|
2001
|
|
|
Tigre abertzaleok
|
badute
askatasunaren alde beren buruez beste egiteko gerturik dagoen talde berezi bat.
|
|
2003
|
|
|
Zorigaitzez, 40 urte zentsurapean bizi behar izan duen gizarte batek ez
|
ditu
askatasunaren arriskuak erraz hartzen eta Zabal ireki zutenek hetsi behar izan zuten.
|
|
|
Nik ere nai
|
dut
askatasuna,
|
|
2004
|
|
|
Garai bateko euskaldun fededunen dogmakeriak ez zuen onartzen beren sokako fedea ez
|
zutenen
askatasun hauturik. Oraingo hau, orduko haren pareko dela sinestarazi nahi digu Lertxundik bere talai asketik, baina ni ez nago horren seguru.
|
|
2006
|
|
|
Bazegoen zuzendaritza artistiko bat, bestetik, tutoretza politiko bat; eta bi ikuspegiak uztartzea ez zen erraza izaten. Artista bezala, pentsatu nahi
|
genuen
askatasun osoa genuela hitz egiteko, espresatzeko. Baina abertzale militante bezala, hori ez zen erabat zilegi; kontuan hartu behar ziren sentsibilitate desberdinak, eta ikonoklastiak, gordinkeriak eta horrelakoak mugatu egin behar ziren...
|
|
2007
|
|
|
antolaketa politiko eta sozial jakin bat ikusten dugu, erlijio bat, arte eta zientzia bat, arauketa juridikoa, eta horretan guztian ageri da ageri, beharbada beraiek horrelaxe espresuki arrazoitua ez badaukate ere, nola ulertzen dituzten euren buruak, zertzat daukaten gizatasuna, zelan harremantzen diren naturarekin, banakoa hiriarekin, zer eta zeinena den aginpidea, etab. Razionalki eraturiko ordena batean bizi dira (instintoei neurri handian oso kontrajarria), Estatuan. Historia unibertsalean edozein herri ez da agente; naturaltasun guztian bizi den herri bat, bere burua Estatu batean antolatu gabe, naturan bizi da, historian ez da sartu557 Mesopotamiako gure hiriak, ez
|
du
askatasunaren eredu bat ematen, baina Estatuan antolatua da, eta gizarte horrek natura hutsetik askapen maila bat, kontzientzi edo izpiritu maila bat adierazten du, historia zail baten buruan erdietsia dena, ez naturak irakatsia. Han oraindik inork ez du pentsatzen berdinak direla gizaki guztiak, gizonak bestekoak emakumeak, etab.:
|
|
2009
|
|
|
sinestera ere iritsia zen ordurako, ausaz, zigarreta askatasunaren ikur izan zitekeela; bere kasuan, baina, zer puntutaraino zen askatasun hura askatasun, baldin eta barruan halako hesi gaindiezin bat, beldurraren hesia? ezartzen bazion?; zertarako
|
zuen
askatasun hura, izan ere, egoeraren mendeago egiten bazuen, egoeratik askatu beharrean?; Adak, irtenbide gisa, ezkutuan erre zezakeen, eremu pribatu batean; orduan, baina, emakumeek erretzeko zutèn eskubidearen erreibindikazioari guztiz kentzen zion esanahia. Txaroren nolabaiteko gaitzespena jasotzeaz gain?, halako erreibindikazio batek espazio publikoa eskatzen zuenez gero: nola gaindituko zuen Adak kontraesan hura, inoiz ganditzen bazuen, jakina?; zeren, askatasunaren bide zail hartan barrena, urrats batek beste urrats batera baitzeraman, beste batera eta beste batera?; behar adina indar izango ote zuen, ordea, oztopoz jositako bide hari ekiteko, helmugara iritsi arte?; edo erdibideren bat bilatu behar ote zuen?; nola, baina, erdibide baten bila abiatu, baldin eta askatasunaren bideak ez bazuen erdibiderik, Txaroren esanetan?; guztiaz ere, Txarok bere familiaren berri eman zion, eta orain berari zegokion. Adari?
