|
2000
|
|
|
Karrantzarren ogibide nagusia esnearen produkzioan zentratu arren, basogintzak ere irabaziak uzten ditu haranean; eta neurri txikiagoan, turismoak. Azken
|
hau
baserritarrentzako diru iturri osagarria bilaka daiteke, Karrantzak turismoa erakartzeko baliagai anitz baititu.
|
|
|
– Biharko egunkaria begiratu diagu, ea zeozer badakarren –esan
|
zuen
baserritarretako batek.
|
|
2001
|
|
|
Francisco Javier Larrea, berriz, totelka hasi zen eta ez zuen jakin bere aitaren ofizioa definitzen, edo ez
|
zuen
baserritarra zela esan nahi, eta ea zer egiten zuen adierazteko esan zitzaionean barre zantzoka lehertu ginen denak, beste zeregin batzuen artean, abereak gobernatzen zituela erantzun zuelako:
|
|
2002
|
|
|
Lurrak eta lur gaiñeko belar eta landareak askoz ere gutxiago. (...) Eta egokiera desberdiñean arrapatzen
|
du
baserritar bakoitza autopistak. Denetakoak aurkitu ditugu.
|
|
|
Gainera, Suedian eta beste herrialde batzuetan, ohar horiek direla eta, zenbait muga ezarri dituzte agintariek, ekainaren hasieratik urriaren 31ra bitartean gaixotasunaren barreiadura kontrolatzeko. Horrela, behi, ardi edo ahuntzak
|
dituzten
baserritarrek arreta berezia jarri dute baimenik gabeko langileek beren baserrietara egiten dituzten bisitetan, bereziki 5 urtetik beherako haurrek, ezin izango baitute behi aziendarekin kontaktuan egon. Era berean, ezin dute pasteurizatu gabeko esne gordina kontsumitu.
|
|
2003
|
|
|
Hain zuzen ere, ez da, inondik ere, gizartetik at, legerik gabe, auskalo nola bizi den" basatia" goratzen, baizik eta guztiz kontrakoa: hizkuntza eta ohitura garbi" primitiboak", zaharrenak eta nobleenak
|
dituen
baserritar elkartea. Astarloa edo Errorentzat, esaterako, ezinezkoa da hasierako gizadia basati egoeran bizi izan zela pentsatzea; aitzitik, mundu primitiboak goi mailako zibilizazio egoera iritsi zuen, eta jatorrizko hizkuntzaren bidez baino âeuskararen bidez berazâ ez dago zibilizazio egoera hori berreraikitzerik edo berreskuratzerik.
|
|
2004
|
|
|
Hamahiru elkarte sektorial, bederatzi kooperatiba, eta hirurehun baserritarretik gora Lurgintzaren bidez eraman ditugu gure gestio tekniko ekonomikoak, gure kooperatiba eta elkarteetako administrazio eta koordinazio lanak eta abar. Esan beharrik ez dago Lurgintzak oso paper garrantzitsua jokatu behar
|
duela
baserritarron zerbitzura eta gure interesei begira lan eginaz.
|
|
2005
|
|
|
Kultura baserritarretik kultura hiritarrera pasatzerakoan gertatu da hori. Askotan
|
dituzu
baserritar giroko gurasoak erabat hiritar diren semeekin. Bi aldaketa horiek medio munduarena eta gero guregan izan duen eragina oraingo gazteak ataka batean aurkitzen dira.
|
|
2006
|
|
|
Duela hamabost hogei urte, azaroko gai izarra izaten zen txerri hiltzearena. Txerri izatea tokatuko zitzaizun bizpahiru aldiz; matarifea izango zinen hurrena; gibela frijitzen ari zen emakumea bestela; edo puskak banatu behar
|
zituen
baserritarra... Telebistarako propio grabatu genuen lehen saioan ere, Imanol Lazkano eta biok txerri hiltzearen irudi batzuen gainean aritu ginen duela hogei urte.
|
|
2008
|
|
|
Izan ere, armatu gabeko soldaduak edukitzea alferrekoa zen, eta ziur aski, armaginak eraginkorragoak ziren armak egiten muga lerroa zaintzen baino. Itxura denez, erabaki horrek ez
|
zituen
baserritarrak kaltetzen, salbuetsitakoen kopuruaren arabera Eibarri eskatutako soldadu kopurua ere murriztu egiten zelako.
