk, irauli, eta padurak irentsiak gertatu ziren, luze gabe sardina lataz zamaturiko mando apur batzuk baizik ez zitzaizkien gelditzen.
|
|
|
Nik dena isilean jasan nuen, zeren baizik eta zortzi hilabete ez nituen falta zerbitzualdia amaitzeko. Ez
|
nuen
beste xederik, ez beste gutiziarik, hilabete apurrotan makurrik ez egitea besterik.
|
|
|
Bai, errege ingeles guztiahaldun hori: Itzagaondoko ibarraren muturreko Gergitiain herrixka gordean sortutako honen besoaren menpe dago zure existentzia, eta ez
|
dut
beste xederik —ez bizitza honetan, ez bestean— Berengelaren nahia betetzea baizik. Eta irrika hori izan dut aurreneko aldiz Iruñeko San Nikolas elizan ikusi nuenez geroztik, zeinaren barrenean ez baitago orain giza erliebe edo irudirik, zeren eta inoiz inor maitatu ez duten zenbait elizgizon adigogorrek haiek suntsitzea erabaki baitzuten erliebeek eta estatuek ere burua jiratzen zutelakoz Antso erregearen alaba pasatzen zenean; hain ederra, hain dirdaitsua, Ulises grekoa txoratuko zuketen emakumeen pareko.
|
|
|
Inork ez
|
zuen
beste inoiz kolore zuriaren falta sumatu Nafarroako banderan, zuria gehienetan jende arranditsu eta harroputzen kolore gogokoena izaten baita, zeinek gehiago maite baitituzte marabediak egiazko sentimendua baino. Horrela, bada, Nafarroako tronuan jarri zen hurrengo tibaltarrak dekretu bat eman zuen, eta bere zigiluarekin berretsi, argizari gorrizko zigiluarekin, jakina, honakoa onesten zuena ondorio legal guztietarako:
|
|
2013
|
|
|
Haren aldamenetik, polizia erraldoi batek koroatuko zuen arbuioa: " Hobe
|
duzu
beste zernahitara dedikatu. Eman bakea poesiari.
|
|
|
Jakitunak, berriz, kubiertara jo zuen, itsasoko haizea hartuz zigarro bat erretzera. Han zebilela, lagun egina
|
zuen
beste bidaiari bat hurbildu zitzaion: " Perlak benetakoak ziren, ezta?".
|
|
|
Horretan ez zen asko bereizten beste fraideengandik eta, oro har, zuri guztiengandik. Baina, horretaz gain beste zuri guztiek bezala bere balioak inposatu nahi izateaz gain—, Quintanak, antza,
|
bazuen
beste joera bat, haren kontrako sentimenduak gaiztotu zituena: bereziki krudela zen zigor fisikoak jartzeko orduan.
|
|
|
Kaporalak, maiordomoak eta beste batzuek beste misioetara idatzi zuten, eta Monterreyra ere bai, Aita Marcelino Marqumezi (Marqumez hau oso trebea zen zaldi gainean, eta adiskide ona). Neofito zahar gizajoek, eta hilketarik susmatzen ez
|
zuten
beste indigena askok, saminki egiten zuten negar, Aita bat batean hil zelakoan. Lino hartza bezala marruka ari zen etxe barruan.
|
|
|
Labur esanda, misio sistemaren erabateko iraultza zekarren araudi berriak. Eta fraideen artean inork nahi ez
|
zuen
beste ondorio bat ere bai: auzi espiritualez baino arduratu ez zutenez, fraide bakar bat egongo zen misio bakoitzean, eta ez bi, ordura arte bezala.