|
|
|
–Mende asko daramatzazue gu menperatu nahian, baina ez duzue lortu, eta ez duzue lortuko. Armek ezin
|
dute
askatasuna isilarazi?. Guardia Zibilaren arduradun bat hurbildu zen berehala, eta plaza inguratzen zuten guardia zibilak kaskoak janzten hasi ziren bat batean.
|
|
|
etxean jakiten badute, akabo...!"; Adak ederki bereganatu zuen Txaroren mezua; are gehiago: sinestera ere iritsia zen ordurako, ausaz, zigarreta askatasunaren ikur izan zitekeela; bere kasuan, baina, zer puntutaraino zen askatasun hura askatasun, baldin eta barruan halako hesi gaindiezin bat –beldurraren hesia– ezartzen bazion?; zertarako
|
zuen
askatasun hura, izan ere, egoeraren mendeago egiten bazuen, egoeratik askatu beharrean?; Adak, irtenbide gisa, ezkutuan erre zezakeen, eremu pribatu batean; orduan, baina, emakumeek erretzeko zutèn eskubidearen erreibindikazioari guztiz kentzen zion esanahia –Txaroren nolabaiteko gaitzespena jasotzeaz gain–, halako erreibindikazio batek espazio publikoa eskatzen zuenez gero:... nola gaindituko zuen Adak kontraesan hura, inoiz ganditzen bazuen, jakina?; zeren, askatasunaren bide zail hartan barrena, urrats batek beste urrats batera baitzeraman, beste batera eta beste batera...; behar adina indar izango ote zuen, ordea, oztopoz jositako bide hari ekiteko, helmugara iritsi arte?; edo erdibideren bat bilatu behar ote zuen?; nola, baina, erdibide baten bila abiatu, baldin eta askatasunaren bideak ez bazuen erdibiderik, Txaroren esanetan?; guztiaz ere, Txarok bere familiaren berri eman zion, eta orain berari zegokion –Adari– berearen berri ematea:
|
|
2011
|
|
|
Badakigu igeri egiten, baina sarri ahaztu egiten zaigu badakigula. Thomas Bernhardi irakurri genion behin gizakiak ez
|
duela
askatasunik nahi, eta gezurra esaten duela kontrakoa dioenak. Askatasuna ahoa betetzen digun hitz maiztu horietakoa da, dudarik ez horretaz, baina berba luze hori fonemaz fonema ahoskatzean predikatu ohi duguna ez da askatasun indibidual erabatekoa eta muturrekoa (benetakoa den bakarra ez litzateke hori, bestalde?
|
|
|
ekarria izan den poetaren ahotsak. Txoriak bere
|
baitu
askatasuna, nola duen bere kaiolaren amenazu hego moztailea. Kartzelan jabetzen da presoa zein aske zen kanpoan, eta zein ezaske zen ere bai.
|
|
|
Urtetako desagertze estrategiaren arrakastaren ondoren, nire planari onartu nion arrakala bakarrak, amak, dena hankaz gora jarri dit oraingoan, eta ez, ez dit behar besteko sosegurik sortu bidean egoteak, aztoramenduak ez
|
zuen
askatasun sentsazio tonto batekin zerikusirik, bai ordea zerbait egin behar dudala badakidan bakoitzean sartzen zaidan ezintasunarekin; zenbat denbora pasa ote dudan ipuinen hasierak pentsatuz, pentsatuz bakarrik, lehen liburua argitaratzen duzunetik bigarrena idatzi behar duzulako, eta behar badut, ezin dut, are beka batek behartzen banau ere, ezin dut era gehiegizkoan, burugogorkeria nerabez, n...
|
|
2012
|
|
|
Gaurko gizarte modernoetan normaltzat jotzen den gizonezko eta emakumezkoen arteko berdintasunaren kontzeptuak, berdin. Benjamin Franklinek asko idatzi zuen Irokes indioen inguruan eta bereziki gizabanakoek
|
zuten
askatasun indibiduala azpimarratu zuen. Nolabaiteko demokrazia erradikal bat zen hura.
