|
2000
|
|
|
Bestalde, badira ipuin gehienetan errepikatzen diren irudi ugari ere: musika, esaterako, oso presente dago bere ipuinetan (ez
|
dugu
ahaztu behar idazlea bera musikaria ere badela); kafea (bizigarria); bidaia, kotxea (ihes egitea, ilusioaren bila);...
|
|
|
hau da, narratzaile autodiegetikoari bidea zabaltzen dio. Hala ere, ez
|
dugu
ahaztu behar, hasieran estradiegetikotzat izan dugun narratzailea, istorioaren amaieraren arabera, intradiegetikotzat eta autodiegetikotzat badugu, pertsonaiek hitza hartzean maila metadiegetikoan mintzatzen arituko liratekeela.
|
|
|
Haatik, ezin
|
dugu
ahaztu euskal literaturaren inguruko kritika publikoa batik bat hamarkada honetan zabaldu eta garatu dela. Izan ere, 1990 urtean Euskaldunon Egunkaria kaleratzen hasi zenetik (VII), egunkarietan euskal literatur lan gehienen berri ematen hasi dira, ordura arte lan batzuen kaleratzea ez baitzen aipatu ere egiten.
|
|
2001
|
|
|
Alabaina, 100 metroren berritasunaz mintzo garenean, ezin
|
dugu
ahaztu nobelaren ekarpen nagusiena ez dagoela euskal nobelan ezezagunak ziren kontamoldeen erabileran. Forma eta edukia ilargi beraren bi aurpegiak direla onartuz, egileak nobelan darabiltzan baliabide teknikoek lotura hertsia dute bertan kontatzen zaigunarekin.
|
|
|
Egilearen kontaketa objektiboa eteten duten egunkari, gida turistiko, kanta edo kaleko iruzkinek, nobelaren ahots aberastasunaz haratago, garaiko giro politiko bortitza gogorarazten digute. Ezin
|
dugu
ahaztu, euskararen egoera diglosikoa salatzen duten pasarteez gain, garaiko errepresio politikoa eta euskal izaera kultural oro ukatzen duen erregimena daudela oinarrian, eta horregatik, ezin da ukatu, nobela honetan ere garaiko egoeraren oihartzun ugari kausi dezakegula. Horrela ulertu nahi genituzke, ikastolen hastapenak gogorarazten dizkigun Xabiertxo (1925) liburuari egindako erreferentziak, edo nobelaren zenbait kapitulutan errepikatzen den kantak:
|
|
2005
|
|
|
Genero hau aukeratu izanaren atzean ikusi behar
|
dugu
ahazterik ez daukagun arrazoi bat. Liburua idatzi bitartean Francoren diktadura indarrean zegoen.
|
|
2007
|
|
|
Bertako criolloen pentsamoldean, estantzietan zaldi gainean abeltalde erraldoiak gidatzen zituenari gehiago irizten zitzaion, behi otzanen aurrean burua makurtzen zuenari baino; horrexegatik esnegintzarako tanbo gehienak, guztiak ez esatearren, atzerritarren eskuetan zeuden, euskaldunenetan gehienbat. Bukatzeko, ez
|
dugu
ahaztu behar hiriaren hazkunde demografikoaren ondorioz, 1880tik aurrera hiribilduaren hedadura hirukoiztu egin zela, eta hasiera batean hiritik aldendurik zeuden tanboak eraikuntza berriez setiatuta geratu ziren.
|
|
2008
|
|
|
3. " Ez
|
dugu
ahaztu behar gurea hizkuntza gutxitua dela, ez gaudela egoera sano batean. Euskararen beraren premiak, askotan, ez dira literaturarenak.
|
|
|
Nik osagai horietako batean literaturaren didaktikansakonduko dut lan honetan. Izan ere, ezin
|
dugu
ahaztu gaur egun irakurleak literaturarekin daukan lehen harremana eskolaren bidez garatzen duela. Horrez gain, eskolak eginkizun garrantzitsua dauka gazteen irakurtzeko zaletasuna sustatzen ere, eta alde horretatik, egin beharreko lana zen egungo eskoletan zein literatur eduki eta nola irakasten den ikertzea.
|
|
|
Hortaz, pentsa daiteke ikuspegi berritzailearen abantailarik garrantzitsuena dela daukan praktikotasuna edo, beste modu batean esanda, erabilgarritasuna. Ez
|
dugu
ahaztu behar errazagoa izango dela ikaslearen motibazioa bide honetatik sustatzea (liburuei buruzko aurkezpenak, eztabaidak, manipulazioak... eginez) eta ez eduki teorikoen bidetik (betiko eskema zaharkituei jarraituz, autore kontsakratuen sarritan denboran urrun eta gazteen kezketatik urrunago daudenenbizitza eta obrari buruzko datu isolatuak ikasaraziz).
|
|
2021
|
|
|
" Bestalde, bai diziplinartekotasuna, bai proiektuetan oinarritutako irakaskuntza, zein gainerako metodologia aktiboak aukera ederra izan daitezke literatura ikastetxeetan lantzeko. Ez
|
dugu
ahaztu behar literatura gizartearen isla dela, eta, beraz, gai ugari hartzen ditu bere baitan. Horrek diziplina edo jakintza arlo diferenteekin batera lantzeko zubiak eskaintzen dizkio, baita ikasleengana iristeko eta hauei eragiteko aukera ere".
|
|
|
Irakurketa horretatik abiatuz, euskal literaturaren merkatuan eta horrek ikastetxeetan dituen ondorioetan sakontzeko interesgarria izan daitekeen bereizketa terminologiko eta kontzeptual batera eramaten du gaia: " Ez
|
dugu
ahaztu behar literatura gauza bat dela eta liburugintza beste bat, eta liburugintza negozio bat da, izan kanonikoak, izan azken bi hiru urteetan ateratako nobedadeak edo enkarguzko liburu horiek" (IEE1). Liburu" pop edo popularrak etengabe" sortzeko joera kritikatzen du elkarrizketatuak, baita klasikoetan arreta edo mira osoa jartzea ere, eta gehienek" liburugintzaren negozioari erantzuteko helburua" dutela dio modu kritikoan, eta era berean, ez dietela" ikasleen beharrei erantzuten".
|
|
|
" Azken 5 urteetan, sekulako abiadan dator beste irakurketa mota bat, ya erabat nagusia dena, eta ez dagoena lotuta paperarekin baizik eta beste gailu batzuekin. Eta ez
|
dugu
ahaztu behar beste gailu horiek [telefono mugikorrak] debekatuta daudela gela askotan, eta ezin da sakelekoan, ordenagailuan edo tabletan irakurri. Hori ez da kontenplatzen; kontenplatzen da beti papera.
|
|
|
" XXI. mendeko ikasleentzat ari gara, hori ez
|
dugu
ahaztu behar. Saiatzen gara ikaslea erdigunean jartzen eta behar duenaz galdetzen eta hausnartzen.
|