|
2004
|
|
|
Gainera, intsulinarekiko edo diabetesarekiko erresistentzia duten edo alkoholismo arazoak dituzten pertsonek ere arrisku handiagoa dute kromo defizita izateko, baita denbora luzez argaltzeko dieta egiten ari direnek ere. Halaber, adineko
|
pertsonak
zaurgarriak dira, batzuetan dieta desegokiak egiten baitituzte, bereziki bakarrik bizi badira. Gainera, adinekoengan gerta daiteke gai aktiboen eta elikagaien artean interakzioak izatea, eta kontuan hartu behar da, halaber, populazio talde bat direla, eta malabsortzio arazoak izan ditzaketela.
|
|
|
126 herrialdetako OMEk dituen datuen arabera, gaur egun nahikoa da iodoa hartzea horietako 43tan, eta behar baino pixka bat gehiago edo, are gehiago, beste 29tan. Ildo horretatik, osasun erakundeak ohartarazi du eguneroko segurtasun maila baino iodo handiagoa hartzeak disfuntzio tiroideoa eragin dezakeela
|
pertsona
zaurgarrietan. NBEko agentziak gogorarazi du iododun gatza sustatzeak ez duela gehiegi kontsumitzera eraman behar, eta horrek hipertentsioa eragin lezake, iodotzea egunean gehienez bost g kontsumitzeko gomendioekin bateragarria den kontsumo maila batekin egin baitaiteke.
|
|
2007
|
|
|
Estresaren preludioa Hipokanpoaren tamaina txikiagoaren eta estres postraumatikoaren arteko elkarketa horri dagokionez, Antonio Armariok, Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko Biologia Zelularreko, Fisiologiako eta Immunologiako ikertzaile eta irakasleak, gogorarazi du aurreko azterketetan pertsona helduekin ikusi zela, eta orain ere lan hipotesi bat dela bere ikerketa taldeak erabiltzen dituen animalia ereduetan. Armariok azaldu duenez, orain arte argitaratu diren azterlan gehienetan ikusi da hipokanpoaren tamaina txikiagoa ez dela estresaren ondorio, preludio bat baizik,
|
pertsonaren aurrean
zaurgarriagoa egiten baitu. Horren adibide da Mark W buru duen ikertzaile taldeak helduentzako bikietan egindako azterketa.
|
|
2009
|
|
|
Espainiako Gurutze Gorriak gizarte zaurgarritasunari buruzko buletin bat egin du, bere gizarte programen erabiltzaileen artean egindako inkesta baten bidez. Ekimen horren helburua da “krisiak pertsona horietan duen eragina neurtzea, haien zailtasunak detektatzea eta erakundearen jarduerak hobetzea, haien beharrak asetzeko”. Erakundeak milioi bat
|
pertsona
zaurgarri inguru artatu zituen 2008an, eta aurten, krisi ekonomikoaren ondorioz, herritarren %20 gehiagotara gutxienez joatea aurreikusten du. Gurutze Gorriaren datuen arabera, horrek, batez ere, etorkinei, gizarte arazoak dituzten emakumeei eta adineko pertsonei eragiten die, “ahulenei”, alegia.
|
|
2010
|
|
|
Elikagaien Mundu Programak (IEP) eten egin du Somaliako hegoaldeko laguntza banaketa, eraso gehiago izan direlako, langileen aurkako mehatxuak izan direlako eta “talde armatuek onartu ezin dituzten eskaerak” izan direlako, NBEko agentziaren arabera. IEPren bulegoak, Wajid, Buale, Garbahare, Afmadow, Jilib eta Belet Weyne, Somaliako hegoaldean, itxita daude aldi baterako, eta elikagaien eta ekipoen hornidurak, langileekin batera, eremu seguruagoetara eraman dira, “elikagai laguntza ahalik eta
|
pertsona
zaurgarri gehienengana irits dadin bermatzeko”. IEPk adierazi zuen langileen segurtasuna funtsezko kezka dela haientzat, eta talde armatuek berriki egin dituzten eraso, mehatxu, jazarpen eta ordainketa eskaeren ondorioz, “elikagaien arloko laguntza humanitarioaren bizi lerroa oztopatu da, eta, ondorioz, ia ezinezkoa da milioi bat emakume eta haur eta beste pertsona ahul iristea”.
