|
2001
|
|
|
Hori begien bistan dago. Guztiok dakigu ahozko gauzek ere irauten dutela, gizaldi batetik bestera igarotzen direla, zerbait aldatuaz gordetzen direla eta oraingo gizon letratu batek, papera eta liburuak baizik ezagutzen ez
|
dituen
batek, uste duen baino askozaz ere iraunkorrago direla; baina, halaz guztiz ere, hori galtzen doa, aldatzen eta galtzen. Beharbada norbaitek esango dit ea nola gerta daitekeen zenbait herritako antzinako aho literaturaren zatiak ugari eta ugari gordeak izatea, esate baterako irlandarrak edo islandiarrak edo herri germaniarren ahozko literatura.
|
|
|
Hitz ederrak eta arrazoibide argiak deus gutxitarako direnean, artean nabari ez zen zerbait sor daiteke gizonaren erraietan, onerako naiz txarrerako". Urkatu behar
|
duten
bati buruzko filmaz ari delarik, zera dio heriotza zigorraz: " Gerok urkatu behar bagenu, alegia, pentsatzen dugun baino astiroago pentsatuko genukeela, behin eta berriro, zertan ari garen".
|
|
|
Hiz  kuntzalaritza eta euskal literaturari buruzko ikuspegia; euskara batuaren aldeko apustua; eztabaida soziolinguistikoaren plazan parte eraginkorra hartu izana... Bizilegezko hizkuntza nahi
|
zuen
baten filosofiaren ispilua da Mitxelenak alor horietan guztietan jokatu zuen papera, eta Pedro Migel Etxenikek filosofia horixe zuen gogoan Mitxelenaren aipua hizpidera ekarri zuenean ere: " Gure herriak herri artean bere tokia behar duen bezala, gure hizkuntzak ere berea aurkitu behar du hizkuntza artean...".
|
|
|
Gauza jakina da erlijio liburuek, elizgizonek eginek, osatzen dutela oraintsu arte behintzat, euskal literaturaren zatirik handiena eta orain ere elizgizon diren edo izan direnenak direla gehienak, nahiz beste erlijio mota batzuk esplikatu; nolanahi ere, elizgizonen nagusitasuna oraindik ez da bukatu eta ez da erraz bukatuko ere. Dena den, jakina da erlijio liburuak
|
ditugula
batez ere ugari. Eta horrek bere arrazoia badu.
|
|
|
Horretarako, argitara ditzagun argitara gabeak eta ikusmira ditzagun astiroago argitaratuak. Hori nahi
|
luke
batik bat liburu honek eta laguntza ederra eskainiko dio, honenbeste Orixezale bikaini eskerrak, lan horretan hasi nahi duenari.
|
|
|
Ba dira ere guraso diren irakasleak edo irakasle diren gurasoak: nerau
|
nauzu
bat, seme alaba aski haziak ditudana. Baina Zaloñak darabilen saltsa horretan ez dira irakasleak gehienbat gure adinekoak; zaharragoak dira, batez beste, gurasoak irakasleak baino.
|
|
|
Bidea hautatzea ere ez da beti erraz izaten. Duda mudak eta zalantzak ezinbestekoak dira ene gisako argi eta karisma berezirik hartu ez
|
duen
batentzat. Guztira, ordea, eta idazle eta irakasle (lanbidez irakasle) izan naizen aldetik, ez dirudi, moldezko letretan jasoak daudenen arabera, gehiegizko zabu eta zealdorik egin dudanik funtsezko ditudan maitasun (eta maitasunaren errainu den gorroto), uste eta sinesteetan.
|
|
|
Halabeharrez, dudarik gabe, eta hitz hori bitara hartu beharrekoa dugu hemen: " ezinbestean" eta" damurik" esan nahi
|
du
batera. Ongi ikasia zuen, eta ongi irakatsi digu, historia-aurrekoetan diharduena ezin dabilkeela, zenbaitek gogoko duen gisan, natura eta kulturaren arteko bitartea zabaltzen:
|
|
2002
|
|
|
Paraje hau gehiago zapalduko ez dudan errezeloa zaukaat. Izan ere, zoratuta egon behar
|
du
batek hona propio etortzeko.
|
|
|
Nolanahi ere, oroimena ez ezik, beti gelditzen da zerbait ona, maite dituzun pertsonen heriotzaren ondoren: pairamena eta beratasuna irabazteaz gainera, maite
|
zenuen
bati eskaini ez zeniona maite duzun beste bati eskaintzeko beharra sentitzen duzu. Beharbada, orain horregatik moldatzen naiz aita hil aurretik baino dezentez hobeto amarekin.
