|
2000
|
|
|
Txemari, orduan, Jabik hainbestetan errepikatu ziona etorri zitzaion gogora: noiz onartu behar
|
duzu
begien bistan duzuna?
|
|
|
Dardarak, dardararik izan bada, begiak kliskatzeko behar den denbora iraun du. Baina kristalak baino apurtu ez dituen eztanda, eta hala ere lurrean makurtzera behartu gaituena, hori ikaragarria egin zaie beti harritzeko prest
|
ditudan
begi hauei.
|
|
|
Berak ere inoiz izandako droga. Txemak ezin
|
zuen
begirik kendu. Bikote hura pertsona bakarra zen, esan daiteke burmuin edo bihotz bakarra zela.
|
|
|
Clay, Fergus eta Legg iraindua karkara bizian hasi ziren, barreka eta eztulka, eta unetxo batez itsasoko arrainen abestia ere kantatu zuten oihuka. Txemak zabal zabalik
|
zituen
begiak, ulertu ezinik nola bihur zitekeen algara eta txin txin segundo batzuk lehenago irain gogorraren itxura zuena. Umore irlandarra, pentsatu zuen.
|
|
|
Eta gero mingain xeratsua, ahosabaia... Ordurako Rocíok itxita
|
zituen
begiak, eta hatz luzea bere ahotik atera gabe izarak apartatu ditut nire ondoan leku txiki bat zain zuela uler zezan.
|
|
|
Eta ez al dakizu ezen ez dagoela anaia bide batetik eramaiterik eta hura behartzerik, zeren aurkako bidetik joanen baitzaizu?" Eta amak: " Ai, Maddalenentzat
|
dituen
begiak Emilianirentzat balitu...!"; eta, hasperen baten ondotik boza beheratzen zuela, erran zuen: " Bere amaren antzera, kozinari ona da Maddalen; baina, gauzak dauden bezala, zerbitzutik egotzi zenuke, edo zure anaiaganik urrundu...
|
|
|
Eta nik gauza haiek imajinatzen nituen, eta aita kaputxinoak, ene pentsuen berri balu bezala, neure erlikiontzi iduriko hartan pausatu zuen behakoa berriro... eta, nola ez
|
baitzuen
begia gainetik kentzen, erran nion:
|
|
|
Enbustero hutsa haiz, bai, baina atsegin diat nolakoa haizen... Izan ere, neure anaia gaztea oroitarazten didak... —eta so egin nion, eta puntu hartan ez zitzaidan iduritu bere begi izugarri hura hain izugarri, zeren eta baitzirudien ezen tristurak eta bihozberatasunak ere
|
bazutela
begi hartan pausalekurik.
|
|
2001
|
|
|
Orduan esku bat libratu zuen begia ukabilaz igurzteko eta ia erori zen, bere pisuari eutsi ezinik, beso hori ere behar baitzuen poste iluna besarkatzeko. Ezin
|
zuen
begirik igurtzi, eta begi gaziokin begiratu zuen gorantz eta ia bertan zituen argi indarraren kableak, hiru lau besarkada eman zituen eta kableen dardara sentitu zuen bere ile gorrietan.
|
|
2002
|
|
|
Hiru emakumeetako bakoitzak denbora labur batez erabili ohi
|
zuen
begi hori, eta, ondoren, begia bere begi zulotik atera eta ahizpetako beste bati eman ohi zion, honek ere bere begi zuloan jarri eta beste denbora apur batez erabil zezan.
|
|
|
Hiru Emakume Urdinak elkarrekin nola zetozen ikusi zuten Pertseok eta Zilarbizik sastraka batzuen atzetik. Emakumeetako bik ez
|
zuten
begirik, baina hirugarren emakumearenak begirada sarkorra zuen. Begi berezi hark gauaren erdian ere eguerdian bezain ondo ikus zezakeela iruditu zitzaion Pertseori, hiru begi pareen indarra begi bakar hartan bildurik zegoela.
|
|
|
Zuek biok nire aurka zaudete, eta begia denbora luzez edukitzen duzue, niri batere utzi gabe. Zuek biontzat bakarrik nahi
|
duzue
begia, eta ni baztertuta uzten nauzue.
|
|
|
–Ene andereak, esan zuen?, ez zaitezte, arren, zuen artean haserretu. Hemen inongo errudunik balego, ez da zuen artekoa, neroni baizik, ni neu bainaiz
|
zuen
begi distiratsu eta miresgarria eskuan daramana.
|
|
|
Julenek ezin
|
zituen
begiak lurretik jaso. Orain berak zirudien erabat nahasita.
|
|
|
Txikia bainintzen. Eta hamar dioptria
|
bainituen
begi bakoitzean. Eta hargatik utzi baininduen Anek ere, gixon bat nintzelako, finean.