|
|
2011
|
|
|
3.500 heriotza eta 1.800 ospitaleratze.
|
Pertsona
zaurgarriak Atmosferan kutsatzaile asko daudenez, talde batzuk besteak baino zaurgarriagoak dira, beren gaitzek okerrera egiteko aukera gehiago dute eta, are gehiago, heriotza ere eragin dezakete. Horixe gertatzen zaie adineko pertsonei eta, batez ere, aurretik patologia bat dutenei, hala nola bihotz hodietako eritasun bat (bihotzekoa izan dutenean edo arteria koronarioen kirurgia jasan dutenean), diabetea edo arnas eritasuna, hala nola bronkitis kronikoa, asma edo biriketako gaixotasun buxatzaile kronikoa (BGBK), azaldu du Barrabesek.
|
|
|
Ebaluazio hori egiteko, aztertutako lagina hiru populazio taldetan banatu zen, esposizio mailaren arabera. Adineko
|
pertsonak
zaurgarriagoak dira, eta zailtasun handiagoak dituzte esekiduran dauden partikula xeheak arnastean Sutearen eraginpean egoteak biztanleengan duen eragina ebaluatzeko (guztizkoa, ertaina edo batere ez), lanaren egileek zeharkako adierazle bat erabili zuten: sutearen aurreko 12 hilabeteetan eta ondorengo 12 hilabeteetan kontsumitutako sendagaien zenbaketa.
|
|
|
Zelula ama hematopoietikoak aztertu ditu, urteak igaro ahala noiz eta nola hiltzen diren ulertzeko. Horrek azalduko luke zergatik zenbait gaixotasun, hala nola leuzemia mieloide akutua, nagusitzen diren adinarekin, eta zergatik diren adineko
|
pertsonak
zaurgarriagoak infekzioen aurrean, hala nola hotzeriaren eta gripearen aurrean. Sistema immunologikoaren funtzioa adinean aurrera egin ahala murrizten dela bazekien ere, Wendy Pang doktoreak, “Proceedings of the National Academy of Sciences” (PNAS) aldizkariaren azken alean argitaratu den azterlanaren egileetako batek, aitortzen du ikerketa hau “zelula ama hematopoietiko zahar eta gazteen gene adierazpenaren funtzioa eta profilak konparatzen lehena” dela.
|
|
2012
|
|
|
Joan den urte osoan zehar, bere lanaren abantailak zabaldu ziren eta ekintza gehiago egin ziren kopurua handitzeko, baina urtero hurrengo hamabi hilabeteetarako helburuak berritzen dira eta egiteke daudenei begiratu zaie. 1 Boluntarioen beste jarduera eremu batzuk bultzatzea Askotan, boluntarioen lanari dagokionez,
|
pertsona
zaurgarrienentzako laguntza handia dela uste da. Etxerik ez duten pertsonei, adinekoei edo ezgaitasunen bat dutenei edo gizartean baztertuak izateko arriskuan dauden gazte eta haurrei laguntzen zaie.
|
|
|
Azken bi urteetan, krisi sozioekonomikoaren eraginez, orain dela gutxi arte testuinguru sozioekonomiko seguruetan zeuden pertsona asko erakunde humanitarioak artatutako kolektiboetan sartu dira”, azaldu du erakundeak. Horrekin batera, dagoeneko arreta jasotzen zuten
|
pertsona
zaurgarrien egoera “larritu” egin da. Instituzio humanitarioak bere “kezka sakona” adierazten du langabeziaren hazkundeaz eta gizarte desberdintasunaz, baita babesgabetasun indizeez ere, eta ohartarazten du biztanleriaren maila garrantzitsuetako prekarietatea handitzeaz eta horrek dakartzan gizarte hausturako arriskuez.
|
|
2013
|
|
|
Hori dela eta, hainbat adituk eta elkartek diote murrizketek ez dutela horrenbesteko aurrezpena ekarriko. Buruko eritasuna
|
pertsona
zaurgarrietan Baliabide ekonomiko gutxiko pertsonek jasaten dituzte gehien murrizketak, ezin baitira osasun pribatura joan. Eta oso kasu larria da gaixotasun mentalak dituzten paperik gabeko etorkinena, arreta psikiatriko erregularra ere behar baitute (eta ez dute horretarako eskubiderik), bai eta medikazioa ere, kasu askotan ezin baitute erosi behar adina diru ez dutelako.
