|
2007
|
|
|
1991n Sobietar Batasuna desegin egin zen, eta baita haien programa espaziala ere. Hala ere, Errusiak
|
badu
bere programa, eta hori Errusiar Espazio Agentzia Federalak (RKA) eramaten du aurrera. Estatu Batuetako espazio agentzia NASA da oraindik ere.
|
|
|
Dirudienez, duela lau milioi urte, erretrobirus batek txinpantzea eta hurbileko beste primate batzuk infektatu zituen; ez, ordea, gizakiaren arbasoak. Gaur egun, birus hori desagertuta dago, baina txinpantzearen DNAn birusaren arrastoa geratu da; zehazki, txinpantzeak birusaren 130 kopia
|
ditu
bere DNAn; gizakiak, berriz, bat bera ere ez.
|
|
|
Bosek arazoak
|
zituen
bere ikerketa argitaratzeko, eta Einsteini bidali zion. Hari gustatu egin zitzaion, eta argitaratzea lortu zuen.
|
|
|
Bestalde, ospitaleko gaixotasun asko endogenoak dira. Alegia, norberak hainbat mikroorganismo
|
ditu
bere barrenean, eta, immunitatea gutxitzen den kasuetan, mikroorganismo hori gailendu egiten da. Beraz, ez dago transmititu beharrik.
|
|
|
Izan ere, depresiorako joera duenak pentsamendu okerrak izan ohi ditu: errudun sentitzen da, ez
|
du
bere burua maite, kezkatuta dago ingurukoei min egiten diela uste duelako, ez du hobetzeko itxaropenik... Pentsamolde hori ez da batere osasuntsua, eta gaixoak zuzendu egin behar du, sendatu nahi badu.
|
|
2008
|
|
|
Tarn-eko harana (Frantzia) zeharkatzen du zubi erraldoi eta lirain horrek, A75 autobideari bide emanez. Millau herria
|
du
bere oinetan, eta horri zor dio izena. Hiru urte behar izan ziren hormigoiz eta altzairuz egindako zubia eraikitzeko, teknika aurreratuenak erabilita GPSa, laserra, materialentzako geruza bereziak, bere kabuz gora egiten duen enkofratua....
|
|
|
Eta, eztabaida ugari eragiten baditu ere, gainerako bizidunetan ere gero eta garrantzi handiagoa du DNAn oinarritutako taxonomiak.
|
Baditu
bere arazoak, baina baita taxonomia klasikoaren aurrean hainbat abantaila ere. Batetik, ezaugarri morfologikoen bidez argitu ezin diren gauza asko argitzeko oso baliagarriak dira, eta, bestetik, azterketa morfologikoak egitea baino askoz azkarragoa da.
|
|
2009
|
|
|
Argi dago, beraz, nutrazeutikoak erabiltzeak
|
badituela
bere arriskuak. Onuragarriak izan daitezke osasunerako, eta, aditu batzuen ustez, garapen bioteknologikoari esker, litekeena da sintesi kimiko bidez lortutako farmako askoren ordezko izatea etorkizun hurbilean.
|
|
|
1939an deskribatu zutenetik, misterio bat izan da: buru gardena du, eta uste
|
zuten
bere begiekin gainaldekoa bakarrik ikus zezakeela. Baina duela gutxi ale bat filmatu zuten Monterrey Badiako Akuarioko ikertzaileek.
|
|
|
Litekeena da bisita huraxe izatea Edmond Halley astronomo ingelesak zientziari egin dion ekarpenik handiena, nahiz eta haren izena kometa famatuaren bidez iritsi zaigun. Ez
|
zuen
berak aurkitu; baina berak 1682an ikusitako kometa hura beste batzuek 1456an, 1531n eta 1607an ikusitako hura bera zela konturatu zen. Eta izena ere ez zion berak eman.
|
|
|
Geometria sinplektikoarekin edo geometriaren eta topologiaren arteko erlazioarekin lan egin duen ia edozeinek izan du Gromoven lana erreferentzia gisa dio Raul Ibañez EHUko matematikari eta geometrak. 2000n Bilbora etorri zitzaigun kongresu batera, eta ordurako eginak
|
zituen
bere lanik ezagunenak. Jadanik, geometriaren izen handietako bat zen.
|
|
|
Gödelek bi teorema formulatu zituen sistema baten osotasun ezari buruz. Teorema horien arabera, sistema batek ezin
|
du
bere burua osorik barne hartu. Adierazpen konplexu hori azaltzeko, idazleak pixkanaka aztertzen ditu sistema formalak eta haien ezaugarriak, sistema hitzaren esanahia matematikako kontzeptua izan, marrazkia izan ala musika konposizioa izan.