|
|
|
Edo etxaferu bat, baina ez... Izan ere, etxaferuak, harriak bezala, ez
|
du
begirik, eta ituak eta helburuak nahas ditzake, behin sua emanez gero. Bestalde, mutilek hagitzez ere gehiago zekiten gai pirotekniko hartaz.
|
|
|
Eta biak ala biak ziren bista onekoak. Ni, aldiz, mehea eta argala atera nintzaien eta, hamar urte bete nituenerako, zortzi dioptria
|
nituen
begi bakoitzean. " Osaba Lazaroren antza daukak", esaten zidan aitak.
|
|
|
Etxeko atarian arreba eta izeba Luisa aurkitu nituen. Hezeak
|
zituzten
begiak.
|
|
2003
|
|
|
Hori bai, bezperan betileen azpian zeukan pinporta ez zegoen betileen azpian; apur bat beherago zegoen, begi zuloaren marran. Baina Matiasek ez zeukan begi zulorik (funtzionarioek ez
|
dute
begi zulorik izaten); bai, ordea, pinporta biribil bat, gotorra, egun batetik bestera milimetro batzuk desplazatu zena, aurpegian behera. Matias ez zen arduratu pinportaren desplazamendua zela-eta, gero eta konbentzituago baitzegoen bere gorputza katu bat bezalakoa zela edo, beste era batera esanda, bere gorputza zela inori kasurik egin gabe bizi zen ente bat.
|
|
|
museoa, trenak, hegoak, dislokazioak. Gizonak ez zeukan pistarik begietan, espero zitekeen bezala; garbi garbi
|
zituen
begiak. Horrek harritu zuen Matias gehien.
|
|
|
Eta Walt Whitmanen erretratu inponente bat zegoen entziklopedian. Eta kuriosoena zen Walt Whitmanek ez
|
zuela
begiekin begiratzen; bizarrarekin begiratzen zuen Walt Whitmanek.
|
|
|
Nahiago al duzu beiraz eginiko bolatxo bi izan aurpegian? Inolako bizirik ez
|
duten
begi antzuak. Amona Sarak ez ninduen ulertzen.
|
|
|
Haurrek burla egiten zidaten eta begi horiek Jainkoak ezarritako zigorra zirela esaten zidaten," bata amaren begia duzu, bestea aitarena". Eta nik amonari galdetzen nion ea nire gurasoek zein koloretakoak
|
zituzten
begiak. " Zure amak berdeak zituen", erantzuten zidan," Gretarenak bezalakoak".
|
|
2004
|
|
|
Ñabarduraz jositako mundua nahi dugula aitortu dugu atal honetan, herri lorez hornitutako askotariko gizateria.53 Mundu lorategian lili koloreak ihartzen eta zimeltzen hasiak daude, lore mota batzuk ari baitira gailentzen indarraren indarrez. Lore asko eta asko, gehienak zoritxarrez, lorategirik gabe gelditzen ari dira, eta Euskal Herria
|
dugu
begien bistan, diogunaren adibide garbia bezain mingarria. Horregatik, geurezko nortasun jakinean bizitzeko eskubidea dugulako, Lévi Strauss-en mezu honi atxikiko gatzaizkio buru bihotzez:
|
|
|
Maizenik, banakoaren bizimoldea gehienbat zerk determinatzen duen pentsatzen jarrita, eskueran eta inguruan bertan ditugun gertaera, egoera eta pasadizoen datu xehetasunetan oinarritu ohi gara geure bizitzaren zer nolako hori balioesterakoan. Bertatik bertako eragileak
|
baititugu
begien aurrean, gordin gordin eta bizi bizirik. Ez da bada harritzekoa gure oharmenaren joerak gertaera enpiriko mikroak hautematea lehen lehenik, horren araberako bizimodua daramagula uste izateko.
|
|
|
Euskaldungoa sistema nazional arrotz batean bizi den neurrian, sistema horren sail soziolinguistikoan, euskarak ez du normalki erabilia izateko aukerarik eskueran. Testuinguru nazional arrotz horrek ezartzen dion zokorapena kontuan harturik, euskalgintzaren aldeko estrategia eraikitzen hasiak gara, eta estrategia horren berariazko bidea jo nahi
|
dugu
begiz. Zentzu horretan, galderak zehaztasuna eskatzen du:
|
|
|
Besterik da, noski, Alberto Barandiaranen iritzi zuhurrari darion uste hau: . Azken urte honetan behin eta berriz azpimarratu da Sanzen gobernuak, euskararen aurka erasoa abiatu duenean, irakaskuntza
|
zuela
begi bistan. Euskarazko ereduen gorakada, hori da UPNk barne barneratuta duen diskurtsotik ezin azaldu dezakeen zerbait, eta kontuan hartuta bilakaera honek etorkizuna marka dezakeela, ulertzekoa da ereduko ikastetxeen eta ikastolen matrikulazioak eragiten dituen bihotzerreak?. 488
|
|
|
–Zer ba? –galdetu
|
dute
begi marroiek, lasai– Zeozer egin du ala?