|
|
|
Gauzak epaitu gabe begiratzen direnean, esan nahi
|
du
askatasunez begiratzen direla. Eta askatasunez begiratzen direnean bakarrik agertzen dute bere izaera.
|
|
|
Zenbat telefono dei behar
|
ditugu
askatasuna simulakro bat dela jabetzeko?
|
|
|
Dogmaren dogmatismo bette bettea, lehenbizi metafisika txar bat ezkutatzen duena (Askatasunak dizu, edo Egiak, eskubidea!), eta, bigarren, isilpean tranpa hauxe suposatzen duena praktikan: Askatasunaren etsaiak ez
|
du
askatasunik. Zein da askatasunaren etsaia?
|
|
|
–Begira, jauna, esan nuen?, ausartzen banaiz
|
zuen
askatasunaren alde borrokatzera, beteko al dituzu nik jarritako bi baldintza?
|
|
2014
|
|
|
Zein izen aproposa! Nik gogoko dut izendapen hori, zinez maite
|
dudalako
askatasuna. Etorbide horretako bi aldeetan eraikin eta etxe dotoreak daude.
|
|
2015
|
|
|
Gau batean lo geratu zen paperen gainean. Nekeak eta logurak akituta, begien aurren zituen lerroak eta zenbakiak lausotzen hasi zitzaizkion, denak itxuraldatzen eta ametsaren erreinuan
|
duten
askatasunarekin mugitzen. Inork ez zuen entzun lo geratu zenean buruak mahaiko paperen gainean erortzean atera zuen hotsa; inork ere ez zuen entzun mahai gaineko danbateko hark soto ilun hartan egin zuen oihartzun ozena.
|
|
|
Zer axola du orain nor ginen hona iritsi aurretik, zergatik alde egin genuen latorri zati bati segika, non ibili ginen irribarreak partitzen, paretak pintatzen, zein tinko zegoen gure ukabil jasoa, zenbat bala erori zitzaizkigun pistolako kanoitik behera, zenbat zartako eman zizkiguten belarri atzeetan? Lanbrozkoa duk orain eguterazkoa behar
|
zuen
askatasuna.
|
|
|
Tarte batez, gutxi iraun zuen tarte labur batez. Apenas lortzen zenuen iraganaren irudi garbirik osatzea, eta osaturiko apurrek ez
|
zuten
askatasunik marrazteko balio, ez baziren Sylvierekin loturiko gomutak. Baina mingarriak ziren horiek; libertatea, beraz, mingarria bazen, hobe hara itzultzeko biderik ez izatea.
|
|
|
Konturatzen naiz bidegabe samarra naizela, arrazoirik gabe ari naizela gaizki esaka, azken batean nor bere ideiak izateko eta adierazteko libre da, beste ezein baino gehiago maite
|
dut
askatasun hori. Bazen gauza bat, ordea, irakasle haiengan, ez dut esango neure onetik ateratzen ninduela (ez baitzitzaidan hainbeste axola) baina batere onik egiten ez zidana:
|
|
|
Gaztetxoak isilik geratu dira, erantzukizun horren zama astunegi balitzaie bezala, horren maitea
|
zuten
askatasunaren bestalde grisa bat batean deskubritu eta apur bat frustratuta geratu balira bezala. Itzal iragankor bat izan da, ordea, Josebak umorez eta abileziaz aienatu duena.
|
|
2016
|
|
|
Ehunka idazle galdu ziren nonbait Errusian, erbestean, kontzentrazio zelaietan eta kartzeletan. Errusiako idazleen XX. Biltzar Nagusiak 600 idazleren galera onartu bide zuen, baina Solzhenitsinek gehiago zirela uste zuen, eta, azaltzen zuenez, intelektualen egoera ez zen batere aldatu, hots, ez
|
zuten
askatasunik erregimen sobietikoa laudatzeko baino.
|
|
|
5 ZER ESAN NAHI
|
ZUEN
ASKATASUNAK EMAKUME BELTZEN ARABERA?