|
|
|
Bueno, hutsune handiena genetikan du. Berak aldakortasuna behar
|
du
bere teoria azaltzeko, ikusten du aldakortasuna badagoela, baina ez zituenez geneak eta ezagutzen, ezin zuen azalpen zuzena eman. Orduan, puntu batzuetan lamarckista da...
|
|
2010
|
|
|
Gerta daiteke x eta y aukerak edo alternatibak berdinak izatea, baina, arazo hori P irreflexiboa izanda gaindituko dugu (x alternatiba bat bada, ezinezkoa da x P x). Bestalde, I erlazioak erreflexiboa izan behar du, hau da, x I x; x aukera bat bada, ezin
|
du
bere burua desberdindu. Gainera, I erlazioa P erlazioa dugunean definituko dugu, ez alderantziz.
|
|
|
Baina iPhone a oso ongi saldu zen 2007an atera zenetik, smartphone pertsonalen artean ia monopolioa izateraino (RIMek ere merkatu zabala
|
du
bere Blackberry arekin, baina batez ere enpresa erabileretarako). Eta beste lehiakideek oso zail zuten aurre egitea, batez ere euren sistema eragileetarako aplikazio eskasiagatik.
|
|
|
Elizabethek 1845ean egin zuen topo bere bokazioarekin, gaixotasun ginekologiko larri bat zuen lagun bat bisitatzera joan zenean. Lagunak adierazi zion haren ustez emakume medikuak behar zirela, eta uste
|
zuela
bera salbatuko zatekeela mediku emakume batek ikusi izan balu, gizon bati baino errazago adieraziko baitzizkion hasierako ondoezak. Ikasketetan ona zara, eta osasuna eta denbora dituzu.
|
|
|
Esperimentu horretan, animalia bat ispilu aurrean jartzen da, eta aurretik orban bat jartzen zaio animaliari, kopetan, adibidez. Animalia orbana garbitzen saiatzen bada, esan nahi
|
du
bere burua ezagutu duela.
|
|
|
2008an, Alemaniako Goethe Unibertsitateko zoologoek papertxo bat itsatsi zioten lumetan mika bati, eta ispilu aurrean jarri zuten; mikak, bere burua ikusita, papera kendu zuen. Ordura arte, ikertzaileek uste zuten ugaztun batzuek bakarrik
|
dutela
bere burua ezagutzeko gaitasuna. Arg.:
|
|
|
Biologiako aurkikuntzarik handienetako bat, Berlingo ganbara zahar batean egin zen; Robert Remak en ganbaran. Remakek hantxe
|
zuen
bere laborategia: mikroskopio xume bat eta gutxi gehiago.
|
|
2011
|
|
|
Bestalde, maila klinikoan ere egin daitezke ikerketak, esaterako, gaixo talde ezberdinengan tratamendu ezberdinak aplikatuz eta emaitzak aztertuz. Hala ere, bi metodo horiek
|
badituzte
bere mugak. Zelula mailako ikerketek zehaztasun handia izan dezaketen arren, ez dute gorputz osoko zelula eta ehunen arteko elkarrekintza azaltzen.
|
|
|
Baina horrek
|
badu
bere puntu ahula: berriz ere, kontrola galtzen ari gara, eta enpresen esku uzten.
|
|
|
Maria Dmitrievna Mendeleeva k argi
|
zuen
bere 14 seme alabetan gazteenak, Dmitri-k, unibertsitate ikasketak egingo zituela. Ez zen erraza izan.
|
|
2012
|
|
|
Googlek jada
|
badu
bere betaurrekoen prototipo bat, eta urte bat edo bitan kaleratuko dituztela esaten da. Eta Microsoftek ere berriki eskuratu du errealitate areagotudun betaurreko batzuen patentea. Bestalde, egun erabilera eta jarduera konkretuetarako badaude antzerako gailuak, behintzat horietako gauza batzuk egiten dituztenak.
|
|
|
Tira, ba ez. Digitalizazioak ere
|
baditu
bere alde ilunak.
|
|
|
Amaitzera noa. Elikagaien marketinak erabat aldatu behar du, zientzia erabili nahi
|
badu
bere produktuak iragartzeko. Helburu hori lortzeko, eta, betiere, ikuspuntu pertsonaletik, bi faktore gako ezinbestekoak dira.