|
|
|
Beti bezala, okertuta zebilen, gorputzarena baino zama astunagoa eramatera kondenaturik balego bezala. Itxuragatik, ezagutzen ez
|
zuen
batek nekez asma zezakeen irakasle zenik.
|
|
|
Kabestrua ongi estaltzen dakiten adiskide bainoago lagun diren pertsona prestuekin gertatzen da hori. Lekuz kanpoko amontegin dabiltzalako itxura hartzen
|
du
batek.
|
|
|
Komeni da hau gogoraraztea, zeren ez baita egia, esan dizudan gisa, gauzak ez direla aldatu. Itsu eta atzenkor egon behar
|
du
batek, edo bi begiak lausoturik izan gutxienez, hizkuntza kontuetan oraingo egoera eta orain dela hogeita hamar bat urtekoa berdintsuak direla pentsatzeko. Itsu, betiko gau lazgarria begietan, edo, lehen esan dudan gisa, beste planeta batean bizi, hori ere gerta daiteke, eta ez nintzateke harrituko batere hau izango balitz kasua, hemen bizi den jende anitz aldi berean beste planeta batean ere bizi delako.
|
|
|
Eta egun horietan beretan" carpeteria" bat irekiko zutela ari ziren iragartzen irratian(" lurreko tapizak" edo" alfonbrak" dira, noski)," carpet" ak saltzeko. Lana
|
du
batek gero hor esaten dena esan nahi denarekin lotzeko, euskaraz ere batzuetan gertatzen den gisa. Horietan ere, jatorrizko hizkuntzari begiratu behar zaio, ongi ulertu nahi bada kontua behintzat:
|
|
|
Beraz, ez dut uste nik euskararen koloregaltze hori nahitaez euskara batuarekin lotua dagoen, hain modu zuzenean bederen ez. Horrek zerikusi handiagoa
|
du
batez ere euskararen galerarekin eta, ondorioz, euskalkien galerarekin. Beste modu batera esateko:
|
|
|
Zer gertatzen da, ordea? (Ia) Inork ez duela izan nahi halako literaturaren sortzaile, (ia) denek (denok) izan nahi dugula literato garai; gehienok egin nahi
|
dugula
bat, azken batean, Saizarbitoriaren aldarrikapenarekin.
|
|
2003
|
|
|
Iragan leku bat da, beraz, zor horiek kitatu eta arimak garbitu ondoren zerura joan ahal izateko. Garbitu, hemen ere, sufrituren sinonimotzat jotzen da, purgatorioan ere sua eta oinazeak baitira nagusi; dena den, infernukoak baino arin eta eramangarriagoak dira, amaiera
|
dutelako
batez ere. Zuri beltzezko sari edo zigorraren ordez, horrela, kontzeptu honek mailaketa konplexuagoa bideratzen du, eta primeran dator, gainera, bekatu arinen kontzeptu laguntzailearekin (izan ere, bekatu arinen ideia garbitokiarena baino pixka bat lehenago defini  tzen da, eta horri bidea egiten dio).
|
|
|
Euskaraz, horixe da apustuaren eta erronkaren zergatia. Euskarak duintasun osoz dantzatu behar du medioen esparruan; euskal medioek sokan lotu egin behar
|
dute
batak bestea, sarea ehuntzeko, abian jartzeko. Herri honen nortasun ardatzari horixe zor zaio.
|
|
2005
|
|
|
Adelak historia ezkutu bat zeraman begietan, eta nik barne  belarri moduko baten bidez entzuten nion. Halako gauzak gertatzen zitzaizkidanean, aitaren hitzak oroitzen nituen, esaten zuelarik ezen mekanikari batek belarri ona behar
|
duela
batez ere, eguneroko bizitzaren gorabehera guztietan doinuak eta erritmoak entzuten dituen musikari batek bezain fina.
|
|
|
hitzetik hortzera dabil, baina, aldi berean, inor gutxik daki zehaz  ki zer den. Agenda aipatuz gero, esaterako, 21 menderako egutegiren bat dela uste
|
du
batek baino gehiagok.
