|
2000
|
|
|
Baserrian agertzen da ia arratsaldero, gelako leihotik begira orduak negarrez pasatzen ditudan guztietan. Laguntza nahi dudan galdetzen dit, eta
|
nik
ezin dut gehiago, baietz esaten diot eta ohera eramaten nau segituan. Korritzen denean hobeto sentitzen naizen galdetzen dit, eta hurrengo arratsaldean berdin, eta hurrengoan eta noiz ez.
|
|
|
Zeren eta, hau nekien, hura nekien, baina ez nekien ezen neure bizitzako ustekabekorik ustekabetsuenaren aitzinean nengoela. Izan ere,
|
ni
ezin nintekeen familiako bigarren protestanta izan, nola idaroki baitzidan aitak, zeren leku hura beterik baitzegoen jada... eta, izaitekotan, etxeko hirugarren protestanta baizik ezin izan nintekeen, edo laugarrena, benturaz, edo auskalo zenbatgarrena...!
|
|
|
Eta aita Bartolomek erran zion: " Zer erran nahi duzu horrekin, jaun Joanes, katolikoen eta protestanten artean alderik ez dagoela...?", baina erran hura
|
nik
ezin garbiago aditu banion ere, gainerakoek ez dut uste, zeren, osabak bere solasa akabatu eta aita Bartolomek bereari ekin orduko, hasi baitzen aita irriz, jarraitu zitzaizkion bertze jauntxo guztiak bide beretik, eta guztiak aritu ziren irriz, lekat ama, zeinak xuxendu baitzion osaba Joanikoti behako hotz hura, bere etsaigoaren erakusgarri, erran nahi balio bezala: " Gaur ere ihes egin duzu tranpatik, baina egunen batean..."
|
|
|
|
Nik
ezin segura diezazuket nolakoak izan ziren aitaren negozio haiek: sal-erosi nahasiak izan ote ziren edo sal-erosi garbiak, lukurreriazko tratu gaixto engainamenduz beteak edo egainamendu gabeak, baina bai segura diezazuket ezen probetxu handikoak gertatu zitzaizkiola guztiak ere, halako suertez, non oker handirik gabe erran baitzitekeen gizon hartaz ezen nekez ereinen zuela bihirik buru beterik emanen ez zionik...
|
|
|
Baina
|
nik
ezin ahantzi nuen osabaren ukabil jasoa, ezin ahantzi haren mehatxua. Eta ikusten nuelarik ezen arimaren leiho batetik beldurraren itzala ihesi zihoakidala, bertze itzal bat sartzen ikusi nuen bertze leiho batetik, hiraren eta koleraren itzala izan zitekeena, eta belarrirat halaxe mintzatu zitzaidana:
|
|
|
Ba al dakizu nor den Monteverdi? Halarik ere, operarik ezean, datorren igandean haren meza kantatu bat duzue katedralean, organo eta guzti, eta haren musika kantatuak erdiets dezake, beharbada,
|
nik
ezin erdiets dezakedana: zu konbentzitzea.
|
|
|
Eta
|
nik
ezin sinetsi nuen, zeren eta mirakulu bat baitzirudien hark guztiak, eta ez nolanahikoa... eta Piarres Oihartzabal ere halatsu zegoen, zeren hari ere ez sinesteko moduko gauzak gertatu baitzitzaizkion bere azken bidaia hartan, zeina gai ezin bikainagoa izan baitzitekeen bertze liburu baten egiteko eta zeinak eraman baitzuen Donibane Lohizunetik Indietaraino, ene aztarnen gibeletik....
|
|
|
Haatik, zer zen haren finezia hura, arestian erran zizkidan munstrokeria haien ondoan? Eta
|
nik
ezin ahantzi nituen haren munstrokeriak, eta ezin ahantzi nuen Goruki, zeren eta hango indiarrak, beltzak eta gainerako miserableak zinez baitziren esklaboak, eta halatan aritzen ziren egun osoan egiteko batetik bertze egiteko baterat, azukre kanaberen artean, atsedenik gabe, kapatazek eta guardiek makilaz zein zigorrez zafratzen zituztela...
|
|
|
Eta zeren haren urruntasun hura urtu nahi bainuen jada neure bihotzaren arragoan, nola urtu ahal izan bainuen istant labur hartan, eta zeren neure mundurat ekarri nahi bainuen mundurat ekarri ninduena... Ordea, nola erakarriko nuen nik ama hotz eta urrun hura neure mundurat, baldin hura egur junt eta hezea bezalakoa bazen, su handienak ere nekez eragin ziezaiokeena, eta baldin
|
nik
ezin eskain baniezaiokeen neure bihotzeko su tipia baizen?
