|
2003
|
|
|
1948an Giza Eskubideen Deklarazioa aldarrikatu zenean,
|
pertsonen
oinarrizko eskubide eta askatasunen arloan aurreratzen hasi ginen, eta hura izan zen gizateriari xede hori planteatu zitzaion lehenengo aldia.
|
|
2004
|
|
|
Zinezko etika, beraz, ez da inposatzailea, ez eta inposatua izan behar, argitasunez eta zentzuz onargarria eta bereganatzeko modukoa baizik. Ildo honetatik, kontzientzia etikoa da pertsona bakoitzak bere buruaz praxikoki jabetzeko duen barne argitasuna, errealitatearen osotasuna kontuan izanik eta, beraz, errealitatearen beharkizun objektiboez eta beste
|
pertsonen
oinarrizko beharrizanez ere jabetzeko barne argitasuna orobat.
|
|
2007
|
|
|
Ez dira onartuko legeen aurkako adirazmoldeak jasotzen dituzten izenak, edo
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak urra ditzaketen izenak.
|
|
|
Alderdi politikoen izenera ezin izango dira bildu horien nortasunari begira errakuntza edo nahasmendua eragiten duten terminoak edo esapideak, edota legeen edo
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen aurkakoak direnak. Era berean, alderdi politikoen izena ezin izango da izan, ezta fonetikaren arabera ere, aurretiaz Erregistroan inskribatutako edo erabaki judizial bidez legearen aurkako gisa adierazi, desegin edo etendako beste alderdi batena, pertsona fisikoena, edo aurretiaz diren erakundeena nahiz erregistratuta dauden markena, horien guztien antzekoa edo horiekin guztiekin identifikatzeko modukoa.
|
|
2009
|
|
|
Horrek esan nahi du bi urtean bikoiztu egin dela erakundeak bere laguntza zerbitzuetan arreta eman dien pertsonen kopurua, eta horrek “errekorra ekarriko du Caritasko lan eremu horretako arreta datuetan”, esan zuen Espainiako Cáritasen idazkari nagusi berriak, Sebastián Morak. Txostenak adierazten duenez, “oro har, gizarte zerbitzu publikoek ez dituzte asetzen krisiak gehien eragindako
|
pertsonen
oinarrizko behar asko, bai eskaintzen dituzten oinarrizko prestazioen barruan ez daudelako, bai prestazio horiek eskuratzeko irizpideak gogortu egin direlako eta oso desberdinak direlako autonomia erkidegoen artean izapidetze denborari, emandako zenbatekoei eta prestazioaren iraupenari dagokienez”. Caritasek dio bere agenteek ikusi dutela zerbitzu publikoen moteltasuna edo erantzunik eza larrialdi egoeretan:
|
|
|
PSE EEren jarrera kritikatu du, alderdi sozialista zuzenean aipatu gabe: Ezin da
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak argi eta garbi murrizten dituen lege bat babestu hau da, Alderdien Legea babestu eta gero lege horren emaitza zitalak azaltzen direnean beste leku batera begiratu.
|
|
|
Hortaz, beharrezkoa izango da langileen osasuna kaltetzen duten arriskuen prebentzioan sakontzen jarraitzea; izan ere, langileak lan arriskuetatik eta gaixotasunetatik babestea, lan arloko eskubidea ez ezik,
|
pertsonen
oinarrizko eskubidea ere bada.
|
|
|
DNA emateari uko egin ziola eta gero ere eginen diola azaldu zuen, eta gizartearen eta militante sindikalen fitxaketa sistematikoari uko egitera deitu zue. . Desobedientzia zibila deitu edo intsumisioa, berdin dio,
|
pertsonen
oinarrizko askatasunak urratzen dituen lege horri uko egitea da helburua?.
|
|
2010
|
|
|
Guztira, AEBek 32,267 milioi dolar eskainiko dituzte laguntza humanitarioaren alde, lekualdatutako
|
pertsonen
oinarrizko beharrizanak asetzeko asmoz, Kirgizistango Gobernuak adierazi duenez, Blake eta Otunbáyevak izandako batzarraren ostean.
