2001
|
|
Ekinaren ekinaz eta esku ahurretako minaz, mirakuluz bezala, bi gasna borobil berde agertzen ziren. " Egiazko Opari" horiek
|
zituen
amak ostera, gau aldirako, supazterrean plantatzen, burdinetan berme, laratzean biharamuneko ur bero tupina dilindan zegoela. Gazura, berriz irakinarazten zen, gatzagiz hornitzen, bigarren gasnaren moldatzeko, edo sinpleki, zakurren orugu zalapartatsuen artean, beti gose eta kurrinka zeuden bargo eta ahardi zaharrei eskaintzen.
|
2003
|
|
Artista izatea nahi
|
zuen
amak eta
|
2004
|
|
Esperoan
|
zuen
ama berdura platera mahai gainean, bai baitzekien berdura zuela gustuko, Bazter eta biak, hemeretzi urteak inguruan, barazkijaleak egin zirenetik, aitaren ernegurako, eta etxean behar ziren baino pelea gehiago sortzeko, aitari, marikoikeria galanta iruditu baitzitzaion haragirik jan nahi ez izate hura. " Zuekin, zuekin zer egin daiteke, zuekin" esaten zuen, harekin zerbait egin ahal izan balitz bezala, ama torturaraino hilduratu duen mozkor nazkagarri horrekin.
|
|
" Ez... Depositoan jende asko dago baina, han ez dago
|
zuen
amarenik."
|
|
" Babarrunak... Espezialak egiten zitian
|
zuen
amak. Bixigua ere bai, behin zuenean jan genian, ez zaidak ahaztu." Nikori:
|
2005
|
|
– Bettan mutiko moxkotea izan da betidanik –eransten
|
zuen
amak, berri gabezia ulertzeko eta onartzeko.
|
|
Kasik zioen, ezen bularreko mamografiaren ondotik, harrapatu zioten minbiziaren kausaz artatu zuten hiru hilabeteetan ez baitzen tren eta autobusen itzaletara hurbildu, mutikoaren bisitatzeko. Ahal zuen neurrian Germenak
|
zukeen
amaren lekukoa hartu. Artean Yvonnek bizpahiru gutunez Ikerri etxeko eta amaren berriak helarazi zizkion.
|
|
– Nork ez
|
du
ama birjina elerran hondar mende hauetan. Uste duk bakarra haizela?
|
|
Frontetik natorren miliziana naiz, ahantzi egin zaizue dagoeneko? Zeuon guztion amorantea naiz, trintxeretarik nator
|
zuen
ama zintzoek kondenatu zuten hura bera nator, ahantzi egin zaizue?, horizontalean egiten omen nuelako gerra. Mesedez ama, utz iezaiozu noizbait dietetika jakiak erosteari, irten zaitez herritar guztien artera, ikus ezazu zeure alaba zeinen eder Euskadi Etorbidean aitzina biluzik.
|
2006
|
|
Hau –esaten zien entrenatzaileak taldeko berriei, aurkezpen egunean, atezaina seinalatuz– zuen aita da; beste hauek –erdiko atzelaria eta liberoa–
|
zuen
ama eta zuen izeba; hango hura –hori erdiko aurrelaria zen– seme nagusia. Eta beste hau...
|
2007
|
|
Edariaren bizigarriak konfiantza eman zion Aleidari, eta Arsenioz gainera aspaldiko asaba zaharrak ere hartu zituen ahotan. Asturiasen jaioa
|
zuen
amaren aitona, eta ez zuen zahartu nahi itsasoz bertze aldeko familia ezagutu gabe.
|
|
Indian egindako belarritakoak dira, zilarrezkoak. Ordura arte belarritako pare bakarra
|
zuen
amak, urrezkoa. Oparia egin zion garaian, Saioak amaren mundu murritz eta kamutsari leihoak zabaldu nahi zizkion.
|
|
Esan gabe doa, itsasoaren lehen metroetan barneratzea baino gauza tamalgarriagorik ez dago, zaharren sexu soilduak, luzaketak egiten ari diren agureak, oraindik tripa zintzilik
|
duten
amak kumetxoekin, gazte maiztuak eta itsas belarren setioa. Uretara sartu eta ahalik eta azkarren egin ohi dut igeri, arnasarik gabe gelditu arte, ahalik eta urrutien iritsi arte.