|
|
|
Ikerketaren emaitzak ‘The Journal of Immunology’ zientzia aldizkarian argitaratu dira. Katuaren zahian dagoen proteina gaizto horrek alergia erreakzioa eragiten du
|
pertsona
zaurgarrien gorputzean sartzean, hau da, substantzia horiekiko normala baino sentikorragoa den sistema immunologikoan. Une horretan, felina molekulak alergia erreakzioa eragiten du pertsonengan bakterio bakteriano arrunt baten aurrean.
|
|
2014
|
|
|
Elikadurari dagokionez, arazo zailenetako bat dieta “arazle” edo “desintoxikatzaile” dei txarrak dira. Nahiz eta aditu batzorde batek ere ez duen zalantzan jartzen, oso zaila da GUFeko iruzur mota horri kritikak aurkitzea giza nutrizioko eta dietetikako erreferentziazko liburuetan, eta, aldi berean, erabateko zigorgabetasunarekin, “desintoxikatzea” eta “birgaitzea” bermatzen duten gezurrezko gezurrak,
|
pertsona
zaurgarri gisa erortzen direnak. Agian, ez zaie linearik eskaini behar, eta, beharbada, errazagoa izango da hori egitea.
|
|
|
joera genetikoa, ingurumen arrazoiak eta ohitura txarrak, ezagunenen artean. Hala ere, nortasunaren elementuak, hala nola ezkorra, etsaitasuna, haserrea edo tristura, eta baita organismoaren berezko erreakzioak ere, estresa edo antsietatea, adibidez,
|
pertsona
zaurgarrienei gaitz jakin batzuk garatzen laguntzen diete. Eskura dagoen ebidentziak adierazten du jarrera positiboa izateak, bizitza luzatu eta osasuna babesteaz gain, immunitate sistema indartzen laguntzen duela.
|
|
|
Eta, horregatik, batzuetan zahartzaro terminoari ahulezia gehitzen zaio. Elkarrekin
|
pertsona
zaurgarri bat definitzen dute, bere osasun egoerak okerrera egiteko arrisku handia eta kontrako ondorioak izateko aukera handia duena, hala nola ospitaleratzeak, autonomia galtzea, ezgaitasuna, egoitzetan diru sarrerak, erorketak eta heriotza. Alzheimer gaitzaren ahultasuna Espainian 1,2 milioi gaixo Alzheimer gaixo daude, baina uste da 1,6 milioi gaixo ere izan litezkeela Zahartzeari lotutako patologia Alzheimer gaitza da, benetako epidemia dakarrena.
|
|
2015
|
|
|
«Arteria presioa eta kolesterola, arteria koronarioen basokonstrikzio batekin eta garunaren basoekin batera, infartua eragin dezake», Espainiako Bihotzaren Fundazioko (FE) kide eta Arrisku Baskularraren eta Bihotz Errehabilitazioaren Ataleko kide den Alejandro Berenguel Senén doktoreak ziurtatzen du. Hala ere, ikerketa hori ez da, modu egokian borrokatzen ez badute, gaixotasun kardiobaskularren bat pairatzen duten
|
pertsonak
zaurgarriagoak egiten dituela dioen ebidentzia bakarra. London School of Hygiene&Tropikal Medicine (LSHTM) eta British Medical Journal aldizkari espezializatuetako zientzialariek egindako beste azterketa batek ondorioztatu zuenez, eguneko batez besteko tenperatura %2ko igoera metatuari lotuta zegoen, bihotzekoa izateko arriskua %2koa baitzen.
|
|
2017
|
|
|
Koloneko minbiziaren kasuan, laborategiko saguetan egindako azterketek erakusten dute tumorearen tamaina %60 murriztu dela. Aditu suediarren helburua da
|
pertsona
zaurgarrietan edo familian aurrekariak dituzten pertsonetan tumoreen arriskua gutxitzeko farmakoak garatzea. Amaren esnea edateak minbizia sendatzen du?