|
|
|
Eta kontsideraturik ezen argumenturik onena ez zela buruan sortua baina bihotzean piztua, eta kontsideraturik, halaber, ezen Jainkoak
|
enekin
ezin liberalago jokatu zuela orbanen kontu harekin eta, halatan, justu zela eta arrazoin ni ere, neure deliberamenduen alderakotzat, franko eta liberal izaitea ene bizitzaren bertze bihurgune hartan, erran nion:
|
|
|
Hilabete luzea izan zen aitonak munduan egin zuen azkeneko hura, haren kexu hasperenek are luzeagoa egin zutena. Eta
|
nik
ezin ohitu haietarat! Eta garrasi egiten zuenean, berriz, haize hotz batek hartzen zidan bizkarrezurra goiti beheiti, Heriok nihaur ere ukitu banindu bezala bere hatzezurrekin.
|
|
|
Zenbat eta xeratsuago eta prestuago Kristinarekin, hainbat eta hotzago eta iheskorrago nirekin. Nago, bere haurrean ere,
|
nire
ezinaz ohartzen zela nolabait, eta erantzun nahi zidala. Eta horrela izan bazen buru tiki hori bere kasa erabiltzeko gauza zenetik, zer esanik ez, lau hilabete lehenago etxea utzi nuenez geroztik.
|
|
2001
|
|
|
Izan ere, mendira abiatzen zen hurrengo goizean asteburu osorako eta motxila jada prestatua zuen.
|
Nik
ezin nion lagundu –lana nuen tabernan– eta une horretan apur bat triste sentitu nintzen. Berarekin egon nahi nuen.
|
|
|
Lepoan hozka txikiak eginez.
|
Nik
ezin nuen gehiago. Marruka ari nintzen.
|
|
|
|
Nik
ezin nuen erreakzionatu. Hura benetan gertatzen ari al zen ala azken kalimotxoak neuk entzun nahi nuena sortzen zuen nire irudimenean.
|
|
|
kasu horretan, berriz, beraiek dira gizon berriak eta gizon zaharra ni. Eta erraz egiten didate burla baina
|
nik
ezin diet burla hori bihurtu. Edo bai.
|
|
2002
|
|
|
–Nola besarkatzen zenuen ere kontatu zidan –jarraitu zuen Julenek– Eta ez zenuela zure burua kontrolatzen.
|
Nik
ezin nizun hori aurpegiratu.
|
|
|
haren begi eta betazpietan, eta haren kopeta ildokatzen zuten zimur hasberrietan. Fantasmena esan zidanean, berehala pentsatu nuen
|
ni
ezin nintzela fantasmen munduan sartu, baina bai gizakienean, ausaz: esan nahi dut krisialdi hura Sarak amarekin izan zuen porrotari egozten niola, noiznahi esaten baitzidan enekin ere huts egiteko beldur zela, amarekin huts egin zuen bezala, bi hutsegiteak esaldi berean loturik.
|
|
2003
|
|
|
Medikuekin dituzten hizketak entzuten ditut, eldarnioan den norbaiten ahotsa. Baina bionboak dauzkagu bata bestearengandik bereizteko eta, halakorik ez balego ere,
|
ni
ezin naiz altxatu. Ez nadila mugi agindu didate, ezta alboka jartzeko ere.
|
|
|
Greta edo ni. Aukeratzera behartu ninduen, eta
|
nik
ezin nuen aukeratu, ez nuen aukeratu nahi. Greta bizitzan geratzen zitzaidan gauza bakarra zen.
|
|
|
–Baina
|
nik
ezin dut Greta kalean utzi!
|
|
|
|
Nik
ezin nuen gehiago eta negarrez hasi nintzen. Ez dakit zergatik, baina negar egin nuen.
|
|
|
Hala ere,
|
nik
ezin nuen gehiago, eta garai bateko adiskidetasunaren izenean bada ere, zuri idaztea erabaki dut, Kattin. Badakit alferrikako lana gerta daitekeela, baina saiatu behintzat, zerbaitetan saiatu nahi nuke.
|
|
2004
|
|
|
Beharbada beste zerbait izan liteke amnesia hori sortu duena, agian gogoratu nahi ez duzun gertakizunen bat gordetzen du shock horrek. Hala ere,
|
nik
ezin niezazuke esan ziur, ez bainaiz psikiatra, zirujaua baizik.
|
|
|
martiri izatera eta era berean hiltzailea. Eta
|
nik
ezin nezakeen ezer egin; ala bai. Eta, pentsatu ere egin barik, korrika eta hari deika hasi nintzen.
|
|
|
–Nik esan dizut lehen ere zein maite dudan.