|
|
|
Astegunetan nahiz asteburuetan lan egin arren, haragitarako behiak
|
dituzten
baserritar askok hilean 1.000 euro baino gutxiago irabazten dituztela salatu dute EHNE sindikatuko kideek. «Egoerak horrela jarraituz gero, ez da okeletarako behirik ez txekor gizentzailerik geldituko Euskal Herrian», ohartarazi dute.
|
|
|
Horrekin ez zaigu ezertarako iristen». Haragitarako behiak
|
dituzten
baserritarren egoera bereziki larria dela aipatu du.
|
|
|
Haur eskolek harreman zuzena
|
dute
baserritarrekin, eta baita Manttangorri banatzailearekin ere. Menu ekologiko horiek sorrarazten duten gainkostua Donostiako Udalak hartu du bere gain.
|
|
|
Hori aldatu egin litzateke. Bigarrenik, esango nuke gazte askok ez
|
dutela
baserritar izan nahi. Hori arriskutsua da, nekazariak beharrezkoak direlako edozein lekutan.
|
|
2009
|
|
|
Aleginak eginez bebil handik hona: etxez kanpora beti
|
duk
baserritarra.
|
|
|
Baserriko bizimodu ez ohikoa
|
duten
baserritarrez ariko dira ostiralean Bi Errepidean saioan. Baserrian bizi dira, hortaz baserritarrak dira, baina ez ohikoak.
|
|
|
baserriarekin lotuta dagoen orok etekina eman behar du. Lursailetan zelaiak ez badituzte, baratzak
|
dituzte
baserritarrek, edo, bestela, zuhaitz landaketak. Haien eskeman ez da sartzen lursailen bat uztea berezko basoa leheneratu dadin.
|
|
|
Turismo jarduerotan aritzen diren edo hasi nahi duten landa inguruetako pertsonei prestakuntza egokia eskaintzea da helburua, baina enpresen, pertsonen eta gizartearen interesen arteko oreka kontuan hartuta beti ere. Nekazaritza etekinak osatu nahi
|
dituzten
baserritarrei, landa inguruetako gazteei eta turismo baserri eta landetxeen jabeei zuzenduta dago ikastaroa.
|
|
|
Beraz, guztiok daukagu zer esan eta zer egin Euskal Herriak behar duen nekazaritza landu eta berrantolatzeko bidean. Akuilun horretan dihardugu eta honetan lan egin nahi
|
duten
baserritar, baserritar izan nahi duten eta gaian interesa izan lezakeen beste edozeini dei egin nahi diogu larunbat honetan izango den Akuiluren batzarrera eta urrian egingo dugun baserritar gazteen martxara, elkar ezagutu, iritziak elkar trukatu, eztabaidatu eta lanean jarrai dezagun.
|
|
|
Akuilu nekazari gazteen elkarteak antolaturiko errebindikazioa gaur (urriak 23) abiatuko da Azpeititik eta Durangorainoko bidea egingo du, domekan bertan amaituko baita. Nekazaritza berrantolatzeko lanean jardun nahi
|
duten
baserritar gazteei, baserritar izan nahi dutenei, orokorrean, eta gaian interesa duten guztiei luzatu zaie deialdia. Herriko hainbat gaztek bat egin dute ekimenarekin.
|
|
|
Eguenean egindako plenoan PSEko zinegotzi Iñaki Pierrugesek ohartarazi zuen Legeak diola obren kostuen %1 kultura eta gizarte ekipamenduetarako bideratu behar dutela. Kopuru hori aparkalekuak egiteko; kaltetutako auzoetan interes sozialeko obrak egiten laguntzeko; eta nekazal jarduera
|
duten
baserritarrei, galdetutakoaren ordainetan lursail egokiak eskaintzeko erabiliko litzateke.
|
|
2010
|
|
|
Elortxuri pareko biribilgune ttikiak bortz baserriri ematen die sarrera eta hori ere kendu nahi da. Zer egin behar
|
dute
baserritar horiek. Proiektu horren kontrako alegazioak aurkeztu genituen bere garaian, baina ez dugu erantzunik hartu.
|
|
|
Koldo Izagirrek berak berreskuratu duen poeman bertan" urruntzen da garaiko ideologiatik gehien: baserria kantatu gabe, baserritik bota
|
duten
baserritarra kantatzen du. Eboluzio batean zegoela hil zen, zoritxarrez".