|
|
|
Bakartia zen, ez zuen lagunik, ez zuen bere adineko haurrekin jolastu nahi. Nahiago
|
zituen
bere esplorazioak eta esperimentuak; etxean egin zuen laborategian nahasketak egitea, adibidez. Zenbakiak ere gogoko zituen, txiki txikitatik, amak zioenez:
|
|
|
Eta, era berean, kontrakoa ere lortu nahi dute: Zure barruan mutualismoan bizi diren bakterioen elkarrizketak hobetu nahi ditugu, bakterioek egitea nahi
|
duguna
bere kabuz egingo luketen baino hobeto egin dezaten.
|
|
|
Gerora, ordea, iritzia aldatu zuen. Eta, gainera, William emaztearekin zegoenetik, denbora gehiago
|
zuen
bere behaketak egiteko. Beste zazpi kometa aurkitu zituen, eta baita hainbat izar eta nebulosa ere.
|
|
2013
|
|
|
Adibideak ere eman zituen: Inork jarri nahi
|
badu
bere produktua ona dela nerbio sistemarentzat, nahikoa du potasioa gehitzea, edo fosforoa, haurren garapenarentzat mesedegarria dela aldarrikatu nahi badu.
|
|
|
Hala, herrialde askotan metano hori erabiltzen da, petrolioarekiko mendekotasuna murrizteko. Dena den, metano horren erabilerak ere
|
baditu
bere arriskuak. Izan ere, ur kantitate handiak erabili behar izaten dira presioa txikitu, eta gasa poroetatik askatzeko.
|
|
2014
|
|
|
Jartzen zaion sentsorearen araberako lana egingo du droneak. " Gailu hegalariak
|
badu
bere garrantzia, baina gailua ez da garrantzitsuena, baizik eta ezarriko zaion sentsorea. Kamera arrunta jartzen badiot, argazki arruntak egingo ditu, bideo-kamerarekin bideo irudiak, arma bat jarrita... ezarriko diogunaren araberako lana egingo du droneak.
|
|
|
Ilargiak 29 egun eta erdi inguru (29,5306 egun, hain zuzen) behar
|
ditu
bere aldi guztietatik pasatzeko: ilberritik ilgorara, ilgoratik ilbetera, ilbetetik ilbeherara eta azkenik, ilbeheratik ilberrira pasatzeko.
|
|
|
Ni bularreko minbiziarekin hasi nintzenean, 1970eko hamarkadaren amaieran, ez genituen motak bereizten, denak berdinak zirela pentsatzen genuen. Duela 15 bat urtetik, ordea, badakigu bularreko minbiziak 6 direla, eta bakoitzak
|
du
bere tratamendua. Gainera, askotan, ez dago kimioterapiaren beharrik.
|
|
2015
|
|
|
Juan Ignacio Prez Iglesiasek argi eman ohi
|
du
bere iritzia. Oraingoan ez zuen zertan bestelakoa izan, eta halaxe, zehatz eta zorrotz, erantzun die galderei.
|
|
|
Egia da eskasia horiek agerian jartzean konponbideak bila daitezkeela eta, akatsetatik ikasi ondoren, hobetu egin daitekeela, baina argi dago, mundu globalizatu honetan azaleratzen ari diren infekzioak kontrolatzeko ezinbestekoa dela nazioarteko lankidetza. Nazio bakoitzak ezin
|
du
bere kasa jardun; mundu mailako zenbait erakunde (OME, adibidez) infekzioen arazoez arduratzen dira eta aholkuak kaleratzen dituzte infekzio agerraldiak izaten direnean.
|
|
|
Erosten duenak eman behar dio balioa PuntuEus domeinuari. Nik uste dut PuntuEus domeinu berezia dela, eta
|
baduela
bere balioa.
|
|
|
Dioenez, ezin dio hutsik egin Atapuercarekin urtero duen hitzorduari, baina, hala ere, lortu du tarte bat ateratzea Elhuyaren galderei erantzuteko. Erantzunetan, nabaria da grinaz bizi
|
duela
bere lana, eta sutsu aritu da, bai Atapuercako aurkikuntzei buruz, bai giza eboluzioaz oro har. –Ohar bat:
|
|
|
Zientzialariek ez dakite zer izan daitezkeen. Plutonek 6,38 egun behar
|
dituenez
bere buruari bira bat emateko, gertuen egon zen 3 egunetan, beste aldea bakarrik behatu ahal izan zuen zundak. Dena den, ibilbidea pentsatuta zegoen urruntzen ari zela beste aukera bat izateko alde hori aztertzeko, Karonek islatutako argiaz baliatuz.
|
|
|
Zientzialariak ez
|
zuen
bere aierua frogatzerik lortu; urtetan, matematikari asko gogor saiatu ziren askatzen, baina 2003ra arte ez zen ontzat eman Grigori Perelman matematikari errusiarrak aurkeztutako proba konplexua.