|
|
|
bai, ordea, bat eman, jokaldi elektriko baten ondoren: ...tean atzean utzi nuen, lasterka, markatzailea; gero, liberoa etorri zitzaidan, hankaz gora utzi nuena, neure buruaren inguruan egindako bira azkar batean baloia kanpoaldearekin ukitu eta aurrera egiten nuen bitartean defentsaren saihetsetik, harik eta atezainaren aurrean gelditu nintzen arte; behin atezainaren aurrean, atera jaurtitzera nindoala zirudien, eskuin aldetik, eskuinetara begira jarriak
|
bainituen
begiak, baina ezkerreko aldean, neure parean, taldekide bat zeharretik ikusi eta harixe pasatu nion baloia, atezainik gabe gola sar zezan.
|
|
2005
|
|
|
Boni Bonek ere ez
|
zituen
begiak gutxiago zabaldu, amona Kontxik Inesen historia kontatu zionean.
|
|
|
–Manu, Manu, galdu egingo haiz burua horretan baduk. Batez ere adinik ez
|
dutenengan
begiak jartzen badituk.
|
|
|
Ametsek begiak altxatu eta zuzenean egin dio so. Beti alaitasunaren distira
|
duten
begi urdin horiek, postaletan agertzen den Karibeko itsasoa baino garbiagoak.
|
|
|
Kanpoko argi gutiziatsuak, horren zain egon balitz bezala, braustakoan bustitzen du haren gorputza, gerritik ile nahasietaraino. Ez
|
du
begiak estutzeko beharrik eguzki izpiei ongi etorria egiteko. Kanpoan udazkeneko egun ederra, hozkirri eta oskarbia.
|
|
|
Amets arraroetan, ondoan gura duena beste baten besoetan ageri zaio, iseka eta barre eginez. Indarrez itxita
|
dituen
begietatik malko banak egin dio ihes.
|
|
|
Eta batzuetan hilda egoten da Jesus gurutzean. Eta hilda dagoenean ezin
|
ditu
begiak mugitu eta ezin du ahoa mugitu, gauzak esateko, hilda dagoelako. Baina abadeek jarraitzen dute Jesusekin hitz egiten hilda dagoenean, horregatik dira pertsona magikoak abadeak.
|
|
|
Tipoak zabal zabalik
|
zituen
begiak, ezpainak urdinxka eta aurpegia ubel. Saihetsen gainean ipini nuen belarria:
|
|
2006
|
|
|
–German –esan
|
du
begiak leihotik altxatu gabe.
|
|
|
Jauzi batez zutitu zen. Ezin
|
zituen
begiak izugarrikeria hartatik aldendu. Beldur taupadak sentitzen zituen lokietan.
|
|
|
Irakasleak jaierazko isiltasun batez irentsi zituen azalpenak. Neskak amaitu zuenean, Ponsek diz diz
|
zituen
begiak.
|
|
|
Ez dakit atzetik etortzeko ideiarik izan zenuen; ez
|
nuen
begira itxaroteko asmorik eta arineketan aldegin nuen, taxi huts bat ikusi eta geldiarazi nuen arte. Horra, halako hiri handien abantaila.
|
|
|
Kontalari gizajoa gero eta gehiago jabetzen zen horretaz. Ikusten ez
|
zuten
begi haiek erakusten zioten jendeak ez zuela irrikarik bere istorioak entzuteko. Eta Lefcadio Hearnen bizitza kontatzerakoan –Akinosuke Kwaidanek ez baitzekien ordurako beste istoriorik kontatzen– gero eta tristeagoak ziren biwaren soinuak, gero eta sarkorragoak eta minagoak...
|
|
|
Robert Liston, bestalde, gizon zipotz eta harroputza zen, ingurukoekin batere ondo konpontzen ez zen pertsona, eta arerio handienak sendagileen artean sortu zitzaizkion: ezin
|
zuten
begien aurrean ikusi.
|
|
|
Nire besoek franko dakite haien zimikoez, eta nire aztalek haien ostikoez. Nolanahi ere, nago ez
|
nindutela
begi txarrean. Edo izatekotan, Gilen beren anaia bezain begi txarrean.
|
|
|
Agintariak nora joan ziren galdetu buruzagiak, eta ez zuela inor ikusi erantzun abadeak. Begiak atera zizkioten, ikusten ez
|
zuten
begiak alferrik zituela eta.
|
|
2007
|
|
|
20 urteko gaztea azkar irten da Systembolaget etik, eta Callek sonbreiruaren hegaletik zintzilik
|
dituen
begiekin jarraitu dio vodka botila barruan daraman poltsa berdeari. Ezin du ulertu haur batek vodka botila bat erosi ahal izatea berari zerbeza miserable bat ukatzen diotenean.