|
2009
|
|
Kokotsa kolkoan gidatzen zuen mutilak, zaratatsu, anaiak txipitan ikustera eramaten zuen auto haiek bezain lotsagabe. Eskuak belarrietan
|
zituen
amak, algara egiten zuen. Ezker jo zuten berriro, eta belozitateak zakar aldatuz kaskoraino heldu ziren.
|
|
inadaptatua, gaitzetsia, mandotua, hogei urtez alta ez nuelarik teknika sotil eta erritmo zirikalariei egokitzeko arazorik izan; ez naiz zaharra, kalitate apurrak ditut, baina diskurtso orokorra jasanezin zitzaidan, horixe da bai, diskurtsoa jasanezin zitzaidan. Lizentziatu
|
ninduten
amen batean. Eta ez ni bakarrik, aspalditik haizatzekoak zituzten ehun bat inadaptatu sozial baikinen.
|
|
Oroitzen zen ez zuela nehoiz grebarik egiten, semearen ikasketak ordaintzeko dirua irabazteko gisan; mutikoak ordea ez zuen estudiatzeko gutizia bipilik eta, ofizio ohoretsu anitzetan saiatuagatik, zerbitzari bezala idortzen zuen kopetako izerdia. Hobeko
|
zuen
ama desesperatuak orduan grebalari higatzea. Baina istorio zaharrak ziren eta mutiko adeitsua zenez, Sigma taberna hartan ausatzen zen, batez ere udan, alfer ego bila.
|
2010
|
|
Gure borreroek irriz ikusten gaituzte, arratoi kakaz betetako beren kaiola estuetara sartzen. Ez dute ulertzen nolatan ez garen jadanik errenditu, beraiek baldintza bertsuetan aspaldi saldua
|
zuketenean
ama ere. Torlojua gehiago estutzen digute; juxtu irriz ari ginenean.
|
|
– Zure jornalik ikusi gabe jarraitzen dut –esan
|
zuen
amak.
|
|
Neskak ez du erantzuten. Lotsarengatik eta, agian, oraindik espero
|
duelako
amak irentsiko duela bere loarena.
|
|
– Lorea,
|
zuen
amari eta aitari ez fitsik esan, ez dezatela ezer susmatu. Begok ere ez du jakin behar.
|
|
–
|
Zuen
amak eta biok sekula ez dizuegu mugarik ezarri.
|
|
–
|
Zuen
amarengan konfiantza osoa nuen.
|
|
Batzuek erraztasun itzela duzue horretarako, barruak asaskatzeko ez duzue ezelango zailtasunik.
|
Zuen
ama iaioagoa da horretarako.
|
|
–
|
Zuen
amak ahoskatu duen berba bakoitza gogoetagai izan da beti niretzat. Baina hori ez da nahikoa.
|
|
Baina hori ez da nahikoa. Izaera eta nortasuna errotuta nituen
|
zuen
ama ezagutu nuenerako. Hori ez da horren erraz aldatzen.
|
2011
|
|
Nire adineko askok, gehienek beharbada, nola edo hala ezkonduta, espeziearen jarraipenari bere ekarpena egina zioten ordurako. Hala eta guztiz ere, aitortu behar
|
dut
amak ez zidala inoiz esplizituki bide hori iradoki. Ez duzu ezkontzeko asmorik?
|
|
" Bost axola gertatu zaiona edo egin zuena edo desagertzeko egin zuena", esango dik amak," nire bizitzatik kanpo zegoen-eta". Hori nahi
|
huke
amaren ahotik entzutea, gisa horretan desagertzea argitzeari ekin edo bertan behera utzi eta ahaztu, kontzientzia txarrik gabe egingo huke. Ez duk, ordea, batere segurua amak horrelakorik adieraztea; ez, ez duk hori izango bere jarrera.
|
|
istorioak asmatzearena geneetan daramagu biok. Gezurrezko bizitza hitsa neraman, zerotik hasi nahi nuen,
|
zuen
amak ere bizimodu berri bat izan zezan.
|
2012
|
|
– Zer moduz
|
zuen
ama? –galdetu du Manuelek.
|
|
– Ez du ezer entenditzen –bota
|
zuen
amak aldamenetik.