|
|
|
5 Zer esan nahi
|
zuen
askatasunak emakume beltzen arabera?
|
|
|
O, hainbeste maite
|
dut
askatasuna,
|
|
|
Gure Herriak, zahar berriak, Dauka bere nortasuna, Irautekotan, lehenbailehen, Behar
|
du
Askatasuna! Alderdikeriak bazterturik Antola elkartasuna?
|
|
2017
|
|
|
Agian Babarekin hitz egin behar zuela pentsatu zuen, baina berehala baztertu zuen aukera hori. Azken finean, biak ziren gazteak eta biek maite
|
zuten
askatasuna. Lindak ere ez zeukan inolako gogorik harreman batean hasteko, inorekin lotzeko, eta bazekien Babak ere gauza bera pentsatzen zuela.
|
|
|
56? 59). Garrantzi berezia
|
du
askatasun pertsonalaren eta jabetza askatasunaren arteko bereizketak. Lehenak esan nahi zuen nekazaria ez zela jopua, artean ere lan zerbitzuak eman beharra izan arren.
|
|
|
–Zergatik ez
|
dugu
askatasun gehiago??
|
|
|
Lotura horren esklabo bihurtze hutsak atzera eragiten zion Beireri. Berak askoz nahiago
|
zuen
askatasuna, eta konbentzituta zegoen bikote batek libertatea kentzen zuela. Beire, Lete eta Kar bikote harremanen kontra zeuden, eta behin zin egin zuten ez zirela sekula banatuko.
|
|
2018
|
|
|
Emakumeak, baina, ez dira libre jaiotzen: ez
|
dute
askatasun naturalik. Hain justu, natur egoeraren irudikapen klasikoetan, menderakuntza ordena bat ere ageri da:
|
|
|
Eta, hala eta guztiz ere, kontraktualismoak dio gainditua duela esklabotzaren kontraesana. Gizabanakoak jabe gisa bere baitako jabetza (bere lan indarra edo zerbitzua) kontratu bidez eskaintzeko
|
duen
askatasun mugagabearen ondorioz, edonor sar daiteke legez esklabotza zibilean, hots, libertatearen ereduan. Hala, kontraesana desagertu egiten da (esklabo zibila librea baita juridikoki), baina berehalaxe agertzen da berriz.
|
|
|
Emakumeak, ordea, itxuraz askatasuna bermatzen dien ordena zibil batean sartu dira, eta berme hori etengabe berritzen da, kontratu sozialaren istorioa norbanakoaren hizkuntzan kontatzen den bakoitzean. Norbanako guztiek
|
dute
askatasuna, eta kategoria hori, potentzialki, mundu guztiari dagokio berdin, izan gizon edo izan emakume, izan zuri edo izan beltz. Horren arabera, denboraren luze zabalean desagertu egingo da askatasunaren printzipioaren salbuespen historiko istripuzko oro.
|
|
|
[?] adinak bata dakar, eta honekin badator bestea ere. Modu berean, ikusten ahal
|
dugu
askatasun naturala eta gurasoekiko lotura elkarrekin bateragarriak direla, eta biak printzipio berean oinarritzen direla. Haur bat libre da bere aita ere badelako; aitaren arrazoiari esker, honek gobernatuko du haurra, berak ere entendimentua lortzen duen artean.
|
|
|
Lan askearen seinale bat, ala soldatapeko esklabotzarena? Libertate modu bitxia da, inondik ere, bizi guztirako mendekotasuna eredu
|
duen
askatasun bat. Gainera, ikusirik zeinen erraz bilakatzen duten kontraktualistek esklabotza soldatapeko lan, beste zenbait galdera ere pizten dira:
|
|
|
Hala gizonek nola emakumeek aukera dute erabakitzeko ea ezkonduko diren edo ez, beste kontratu batzuetan sartzea edo ez sartzea erabakitzen duten bezalaxe, baina, ezkontzea erabakitzen badute,, kontratuaren analogiak ez du balio, zeren estatuak ezartzen baitu zein izango diren harremanaren baldintzak. Beraz, ezkontideei estatusaren betiko pribilegioak galarazi dizkiete, eta, era berean, kontratuek eman ohi
|
duten
askatasuna kendu diete?. Marjorie Shultzek aitortzen du gauza batzuk aldatu egin direla Maineren, estatusetik?