|
|
2020
|
|
|
Dena den, kasu kopuru erreala bederatzi milioi ingurukoa dela kalkulatzen da. Gaixotasun honek gastroenteritisa (beherakoa, sabeleko mina eta sukarra) eragiten du eta, printzipioz, ez da larria, nahiz eta
|
pertsona
zaurgarrienetan izan daitekeen (haur txikiak, haurdun dauden emakumeak, adineko pertsonak eta pertsona immunodeprimituak). Oilaskoa zergatik ez duzun garbitu behar Irudia:
|
|
|
COVID delakoak eragindako egoerak
|
pertsona
zaurgarrienekiko eskuzabaltasuna ahalik eta gehien azalerarazi du. Aholku erabilgarri batzuk proposatzen dizkizugu, zuk ere lagundu ahal izan dezazun
|
|
|
Hainbat maskara mota daude, eta, ondorioz, gure kasuan zein den egokia oker dezakegu. Arnas aparatuko paziente kronikoen kasuan,
|
pertsona
zaurgarritzat jotzen direnez, SEPARek (Pneumologiaren eta Kirurgia Torazikoaren Espainiako Elkarteak) aholkatzen du FFP2 motako EPI maskarak erabiltzea, kanporatze balbularik gabe. Taula honetan, maskararik ohikoenen eta horietako bakoitza nork erabili behar duen azaltzen da:
|
|
|
OMEren oharrak Antigenoen testek oso eraginkortasun handia dute paziente sintomatikoetan, hau da, kutsaduraren sintoma susmagarriak dituztenetan (sukarra, eztula, muskuluetako mina, nekea…). Gaixotasunaren bilakaeran bost egun edo gutxiago dituztenentzat ere egokiak dira, baita harreman estuetan ere, hala nola bizikideak eta
|
pertsona
zaurgarriak. Antigenoak detektatzeko teknika azkar horrek %93tik gorako sentikortasuna eta %99tik gorako espezifikotasuna erakutsi du.
|
|
2021
|
|
|
Adinekoentzako desnutrizio arriskuaren faktoreak NBEren Garapen Jasangarrirako 17 Helburuetatik bigarrenak (“Zero gosea”) politika publikoei dei egiten die biztanleen zati horretan arreta jar dezaten: “Adineko
|
pertsonak
zaurgarriak izan daitezke elikagaien segurtasunik ezarekin, familiek eta laguntza programek lehentasuna ematen baitiete gazteei. Adineko pertsonetan zentratzeak desnutrizio ereduak aldatzen eta arreta zerbitzuen mendekotasuna prebenitzen lagunduko du”.
|
|
2022
|
|
|
arau hauste arintzat hartuko da. (150 eta 10.000 euro bitarteko isunekin), baina larriak
|
pertsona
zaurgarriei eragiten dieten edo behin eta berriz egiten diren. Kasu horietan, isunak 100.000 eurokoak izan daitezke.
|
|
2023
|
|
|
Imagen: ©ACNUR Hameed Maarouf Acciones Alde batetik, ACNUR Sirian
|
pertsona
zaurgarrienak zaintzen ari da, hala nola, zaharrak, ezgaituak edo adingabeak. Eskualdeko erreserbei dagozkien larrialdietako milaka artikulu osagarri mobilizatzen ari da, eta erantzuteko plan zabalagoa garatzen ari da, tokian tokiko beharrei erantzuteko.
|
|
|
«Proposamen onak egin ondoren, autonomia erkidegoek gutxieneko batzuk betetzen direla kontrolatzera bultzatu behar da, ez soilik elikadurari dagokionez, baita zentzumenei dagokienez ere», adierazi du Juan Revenek. Alberto Garzón Kontsumo ministroaren aburuz, egoitzetan dauden
|
pertsonak
zaurgarriak dira, bereziki «kexatu ere ezin direnak». Haren iritziz, «gure adinekoek Gobernuaren laguntza osoa izan behar dute dieta osasungarri, iraunkor eta duina izateko.
|
|
|
Horrela, legez kanpoko atxiloketa edo beren borondatearen kontrako aberriratzea bezalako arriskuak saihesten dira. Gainera, aukera ematen die estatuei
|
pertsona
zaurgarriak edo behar bereziak dituzten pertsonak identifikatzeko eta berariazko zerbitzuetara bideratzeko, besteak beste, bakarrik dauden adingabeen babesa eta familia bateratzea, laguntza psikosoziala edo genero indarkeriatik bizirik atera direnei laguntzea. Sabaia bermatzea:
|