|
|
|
Maizterraren negarra poemak besteek baino agerikoagoa du kezka soziala, garaiko ideologiatik gehien urruntzen dena da, Koldo Izagirrek nabarmendu zuen bezala. Bertan baserria kantatu gabe, baserritik bota
|
duten
baserritarra kantatzen du.
|
|
|
baserritarrarekiko elkartasuna azpimarratu nahi badu (biak gertukoak, toki berekoak eta beraz talde berekoak direla ulertaraziz), tokiko aldaera erabiliko du medikuak; bere buruari garrantzia eta sinesgarritasuna eman nahi badio, baserritarraren eta bere artean aldea areagotu nahi izango du, horretarako hizkuntza estandarizatua erabiliko du. Estandarra erabiliz zuzenean adierazten du baserritarra baino gehiago dela, ikasketa batzuk egin dituela eta ezagutza batzuk
|
dituela
baserritarrak ez dituena, eta ez bakarrik hizkuntzan (estandarra), baizik eta baita prestakuntzan ere (medikuntzan).
|
|
2011
|
|
|
Hasi ahala konturatu zen onenak bezain ongi egiten genuela segan eta esan zigun: " Zuek
|
baduzue
baserritar usaina". Geroxeago Batista etorri zen, aitona, bazkaria ekartzera idiekin eta gurdiarekin.
|
|
|
Niri ez zitzaidan gehiegi interesatzen lan hura, beti lortzen bainuen patata baserrietan, baina interes handia zuenez, egingo genuela esan nion. Jende askok uste
|
zuen
baserritarrek denetik zutela, baina ikustekoa zen nola zebiltzan emakume asko bakarrik, hiru edo lau seme alabarekin, senarrak espetxean zituztela eta lan asko ezin eginik.
|
|
|
galdezka neure buruari. 2009a zen, eta inguruan nuen jendeak ez
|
zuen
baserritar itxurarik; sentsibilitate artistikoa bai, eta gutxietsien konplexuak eragindako jarrera erreaktiborik ez nuen atzematen giro hartan. Zergatik liteke hori bitxia?
|
|
2013
|
|
|
" Nolabait erdigunetik eta herritarrengandik urrun daudenez, haiengana gerturatzea erabaki genuen". Zentzu horretan, dagoeneko asetu
|
dituzte
baserritarren behar batzuk; besteak beste, baserrietarako zenbait errepide konpondu dituzte. Aurten Santa Barbara inguruan ere egingo dituzte lanok.
|
|
|
Ondo joan da azoka. 11:00ak aldera egin duen euri apurrak aterpera mugitu arazi
|
ditu
baserritarrak, eta horrek sakabanatu egin du azoka, baina hitzordua indartuz doala esan daiteke.
|
|
2014
|
|
|
Diru-laguntza hauek lortu nahi
|
dituzten
baserritarrek, ordea, baldintza batzuk bete behar dituzte. Ustiategia Azpeitian kokatuta egotea da oinarrizko baldintza eta horren egiaztagiria aurkeztu da.
|
|
|
Adibide batekin azaldu du biologoak: " Demagun baserrian zaharberritze lanak egin nahi
|
dituela
baserritar batek, eta saguzarrak aurkitzen dituela. Normalean uda garaian izaten da hori, emeak orduan umatzen baitira.
|
|
|
–Patrol zahar bat zegoen bihurgune batean. Oierrek?. Baina uste
|
dut
baserritar batena dela. Atzo ere hortxe zegoen.
|
|
|
—Beleak loroak baino hobeto ikasten du hizketan —esan
|
zuen
baserritarretako batek, mahaiko zaharrenak. Laurogei urte izango zituen.
|
|
|
—Beti zirin garbiketan aritzea ez da atsegina izango —esan
|
zuen
baserritar zaharrak.
|
|
2016
|
|
|
Uda lehorra izan da, eta bero handiko egunak ere ugari izan dira. Horrek eragina du baserrietan; ganadua
|
duten
baserritarrentzat eta baratzetik bizi direnentzat, ordea, oso ezberdina izan da uda honen eragina: ganaduzaleak kezkatuta daude; baratzeek, berriz, produkzio oparoa izan dute.
|
|
2017
|
|
|
Beraien plazara goaz, bai, baina guk nahi duguna da haien produktuak modu iraunkor batean ematea beste erosle profil bati. Era berean, esan behar
|
dugu
baserritarrei erosiko dizkiegula produktuak. Jarri gara harremanetan baserritarrekin, banan banan hitz egin dugu haiekin, eta asmoa da elkarrekin ekimenak egiten hastea.