|
|
|
Zertarako ordea? Teorian, hemendik 2020rako epera bitartean ekonomi eta gizarte eredu berri bat, parean topatzen duen guztia suntsituko ez
|
duen
bat finkatzeko; garapen ekonomikoa, ingurumena eta gizarte kohesioa harmonizatzeko; gure lurralde txikiko aniztasun ekologiko eta soziokulturalaren lekuko izango den ingurumen sistema orekatu bat sendotzeko; eta, azkenik, erakundeen eta gizarte eragileen arteko konpromiso eta lankidetza aktiboa lortzeko ingurumenarekiko begirunez jokatuko duen produkzio eta kontsumo eredu bat defendatzeko unean, ...
|
|
2006
|
|
|
nik ez dut amodioa inorekin bana  tzen. Zertxobait baldin
|
baduzu
batekin, horri eutsi eta kitto.
|
|
|
–Banengoen, ba. Nola bururatu zait joatea countryz eta puta ideiarik ez
|
duen
batekin?
|
|
|
Han, hautsez beteriko gela zahar batean, atso gor bat topatu zuen, erregeren debekuari buruz ezertxo ere ez zekiena, tramankulu bitxi bati eragiten: printzesak ezin zuen jakin hura gorua zela, inoiz ez
|
zuelako
bat ikusi, eta, jakin minak bultzatuta ukitu zuen bezain laster ardatzarekin behatz batean ziztatu eta zerraldo erori zen lurrera, lo. Konortea galtzeak, edonola ere, ez zizkion azaleko kolore biziak lausotu.
|
|
|
Gero, berokia jantzi. " Nolatan biziko naiz, baina, amari hil zorian zegoela emandako hitza betetzen ez
|
duen
batekin!". Irribarretxoa zuzendu zidan.
|
|
|
Eta Edurnek ere, hitz gutxitan adierazi behar izango banu, horrexegatik utzi nauela esango nuke: " Nolatan biziko naiz, baina, amari hil zorian zegoela emandako hitza betetzen ez
|
duen
batekin!". Ondo laburbiltzen du horrek Edurnek utzi izanaren arrazoia.
|
|
|
Eta egia aitortu behar badut, gaur egun ere ikaragarri gustatzen zait. Mikelek berariazko trebetasuna
|
du
bat bateko irtenbideak aurkitzeko arazoei.
|
|
|
Ea beranduegi ez dugun ebazten ekuazio hori? Hala ere, gure erabakiari dagokionez, berdin dio, eragin bera
|
du
batera zein bestera izan. Onar dezadan:
|
|
|
Justiziarekin arazoak izandako norbait, errugabea izanagatik ere, nire babesle egokiena ote zen; orain bai orain ez, bateko eta besteko nazioen atzapar luzeen mende egondako hiri bat toki egokiena ote zen ni bezalako bat nabarmendu gabe bizitzeko. Amonak, ordea, objekzio guztiak ezeztatzen zituen hartutako erabakian fede osoa
|
duen
baten konbentzimendu pitzadurarik gabeaz.
|
|
|
Hasierako ezustearen ondoren, denbora galtzen ari dela uste
|
duen
baten gogo faltaz eta kontatzen hasi zitzaidanari garrantzia kenduz hitz egin zidan:
|
|
|
Gutxien espero nuenean, ordea, pixka bat apartatu zen abiadura hartzeko, eta sekulako kolpea eman zidan buruaz bekainean. Ikusleek protesta egin zuten, baina Zezenkok kopetarekin bultzaka jarraitu zuen ezer txarrik egin ez
|
duen
baten itxurak eginez. Odolaren beroa sentitzen ari nintzen masailean behera, zorabiatzeko puntuan nengoen.
|
|
|
Hasieran deserosoa egiten zitzaidan, eta kontu eske hasten nintzaion. Gero, ordea, kaskarinetik asko
|
zuen
batekin nengoela uste izatetik beste estadio batera pasatu nintzen: intentsitatea jartzen zuen egiten zuen guztian, eta ni ez nintzen nor haren txeren iturri oparoa itsutzeko.
|
|
|
Lerdoa ni: nori deituko tuntuna, eta nitaz errukitzeko eta trufatzeko askoz ere motibo gehiago
|
zituen
bati.
|
|
|
Auskalo. Kontua
|
duk
bat bateko galerna batek hartu ninduela erdi erdian: Milango agintari katolikoak bisitatu zitian, abokatu onenekin jarri zuan harremanetan, prokuradore hainbatekin afaldu zian.