|
|
Aita, berriz, moteldu antzera zegoen ordurako, eta ez zuen ondo entzuten, nahiz eta belarritako aparatua zeraman. Nahi zuena entzuten zuela esan ohi
|
zuen
amak, komeni zitzaiona.
|
|
– Zer esaten du aitak –adoretu
|
du
amak.
|
|
Ordu horietan udatiar asko ibiltzen ez den arren, ez denez lasai begiak itxi eta ur gainean luze, zerura begira olatuen nahierara arrolaka utziz gorputza uretan dabilen artean bere puskak zaindu gabe uzteaz fio, dagoeneko hizketarakoan kutsurik ez duen gizonak hondarrezko gaztelutxoak eraikitzen diharduen haurraren zaintzaileari eskatzen dio bere puskak ere begiratzeko. Nadar y guardar la ropa ahalezko dela esango lioke aspaldian ikusi ez berririk ez
|
duen
amari.
|
|
Zer besterik? Hamar urte
|
zituenean
amak Salgariren Sandokan ekarri zionetik, jakin minari ezin eutsiz liburuaren amaiera begiratu zuenean ezagututako mundu gozagarriaren erakarmena.
|
2013
|
|
Haraino ihesi joana nintzen makina bat gautan! Uste
|
dut
amak berak kutsatua zidala, haren tripan nintzenetik. Hain eder kontatzen zioten, hainbertze kolore han, eta bera sekula joan gabea!
|
2014
|
|
– Gaur ez da ikastolarik izango –esan
|
zuen
amak, kezkati, kafeari trago bat lapurtu aurretik.
|
|
Hark hauts pinportarik utzi gabe pasatzen du erratza haurrei hankak altxatzeko eskatzen dienean, haiek telebista aurrean daudenean. Maite
|
du
amaren zehaztasuna ikustea, erratzak zorua akasgabe garbi uzten duela kontenplatzea. Bixentek jertse bat hartu du bi hatzekin, eta gorputzetik ahalik eta gehien urrunduz astindu du, haren gainetik hondakinak kentzearren.
|
|
– Hurrengoan plastikoa jarriko dugu ohean –esan
|
zuen
amak, mutilari buruan musu emanez.
|
|
– Gizajoa! –esan
|
zuen
amarekin zegoen urdinez jantzitako emakumeak.
|
|
– Nahikoa da –entzun
|
du
amaren ahotsa– Denak esnatuko dituzue.
|
|
– Espainiako aduana pasatzen dugunean, Frantzian gaude –erantzun
|
zuen
amak.
|
|
– Egia da –esan
|
zuen
amak.
|
|
– Ba, Euskadi! –bota
|
zuen
amak.
|
|
Ez zen, Xabik espero zuen bezain tramite gogorra izan, luzez hausnartutakoa eta grabea. Xabik uste
|
baitzuen
ama etxeko mahaian eserita egongo zela, sarritan izan ohi zuen kezka aurpegi harekin, eta esango ziola: " Eser zaitez hemen, serio hitz egin behar dugu eta".
|
|
– Arduratuko naiz ni horretaz –ebatzi
|
zuen
amak azkenean.
|
|
– Polizia etxera joango gara. Iskanbila antolatuko dugu han,
|
zuen
ama askatu arte. Askatuko dute, zaudete lasai.
|
|
–
|
Zuen
ama ez dago hemen –azaldu die agente berak.
|
|
– Periko, Ramon, Mikel, Rufo, Bixente, Anjel, Agustin, Manu, Txata, Batis, Abetxuko, Cande... denak –esan
|
zuen
amak.
|
|
– Bai, hemen geratuko da –erabaki
|
zuen
amak.
|
|
– Umeak ez dira etxetik irten egun osoan –esan
|
zuen
amak, barkamena eskatuz bezala.
|
|
Ahizpak artatu zituen batez ere, amari ura ematen zion; ezin zuen besterik... Egunez bakarrik utzi behar
|
zuen
ama gainera, bederatzi eta erdietatik laurak arte, ezkutatzera itzuli behar zutelako.