|
|
2008
|
|
|
Natividad ez zegoen bere onean, baina ezta burutik eginda edo burua galduta ere, burmuinetan sukarraren berun likidoa sumatu behar zuen arren, hain
|
zituen
begiak kargatuta, kristal heze batez eginak iduri. Horregatik, kalonje jaunak iradoki zionean, konplimenduzko hitz batzuen ondotik, konfesioaren komenientzia Jauna hartu aitzin, amaren aita espirituala ez ezik, alabena ere bazen kalonje jauna?, gaixoak ez zuen eragozpenik jarri; aitzitik:
|
|
|
Utikan! Eta, hisia guztia kanpora ateratzen zuela, amorruak hartuta
|
zituen
begiak, baina baita argitan blai ere?, jada ate parean zegoèn printze urdinari begira, esan zuen:
|
|
|
Eta kalonje jaunak gurutzea amorruz jaso, betzuloetatik atereak
|
zituen
begiak?, eta posturari eutsi zion, apaiza lehen planoan laukiratzen zuèn argazki balizko bati begiratuz gero, edozein ikuslek ondorioztatuko zuen aita kalonjea orduantxe jaurtitzera zihoakiola gaixoari gurutzea, bospasei segundotan, harik eta, gurutzea jaisten zuela, amore eman zuen arte:
|
|
|
Bi anaiak aurrez aurre zeuden, eta Nazariok behetik gorako mugimendu azkar bat egin zuen eskuarekin, odola sutan behar zuen, hainbesteraino
|
zituen
begiak ere suak hartuak?, paparraren parean geldiarazi zuena, anaiari paparretik heldu nahi baina bidean damutu balitz bezala, burura zerbait burutsuagoa etorri ote zitzaion. Gero, arnasa bete betean hartu eta honela hitz egin zion Beñardori:
|
|
|
Gauzaki kulturalak dira, irudimenezkoak, ideia mailakoak. Ez
|
ditugu
begiez ikusten ahal, ez ditugu eskuez ukitzen ahal. Soilik irudimenaren bitartez imajina ditzakegu, asma ditzakegu.
|
|
|
Pello, esnezalea? gelara sartu zutenean, aitak ez zuen zirkinik ere egin, ez zuen ahorik zabaldu hasperen bat bera egiteko ere, ez
|
zuen
begirik itxi nola aurkitu zuten kontatu ziotenean. Masail bietatik tanta lodi gaziak erori zitzaizkion eta, azkenez, zirkin eza hautsi nahian, estutasunezko arnasestu luze bat isuri zuen.
|
|
|
Urrutian, lurrarekin nahasten zen pareta luze bat hauteman zuen Vittoriok. Etxalde bat zen eta inguratzen zuen sarrerako horma
|
zuten
begi bistan. Hurbiltzean, denborak pitzatutako hormaren oinetan, erreumari aurre egiteko amak erabili ohi zituen asunak bezalakoak begiztatu zituen Giovanni Mazonik.
|
|
|
Goizetik iluntzera eta iluntzetik goizera, zenbakiek hizkiek baino leku gehiago hartzen zuten buru-hezur zabal haren barnean. Baina alabak poeta, pintore eta musikoen aztarnak aspaldian
|
zituen
begiz joak, ipuingile hark begiz jo zuen arte. Musa bat aurkitu zuen, idazten lagunduko zion musa, inspirazioa, laguntza.
|
|
|
Orain beste herri bat hartuko dugu, aurrekoa bezain abertzalea, abertzaleagoa ez baldin bada. Ondarroa
|
dugu
begiz jotakoa:
|
|
|
Maria. Beltzarana, handiak
|
zituen
begiak, ilunak, tristeak, munduaren zama larregizkoa balitzaie bezala. Etxe onekoa zen Maria.
|
|
|
Barra paretik igaro nintzenean heldu zidan emakumeak. Urtsuak
|
zituen
begiak, bizi biziak. –Ni naiz Antigua Piperra.
|
|
|
Natividad ez zegoen bere onean, baina ezta burutik eginda edo burua galduta ere, burmuinetan sukarraren berun likidoa sumatu behar zuen arren, hain
|
zituen
begiak kargatuta, kristal heze batez eginak iduri. Horregatik, kalonje jaunak iradoki zionean, konplimenduzko hitz batzuen ondotik, konfesioaren komenientzia Jauna hartu aitzin –amaren aita espirituala ez ezik, alabena ere bazen kalonje jauna–, gaixoak ez zuen eragozpenik jarri; aitzitik:
|
|
|
Bi anaiak aurrez aurre zeuden, eta Nazariok behetik gorako mugimendu azkar bat egin zuen eskuarekin –odola sutan behar zuen, hainbesteraino
|
zituen
begiak ere suak hartuak–, paparraren parean geldiarazi zuena, anaiari paparretik heldu nahi baina bidean damutu balitz bezala, burura zerbait burutsuagoa etorri ote zitzaion... Gero, arnasa bete betean hartu eta honela hitz egin zion Beñardori:
|
|
|
Utikan! Eta, hisia guztia kanpora ateratzen zuela –amorruak hartuta
|
zituen
begiak, baina baita argitan blai ere–, jada ate parean zegoèn printze urdinari begira, esan zuen:
|
|
2009
|
|
|
Nirekin etorriko da, biok bakarrik joango gara. Elkar ezagutu beharra daukagu. Paulak indarra egin zuen bere ezpainen artean eta heze
|
zituen
begiak.