|
|
|
Geltoki aurreko tabernan bazkari legea egin eta tabernaren atzean zegoen ostatu ilun batera eraman ninduen Umbertok. Eskaileretan gora gindoazela, bere kezkaren motiboa agertu beste erremediorik ez
|
duen
baten etsipenaz mintzatu zitzaidan:
|
|
|
Ez zen geltoki guztian arduradun bakar bat ere ageri, trenak ez zuen abian jartzeko trazarik. Posta bidez baizik ezagutzen ez
|
zuen
batengana jotzeak, hala ere, ez zuen ematen irtenbiderik onena, hobe genuen nola edo hala eta lehenbailehen Marseillara iristea. Müller jaunak, ordea, nire ukondotik tiraka segitzen zuen, beti ere beste eskuaz maletatxoari eusten ziolarik bularraren kontra:
|
|
|
Handik aurrerakoa dena izan zen txikienari bidea errazten saiatzea. Txikia zenean txiki zelako, gaztetan gazte zelako, eta heldu zirenean ezin
|
zutelako
batek bestearengandik aparteko bizitzarik irudikatu.
|
|
|
Badakite kontu jaten. Horregatik egiten zaie hain harrigarri beraiek esaten dutena entzun nahi
|
duenen
bat parean egokitzea. Kezka datorkie bat batean, kontu jalea aspertu izango ote duten beldurra, eta asperduraren aurka ezagutzen duten erremediorik onena eskaintzen dute:
|
|
2007
|
|
|
Eztul kolpeei eusten saiatzen ari da, baina eztarritik gora datozkio, gora eta gora etengabe. Lerdearekin batera odola bota
|
du
bat batean, justu dendaren atarian.
|
|
|
Alimaleko liburu meta batek bezero eskasetarik gerizatzen duela, kadira errotadunean jarria den saltzaile herbala jotzen ari da. Dio, Emily Dickinsonen olerki guziak musikalak direla eta hark aspaldi soinuratu
|
zuela
bat. Ordea, ez da oroit zein den.
|
|
|
Gathalonabes horrek bazituen hiru iturri handi, hiruak kristalez eta perlez apainduak eta lurrean zilatuak zituen kanale batzuei esker, nahi
|
zuelarik
batetik esnea zerion, ber  tzetik, ardoa, eta hirugarrenetik, eztia. Dorre handi batean soinua joarazten zuen sekulan soinulariak agerrarazi gabe eta zion Jainkoaren aingeruak zirela musikaren jotzen ari.
|
|
|
Iparraldeko bi herenak euskaldunak izan dira (horietarik, goiko herena bakarrik da euskalduna gaur egun) eta hegoaldeko herena, beti erdalduna. Aingeru Epaltzak aspaldi konturarazi ninduen eremu euskalduneko hasierako muga gutxi gorabehera Iruñeko Erresumak Aragoirekin bat egin baino lehen (1076a baino lehen)
|
zuenarekin
bat datorrela. Muga horretatik behera, erdaldunekin jendeztatu zen Nafarroa.
|
|
2008
|
|
|
Ile kizkurra, estilo hippy modernizatua, Un Dos Treseko azafaten antzeko betaurreko biribil handiak. Haren ama izan omen zen marihuanaren kontsumoaren despenalizazioa proposatu (eta lortu)
|
zuenetako
bat, 1975ean, Alaskako Senatuan (errepublikarrek bertan behera utzi zuten lege hori, 1991n). Prozac potetxo bat erdikusi dut bere esku zorro handian, mahai gainean kremailera irekita utzi duen batean.
|
|
|
–Absurdua zerorri zara! , bota
|
du
bat batean nire ezkerretara dagoen adineko ikasleak.
|
|
|
Rosak kopa zerbitzatzen dio. Mugimendu guztiak arinak ditu, baina neurritsuak; baretasun handia
|
duen
baten zirkinak.
|
|
|
Rosarekin mintzatu nintzen guztietan, haurtzarorik izan ez
|
duen
batekin ari nintzela iruditzen zitzaidan. Txikitako aipamenik, ez; haurretako garaien nostalgiaren arrastoak, are gutxiago.
|
|
|
Bere parean gelditzen da. Bidez erratu eta helbideren batengatik galdetu nahi
|
duenen
bat izango delakoan edo, Rosak burua jiratzen du.