|
|
azken azterketa, lizentziatura, karrera, bost urte, eta amak begirada galduta erantzun zion, Bai, beste gauza batzuk buruan, Bai, beheko suari begira, bere buruari begira. Irene Arriasek nahi
|
zuen
amak zerbait esatea azterketari buruz, gaurko egunari buruz, kontziente izatea goiz hartan, une hartan, gertatu behar zuen guztia hasi gabe zegoenean, zer zen azterketa hori, zenbat azterketa eta gero zetorren, zenbat urte, ikastola, institutua, unibertsitatea, zenbat ordu. Hizketaldia luzatu nahi zuen Irenek, denbora eman nahi zion amari azterketari buruz zerbait esan zezan, kontzientzia har zezan, modu minimoan bazen ere.
|
|
bihotzari beldur beti, taupada nabarmenegiekin heltzen zen bestela bosgarren solairura. Minutu asko behar izaten zuen gero bere onera etortzeko, ezin
|
zuen
amarekin normal hitz egin, arnasestua, azken bihotzekoari begira orduan ere, ahalegin txiki horren ostean, hainbeste kirol egin eta gero, lasterketak, lehiaketak, partiduak. Eskailera batzuekin aztoratzen zen orain, bost solairu, hogeita hiru urterekin, ezin arnasari buelta natural eman.
|
|
Frantsesa dela erantzun dio semeak. Orduan bota
|
du
amak esaldia, esaldi erraldoia, esaldi munstroa ere esan daiteke: ez dot gure prantzesik, hain gutxi errenik, edo zertarako da hemen Frantziako umea?
|
2015
|
|
Herio bidean amets bi egingo ditu Abaituak. Lehenbizikoak
|
du
ama protagonista, eta Abaituaren heriotzaren iragarle izango da, eta aldi berean haren heriotzaren etorrera erraztuko du.
|
|
" Gure jokabidearen DNA norberekeria da, norberekeriaren eragina dira gure ekintza guztiak, desinteresatuen diruditenak ere. Semea bere ondoan, ezer txarrik gerta ez dakion gorde nahi
|
duen
ama, berekoikeriaz ari da, zerbait gertatuko balitzaio berak jasan lukeen sufrimendua saihestu nahian".
|
|
Kristauak Aitaren aurkako etsaitasuna utzi, Amak maitatutako umearen fetu jarrera hartu eta otzantasun pasibo masokista batera makurtu zen. Yahvek garaitua
|
zuen
Ama Handiarenganako itzulera izan zen katolikotasuna; eta protestantismoa, ostera, Jainko Aitaren berpiztea.
|
|
Axola zaie hauei hildakoak bidean ezagutuko duen gosea! Errespontsuan, apaizak ez
|
duela
amaren izena aipatu jakinarazi die. Isiltasuna.
|
|
har ezazu indar, ama. Eta denek jakin dezaten, apaizak ez
|
duela
amaren izena ahomentatu du ostera Lorea Gernikak.
|
|
Bistan da: norbaiti arrimatuta ikusi nahi
|
nau
amak, zela edo hala, dela mutila edo dela neska".
|
|
‘Edozeinek esango luke trapuon atzean neska bat dagoenik, emakumea! ’, esaten dit temati. Tira, orain ez dizkit holakoak esaten; orain
|
baditu
amak itxuraz haratagoko kezkak".
|
|
Txera berezia zioten elkarri Bitorrek eta Saioak. Txikitxuterik izugarri maite
|
zituen
ama aitak, eta osabagaz askoz hobeto konpontzen zen etxeko neskatila. Osaba taxistagaz joaten zen eskolara, osabak jasotzen zuen unibertsitatetik iluntzeetan.
|
|
Horregatik ditun maiteago argazkiak zuri beltzean, horregatik janzten haiz beti beltzez, horregatik erakartzen hau nire azal zuriak. Eta
|
zuen
ama, zergatik buztartu zen apaizkume putazale batekin?
|
|
Ama Birjina estilizatuak ikusgarriak ziren benetan: zinezko artelanak, objektu erlijiosoak bezala argiztatuak egonagatik zakilaren itxura nabarmena
|
zuten
Ama Birjinak, sexuaren birjinitatearen erlijioaren artean iradokitzen zuten lotura ezinezkoagatik shocka eragiten zutenak, ikusleari bere baitan zituenik ere ez zekien tabuak astinduz. Segurua zen durduzadura.
