|
2007
|
|
|
Gero eta gehiago euskara eta frantsesa dira haurtzaroko hizkuntzak. Gaurko gazteen adinartean %7k euskara
|
dute
ama hizkuntza bakarra eta beste hainbestek euskara eta frantsesa. ezberdintasunak ere agertzen dira herrialde batetik bestera. BaionaAngelu Biarritz (BAB) eskualdean bataz beste %12 dira ama hizkuntza euskara dutena, bakarrik edo frantsesarekin batera.
|
|
|
Baina zorionez alor honetan ere garapen bat ageri da. orain arte bi gurasoak euskaldun zirelarik haurrak %80 ziren euskaldun, baina guraso bat euskaldun eta bestea erdaldun, haurrak %20 ziren euskaldun. Gaur egun kasu berean, haurretan %44k euskara
|
dute
ama hizkuntza euskararekin batera. Guraso erdaldunentzat, anitz dira, ikastolak, eskola elebidunak eta elkarteak dira beren haurrak euskaltasunean sartzeko ateak.
|
|
2008
|
|
|
Emaitzak aski estonagarriak izan ziren batzuentzat: gurasoetatik %56 k nahi zuten beren haurrak euskara ikas dezan; horietatik %75 k nahi
|
zuten
ama eskolan has dadin. 2006ko inkestan ere zerbait konparagarria ateratu da:
|
|
|
Hortaz, aktibista frankofonoek Montreal uharteko demografia joeretan jartzen dute arreta, eta gutxietsi egiten dute frantsesa ama hizkuntza duten hiztunek Montreal Handiaren eskualdean duten gehiengo posizio indartsua. Horrez gain, aktibista frankofonoek adierazten dutenez, frantses hiztunak gehiengoa badira ere Quebecen (%80k frantsesa
|
du
ama hizkuntza), Quebeceko frantses hiztunak Kanadako biztanleria osoaren %25 baino gutxiago dira, eta Ipar Amerika osoa hartuz gero, berriz, Quebeceko frantses hiztunak kontiKultura autonomiaren eredua proposatzen du.
|
|
2009
|
|
|
Luis Villasantek —Bastarrikaren eta lagunen irakasle orduan Arantzazun— Egan en argitaratu zuen bere iritzia2; gaiaren aldetik kritikatu zuen bereziki nobela, eta existentzialismoren kritika orokorra egiteko baliatu zuen bere idatzia; hala ere, autoreari zorionak emanez —" euskal literaturan egin digun sarrera ospetsuagatik" — eta obragatik bere poza agertuz amaitu zuen bere idatzia: " Ondokoak asikiñen arabera izango badira, ba
|
du
ama euskerak zergatik poztu". Salbatore Mitxelenak Montevideon irakurri zuen nonbait Txillardegiren nobela, 1954an Donostiatik Ameriketara aldatua baitzen misiolari.
|
|
|
" D" ereduari dagokionez, euskara da ikasteko eta irakasteko hizkuntza nagusia; alabaina, eredu horretan ikasi duten ikasleen hizkuntzaaniztasuna oso handia da. Batzuek euskara
|
dute
ama hizkuntza; beste batzuek, berriz, gaztelania; eta beste batzuk elebidunak dira txiki txikitatik. Gauza bera gertatzen da ikasle horien gizarte inguruan hitz egiten diren hizkuntzekin.
|
|
2013
|
|
|
(15) — Bai, bai nik adibidez lotzen dut euskaldun izatea lehenengo ideia da Euskal Herrian bizitzea, baina gero hizkuntzarekin lotzen dut gehiago adibidez euskaldun berria deitzea edo. Nik adibidez ez dakit euskaldun berria naiz edo ez, ze euskara ez
|
dut
ama hizkuntza bezala eta euskalduna sentitzen naiz Euskal Herrian bizitzen naizelako bakarrik, baino..., hizkuntzarekiko ez dut lotura handia. (Gazte Do A, 477)
|
|
2014
|
|
|
Iruñeko A Ikastetxean ama hizkuntzaren erantzunak oso anitzak dira gela barruan eta %ak asko aldatzen dira. %9, 52k euskara
|
du
ama hizkuntzatzat; %33, 3k, euskara eta euskara ez den beste hizkuntza bat;
|
|
|
Iruñeko B Ikastetxean ikasleen %19, 4k euskara
|
du
ama hizkuntza; %47, 6k, gaztelania; eta %33, 3k, euskara eta euskara ez den beste hizkuntza bat. Erosotasunaz galdetu zitzaienean, ikasleen %9, 52k euskara esan zuen; %19, 4k, euskara ez zen beste hizkuntza bat; eta %71, 42k, euskara eta euskara ez zen beste hizkuntza bat.