|
|
|
Hondamendi batek pertsonarengan duen eraginak zerikusia du pertsona horrek gertaeraren aurretik duen segurtasunarekin. Segurtasuna
|
pertsonen
oinarrizko beharretako bat da, eta horrelako hondamendi baten ondoren, nahasmena, erabakiak hartzeko zailtasuna, gehiegizko zaintza, lo egiteko ezintasuna, antsietatea, beldurra, errudun konplexua, nekea, haserrekortasuna eta uzkurtzea jasaten da. San Juanen hitzetan erreakzio horiek guztiak naturalak dira, batik bat errepliken kasuan; izan ere, kasu horietan pertsonak arriskua bizi du oraindik, eta ez daki noiz hasi duen korrika.
|
|
2011
|
|
|
Pertsona guztiei berdintasun baldintzetan osasun zerbitzu oso, eskuragarri eta kalitatezkora heltzeko ahalmena ziurtatzeko neurriak hartzea, barne hartuta mediku zerbitzuetara heltzeko aukera eskasa duten
|
pertsonen
oinarrizko osasun laguntza; osasun arloan lan indarraren trebakuntza erraztea, hori aniztuna izanik eta zerbitzu gutxi dituzten erkidegoetan lan egiteko prest dagoena; eta osasun laguntzaren lanbidean aniztasuna areagotzen ahalegintzea talde guztietako emakume eta gizonak kontratatuz, meritu eta ahalbidean oinarriturik, euren gizarteen aniztasuna ordezkatzen dutenak, osasun laguntzaren lanbideeta...
|
|
2012
|
|
|
Kontsumoa murriztea eta lana banatzea dute helburu, baina gizarte berria diseinatzea da oinarria. Gizarte berri horretan,
|
pertsonen
oinarrizko beharrak asetzea, naturarekiko oreka errespetatzea eta gutxiagorekin hobeto bizitzea izango litzateke bidea. Jendeak zertxobait austeroagoa behar lukeela uste dute.
|
|
2013
|
|
|
Bestalde, Farmamundik komunitate eragileen prestakuntza, sexu indarkeriari buruzko sentsibilizazioa, GIB hiesaren transmisioa eta ugalketa osasuna sustatzen ditu. Lan horretan, FEPSI elkarteak eta 2013ko urtarrilera arte, 1.056 sentsibilizazio jarduera egin ziren GIBaren eta sexu transmisiozko beste gaixotasun batzuen (STS) transmisio eta prebentzio moduei buruz, bai eta eragindako
|
pertsonen
oinarrizko zainketei buruz ere, sexu indarkeriaren biktimei larrialdiko arreta emateaz gain. 5 Boliviako Amen Kluba Irudia:
|
|
|
Ana Peláez, Pertsona Ezinduen Eskubideei buruzko Nazio Batuen Batzordeko kidea dio oraindik ere urraketak egiten direla «bizitzaren alderdi guztietan eta Konbentzioaren artikulu guztiei dagokienez. Urratze horren hasieran, politika publikoetan, aurrekontuetan eta, oro har, gizartean ezgaitasuna duten pertsonen IKUSEZINTASUNA dago —azpimarratu nahi du— Aurrerapen handiak egin dira, baina oraindik urritasuna duten
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak urratzen dira. Down Espainia behar du Espainiako herritar batzuek ez dakite Konbentzio hori, eta, beraz, herritar guztiek ez dute onartzen eta errespetatzen.
|
|
2014
|
|
|
Preso horiek ere asko sufritu dute sufrimen hori gehienbat legala eta bidezkoa izan den arren eta horrek balio berezia ematen dio beren jarrerari. Pertsona horiek beren ideia politikoak beste
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen gainean jarri zituzten. Orain, ideia horiek mantenduz, bide politikoen bitartez aritzeko konpromisoa adierazi digute.
|
|
|
Espazio propio hori bioeraikuntzak eskaintzen du, irauliko den egoera globalaren aurrean erantzun integral bat proposatzen baitu. Integrala,
|
pertsonen
oinarrizko beharrei erantzungo dien eraikuntza batez ari garelako, betiere ingurunearekiko inpaktua bere dimentsio guztietan minimizatuz.
