|
2008
|
|
|
4 Hirugarren
|
pertsonako
izenordain posesiboa: helduak beré ausué dioen bitartean gazteak berán ausokú.
|
|
|
Desberdintasunetako bat hau da: hirugarren
|
pertsonako
izenordain posesiboagatik galdetzen da. Helduak beré ausué dioen bitartean berán ausokú.
|
|
2014
|
|
|
Morfema hori aditzaren argumentuegituratik kanpo kokatzen da, nahiz eta formalki ergatibo nahiz datiboarenitxura bera ager dezakeen. Solasaldian erregistro informalari dagokion2
|
pertsonako
izenordaina agertzen den unetik aurrera, ezinbestekoa daaurrerantzean alokutiboa erabiltzea.
|
|
2015
|
|
|
Izenordain pertsonal guztiak aipamentzat hartzen ditugu. Hala ere, euskaraz, determinatzaile erakusleek hirugarren
|
pertsonako
izenordain gisa jokatzen dute (Laka, 1996). Anbiguotasun honi aurreegiteko, izenordain moduan erabiltzen diren erakusleak aipamen moduan markatzen ditugu (3 adibidea).
|
|
|
etxeko gazteen patuari buruzko balio iritziak gainditzea ekar lezake. Parekidetasunaren berezitasun juridikoa («ama eskubide»aren antzekoa) azal daiteke sekula ikusi gabeko genero identitateen eraikuntza bati esker, zeren genero identitate hori hizkuntza performatiboaren bidez eratzen baita, historiaurretik datorren HI bigarren
|
pertsonako
izenordainari lotuta.
|
|
|
Etxeko gazteen patua ez zegoela bazterketari lotuta azpimarratu nahi dut, horretarako parekidetasunezko koherentzia bateratzaile bat nabarmenduz. Euskara, euskal hizkuntza, sistema horren giltza da, historiaurretik datorren HI bigarren
|
pertsonako
izenordainari lotutako hizkuntza performatibo bati esker. Performatibotasun horrek sexu identitateak eratzean lagundu du eta horiek gabe ezin da jendarterik eratu.
|
|
|
Femenino eta maskulinoaren azterketak zera erakusten digu: jendarte honetan sexu identitateen eraketa HI bigarren
|
pertsonako
izenordainaren erabilerari lotutako prozesu diskurtsiboari esker egiten dela. HI izenordain zaharrena da (Azkue, 1905).
|
|
|
Euskarak diskurtsoan bereizten ditu, singularreko bigarren
|
pertsonako
izenordain zaharrenari esker: HI, batere ZU rekin parekaturik, ezin itzultzen ahal orokorrean beste hizkuntzetan.
|
|
2017
|
|
|
erakutsi > eakusi> iakusi > yakusi, yan (edan), yosi (erosi), yon (egon)? Hala egin dute gaztelaniak eta italierak berak ere lehen
|
pertsonako
izenordain pertsonalaren kasuan: ego > eo > io (italiera) > yo.
|
|
2018
|
|
|
Izen morfologiaren alorrean, ene dugu lehen
|
pertsonako
izenordain posesiboa, garaiko Nafarroan baita hortik kanpo ereespero zitekeen bezala
|
|
2019
|
|
|
Era berean, gaiak eta azpigaiak aurkeztu eta haiei eusteko elementu anaforikoak erabiltzen dituzten kasuetan, oso baliabide sinpleak erabiltzen dituzte (Garcia, 1999): lexema beraren errepikapena, «D eredua», «D ereduan», «euskera», «euskeraz», «emakumea», «emakumeak», «Gaztelaniaz», «Gaztelaniara», «Gazteleran», «Gaztelera», «Gaztelania»?; hirugarren
|
pertsonako
izenordainak: «berak», «beraiek»; erakusleak:
|
|
|
Baina, adizki horiekin errespetuzko tratamendua osatzeko bazuten arazo bat, eta ez txikia gainera: ez zuten 3
|
pertsonako
izenordainik!
|
|
2021
|
|
|
15.4.2b Baina askotan erakusle hauek berez bakarrik osa dezakete izen sintagma. Horregatik esan ohi da hirugarren
|
pertsonako
izenordain bezala ere funtziona dezaketela (ikus 13 kapitulua). Hala ere, hurbiltasun urruntasun ideia gordetzen denez, balio seinalatzailea ez dute galtzen:
|
|
|
Esan dugu bera bakarrik ere azal daitekeela izen sintagma osatuz. Hirugarren
|
pertsonako
izenordain balioa du orduan. Izenordainak (ikus 13 kapitulua) aipatzean ikusi ditugu honako hauek:
|
|
|
13.9.1a Aurreko orrialdeetan bera hirugarren
|
pertsonako
izenordaintzat hartu dugu. Determinatzailea izan daiteke (andre bera etorriko da), edo izenordaina (bera etorriko da), nolakoa den testuingurua.
|
|
|
Baina, besterik ezean, ez daki zer eskatu dion. Beraz, aditzean jasoak dauden neurrian lehenengo eta bigarren
|
pertsonako
izenordainak agertzea edo ez agertzea hiztunaren esku gelditzen da. Hots:
|
|
|
ber gizona; ber adina; zure ber adinekoa; ber gisan eta abar. Bera hirugarren
|
pertsonako
izenordainean ere ageri da (ber+ a). Eta aditz batzuen aurrean, ‘bakarrik’ esan nahi duela:
|
|
|
Ez da hau euskararen kontua bakarrik. Hizkuntza askotan gertatzen dira zalantzak hirugarren
|
pertsonako
izenordainak sailkatzeko orduan. Batetik, badirudi, egiazko pertsonak (erreferentzia zuzen, zehatz eta bakarrekoak) lehenbizikoa eta bigarrena direla.
|
|
|
Batetik, badirudi, egiazko pertsonak (erreferentzia zuzen, zehatz eta bakarrekoak) lehenbizikoa eta bigarrena direla. Hirugarren
|
pertsonako
izenordaintzat hartzen dira gaztelaniaz, lehen eta bigarrenarekin batera, él, ellos, los, ella, ellas, la, las, ello eta abar. Frantsesez ere il, elle, on, ils, elles eta abar sartzen dira.
|