|
|
|
Honez gain, ezinbestekoa da kontuan harztea, hezitzaileen %77ak euskara
|
duela
ama hizkuntza eta hauetatik %46ª, oro har, euskara aritzen dela beti eta gainontzekoak euskaraz zein gaztelaniaz. Bada ordea taldean, ama hizkuntza gaztelania izan eta oro har, euskaraz aritzen denik (%3a) edota euskaraz zein gaztelania erabiltzen dituenik (%17a).
|
|
|
Bada ordea taldean, ama hizkuntza gaztelania izan eta oro har, euskaraz aritzen denik (%3a) edota euskaraz zein gaztelania erabiltzen dituenik (%17a). Gelditzen den %3ak gaztelania
|
du
ama hizkuntza eta horixe egunerokotasunean darabilena.
|
|
2016
|
|
|
6 Taldeko gehienek gaztelania
|
dute
ama hizkuntzatzat eta kasu horietan ilusioa, harrotasuna eta horrelako kontzeptuak adierazi dituzte seme alabek euskaraz aditzen dituztenean. Horrek adierazten du hizkuntzaren transmisioarena modu kontzientean bizi dutela, nahiz eta modu nabarmenean aipatu ez.
|
|
2017
|
|
|
" Bai, bai nik adibidez lotzen dut euskadun izatea lehenego ideia da Euskal Herrian bizitzea, baina gero hizkuntzarekin lotzen dut gehiago adibidez euskaldun berria deitzea edo. Nik adibidez ez dakit euskaldun berria naiz edo ez, ze euskara ez
|
dut
ama hizkuntza bzala eta euskalduna sentitzen naiz Euskal Herrian bizitzen naizelako bakarrik(...)" (Ortega eta beste, 2013: 166).
|
|
|
Beraz, hiztun honek euskal herritartzat dauka bere burua, euskal kulturaren eta nazioaren identitatea aitortzen dio bere buruari, baina ez da hizkuntzari dagokionean identitatea zehaztera ausartzen, euskara ez
|
duelako
ama hizkuntza (euskaraz ari bada ere).
|
|
|
Euren etxeko hizkuntza gaztelania izateak daramatza auto perzeptzio honetara. Honen atzean, gaur egun indar handia (handiegia, akaso?)
|
duen
Ama Hizkuntzaren Ideologia dugu, non ama hizkuntza euskara dituztenak idealizatzera, mitifikatzera daramatzan.
|
|
2018
|
|
|
Eta posible da, bizitzan zehar, euskara ama hizkuntza bilakatzea, euskaraz pentsatzen ikastea. Bide horretan zatoztenoi miresmen eta goraintzi, eta norbaitek esaten baldin badizue zuek euskaldun berriak zaretela, edo euskara ez dela
|
zuen
ama hizkuntza, esaiozue zaharra izatea ez zaiola inori gustatzen, eta bide batez, esaiozue, ama hizkuntza ez dela lehenik ikasten den hura, pentsamendua sortzen duen bakoitzaren hizkuntza baizik. (Arzallus,)
|
|
2021
|
|
|
Zenbaitetan, beraz, euren errealitatera daramate euskararen aldeko diskurtsoak euren hizkuntzaren erabilera defendatzeko. Gehien gehienek gaztelania
|
dute
ama hizkuntza, eta, hala aitortua izan dadila eskatzen dute, eta haren erabilera defenditzen dute ahalduntzeprozesu baten ondorioz.
|
|
|
kabardera txerkesera. Adigeraren ahaide hurbila da kabardera txerkesera, eta 516 mila lagun inguruk
|
dute
ama hizkuntzatzat Errusian. Erabilerari dagokionez, karatxaiera balkarera bezala, zaurgarri dago, eta umeek bakarrik ikasgai gisa ikasteko aukera dute.