|
|
2019
|
|
|
(...) Laborantzak ez du horrelako azpiegitura konplikaturen beharrik: aski
|
duzu
baserritarrei uztea lurra, ura eta argindarra".
|
|
|
Inaxiok irribarre xaloa itxuratzen du. Nahiz eta guztiz fidatzen ez, gogoko
|
du
baserritar trauskil berritsua, eta haren adin handia gora-behera, gizon suhar kementsua deritzo. Manuelek ez du erakusten bere kidearen patxada, eta behin eta berriz begiratzen du sukaldeko leihotik kanpora, balizko ezustekoren baten beldurrez edo.
|
|
|
Santo Tomas egunean, abenduaren 21ean, postua jarri nahi
|
duten
baserritarrek edota herriko plazan txosna ipini nahi duten taldeek udaletxean izena eman dezakete dagoeneko.
|
|
|
Maiatz luzia, maiatz gosia, harek eraman zuen nere alabia. Aziendak maite
|
zituen
baserritar gureak, eta haien bihotzetik ikusi eta jaulki ohi zituen askotan bere parezerrak. Baina, maiatz gaiztoan, nekazaria uxkurtuta, etsita, santuei eta Goragokoari kexu punttu batez aitortu eta eskatu beharrean sentituko zen:
|
|
|
etxaldeak eta lurrak okupatu, legez kanpo txabolak eta pabiloiak eraiki zituzten. Tenore hartan sortu zen Seme ta Zad izeneko asanblada, non laborantzari buruz interesa
|
duten
baserritarrek eta zadistek parte hartzen baitute; ehunka hektarea lantzen dituzte elkarren ondoan edo elkarrekin harrezkero.
|
|
2020
|
|
|
Kanpainan ageri diren nekazariak azpisektore ezberdinetan ibilbide luzea duten eskualde ezberdinetako gipuzkoarrak dira: Adur Gorostidi Abaltzisketako abeltzaina, Vanesa Barriuso, Urnietan arrautzatarako oiloak
|
dituen
baserritarra, Maite Otaño Urnietako nekazaria eta Inaxio Ameztoi Getariako txakolingilea, hain zuzen. Laurak bertaratu dira foru jauregian egin den aurkezpenera.
|
|
2021
|
|
|
«Azokak kendu dituzte, eta futbol zelaiak beteta daude oraindik. Zer egin behar
|
dugu
baserritarrok?». Txabola ireki, txabola itxita utzi, duda mudaka jarraitu zuen Osak.
|
|
2022
|
|
|
Pentsatzen dut gure aitona amonei inork ez ziela esan zer egin behar
|
zuten
baserritar eredugarriak izateko, baina bazituzten barazkiak eta loreak eta animaliak eta sendabelarrak eta arbolak eta fruta. Familiarentzat ona zen guztia ematen zuen baserriak, eta horretara bideratzen zuten lurra lantzea.
|
|
|
Muga igaro orduko hasi nintzen hobeto sentitzen. Ez dakit zehatz mehatz zertaz hitz egin genuen bidean, baina gogoan dut oso informazio zehatza
|
zuela
baserritarrak. Gauez lo egiteko arazoak zituela esan zidan eta irrati ezberdinak entzuten ematen zituela orduak.
|
|
|
Ereduzko prosa gaur almazenean 7404 irakurri daude, 200 leitu. Irakurri aditzak landare baten hosto sanoak eta maskalduak bereiztea esan nahi
|
zuen
baserritarrentzat; alea lekatik libratzea. Hitz hori baratzetik letren mundura ekarri zuenak bazekien zerbait letrek duten indarraz alea eta lastoa bereizteko orduan.
|
|
2023
|
|
|
Zailak izan ziren 1993ko hasiera haiek: Zalantza ugariri aurre egiteko laguntza gutxi jaso zuten lurrarekin zein animaliekin era ekologikoan lan egin nahi
|
zuten
baserritarrek. Duela 30 urte iritsi zen Europatik nekazaritza ekologikoaren lehen mugimendua.
|
|
|
Larraul moldatu dute beren langintzarekin, eta baita naturarekiko harremanaz eta begiruneaz ere. Nortasun hori aberasgarria da Gipuzkoarako eta etorkizunerako ere zeresan handia
|
dute
baserritarrek. Udalaren eta beraien arteko elkarlana, ezinbestekoa.
|