|
Nik
ezin dut gehiago egin. Hortik aurrera, zeuk ikusi.
|
|
|
Piraguatik erdi itorik atera ninduzunean eta ahoz ahokoa egin, ikaragarria izan zen esnatze hura, sekulakoa. Eta geroztik
|
nik
ezin ahaztuko dut ez une hura eta ez zu.
|
|
|
Otto Rahni ere gauza bera agindu zioten. Baina ez hark ez
|
nik
ezin izan genuen dudarik gabeko erantzunik eman. Rahn zen Europan, eta seguruenik mundu osoan ere, gizonik jantziena Grialaren kondairan.
|
|
|
Liszten piano kontzertuaren nota malenkoniatsuak jabetu ziren egongelako isilaz. Eta
|
nik
ezin nuen ulertu nola hainbeste sufritu zuen herri hark gerra irrikatzen ahal zuen.
|
|
|
Eskolak eman eta ikertu, ez dik besterik egiten. Saiatu banaiz ere,
|
nik
ezin izan zioat sekula elkarrizketa bat lapurtu, eta pare bat hitz trukatu genituelako ezagutzen diat bakarrik. Hala ere, ezagutzen dutenek sekulakoa dela esan zidatek.
|
|
2005
|
|
|
Inguruan zaindaririk badago, lo seko egongo da. Eta bitartean
|
nik
ezin ezer egin hemendik ateratzeko. Amorru bizian sareari ostikoka hasi zaio, oinak mintzeko beldur handi barik.
|
|
|
–Ez dakit, agian ideia zoroa da eta alferreko bidaia baino ez. Edozelan ere,
|
ni
ezin naiz joan, baina baditut han kontaktu onak.
|
|
|
Ez dakizu nortzuk garen, ez zergatik gauden zuei laguntzeko prest, ezta? –Naroak ezetz buruaz– Tira,
|
nik
ezin esan dezaket entziklopedia naizenik, baina informazio apur bat badut. Badakizu Urko eta Tetsuo san hackerrak direna.
|
|
|
–Begira, Miren, ezin naiz horretan sartu. Bere arazoak dira,
|
nik
ezin diot esan zer eta nori kontatu, horretaz berarekin hitz egin duzu.
|
|
|
Beldurrik ez izateko eskatu. Bere ezpainak
|
nireengandik
ezin hurbilago. Eta eztarrian trabatutako hitzak ezpainetan borobildu ezinda.
|
|
|
Baina madarikatzeko hitz egokirik
|
nigan
ezin aurkiturik, isildu egin nintzen; baita neure arterako ere.
|
|
|
–Ni ere saiatu nintzen, berarekin atera nintzenean; zu ez zara oroituko, orduan katekesira joango zinen edo Ospitalilloko mezetara. Ez nuen lortu, baina berarentzat kalte,
|
ni
ezin hobea bainaiz gauza horietan, eta gainera badakit kontrolatzen, ja! –jarraitu zuen Pel Mazok gupidarik gabe– Gure Tomajauk lagun horrekin ez zen harritzekoa izango, edo Karlitos gonazalearekin, baina zu?
|
|
2006
|
|
|
Horrek errepikapenaren automatismoa eman ziezaiokeen ekintzari, baina nik esango nuke, hori baino gehiago, ezagutzak ematen duen intimitatea zeukala.
|
Nik
ezin nuen barrendik erretzen ninduen lotsa garaitu; berak ere ez dakit hari guztiari zerion higuina ahazterik izango zuen; baina, horren gainetik, biok betiko lotzen gintuen ekintza intimo bat partekatu genuela sentitzen nuen.
|
|
|
Are gutxiago ilunetan. Are gutxiago ohean–
|
Nik
ezin dut ahaztu gertatu ez zena.
|
|
|
–Oraindik ez dit esan. Anaiak hemen geratzen dira, baina
|
nik
ezin dut borrokarik egin. Gauzak ondo badira, itzuliko omen naiz.
|
|
2007
|
|
|
|
nigandik
ezin itxaron
|
|
|
Alferrik da horri buelta gehiago ematea. Badakit zaila dela, gogorra dela oso zuretzat, baina
|
nik
ezin dut besterik egin, zuri nire egia esan baino. Niretzat ere ez da egoera polita, Iker.
|
|
|
Ia hiru hilabete muxu triste bat ere eman gabe. Bera saiatzen da, baina
|
nik
ezin dut. Maite dut, baina anaia balitz bezala.
|
|
|
Nik badakit asko maite nauela, eta nirekin zituela etorkizuneko planak, nik ere harekin nituen bezalaxe. Baina
|
nik
ezin dut gezur baten gainean eraiki nire bizitza. Jada ez nago Ikerrekin maiteminduta.