|
|
|
–Oraindik ez dut lanik aurkitu eta aurreztu beharra daukat, esan nion aurpegira begiratu gabe. Zerbitzariak ere, telebistaz ahaztuta, guregana zuzenduta
|
zituen
begiak lotsagabe.
|
|
|
Izarrak ez dira ja gizon emakumearen denbora gobernatzen zuten jainkoak, edo gizon emakumearen patua begiratzen zuten begiak. . Jaunak, zerutik begira, gizaki guztiak ikusten ditu;/ bere bizilekutik jarriak
|
ditu
begiak/ munduko biztanle guztiengan:/ berak egin zituen haien bihotzak?, kantatzen zuen salmistak. Harentzat mundua kanpadenda bat izan zitekeen basamortu nomadan, familia biltzen zuena, goian argiak Jainkoak bere eskuekin jarriak bere haur andre gizonak iluntasunean zaintzeko(. Jaunak bere hitzaz egin du ortzea,/ bere aho arnasaz astro guztiak?).
|
|
|
1997an, Ahotsik behartu gabe bilduma prestatzen ari dela, bere traiektoriako testigantza marjinalak bezalakoak, iruzkin hau erantsi dio poematxo bati: . Nik Jainkoaren aldeko ozeano amaigabean egin nuen murgil eta harrezkero hemen nabil batzuetan ziurrago eta dudatsuago bestetan, betiere Erromako Elizan
|
ditudalarik
begiak eta belarriak eta arreta guztia. Jesusen ebanjelio bideak ahaleginak eskatzen ditu, bai, baina poza ematen du eta itxaropena?
|
|
|
Eta adibide bat gehiago da, nola erlijioak tradizio arkaikoenek edo bere historia propioko espekulazio abstrusuenek bahitua jarraitzen duen puntu askotan, milaka urteko bere historiak gatibu daukala. Erlijioaren hastapen barbaroak, kulturarenak bezalaxe, inoiz ez
|
genituzke
begien bistatik galdu behar(. Homo Necans?; halaber, R. Girard):
|
|
|
Ez, ez da dohakabea holako langilea. Bekokia beltz badu, argitsu eta alai
|
ditu
begiak.
|
|
|
Harritu egin nintzen zenbat odol zegoen. Entzuna
|
nuen
begiak estali egiten zizkietela fusilatu behar zirenei, baina haiek zabal zabalik zituzten. Batek ezpel hosto ttiki bat zeukan begian itsatsita.
|
|
|
Emakumeak begietara begiratzen dio, esploratzaile bat da, bere intuizioaz baliatzen. Txikiak
|
ditu
begiak, aurpegiaren erdigunean multzokatuta. Horregatik ez balitz ederra ere izango litzateke.
|
|
|
Ruthek egin zuen galdera, baina ez zen nitaz ari. Telebistan
|
zituen
begiak.
|
|
|
Whiskiak barrea errazten dio eta berdea
|
duen
begia gehiago berdatu, ezkerreko eta eskubikoaren artean dagoen aldea benetan harrigarri egiten den arte.
|
|
|
Autotik atera zenean, lehen aldiz konturatu nintzen zerbait bazuela begiradan, ohikoa ez zena. Bi koloretakoak
|
zituen
begiak, marroia bata, berdea bestea. Beste guztia aldatu egin zaio.
|
|
|
–Ez
|
dun
begia: ninia dun, Martiña.
|
|
|
Bitxia da norberaren barruan zerbait haziz eta haziz sentitzea. Are gehiago zerbait horrek eskuak eta ahoa eta belarriak izango dituela jakinda, eta jakinda, halako batean zureen antza
|
duten
begiekin gora begiratu eta esango dizula: ama.
|
|
|
Tripei eutsi ezinik ari zen Ugarte. Malko potolo bat eta guzti
|
zuen
begi ertzean. Aterki zarpail hura eztarritik behera sartuko ote zitzaion pentsatzen jarri nintzen.
|
|
|
Urdin gardenak
|
zituen
begiak, eskolan gure gelan ibili zen mutil itsu harenen gisan. Beldurtzerainoko arretaz begiratu zidan, ordea, nigan neronek ere ez nekien zerbait ikusteko gai balitz bezala.