|
|
|
Jatetxera agertu ziren foralei esandako bera, ezta? ...aua zela eta ez niola aurpegia ikusi, ez nekiela motoa zein markatakoa zen ere, nik ez dudala horretaz entenditzen, baina motozalea ezin jatorrago portatu zela nirekin, bi aldiz esan behar izan nion motozalearen jatortasunarena, baina begizimelak galdetzen ez dit ba zergatik ez zidan lagundu jatetxeraino?, eta nik erantzun nion neuk ere gauza bera egingo nukeela, begien bistatik alde egin, arazoak
|
dituen
bati lagundu eta gainera poliziekin eta ordu mordoa galdu beharrak buruhauste asko ekartzen dituela eta batere mesederik ez, motozale gizajoak nahikoa egin zuela ni jatetxeraino arrimatzen, halaxe esan nion gizon begizimelari, oso ondo portatu zela motozalea, oso gizon...
|
|
|
" Munduaren erdiak ez daki beste erdia nola bizi den", dio jendeak harriturik, uste ez
|
zuenen
bat jakiten duenean. Eta nik diot psikoanalisi gizarteratua besterik ez dela hori.
|
|
|
Pertsona garaikidea asko jazten du diskriminazioren batek, diskriminatua sentitzeko eraren batek?, eta neuk ere begiz joa
|
dut
bat neuretzako: diskriminatua nago hautesfederik gabea naizen aldetik, zeren hauteskundeetan botoa sekretua delarik, botorik eza ez baita sekretua.
|
|
|
Bide goxo, xarmant, errax, seduzitzailea, edo bestea. Bi bide horiexek
|
ditu
batek aukeran bere publikoari begira eta, zer esanik ez, baita bere pribatuari begira ere.
|
|
|
Guk gezurraren berri dakigu gezur horrekin tratu luzea izan dugulako, iragarkiei begira urte mordoa daramagulako, baina errealitatearen begiratoki dira beren izatez, nahiz eta ni naizen gizamotz honek Marokoko puntaraino joan behar izan zuen horretaz jabetzera: han esan zidan behin batean gure paradisura etorri arteko onik ez
|
zuen
batek ez zutela bere herrian jendea gehiago engainatzen eta, hemengo telebistak harrapatzen zituztenetik, bazekitela hemen zer zegoen... iragarkietan ikusten zutelako!!! Alferrik zen hari ezer esatea.
|
|
|
[Berrizkitura.] Esanak esan, ikerketa edo jakite logia
|
dun
batean erori naiz atzera berriz. Oraingo honek Etimologia du izena.
|
|
|
bizia ez konplikatzeko egin behar dena dela onartu eta irentsi (eta pakea!), baina, bestalde, badakigu, belarriz? bizia errazteko zaildua egon behar
|
duela
batek, eta zaildua dagoenak nekez duela ezer hola ta hola onartzen eta irensten.
|
|
|
Bide hau erraza da, baina dudakoa, ez seguru segurua. Beste bidea da deusen uste edo esperantzarik ez izatea, eta hartara, beti gertatuko zaigu uste ez
|
dugunen
bat. Bide hau segurua da, baina zaila, oso zaila:
|
|
2009
|
|
|
–Dagoeneko ez dago modan, esan zuen haietako batek, emakume aberatsek, ez dakitenaz hitz egiten
|
dutenean
batez ere, erabiltzen duten doinu irmo eta erantzunezin horrekin, horrela, lotsagabekeria horrekin, konpentsatzen baitute ez jakite hori.
|
|
|
–errepikatu zuen Dariok, altuxeago eta buruaz sutsuki ezetz adierazten ziola, bere baitan pentsatuz: " Txerto bat, berdin da zein, aukeratuko dut nik kalterik egiten ez
|
duen
bat, eta momentuz lasaitu egingo da, bihar altxatu eta duen eromen hori asebetetzera joan ahal izateko itxaropenez. Eskatu beste ordainduko dit, eta bihar...
|
|
|
Aurkitua
|
zuen
bat batean benetako emakume bat, bere ametsetakoa bezalakoa, horra!
|
|
|
Ikusi genituen muinoak, ikusi genituen haranak, begiratu genion zeruari... izarren arteko bideak seinalatzen zizkigun atsoak, konstelazio guztiak, galaxiak, planeten arteko adiskidetasunak eta ezinikusiak, zeruari eta lurrari buruzko jakinduria eman zigun, eta emeki tratatu gintuen; aldi berean, baina, berebiziko ankerkeriak egiten ikusi genuen: harro eta oldarkor portatzeagatik lehoi bihurtua
|
zuen
bati harrizko orein bat ipini zion aurrez aurre; lehoiak amorruz egin zion eraso oreinari, hortz guztiak kraskatu arte; oreinak, ordainetan, harrizko adarrak sartu zizkion sabelean, koskabiloak hortzekin moztu, ahoan ipini, sai talde bati deitu, eta haiek sarraskitu zuten lehoia, artean ere azkenetan zegoela, hezur zuritan utzi arte. Baina ez zen hartan amaitu kontua:
|
|
|
Goizetan izaten genituen haserrerik aipagarrienak, zu orrazterakoan sortzen zitzaizkigunak izaten ziren. Lantzean behin ez
|
genuen
bat egiten dena delako egunean eramango zenuen orrazkeraz eta noizbehinka nik ez nuen asmatzen adosturiko orrazkera zure gustura egiten. Eskerrak orduarekiko zure ardurari, zirt edo zart bideratu arazoa, eta berandutu baino lehen prestatzen zinen etxetik irteteko, beti betiko orduan.