|
|
|
Handik eta hemendik jasotako datu gutxi horiek hezur haragizko gizaki arrunten gisara aurkezten dituzte Martiarena, Arroita, Carranza, Landaeta eta bi Uriatarrak. Eta, ziur aski, halakoxeak ziren, arruntak, arrastorik utzi ez
|
zuten
beste asko ere. Misioko eguneroko gorabeherez arduratu, eta ez ziren beste ezergatik nabarmendu:
|
|
|
Bodegak lehorrera jaitsi eta lurraldeaz jabetzea erabaki zuen. Ez
|
zuen
beste ustekabeko erasorik nahi, eta ongi armaturiko hamalau gizonekin utzi zuen goleta. Bi kanoi birakari eta mosketez armaturiko hainbat gizon defentsarako lekurik aproposenean jarrarazi zituen, erretiratu beharra bazuten ere, eta gurutzea altxa zuen gain batean, beharrezko formaltasun guztiekin.
|
|
|
Arraina, zuhaitz azalez egindako esterak edo itsas txakur, igaraba, orein edo hartz larruak ekartzen zituzten. Eta, haien trukean, ohiko pitxi pitxi, ispilutxo edo kristalezko ale guztiak baino askoz nahiago
|
zuten
beste zerbait: " Toda su estimacion la poman en el fierro", dio Juan Bautista Aguirrek.
|
|
|
Neure burua egoera horretan ikusirik, eliza eta herria erreta, eta geneuzkan zaldi, ardi, ahuntz eta abelgorrietatik asko goseak eta egarriak hilda, eta besteak ere hiltzeko zorian, eta horrenbeste jende, batik bat umeak eta emakumeak, guztira mila pertsona inguru, egarriak akabatzen, azken bi egunetan ez
|
baikenuen
beste edatekorik izan Casas Realesko ontzi eta pitxer batzuetan gordetakoa baizik; emakume eta umeen intziriek inguratuta, bazter guztietan nahasmendua zela, goizean kanpora atera eta etsaiarekin borroka egiteko erabakia hartu nuen, bertan hil edo garaipena lortu arte".
|
|
|
Mexikoko egoera nahasia zela eta, San Fernando Kolegioak ezin
|
zuen
beste misiolaririk bidali Kaliforniara. Eta 1828an, Soledad inor gabe geratu zenean Francisco Xavier Uria handik San Buenaventurara joan ondoren, San Carlos utzi eta hango postua hartu zuen Samak.
|
|
|
Lehenengo biak barrualdekoak dira. Hizkuntza edo hizkera bat eta bera dute, baina batere antzik ez
|
du
beste bostek hitz egiten duten hizkuntza komunarekin.
|
|
|
Inoiz ez bezalako arretarekin prestatu zen bidaia hura. Ontziak bikainak izan ziren, itsasgizonak trebeak, jangaiak nahikoa eta gehiegi, zoritxarreko eskorbutoak ez
|
zuen
beste batzuetako sarraskirik egin. eta, hala ere, lorpenak eskasak eta aurkikuntzak garrantzirik gabeak izan ziren. Denbora gehiegi pasatu zuten Bucareli esploratzen, eta 70° raino iristeko zituzten udako egunak bidean xahutu zituzten.
|
|
|
Inurriak, identitate eta askatasun bilaketa prozesuan bete betean murgildurik, kexu ziren ez
|
zutelako
beste inurrien genealogiarik. Hau da, ez zuten etsenplu hartzerik beste inurriengandik, erreferentzia izan zitekeen inurririk, bide zabaltzaile, eredugarri izandakoengandik ikasteko.
|
|
|
Topaguneak, herrietako euskara elkarteen sare zabal moduan, baldintza egokiak ditu horrelako prozesu bati heltzeko. Hain barreiatze hedatua ez
|
duten
beste erakunde batzuek ere badituzte horretarako bideak.
|
|
|
Horrek bere izaera osoa baldintzatzen du. Feed-back edo berrelikadura zentralagoa
|
du
beste inon baino, eta sorkuntzaren unean bertan gertatzen da hori ere neurri batean.
|
|
|
Bestetik,
|
baditu
beste ezaugarri batzuk, aurreko muinari lotuak: artistaren eskuragarritasun sozial eta ekonomikoa, izaera, kalekoa, ez diferitua, taldekoa eta beste hainbat.
|