|
|
2015
|
|
|
Haien lurraldean geratzea erabakita, bonbardeatuak direnak. Ezinbestekoa suertatzen da salaketaren ahotsak batzea, milaka eta milaka
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen urraketaren aurrean (libre mugitzeko eskubidea, eta oinarrizkoena, duintasunaren eskubidea, bizi duin bat izateko eskubidea). Animalien gisa erabilia, joak, bultzatuak, atxilotuak, itxituak, irainduak ez izateko eskubidea. Bitartean, balio demokratikoak oihukatzen dituen Europa bera, izu eta prebentzio sentimendu bat sortu nahian dabil, “oleada”, inbasio….bezalako hitzak erabiliz migrazio errefuxiatuetaz hitz egitean.
|
|
2016
|
|
|
Pertsona ezinduak, ezgaitasunak dituztenak, minbizia dutenak, emakumeak eta gazteak dira PFEZren Aitorpenean Gizarte Intereseko Jardueren laukitxoa markatzen denean agertzen den herritarren elkartasun horren onuradun. Lehentasunezko programen artean pobrezia egoeran dauden
|
pertsonen
oinarrizko beharrak asetzen dituztenak daude. Lehentasunezko arreta programen artean daude, besteak beste, pobrezia egoeran dauden pertsonen oinarrizko beharrei erantzuteko premia dutenak, gizarte bazterkeriaren aurkako prebentzio programak eta haur eta familientzako programak.
|
|
|
Lehentasunezko programen artean pobrezia egoeran dauden pertsonen oinarrizko beharrak asetzen dituztenak daude. Lehentasunezko arreta programen artean daude, besteak beste, pobrezia egoeran dauden
|
pertsonen
oinarrizko beharrei erantzuteko premia dutenak, gizarte bazterkeriaren aurkako prebentzio programak eta haur eta familientzako programak. Garatutako proiektuek errealitate jakin batzuk zaintzen dituzte:
|
|
|
Dementzia duten pertsonentzat ingurune terapeutikoen diseinuan, gaur egun dagoen bibliografiarekin, bildutako esperientziekin eta gaixotasunaren ezaugarriekin esan daiteke 3 ekintza maila daudela
|
pertsonen
oinarrizko beharrak bermatzeko (4 mailatan bana daitezke jarraian azaltzen den bezala): irisgarritasuna. segurtasuna, etxeko giroa eta norbere neurrira egitea.
|
|
2017
|
|
|
Ezbehar batean kaltetutako
|
pertsonen
oinarrizko sailkapenerako irizpideak
|
|
2018
|
|
|
Eskumenei buruzko eztabaidan, ikuskizunen legearen arabera arautu behar zela ezarri zuen: udalek baimendu behar zuten, eta, beraz, gutxieneko etikoak eta juridikoak bete behar zituen, hots,
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak. Ebazpen hari jarraikiz, Irungo Alarde Ofizialeko Junta desegin egin zen:
|
|
2019
|
|
|
Izan ere, banketxe ugarik
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak urratzen laguntzen dute, bezeroak (eta langileak?) jakinaren gainean egoteke. Behin baino gehiagotan salatu denez, ingurumena hondatzeko hainbat jardueratan parte hartzen dute gure sistema demokratikoetako finantza erakunde askok; urruneko herrialdetako gerretan baliatzen diren armen fabrikazio eta salmenta prozesuekiko lotura dute banketxe ezagun frankok.
|
|
2020
|
|
|
Eusko Jaurlaritza Guztion Artean sustatzeko egitasmoa amaitzen ari da; elkartasun sare bat osatu dute koronabirusaren krisiari aurre egiteko, bakarrik bizi diren edota familiaren babesik ez duten adineko
|
pertsonen
oinarrizko beharrak asetzeko asmoz. 70 urte baino gehiago dituztenei emango diete zerbitzu hori, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, uste baitute pandemiaren egungo fasean «pertsona bereziki zaurgarriak» ez liratekeela etxetik atera, «osasunarengatik, adinarengatik, edo bestelako arrazoiengatik».