|
|
|
Herritarren atxikimenduari lotutako muga da, seguru asko, eragin handiena
|
dutenetariko
bat. Izan ere, oso irregularra eta desberdina baita euskal herritarrek euskararekiko duten atxikimendua eta euskarari autoidentifikazio moduan aitortzen dioten balio erreferentziala.
|
|
|
Horrek, ez dut zalantzarik, izugarrizko eragina izango du hurrengo belaunaldietan. Horrek erakusten digu nola joan behar
|
duten
batera irmotasunak eta malgutasunak. Baina denborari utzi behar zaio bere bidea egiten:
|
|
|
Emakumeari, ez. Gaztea
|
duk
bata, bestea ez. Gizonezkoa duk bata, emakumea bestea.
|
|
|
Gaztea duk bata, bestea ez. Gizonezkoa
|
duk
bata, emakumea bestea. Hiri krudel gaiztoak iruditzen bazaizkik ere, tiranoa tirano den batek garbiak ditik oso bere asmoak.
|
|
|
Begiratzen ditut orduko koadernoak, eta garai hartan idazten nituen apuntetxo, hausnarketa eta obserbazio askoren baikortasunak harritzen nau. Zer egina, zeri heldua, nondik ibilia
|
duen
baten segurtasunaz gainera, nora joan nahi duen garbi duelakoan bizi den baten esperantza transmititzen dute. Eta baikortasun hori ez zen nirea bakarrik.
|
|
|
|
Bagenuen
bat, tipoa, noski, hura ere, isilean asko gordetzen zekiena, ahotik mintzo ozenik ez bazen ere, bixajea medio, imintzio eta keinu, mañukortatzen abila guztiz... tarteka algara batean leherrarazten gintuena. Filosofia ikasleak izaki, Nafarroako Erriberriko zelai eta mahasti emankor haien artean, eguzki galgatan gure abitu marroi eta guzti, eskola ematen zigun maisuetako batez geniharduen.
|
|
|
Krroakarrako garramixtorik dagianik ere bada tartean. Altxa jauzia bota
|
du
batek, beste batek, besteak, laugarrenak, hor doaz hegatsak zabaldu orduko haizearen besoen laztanean... Bat gelditu da:
|
|
2010
|
|
|
Lehenengoa, elitista, irakurlea oso kontuan hartzen ez duena, lâart pour lâart predikatzen duena, oso" artista" sentitzen dena; bigarrena, apala, irakurle askorentzat idatzi nahi duena, eta komertziala. Atxagak bien artean ez
|
zuela
baten alde egiten esan zuen, baina lehenengoaren kontra askoz gauza gehiago esan zituen bigarrenaren kontra baino. Ez dut uste Ramon Saizarbitoria oso gustura sentitu zenik han, ordura arteko bere liburuak nolakoak ziren ikusita, garbi baitzegoen lehen familiakoa zela.
|
|
|
Pena handia ematen zidan, eta zer esan ez nekiela gelditzen nintzen. Baina ez zen beharrezkoa nik ezer esatea, berak entzule bat nahi
|
zuen
batez ere.
|
|
|
Kasetegailuak berri berriak ziren baina ez zen gure artean bat ere ikusten. Inork gutxik
|
zuen
bat. Luxua zen.
|
|
|
Bi argazkien artean hamar bat segundoko tartea besterik ez zegon, baina zerikusi gutxi din batak bestearekin, beste leku denbora batzuetan egindakoa zirudin bigarrenak: laino uhin heze batek ezabatu ditin eguzki printzek urreztatzen zituzten neska mutilen zangoak, lehen argazkitik bigarrenerako lipar ezinago laburrean; goizabarreko argi epela gris hotz bilakatua
|
dun
batetik besterainokoan, bizia herio.