|
|
|
Hitz egiten utzi ondoren ere, ezin
|
nituen
begiak beregandik apartatu. Bizkor eta kolpeka mintzatu zen ordura arte, baina isiltasuna beste amaraun baten gisan ehuntzen hasi zen gure artean.
|
|
|
Jertse luzearen poltsikotik musuzapi bat atera eta ikusi ez
|
nituen
begi ertzeko malko batzuk lehortu zituen Karmelek. Serioago jarri nahi zuela antzeman nion.
|
|
|
edo gainera igotzen zen, galderak zaldi heziak balira bezala, noranahi eraman zitzakeenak, nonahiko bidetik; Ada bakarrik zegoen bere mahaian, eta inork ez zion eragozten: ...airean hegan, lur guztien eta lurreko arazo guztien gainetik, eta hura nahikoa zitzaion; edo ez zitzaion nahikoa, beharbada, goian zegoenari gorago egitea bururatu, airezko arrainontzi mugagabe bat ote zen, bada, zerua, kolore orotako arrainak zituena??, eta hirugarren kopa hartzea erabaki baitzuen, gaur gaurkoak, bihar biharkoak; gorago egin beharrean, baina, behera egin zuen, hartaz ohartu nahi
|
zuenak
begi bistan zituen frogak, Adaren irri dohatsua ez baitzen jada hain dohatsua, arintasunaren biribiltasuna nonbaitetik apurtu balitzaio bezala: esan nahi baita irri hura zurruntzen eta astunagotzen hasi zitzaiola, gorputza ere astunago egiten ari zitzaion seinale; Ada, beraz, beheraldiaren eta bere ezintasunaren errealitatea onartzeko moduan zegoen une hartan, baina hain zen handia, itxuraz, arestian egindako hegaldiak sorrarazten ziòn malenkonia eta esperientzia berritzeko gogoa, non hegaldiari berrekiteko erabakia hartu baitzuen, laugarren kopa hartuz, gaur gaurkoak, bihar biharkoak; ondorioak, baina, guztiz bestelakoak izan ziren, astuntzen hasia zèn gorputzak berunaren trinkotasuna hartu baitzuen. Adaren irria sorgortasunaren adierazpidea zen jada, zorion dohatsu orotatik urrun?, lo astun batek, begiak ere itxi zitzaizkion une batez?
|
|
|
esplikazio guztiak ematen zizkiena: labe honek ezaugarri hauek ditu, eta ijezgailu horrek hau, hori eta hura; enkargatuak esplikazioak ematen zizkien, bai, baina Domingok leku guztietara
|
zituen
begiak, hona, horra eta hara: langileak ikusten zituen, batez ere, bere buzo zikinekin eta aurpegi eta esku are zikinagoekin, bakoitza bere eginbeharrean buru belarri, automata batzuk balira bezala; haien artean, deigarri egin zitzaion langile bat, gabi bati eskuz eragiten ziona, etengabe iristen zitzaizkiòn xaflei zuloa egiteko, dinbi danba eta dinbi danba:
|
|
|
–Nik nahikoa
|
dut
begiak ixtearekin, hegan egiteko, ihardetsi zion Gabinok: irudimenaren hegazkina bere berea zuela eta hegazkin hartan bera izan zitekeela noiznahi pilotu, munduko lur erreal guztietan ez ezik, irudizkoetan ere lurrera zitekeena.
|
|
|
eta orduan bai, guztiz lasaitu zen, lauzpabost aldiz arnasa betean hartuz; gero, joan zen gelako bazter batera, non baitzuen saski handi bat, artilez, harilez eta ehun puskaz josia, jarri zuen liburua saskiaren barruan, egin zion bere buruari irri baikor bat? hartu zuen berriro liburua, eseri zen ehungailuaren aurrean, antsietatearen mende
|
zituen
begiak, Txaroren hitzek mailukatuko balute bezala buruan: –Dinamita hutsa da!
|
|
|
–Baina zergatik
|
du
begi bat gora begira eta bestea behera?
|
|
|
Au entzutean, gizonak irikitzen
|
ditu
begiak eta onela dio:
|
|
|
–zergatik??; ondoren, malko bat irristatu zitzaion masailetan behera, jakin ez Bibiana eta Adaren negarrek kutsatu zutelako edo galdera hark nahigabe jasanezin bat sortu ziolako. Gabino lainotan bizi zen, hori esaten zioten etxekoek bederen; une hartan, gainera, bazirudien bi laino txiki
|
zituela
begitzat, txikiak bezain agortezinak, amona Ursula Gabinok aurrez iragarritako amets baten arabera hil zen, aingeru guardakoak zepelin zuri batean zeramala, hori esan zuen amonak hil orduan bederen: mutilari, baina, motz geratu zitzaion amets hura, antza, berri gaiztoari aurre egiteko?, hain zen jarraitua lainoei zerièn malkozko euria.