|
|
|
Adineko pertsonen eta dependentzia duten
|
pertsonen
oinarrizko beharrak asetzeko bitartekoak indartuko dira:
|
|
2021
|
|
|
Hernaniko Harrera Protokolo berriak lau oinarri ditu:
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak bermatzea; etorri berriek herrian bizitza aktiboa izatea eta inklusioa sustatzea; jatorri eta kultura aniztasuna bultzatzea, elkar ezagutza bi norabideetan emanez; eta erroldatik harago esku hartzea.
|
|
|
2 Lanaren printzipioa:
|
pertsonen
oinarrizko elementua da eta parte hartze ekonomikoa eta komunitarioa sustatzeko modua dela ulertzen da.
|
|
|
Azkenekoa, Lizasoko pestetan bertan gertatu zen, eta hura gaitzetsi nahi izan dute Ultzamako Udalak eta Lizasoko Kontzejuak, ohar batean. " Emakumeen kontrako indarkeriak eraso mota hauek bere baitan biltzen ditu eta
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen eta emakumeen askatasunen urraketa larrienetako bat da", irakurri daiteke oharrean.
|
|
2022
|
|
|
Ez zeuden prest hainbeste jende hartzeko, ez zegoen baliabiderik, eta jende asko portuan bertan geratu behar izan zen behin behinean. Pandemia baino lehen, Atzerritartasunak zehaztutakoa bete egiten zen,
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak urratzen baldin baziren ere CIE eta abarrekin, baina hori zen legea. Hori aldatu egin zen konfinamenduaren ostean.
|
|
|
«Gobernua irmoa izanen da. Ez dugu onartzen
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen inolako urraketarik. Behar adina prozedura abiatuko dugu horrelakorik gerta ez dadin».
|
|
|
Pandemiak perspektiba hori indartu badu ere, joera lehenagotik zetorren. Gure inguruko administrazio eta elkarteek azken urteetan
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak oinarri dituen begirada horretan dute jarrita arreta. Hala ere, ezinbestekoa da arlo horretan hirugarren sektoreari erreferentzialtasuna onartzea, bai desgaitasunaren arloko elkarteei (Gautena, esate baterako) zein adinekoen arlokoei, Matia Fundazioaren adibidearekin.5
|
|
2023
|
|
|
Zalantza dut banketxe pribatuen lehentasunen artean ote dagoen adineko
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen babesa
|
|
|
Eta bigarrena, gai zehatz honekiko erantzun gisa publikotik zein pribatutik etor daitezkeen alternatibak parekatzea da. Zalantza dut banketxe pribatuen lehentasunen artean ote dagoen adineko
|
pertsonen
oinarrizko eskubideen babesa. Babes hori merkatu finantzarioaren menpe uztea arriskutsua izan daiteke.
|
|
|
ACNURek larrialdietarako funts bat du, eta funtsezkoa da lehenengo orduetan laguntza humanitarioa emateko. Horri esker, berehalako baliabideak izan ditzake, eta, hala, etxetik alde egitera behartuta dauden
|
pertsonen
oinarrizko beharrak bete ahal izango ditu, babesa eta babesa ematen baitie. Pertsona laguntzaileen aldizkako ekarpenari esker, ACNUR munduko edozein tokitara joan daiteke larrialdi bat sortzen denean, horrelako egoera batean behar den laguntza emateko.
|
|
|
«Alardea bizitzeko eta sentitzeko moduei». Arritxu Marañon PSE EEko kideak, berriz, argi utzi du instituzioek
|
pertsonen
oinarrizko eskubideak «ziurtatu» behar dituztela, baina oraindik «bide luzea» geratzen dela. Eta erran du prozesu horretan instituzioek «alardea bizitzeko modu desberdinei errespetua eta laguntza erakutsi behar» dietela.
|
|
|
Goikoetxearen (2003) hitzetan, zaintza ez da soilik adineko
|
pertsonen
oinarrizko beharrak asetzeko zerbitzu eta esku hartzeetara soilik mugatu behar. Horiek zaintzeko garaian, haiekiko dugun begirada lantzea ere oso garrantzitsua da.
|