|
|
|
Nork ezagutuko zuen Teruel hango maitale famatuei esker izango ez balitz, edo Ezkio Ama Birjiña azaldu ez balitz, edo Berriotxoa santu bat bertan jaio izan ez balitz, edo Puerto Hurraco krimen famatua gertatu izan ez balitz? Kasu honetan, Bedaiopek berezko balioei bilatu ez
|
duen
bat erantsiko lioke: familia atomizatuaren fusioa eta porrota, adibidez.
|
|
|
Zuk uste duzu normala dela publikoaren aurrean egon behar duen gizaseme batek aste osoa pasatzea Euskalteleko elastiko bat jantzita? Hori ez da publikoaren aurrean lan egin behar
|
duen
batek erakutsi lukeen piura. Zer esanik ez aste osoan elastiko bera janzten duenari darion usaina ez dela izan litekeen atseginena izango.
|
|
|
Euskaldunok hainbeste maite ditugun alderdi zaharren antzera, Erromak ere
|
baditu
bat baino gehiago: Trastevere, Campo dei Fiori, Piazza Navona edo Fontana di Trevi esate baterako.
|
|
|
gatazka politikoa eta indarkeria bereizi behar ziren. Agente eta agenda desberdinak
|
dituzte
batak eta besteak.
|
|
|
etxasaria. Eta hain zen erabilia gainera, non gure Berdabioren gisan, errentarik pagatzen ez
|
zuen
baten izengoiti ere bihurtua zen [200]: ... asi bien el dicho Barberena (Urrutine etxearen jabe egindako berutarra) cobre lo que hubiese de haver en Joanes de Huici dicho echasaria por lo prozedido de la renta del ganado obejuno.
|
|
|
Asma liteke, oker handirik gabe, Berdabio eta konpainiaren orduko giroa: inguruko burdinolen hotsa itzali samarturik, baso ilunetan abandonatuxeak olazar eta meatze hondar ugari [131]; merkatu giro nahasi eta iluna; hainbat ikazkin, meatzari, gabiarotz eta olagizon langabetu, endemas ijito kastakoak, olajaun dirugoseen esplotazio beltzak aspaldi trafikatu eta bertakotuak, samar dabiltzala, muga ilun ixilpekoetan, lapurreria
|
dutela
batez ere ogibide. Eta erretolika hau nire irudipen hutsa dela uste baduzu, begira data horietan berberetan Goizuetako udal artxiboan ageri diren aztarren hauei [132]:
|
|
|
Zenbat egur eskari ikusia ote naiz, honelako zerradurak egiteko. Hona non
|
duzun
bat, 1750eko maiatzaren 17koa, beste guzien ordezko: Juan Bauptista de Zubiri en nombre del cavildo eclesiastico de la ciudad de Fuenterrabia suplica licencia para el corte de los rovres (sic) y castaños necesarios para treinta setos y docientas ripias para la cerradura del caserio llamado Alcaso.
|
|
|
–Eta, azkenean, bake pixka bat ekarriz, inongo haizerik ez, izen desegokiz" aldakorra" esaten diotena, haizerik ez dabilela adierazteko; alegia" haizebako" edo" antizikloi" ez handia baina, kozkortu nahi
|
duentxo
bat iritsiko zaigula.
|
|
|
Zuhaizpean parabola aise pizten zaizu, esanguratsu eta emankor: edozein esplikaziok, aurrez jakindakorik
|
bazenu
batik bat, erantzunaren egokia murriztu eta ihartu besterik ez dizu egingo.
|
|
|
Oparorik bada, natura berde emankorra da oparo udaberri goitituan. Narorik bada, narotasunez gainezka, naturaren altzokoa da, aroa lagun
|
duenean
batik bat.
|
|
|
Areago, gogoratu du ezezagunaren poltsaren inguruan ere Mikel ikusi zuela. Hala ere, Mikel lapurra izan zitekeelako ustea berehala baztertu du, uste horrek ez
|
baitu
bat egiten berak dituen gainerako usteekin, ez baita koherentea berak aldez aurretik dituen usteekin. Kasu horretan, aurreiritziak eta aurreusteak lehenesten dira ebidentzien aldean.
|
|
2011
|
|
|
Ez, mehatxuka zuek zabiltzate, esan nion galtzeko gutxi
|
duen
baten patxadarekin: zuek zarete beldurraren beldurrez jendeari dirua ateratzen zabiltzatenak.
|
|
|
Bizpahiru minutu egiten ditugu zain, elkarri hitzik egin gabe. Izterrak nahiko zuriak dauzka Neskak, hondartzara joateko ohiturarik ez
|
duen
batenak. Halako batean, bi gazte ikusten ditut ezkaratzetik irteten.