|
|
|
Ernestinak Reginaren kexua ikusten zuen, baita begietan irakurtzen ere ahoak isildutako galdera: zer besterik zen, bada, haren begitartea. Reginak zabal zabalik
|
zituen
begiak, kliskatu ere gabe, zoritxarraren zizelak azalean urratutako galdera baizik, bihotzean egindako zauri ezin sakonago batez mintzo zena?
|
|
|
Damasori ere ez zitzaion desfilatzea askorik gustatzen, batere ez zitzaion gustatzen, hobeto esanda?, erritmo zentzurik ez zuelako? buruarekin eta adimenarekin abila zena, distiratsua ere bai usu, baldarra eta traketsa baitzen gorputz mugimenduen koordinazioan, oin zapalak zituelako, batetik, baita betaurreko lodi batzuk ere, bestetik, zortzi dioptria
|
zituen
begi bakoitzean?, kirol batzuk egitea eragozten ziotenak, betaurrekoak hausteko beldur; bazirudien, beraz, bizitzak dohain eta akats oroz hornitu zuela, gaitasun eta gabezia oroz, bizitzan ikusle izateko eta ikusle sentitzeko, despistatu itxura ere izugarria zuen?, ekintzaile eta aktibista baino gehiago; esan nahi baita Damaso ez zela xaloa ez espontaneoa, zuhurra eta kalkulatzailea baizik, bere erabakiak ongi neurtzen zituena; horretan zuen, baina, zailtasuna; izan ere, hain zen anitza haren begiek ingurutik jasotzen zutèn informazioa eta hain ugariak datuak, non, batzuetan, judu herratuarena egitea egokitzen baitzitzaion; hura ez zen, haatik, kasua, Damasok berehalako batean egin baitzituen kalkuluak:
|
|
|
–Kontuz, harriak ez
|
du
begirik eta, esaten zioten noiznahi bai amak eta bai izeba Ernestinak ere.
|
|
|
Domingo erori ez beste, Teofilo Maria eta Damaso barre algaraka hasi ziren, baita Gabino, Maria Bibiana eta Ada ere lehenbizikoan, hain zen barregarria Domingori gertatu zitzaiona. Honek, aldiz, beheraturik
|
zituen
begiak, garaitua eta bentzutua sentituko balitz bezala; egoera hartan nola esango zizkion, bada, Teofilo Mariari pentsatuak zituèn hitzak. Zer esan behar zion, gainera?
|
|
|
–Eta begiak?? Nolakoak
|
ditu
begiak??
|
|
|
Martxa militarrak atseginago zituen arren, Nazario Orbek atseginez entzun zuen Haendelen musika: ...remutik ateratzen zuena?, eta hain bere lekuan, etxekoei zentzuzko hitz haiek zuzentzen zizkiela, positiboak bezain itxaropentsuak; Nazariok ederki ikusten zuen emaztearekiko urruntze bat gertatu zitzaiola azken bolada hartan bien artean amildegi zeharkaezin bat ireki balitz bezala; memento haietan, baina, denborak bat batean atzera egin eta haragiaren muinean sentitu zuen Nazariok, argiz gainezka
|
zituen
begiak, emazteak, artean ere, erremediorik gabe erakartzen zuela:
|
|
|
Domingok irri zabal batekin erantzun zion: ezin pozikago zegoen, beraz, Miryamen erreakzioarekin, liluratuta ere bai, ausaz, hain
|
zituen
begiak une hartan Miryamen begietara emanak?, baina, belabeltzak zeru oskarbia zeharkatzen duenean bezala, itzal beltz batek zeharkatu zuen orduan mutilaren betargia: bazirudien, izan ere, Miryamek primeran erreakzionatu zuela, baina berdin erreakzionatuko ote zuen muinoia erakusterakoan?; esan nahi baita Domingo beldur zela, baita lotsa ere, gauza bat baitzen egia hitzez biluztea eta beste bat hitzez biluzitako egia inori erakustea, hain zen bere egiazko egia hura, mutilatu baten egia, azken batean, mutilatuak ezin mutilatu zuena?
|
|
|
Orduan, baina, Domingori ere zerbait hautsi zitzaion barruan, itxuraz, heze hezeak
|
zituen
begiak behinik behin, ama askatu zuenean?: bospasei urte joanak ziren amarekin hautsi zuenetik, halabeharrez hautsi ere, bere ideiei eutsi ahal izateko?, eta ama ez zen, zinez, garai batekoa; bizpahiru segundo aski izan zituen Domingok, Damasok arestian esan ziona egia zela ohartzeko:
|
|
|
–Baina berak sei dioptria
|
ditu
begi bakoitzean, eta nik ez, eta, kasu partikular batetik orokorrerako jauzia egiten zuela, Tasiok gehitu zuen?: Bakoitza den bezalakoa da, eta horrek ez du erremediorik.