|
|
Urte parrastada erori zitzaion arren, txar txarrean, ez zen hain larria ahizparen kasua, odol deliturik egin ez eta berak emandako informazioarengatik ez baitzen inor hilik suertatu. “Gutxienez, orain badaukagu hura non bisitatu”, esan ohi
|
zuen
amak harekin haserretu aurretik. Berrogeita bat urte izango zituen askatutakoan.
|
2016
|
|
Ama zuen izeba. Azken urteetan bizikide eta zaintzaile izandako izeba
|
zuen
ama.
|
|
Orain bi zeuzkan, Iruñekoa eta herrikoa. Edo beharbada, ez
|
zuen
ama bakar bat ere?
|
|
Gure atezaina da, herriko bakarrak gara Errealean. Aurreko batean, afaltzen ari zirela, Patxiren amaren kontu bat ahomentatu
|
zuen
amak, harategiko zerbait gauzen garestiaz. Bere aita Uruguain jaio zela esan zidan Patxik, jakinarazi zuen Kaskagorrik.
|
|
Nekane afaltzera joan zen Antsosolora, etxetik bota
|
baitzuen
amak eta ez zuen nora jo. Ez dakit herriko liskarretan parte hartzen zuelako, edo, baliteke, baita ere, prakak janzten ausartu zelako, amari hori benetako bekatua iruditu zitzaion, a ze piura neska bat prakekin!
|
2017
|
|
“Urteak daramatzat hona etorri gabe. Uste
|
dut
amarekin etorri nintzela atzena. Autoz bai, pasatu naiz” esan zien Kennethek.
|
|
Ez zen abizenetik zirudien bezain italiarra. Ama veneziarra zuen, baina halabeharrak Irlandako Donegal konderri isolatuan munduratu zuenetik hara hona ibili zen, askapen borroken tripak azaleratzea ofizio
|
zuen
amaren kazetari lanaren atzetik.
|
|
Karmeni hiesa diagnostikatu zioten laster, eta hur hurreko heriotzara kondenatu. Zetorkienaren aurrean, ez
|
zituzten
ama alabak bereizi, elkarrekin utzi zituzten azken unera arte, baina egia isilpean gordetzea adostu zuten denen artean. Nagore Vargas, Rafa Vargas eta Arantzazu Alkortaren alaba izango zen handik aurrera.
|
|
– Gizajoa –jarraitu
|
du
amak serio– Ez genioke barrerik egin behar, baina zaila da. Ikaskide bat izan nuen horrelako begiak zituena, uste dut katu baten erruz izan zela, zenbat barre egiten zioten eskolan koitaduari.
|
|
– Kafe kapsulak bukatuko ahal zitzaizkion behintzat! –esan
|
zuen
amak, berpiztuta.
|
|
Zure ideia izan al da? –esan
|
zuen
amak munduko ideia onenaren aurrean balego bezala.
|
|
– Hara! –esan zuen Nievesek bozina hotsa entzun zuenean–
|
Zuen
ama heldu da, jantzi egin duzue!
|
2018
|
|
Bira egin du. Aurrez aurre
|
du
ama. Lotsatuta begiratzen dio alabak orain artean ahaztuta izan duelako.
|
|
" Horixe bakarrik behar genuen". Birjina ala ez, amari ez dio egiarik esango, berari ez zaio asko inporta, damu
|
du
amari kasu egin eta katramila zentzugabe hartan sartu izana. Hamar ogerleko, hamar ogerleko dira, txo.
|
|
txisteak besterik ez dira”, eta gustu txarrari propina bat emanez, gai da jatetxean berrogeita hamar pezetako txanpona eskupeko gisara uzteko, nabarmenkeriaz. Baina judu errusiarra
|
du
ama Tatianak, eta badaki txisteak hori baino askoz gehiago direla. Topikoak sugai idorra dira, eta ez dago deus haiek baino errazago su hartzen duenik.
|
|
Koilara muturren izaera ganbila
|
dute
amaren betazal itxiek zoparantz beheraturik.
|
|
Zentzu guztietan. Zure arrebak han
|
ditu
amak, ez dago bakarrik. Gainera, Madril ez dago hain urrun”.