|
|
|
Intsektuak harrapatzean, antzekoa izaten da bi buzzen garrantzia, baina arrainak harrapatzean, 2 buzza asko murrizten da, eta, kasu batzuetan, baita desagertu ere. Fenomeno horrek
|
badu
bere azalpena. Frekuentzia baxuko pultsuek direkzionalitate txikiagoa dute, eta horrek esparru zabalago bateko informazioa berenganatzeko aukera ematen die saguzarrei (6 irudia).
|
|
2016
|
|
|
Molekula osatzen duten atomo ezberdinen spin en ondorioa da portaera hori. Beraz, esan daiteke molekula bakoitzak
|
baduela
bere sinadura magnetikoa.
|
|
|
Ikerketek erakusten dute neskek autoestimu txikiagoa dutela zientzia eta teknologiako beren jarduerari dagokionez. Ingelesean 9 eta Matematikan 6 ateratzen duen neska batek uste
|
du
bera eskasa dela Matematikan; Matematikan 6 eta Ingelesean 4 atera duen mutil batek, ordea, uste du oso ona dela Matematikan. Hautemate horrek badu zerbait ez duena zerikusirik gaitasunarekin.
|
|
|
Egiten ari naizenak gizarteari onura ekarriko diola pentsatzeak asko asetzen nau. Horrez gain, gustuko
|
du
bere lanak aplikazio zuzena izateak, erabilgarria izango dela, ez dela paperean geratuko. Horrek guztiak aurrera egitera bultzatzen du.
|
|
2018
|
|
|
ROSak mitokondriaren egoeraren seinale molekula dira. Beraz, azken ikerketen emaitzek aditzera ematen dutenez, ez genituzke geuk aldatu behar oxigenoaren espezie erreaktiboen dinamikak; gorputzak
|
baditu
bere erregulazio mekanismoak, utz diezaiogun bere kasa moldatzen.
|
|
|
Izan ere, ROSen eraginez, oxidazio erreakzio gehiago gertatzen dira, eta antioxidatzaileek, berriz, erredox erreakzioen maila optimoak berreskuratzen lagundu dezakete. Baina, gauza orok bezalaxe, aurki horrek ere
|
badu
bere ifrentzua. Badirudi zelulak gai direla behar hainbat antioxidatzaile eskuratzeko, erredox erreakzioak kontrolatzeko, eta gehigarri gisa hartzen direnek ez dutela eragin positiborik zahartzeari aurre egiteko, behintzat.
|
|
2019
|
|
|
Horrek esan nahi du Mastodon microblogging zerbitzua eskaintzen duten hornitzaile bat baino gehiago daudela, baina horietako edozeinetan izena emanda besteetako erabiltzaileak jarrai ditzakegula. Zerbitzu bakoitzak
|
ditu
bere arauak, zerbitzu batzuk komunitateen inguruan eraikitzen dira... Hala, ez dago enpresa bakar bat erabakitzen duena zer argitaratu eta zer ez, edo kontua nori itxi behar dion; hornitzaile gehienetan ez dago publizitaterik; ez daude pentsatuta bertan ahalik eta denbora gehien igaro dezagun; nahi duenak ireki dezake zerbitzari berri bat, nahi duen komunitatearen inguruan, eta nahi duen helburuarekin, eta abar.
|
|
2020
|
|
|
Neurriak oso gogorrak dira, baina jendea egokitzen ari da eta moldatzen da. Horrek, hala ere,
|
badu
bere alde txarra ere, sare sozialekin lotuta: ematen du jendeak gauza asko egiten dituela, guztiek terraza ederrak dituztela, eta oso gustura daudela egoera honetan.
|
|
|
Munduan barrena baso mota desberdinetan bizi bada ere, Pirinioetan pagadi helduetan bizi da okil gibelnabarra. Menpekotasun horrek, ordea,
|
badu
bere koska: handitu ahala basoei mozteko garaia iristen zaie, eta basoen ustiatzeak arriskuan jar dezake espeziea.
|
|
|
Bada, nik filosofia hor ikusten dut, besteekin trabatuta. Filosofiak
|
badu
bere entitatea, baina zientziaren sare zabal horren parte izan behar duela uste dut. Hortaz, litzateke onartu zerbait medikuntzan edo beste zientzia batean, filosofikoki erabat aldrebesa bada.
|
|
|
Elkarlan horretan, komunikazioaren garrantzia azpimarratu du. Izan ere, diziplina bakoitzak
|
du
bere terminologia, eta batzuek besteena ulertzeko itzulpenak egin behar izaten dituzte.
|