|
|
|
Gero, lagun hila ikusi zuenean. Albertoren azala marmol hotzaren irudia zen?, intziri ezin sentituagoak egin zituen, bihotzak ezin jasan
|
balu bezala
begiek jasoa; gauez, berriz, lagun hilaren kide batzuekin gaubeilan egon zen, batzuetan haiekin hizketan, eta besteetan bakarrizketan; bakarrik zegoenean, pentsamenduak buruan jauzika hasten zitzaizkion, gai eta argudio bertsuen inguruan beti, hemendik hara eta handik hona, arestian gertatutakoa, aurrean zuèn irudiak ezin hobeto laburbiltzen zuena, ulertu nahi eta ezinean: puntu gorri bat kopetan, bizitzaren azken puntu gisa; lehenik, Jainkoari hartzen zion kargua, haur batek bezala:
|
|
|
nola pentsa zezakeen, bada, Teofilo Mariak, bere ekintza hura Gabinori eta Gabinoren gorputzari probetxuzko gerta zekiekeenik, gorputzak ontzi komunikatuak balira bezala?; gorputzak, izan ere, ez ziren ontzi komunikatuak, azalak mugatutako ontzi bakartuak baizik, gorputz batetik eroritako eskua edo oina, belarria edo sudurra, betiko erortzen baitziren eta usteltzen, beste gorputzei itsatsi gabe; baina ez ote zuen arimak zeresanik auzi hartan guztian??; galdera egin orduko etorri zitzaion Damasori betiko erantzuna: trukua, trukua eta trukua?!, arima ere gizakiaren asmakizuna zelakoan; gero, begiak ireki, eta Teofilo Mariaren irudia ikusi zuen, herioak hartuta bezala, hain zegoen ustezko heroia zurbil eta hain zuen betartea argizariaren koloreko; orduan, baina, Damasok ez
|
zuen
begirik itxi behar izan; aitzitik, irudiari aurre egin zion, buruan biribildua zuèn oihua buruz jaurtitzen ziola: –Eroa eta mila aldiz eroa, zu, Teofilo Maria!?; horregatik, nola poztu zen Damaso don Zoilok iritzia eman zuenean, berearekin bat egiten zuena:
|
|
|
Domingok, baina, ez zion entzun, beharbada, hain
|
zituen
begiak lekutik kanpo, liluraturik balego bezala, euforiazko sentimenduaren betetasunean; eta, halere, ez zegoen erabat liluratuta, begirada hartan urduritasunarekin eta ezinegonarekin lotutako itzal bati ere antzematen baitzitzaion, barruan senti zezakeèn poz betezko betetasunak berarekin balu bezala porrotaren, nolabaiteko porrotaren, zama:
|
|
|
Ireki irekiak
|
ditu
begiak Beatrizek. Ez du detailerik galtzen, ez da geldirik egoten.
|
|
|
Ahantzi zait zer dela-eta genuen hor hitzordua. Ez
|
nuen
begi onean toki hori. Bidaxunen, Agaramonteko gazteluko lorategia ezagutu nuenetik, laborantza alferra iruditzen zitzaidan, eder egitea bertze xederik ez zuena.
|
|
|
–Baina zergatik
|
du
begi bat gora begira eta bestea behera?
|
|
|
Eta orain, lan pixka bat badut eta afaldu bitartean langelan egongo naiz" –, iritsi zen langelara, itxi zuen kisketaz atea; forratu zuen liburua, gelan zuèn paper zuri batez, ipini zuen azal berriaren gainean letra larriz: SANTA ISABEL DE HUNGRÍA... eta orduan bai, guztiz lasaitu zen, lauzpabost aldiz arnasa betean hartuz; gero, joan zen gelako bazter batera, non baitzuen saski handi bat, artilez, harilez eta ehun puskaz josia, jarri zuen liburua saskiaren barruan, egin zion bere buruari irri baikor bat... hartu zuen berriro liburua, eseri zen ehungailuaren aurrean –antsietatearen mende
|
zituen
begiak, Txaroren hitzek mailukatuko balute bezala buruan: " Dinamita hutsa da!
|
|
|
" zergatik?"; ondoren, malko bat irristatu zitzaion masailetan behera, jakin ez Bibiana eta Adaren negarrek kutsatu zutelako edo galdera hark nahigabe jasanezin bat sortu ziolako. Gabino lainotan bizi zen, hori esaten zioten etxekoek bederen; une hartan, gainera, bazirudien bi laino txiki
|
zituela
begitzat, txikiak bezain agortezinak –amona Ursula Gabinok aurrez iragarritako amets baten arabera hil zen, aingeru guardakoak zepelin zuri batean zeramala, hori esan zuen amonak hil orduan bederen: mutilari, baina, motz geratu zitzaion amets hura, antza, berri gaiztoari aurre egiteko–, hain zen jarraitua lainoei zerièn malkozko euria.
|