|
2019
|
|
Hori da modua, bestseller etik aparte geratzen den literatur sistematxo txiki horretan peaje hori ordaindu behar bagenu bezala. Erreakzio bat da, azkenean idatzi behar
|
dugu
ama abandonatzaileei buruz, destroia den jendeari buruz, zergatik eta gugandik espero dutelako pastelak egitea, ulerberak izatea eternalki eta inolako aurreiritzirik gabe, eta lañoak izatea, eta light. Uste dut hori baino askoz gehiago daukagula emateko”.
|
|
Orain hilak ditugu (2015) poema liburua ez zion amari erakutsi. Uste du, agian, biluziegi ageri delako izan daitekeela, itxura ahulagoa eman dezakeelako, eta ez
|
duelako
ama kezka dadin nahi. Amaren eskuak irakurri eta gero, gustatu zitzaiola esanez deitu zion, baina tristeegia zela, eta bolada txarren bat pasatzen ari ote zen galdetu zion.
|
|
Adelak alde egindakoan idazmahaian jarri naiz paper batzuk ordenatzeko. Inguruan
|
ditut
amaren portzelanazko baxera, osabaren seilu eta txanpon albumak, aitak Afrikatik ekarritako marfilak. Neure kezken zamapean nago.
|
|
D. makillatuegi zegoen eta irribarreka aritu zen denbora guztian. Alarguna
|
zuen
ama. Kafetegiak garbitzetik ateratzen zuen bizimodua.
|
|
Minak ere zaharrak dira, beti izan dira, gorputz guztietan, buru guztietan. Min berriak dauzkazula pentsatzen duzu zuk, Eszter, baina gezurra da, min berberak izaten zituen
|
zuen
amak, haren amak, beti; beti izan ditugu dortokak, dortoka zaharrak... Oskolak irudi geometrikokoak dira.
|
|
Jakin duzu hori, botikari? Jakin duzu lau alaba
|
zituen
ama bati hiru hil zitzaizkiola hirira joan aurretik. Ikusten duzu nola ez dakizun guztia, nola isildu behar duzun gehiagotan, zure botikan, zure drogekin...
|
|
Ezen sekulako joan nahi
|
nuke
ama bisitatzera
|
|
Guzti guztia onartzen dut, aitortzen dut, sinatzen dut. Pierre de Lancreri aitortu nion gisan, neuk bortxatu nuen
|
zuen
ama akerraren adarrarekin!
|
|
MIGUEL: Ez dakit, uste
|
dut
amaren erditzea dela... Oso ilun dago dena, mugimendua sumatzen dut, itzalak hara eta hona...
|
2020
|
|
maite
|
dute
ama, orain
|
|
nola maite
|
duten
ama, ur berbera dira
|
|
Fatimaren eskuak babestu egiten duela esan zidan saltzaileak, eta banekien gustatuko zitzaiola. Holako asko
|
zituen
amak. Ez kolekziorik egiten zuelako, baina oso gogoko zituen espiritualtasun kutsuren bat zutenak.
|
|
Hamar edo hamaika urte
|
nituela
amak gomazko panpina bat oparitu zidan, merkaturatu zuten aurreneko modeloa, aberaskumeen luxua. Jaioberria zirudien, leuna eta trinkoa zen, ilerik ez zuen, bai kalparra goman zizelkatua.
|
|
Zure arreoa ere ekarri genuen, Izaskun! Hamalau urte bete
|
zenituenean
amak sekulako dotea oparitu zizun, ohitura zen alaba zaharrenarekin. Ikustekoa, nola amorratu zinen.
|
|
izan nahi ez
|
nuen
amarekin baketzetik
|
|
|
ditugun
amok
|
|
|
ditugun
amok
|
|
Izan nahi ez
|
nuen
amak deitu dit gaur.
|
|
Nik ikusten dut [umearen] bizitzan izan dudan eragina eta uste
|
dut
amek daukagun ardura dela; uste dut hurrengo belaunaldiei esker jendartean aldaketa gertatuko dela; beraz, guk hain diskurtso zabalak erabiltzen ditugunok ea gure txikiekin aldaketa bat lortzen dugun. Etxean lan handia egiten dut zentzu horretan, umeak ez eskatzeko gauzak niri bakarrik; ikus dezake lehenengo nik afaria zerbitzatzen dudala eta gero esertzen naizela, eta esertzerakoan esaten dit:
|