|
|
|
Bai Beauvoirrentzat eta bai Wittigentzat emakumeak «sexuarekin» identifikatzean batu egiten da emakumeen kategoria beren gorputzen ezaugarri ustez sexualizatuekin, eta, hortaz, emakumeei ukatu egiten zaizkie gizonek omen
|
dituzten
askatasuna eta autonomia. Beraz, sexu kategoria deuseztatzearekin sexua deuseztatuko atributu bat litzateke sexua, zeina, sinekdoke misogino baten bidez, pertsonaren tokia, cogito autodeterminatuaren tokia?
|
|
|
Maite, Gaizkaren ama, ez zen hain zorrotza. Sinesten zuen mutilak behar
|
zuela
askatasun neurri bat, bere burua bere kabuz gobernatzen ikasteko. Baimena ematen zion semeari kalera irteteko, baina, trukean, medikazioa amaren aurrean irentsi behar zuen etxera bueltatzean:
|
|
|
Tira, nioena, ez da ezer aldatuko, Tobias duela hilabete ezagutu nuen, eta ez dakit, berba egiten hasi, eta biok konturatu ginen aita sena daukagula, biok utzi gura dugula norbait gure atzean. Baina ez bera ez ni ez gaude gure ohiko bizimoduan aldaketa handirik egiteko moduan, badakizu, zeinek bere karrera dauka, bere ardurak, bere adiskidetasunak, eta biok maite
|
dugu
askatasuna, badakizu..., gura dugunarekin oheratzeko. Baina, umea izateko, harreman legeztatua behar dugu eta, gainera, umeari berari ere babes handiagoa emango diogu hola.
|
|
2019
|
|
|
Non utzi zuen zure nebak garai bateko ume ahots hori, gaur berriz antzeman diozuna? Iruditzen zaizu ume ahotsak
|
duen
askatasun horren beldur izan dela orain arte. Ume ahots horretan urtetan ezkutatu dituen sentimenduak daude.
|
|
|
Carrarako marmol zurizkoa da Paola Bonaparte, ezin irudi erotikoagoa. Erotikoa eta librea, izan ere, begiratu eta
|
badu
askatasun espiritutik asko eskulturak. Ordurako Italiako gizonik aberatsena zenarekin ezkonduta zegoen Pauline (Leclerc jenerala La Españolan hil zen):
|
|
|
Zoritxarrez, emakume bakoitzaren istorioan agertzen da emakumearen historia guztian egiaztatu dugun zerbait: zertan enplegatu ez dakienean eskuratzen
|
du
askatasuna. Ez da kasualitatea behin eta berriz hala gertatzea:
|
|
|
bihotza garaitzen saiatzea, eta ez bere zortea. Preso zegoenez, presondegia aukeratzea
|
zuen
askatasuna aurkitzeko bide bakarra. –Alpeak onartzen zituen bezalaxe onartzen zuen Charrière jauna ondoan izatea?, dio Scottek.
|
|
|
bi taldek elkarri ematen zizkioten laguntzen parte bat zen; emakumearen kondizioa ez da sakon aldatu ezkontzak bere bilakabidean kontratu tankera hartu duenean; doteduna edo herentziaren parte baten jabea izanik, emakumea pertsona zibil bat dela dirudi, baina familiaren mende uzten dute doteak eta herentziak ere; aitaginarrebak eta suhiak sinatu dituzte kontratuak luzaroan, ez emazteak eta senarrak; hortaz, emakume alarguna da autonomia ekonomikoa duen bakarra. Neska gazteak aukeratzeko
|
duen
askatasuna oso mugatua egon da beti, eta ezkondu gabe egoteak bizkarroiaren eta pariaren mailara beheratzen du neska, salbu santutasunaz jantzirik dagoen kasu bakanetan?; ezkontza du bizibide bakarra eta existentziaren justifikazio sozial bakarra. Bi aldetatik inposatzen zaio:
|
|
|
hitza aipatzen du; psikoanalisten lumatik ere ateratzen da. Haien ustez, garbitasunaren mania sadomasokismo mota bat da; maniek eta bizioek bere berea
|
dute
askatasuna behartzea, nahi ez duen hori nahi izan dezan; etxekoandreak, gorroto dionez bere destinoa negatibotasuna, zikinkeria, gaizkia izateari, amorraturik ekiten dio hautsaren kontra, sutan jartzen duen patu hori aldarrikatuz. Biziaren beraren kontra ari da, biziaren hedatze guztiek atzean uzten dituzten hondakinen bitartez.
