|
2007
|
|
|
antolaketa politiko eta sozial jakin bat ikusten dugu, erlijio bat, arte eta zientzia bat, arauketa juridikoa, eta horretan guztian ageri da ageri, beharbada beraiek horrelaxe espresuki arrazoitua ez badaukate ere, nola ulertzen dituzten euren buruak, zertzat daukaten gizatasuna, zelan harremantzen diren naturarekin, banakoa hiriarekin, zer eta zeinena den aginpidea, etab. Razionalki eraturiko ordena batean bizi dira (instintoei neurri handian oso kontrajarria), Estatuan. Historia unibertsalean edozein herri ez da agente; naturaltasun guztian bizi den herri bat, bere burua Estatu batean antolatu gabe, naturan bizi da, historian ez da sartu557 Mesopotamiako gure hiriak, ez
|
du
askatasunaren eredu bat ematen, baina Estatuan antolatua da, eta gizarte horrek natura hutsetik askapen maila bat, kontzientzi edo izpiritu maila bat adierazten du, historia zail baten buruan erdietsia dena, ez naturak irakatsia. Han oraindik inork ez du pentsatzen berdinak direla gizaki guztiak, gizonak bestekoak emakumeak, etab.:
|
|
|
Kontzientziaren (izpirituaren) historia, kontzientziak bere buruarekin dituen borroken historia da, kontzientzia unibertsalak hainbat eta hainbat kontzientzia partikular eder sakrifikatu behar izan duelarik bere bidean. Andre gizonak bortizkeria artean ikasten
|
du
askatasuna. Gizakiak ez du beti jakin gizakia dela; eta, dirudienez, gaur ere ez daki:
|
|
2009
|
|
|
Ikerketa zientifikoan andre gizona, bera ez denaz ari da, zer besteaz, beste horren baldinpeko; ederraren sorketan, aldiz, bere buruaz edo nor beraz bakarrik enplegatzen da, eta enplegatu ere guztiz aske (Schleiermacher). Gizakiak, bada, bat egiten
|
du
askatasunarekin, eta askatasunak bat egiten du kreazio estetiko librearekin (beronen adiera zabalean: poesia edo mito baten kreaziotik gizakien elkar arteko, harreman eder?
|
|
2011
|
|
|
Askatasuna ahoa betetzen digun hitz maiztu horietakoa da, dudarik ez horretaz, baina berba luze hori fonemaz fonema ahoskatzean predikatu ohi duguna ez da askatasun indibidual erabatekoa eta muturrekoa (benetakoa den bakarra ez litzateke hori, bestalde? Ala graduazioa onartzen
|
du
askatasunak. Pixka bat aske, askexeago, ez hain aske?
|
|
2012
|
|
|
Gauzak epaitu gabe begiratzen direnean, esan nahi
|
du
askatasunez begiratzen direla. Eta askatasunez begiratzen direnean bakarrik agertzen dute bere izaera.
|
|
|
Dogmaren dogmatismo bette bettea, lehenbizi metafisika txar bat ezkutatzen duena (Askatasunak dizu, edo Egiak, eskubidea!), eta, bigarren, isilpean tranpa hauxe suposatzen duena praktikan: Askatasunaren etsaiak ez
|
du
askatasunik. Zein da askatasunaren etsaia?
|
|
2015
|
|
|
Elkarren aurkako balioak direla esan daiteke, berdintasunak askatasuna mugatu izaten baitu eta askatasunak berdintasuna. Tradizionalki, liberalismoak balio absolutu bihurtu nahi izan
|
du
askatasuna, eta ezin saihestutzat jo izan ditu handik erator zitezkeen desberdintasunak. Ezkerrak, bestalde, berdintasunari eman dio askotan lehentasun osoa, eta gizakiaren indibidualtasuna edo partikularismoak haren pean jarri izan ditu, ezinbestez.
|
|
2016
|
|
|
Bestela, euskaraz aritzea beti da jarduera markatua. Euskaldunak sumatzen badu euskaraz aritzean gatazka sortzailea izango dela, ez
|
du
askatasunik izango, eta erdarara joko du». Bestetik, euskaldunek ere kontzientzia hartzea:
|
|
|
Gure Herriak, zahar berriak, Dauka bere nortasuna, Irautekotan, lehenbailehen, Behar
|
du
Askatasuna! Alderdikeriak bazterturik Antola elkartasuna?
|
|
2017
|
|
|
56? 59). Garrantzi berezia
|
du
askatasun pertsonalaren eta jabetza askatasunaren arteko bereizketak. Lehenak esan nahi zuen nekazaria ez zela jopua, artean ere lan zerbitzuak eman beharra izan arren.
|
|
|
Przeworskiren arabera (2003) teoria demokratiko liberalak honela ulertzen
|
du
askatasuna: askatasuna bietan dago, gizartetik kanpo (anarkia) eta gizartearen barruan (ordena); ez dago gizarterik ordenarik gabe, eta ordenak norbaitek sortzen ditu; hortaz, aske izango gara baldin eta lotzen gaituen ordenaren sorreran parte hartzen badugu (Kelsen, 1949:
|
|
2018
|
|
|
kontratu bat egitea, hain zuzen. Gizabanakoa bere buruaren jabe bihurtzen da, eta, hala, bere buruaz egoki deritzon moduan erabakitzeko daukan trebeziaren arabera erabiliko
|
du
askatasun hori. Orduan, askatasun natural parekidea mendekotasun eta ugazabatza zibil bilakatzen da, esklabotza barne, zeina libertatearen eredutzat jotzen baita borondatezko kontratu baten bidez sortua delako.
|
|
|
Gizarte zibil modernoan, askatasun indibiduala mugagabea da, eta, ordenari eusteko, ugazabatza eta obedientzia baliatzen dira. Gizonen ugazabatza gainditu eta emakumeen eta gizonen autonomia lortzeko, askatasuna berezko duten harreman sozialen egitura batek mugatu
|
du
askatasun indibiduala.
|
|
2019
|
|
|
Zoritxarrez, emakume bakoitzaren istorioan agertzen da emakumearen historia guztian egiaztatu dugun zerbait: zertan enplegatu ez dakienean eskuratzen
|
du
askatasuna. Ez da kasualitatea behin eta berriz hala gertatzea:
|
|
2022
|
|
|
Akaso estuegi jarriko zion Marthek lotura. Ez du etsi nahi, jarraitu egin nahi
|
du
askatasunaren bidean aurrera. Atseden hartzeko, hanka gora begira jarri du, hantura arindu nahian.
|
|
2023
|
|
|
Baina hemen beldur moduko bat sumatzen da. Botereak kaltegarritzat hartzen
|
du
askatasuna. Horregatik debekuak.
|