|
|
|
Esan beharra dago, lehen aipatu ditugun arrazoi historikoengatik, ukrainera edo errusiera lehen hizkuntzatzat duten pertsonak geografikoki eremu desberdinetan kokatzen direla Ukrainan: mendebaldeko eta erdialdeko eskualdeetan bizi direnen artean, gehiengoa dira ukraineraren hiztun natiboak; aldiz, ekialdeko eta hegoaldeko eskualdeetako biztanleek eta, batez ere, Krimeako errepublika autonomokoek errusiera
|
dute
ama hizkuntza gisa. Hizkuntza horien erabilerari dagokionez, herrialde osoari begiratzen badiogu, oso antzekoak dira beren egunerokotasunean ukrainera, errusiera edota bi hizkuntzak erabiltzen dituzten pertsonen kopuruak:
|
|
|
Bielorrusian, bielorrusiar eta errusiar natsionalnosta dutenez gain, poloniarrak, ukrainarrak eta juduak dira gutxiengo etniko nagusiak. Hala ere, erroldetako datuen arabera, gehienek errusiera, edo, neurri txikiago batean, bielorrusiera
|
dute
ama hizkuntza eta etxeko hizkuntza moduan9 Polonieraren ama hiztunak 20.000 inguru dira, eta ukrainerarenak, 55.000 inguru; gainerako hizkuntzetan hitz egiten dutenak 6.000 baino gutxiago dira, kasu bakoitzean. Hainbat hizkuntza (poloniera, ukrainera, yiddish hizkuntza, hebreera, lituaniera, armeniera, georgiera, tatarera etab.) ikastea kultura elkarteek antolatzen duten ikastaroen bidez da posiblea (Rybakov, 2015).
|
|
|
Hasteko, georgiera eta errusiera hiztunez gain, azerbaijanera eta armeniera hiztun talde handiak bizi dira: 2014an 231 000 pertsonak baino gehiagok azerbaijanera
|
zuten
ama hizkuntza, eta 144 000k baino gehiagok armeniera19 Bi taldeak batez ere hegoaldeko eta ekialdeko Georgian bizi dira, herri txikietan, eta hauetatik askok ez dakite edo oso gutxik dakite georgieraz. Azerbaijaneraz eta armenieraz ikasteko hainbat eskola daude Georgian (2013an 85 eta 117 eskola, hurrenez hurren); ikastetxe horien hezkuntza kalitatea askotan georgierazkoena baino baxuagoa da (Tabatadze, 2019).
|
|
2022
|
|
|
2020ko otsailaren 21ean, Ama Hizkuntzaren Nazioarteko Egunean, Eusko Jaurlaritzak ikerketa baten emaitzak argitaratu zituen. Plazaratutako emaitzen arabera, Euskal Autonomia Erkidegoko 25 urtetik beherako hiru gaztetik batek euskara
|
du
ama hizkuntza. Biztanleriaren azken errolda erreparatuz gero (2016), 5 urte arteko gazteen %37, 73k euskara edo euskara zein gaztelania ditu ama hizkuntza (%20, 59k euskara soilik eta %13, 14k biak, euskara eta gaztelania).
|
|
|
Plazaratutako emaitzen arabera, Euskal Autonomia Erkidegoko 25 urtetik beherako hiru gaztetik batek euskara du ama hizkuntza. Biztanleriaren azken errolda erreparatuz gero (2016), 5 urte arteko gazteen %37, 73k euskara edo euskara zein gaztelania
|
ditu
ama hizkuntza (%20, 59k euskara soilik eta %13, 14k biak, euskara eta gaztelania). Gipuzkoa da euskara ama hizkuntza duten gazte gehien dituen lurraldea, %51, 53, hain zuzen ere.
|
|
|
Bizkaia eta Araba datoz ondoren, %26, 4 eta %17, 44ekin, hurrenez hurren. Araba Bizkaia eta Gipuzkoan, %61, 95ek dute gaztelania ama hizkuntza eta %4, 33k, berriz, beste hizkuntza bat
|
du
ama hizkuntza. 1991an, duela ia 30 urte, euskara ama hizkuntza zuten 25 urtetik beherako gazteen kopurua %22, 31koa zen.
|
|
2023
|
|
|
Talde honetako kideek hainbat eskubide linguistiko dituzte, besteak beste, alemanez irakasten den eskola batera joateko aukera. Hala ere, aleman hiztun komunitateko kide gehienek daniera
|
dute
ama hizkuntza. Aleman komunitatea gutxiengo linguistiko baten adibide da, baina ez dute hizkuntza gutxiturik (Haberland 1991, 181).
|