|
|
|
–Txorakeria da?. Espirituan
|
duen
askatasunak modua ematen dio bere kasa berrekiteko bere jakin minaren, anbizioaren, alaitasunaren mugimendu guztiei; halako bihotz kementsu batentzat, oztopo materialak leunduz doaz ezinbestean; arazo bakarra du: bere neurriko destino bat lantzea mundu erdipurdiko batean.
|
|
|
Heldu bihurtzea metamorfosi bat da, eta horrek kikildu egiten ditu: nerabe askok larrimin handia
|
dute
askatasun exijente bat agertzen hasten denean, baina pozez erdiesten dute gizonen duintasuna. Neskatoak, kontrara, pertsona heldu egiteko, bere burua giltzapetu beharra dauka feminitateak inposatuko dizkion mugetan.
|
|
|
Sexuan hasteko kasurik onenean, neska gazteak poliki poliki ikasten du pudorea gainditzen, ohaidearekin ohitzen, haren laztanak maitatzen, bortizkeriarik eta ezustekorik gabe, aurretik ezarritako kontsignarik eta epe jakinik gabe. Alde horretatik, ontzat jo beharra daukagu neska gazte estatubatuarrek bizimoldean
|
duten
askatasuna, orain neska frantsesak konkistatzen ari diren hori bera: ia ia konturatu gabe lerratzen dira, necking, etik eta, petting, etik sexu harreman osoetara.
|
|
2020
|
|
|
Honek muga ondo ezagutzen zuen, Abaurregainekoa izaki, eta horri esker lortu zuten 1944ko irailaren 6an Ezkabatik ihes egin eta bi egunen buruan Iparraldera igarotzea. Baina bi lagun hauek ez
|
zuten
askatasunaz gozatzeko aukera handirik izan, ez zuten bizi izandako infernutik urruntzeko ahaleginik ere egin, dagoeneko mugatik barrura sartzeko prestatzen ari ziren makiekin egin baitzuten topo eta haiekin borroka egiteko eman baitzuten izena. Ihes egitea lortu eta hilabete eskasera, urriaren 4an, Felipe Zelaik hartu zuen parte makien lehen operazioan.
|
|
2022
|
|
|
Kurdistaneko iraultzaileek ere hasieratik emakumeak barne hartu zituzten askapen nazionalaren borrokan. Emakumeek parte hartze aktiboaren bidez baino ezin
|
zuten
askatasuna lortu. Askoz Leyla gehiago behar ziren.
|
|
|
Akaso estuegi jarriko zion Marthek lotura. Ez du etsi nahi, jarraitu egin nahi
|
du
askatasunaren bidean aurrera. Atseden hartzeko, hanka gora begira jarri du, hantura arindu nahian.
|
|
|
Ez dugu horregatik egiten, ordea, bere egungo indibidualtasuna errespetatzeko baizik. Kontsolagarria zait gure semeak nahi duena izateko
|
duen
askatasuna. Oraindik ez dauka bere genitalei buruzko aurreiritzirik.
|
|
|
Errezitatu nahi duzuna eta nahi duzun moduan! Horrexegatik hartu dut neuk ardura aurtengoan,
|
zuen
askatasuna bermatzeko! Bestela ez nukeen inola ere onartuko.
|