|
|
|
Jaio izana ez al da sekulako pagotxa bizitza ulertzen saiatzeko? Zertarako balio du bizipenik transmititzen ez
|
duen arte
batek. Nork bizi nahi du betiko?
|
|
|
Ez nuen, ordea, inor irudikatzen nire ataka berean, ezin dut haietako inor imajinatu baiezkoa ematen ate joka etorri den pertsona baten halako eskari bati. Andregaia
|
zuen
batek; urlia hasia zen lanean aseguru etxe batean, erdipurdiko soldata baten truke; halako, berriz, bere aitaren inprentatxoan ari zen, linotipiako matrizei matrizak eransten. Bizitza da, bizitza zuten aukeratu.
|
|
|
Adeitasun gehiegi, bistaz baino ezagutzen ez
|
duen
batekin jarduteko. Begirada jasotzen dut astiro.
|
|
|
Horregatik Ibarguengo jaun berriak bandoz aldatzea erabaki zuen eta Arteaga etxearen babesera jotzea, ganboarren aldera. Baina Ibarguen etxeko ahaide eta zordun gehienek ez
|
zuten
bat egin erabaki honekin eta Rodrigo bere burua bakarrik ikustean amorruz hil egin omen zen.
|
|
|
Guk geure eredua aipatzen genien beti: edozein pauso egin aurretik guztien batasuna behar zela, eta guztiek egin behar
|
zutela
batera pausoa. Horrela jokatuta, sendoa eta geldiezina izango zen gure ondorengo ibilia.
|
|
|
–Lehen esan dizut Alonso Mendoza kapitaina ez zutela, ziurrenera, indiarrek garbitu. Gure artekoren batek izan behar zuen hiltzailea, arkabuza
|
zuenen
bat. Eta zu desagertu zinenez, errudun zeu egitea erabaki nuen.
|
|
|
GMCren piezak eta beste ekartzen, badu Ferminek esperientziarik. Berak mendian lan egiteko
|
bazuen
bat. Oraindik ere izugarri gustuko ditu kamioi horiek!:
|
|
|
Sokoan bizi zen eta bi behi eta baratzea zeuzkan. Gauza franko pasa behar
|
genituen
batean ezagutu nuen. Berak diru kopuru batengatik dena pasa zigun eta ordu ezkeroztik adiskideak ginen.
|
|
|
Nik uste dut liburu honek
|
baduela
batez ere bizitzaren zama, bizitzaren pisua, eta gero badituela gogoetak, pentsamenduak. Nik liburu honetan asko pentsatutako gaiak idatzi ditut, ez naiz etorri inprobisatzera edo probatzera ze ateratzen zaidan, ez.
|
|
|
Nik uste
|
dut
batez ere formalki eta baliabideen aldetik aldatu dela egoera. Egun gauza ezberdinak egiten dira, eta badago jende trebea musikan.
|
|
2012
|
|
|
Itzultzean idatzita ekarri zuen bigarren abizena aitarena izan zen. Gertaera haren berri izan
|
zuenaz
batera eskatu omen zion Galoren gelan zegoen aitak semeari bera, hau da, aita bera, izango zela aterako zena beren izen abizenak (berberak baitziren) esan zitzatenean goizalderen batean. Aita, nonbait, ez zen fidatzen semeak halako unean zer egin zezakeen eta ondoan etzaten zitzaion gauetan.
|
|
|
Nola irudika lezake itsuak ikusmendunak hautematen duen harlauzazko zorua? Eta nola irudika lezake aitarik ezagutu ez
|
duen
batek hark eskain liezaiokeen gauzarik gutxienekoa. Inasek ez daki galdera horiei erantzunik ematen.
|
|
|
Bizarra gaizki egina, alkohol gehiegiak laztutako aurpegia, begirada lausoa, narras tankera. Berarekin kopatxo bat hartuko ez
|
nukeen
bat, labur esanda.
|
|
|
Larrutik dakit. Baina nork bere buruarekiko estimua galtzea ez da ezer, maite
|
duzun
batengatik egiten duzunean. Emazteak botika garesti batzuk behar ditu, horra esana, dirutxo hori eskatzea da gutun honen motiboa, nik ez baitut diru hori biltzeko modurik.
|
|
|
Borgesen antza
|
duen
baten bat.
|
|
|
Borgesen antza
|
duen
baten bat
|