|
|
|
Gero gerokoak. Erotuta nago, beharbada, baina
|
nik
ezin dut hori saihestu. Hodei artean bizi naiz, airean nabil, ezin dut oinekin lurrik ukitu.
|
|
|
Gustatu egin zait eta kito.
|
Nik
ezin dut deus ere egin horren aurka.
|
|
|
Nik esplikatu beharrekoak esplikatu ditut. Hortik aurrera
|
nik
ezin dut deus ere egin.
|
|
|
Nik ere badauzkat, Iraitz. Eta zuk zeure sentimenduen araberako aukeraketa egin duzu, baina
|
nik
ezin dut egin. Nik zu maite zaitut, baina, ikusten dudanez, ezin zaitut maite.
|
|
|
Zer egingo dugu! Baina
|
nik
ezin nuen Iker engainatu. Bestea gaizki irteten bada, suerte txarra, ama.
|
|
|
Badakit bat batean izan dela, eta zer?
|
Nik
ezin dut deus ere egin sentimenduen aurka. Edo zuk kontrolatzen al dituzu zeure sentimenduak?
|
|
|
Eta ez bada hala, gero gerokoak.
|
Nik
ezin dut geroko ziurtasun ezagatik oraina erabaki.
|
|
|
Denborarekin! Arrazoia izango du Ibonek, baina
|
ni
ezin naiz zain gelditu. Nik jakin egin nahi dut, jakin egin behar dut, bestela ez bainaiz ezer egiteko gauza.
|
|
|
Gitarra joleak ere irribarre egiten dit, azkenean altxatu dugu festa puta hau, esaten dit. Eta
|
nik
ezin dut gelditu, ozen ozen ari naiz, nire ahotsak mikrofonoaren bitartez lortzen duen boterearekin liluratuta. Hau da nire benetako bokazioa!
|
|
2008
|
|
|
Zer esatea nahi duzue?
|
Nik
ezin dut halakorik onartu. Uste sendoa dut gainera euskararekin gertatzen ari zaigun guztiak zerikusi zuzena duela hizkuntza kontzeptu murrizgarri horrekin.
|
|
|
Etxea barrutik ikustera gonbidatu nau, kola intxaurra gogo onez hartu dit. Benetan maite dute kola hemen;
|
niri
ezin mikatzagoa iruditzen zait, baina eragin indartzaile nabarmena dauka.
|
|
|
–Baina
|
ni
ezin naiz besoak gurutzatuta geratu, erantsi zuen?. Jakin egin nahi dut zer gertatu zen, nork hil zuen, zergatik.
|
|
|
Baina ez nintzen ezer esaten ausartu. Hilabete bat lehenago
|
nik
ezin nuela horrela jarraitu esan eta oso modu txarrean erantzun zidan Nataliek.
|
|
|
–Athleticekin ari naiz jolasten eta Champions Leaguea irabazteko zorian gaude!?.
|
Nik
ezin nion pozari eutsi. Azkenean ere bide zuzena hartu du mutikoak, pentsatu dut neure kolkorako.
|
|
2009
|
|
|
granoak. Egia esan,
|
ni
ezin nintzen gehiegi kexatu, ze, beste batzuen ondoan, nahiko garbi izaten nuen azala. Baina gutxien espero nuenean, eta gutxien nahi nuenean, orduantxe ateratzen zitzaidan pinporta erraldoi bat.
|
|
|
Une hartan sartu zen irakaslea, eta isildu egin behar izan genuen. Halere,
|
nik
ezin nuen Maria burutik kendu. Nire arreba polita zen, bai.
|
|
|
Baina korapiloa da, metafisika kartesiarreko presupostuekin ez dela posible nahasketa bat erreala (bi substantziena). Eta nola
|
ni
ezin izan naizen betan bi substantzia, ni neu izan, propioki izan, arima naiz,, nire gorputzaz erabat eta benetan bereizia(?) eta bera [gorputza] gabe existi naitekeena? (MM, VI).
|
|
|
Ezkontzeko prest ledin emakumeren bat bilatzen jarraitu nintzen. Galanta gero, inguruan milaka emakume ezkontzeko amorratzen daudela jakin eta
|
nik
ezin bat ediren.
|
|
|
–Ez duzu ulertzen, ezta?
|
Nik
ezin dut hara esku hutsik itzuli, dohakabe mixerable baten gisa. Benidormeko irri bazka izango nintzateke!
|
|
|
–Egin nahi duzuna,
|
nik
ezin dut ezer jan.
|
|
|
|
Nik
ezin bainion aurpegirik jarri, eta kezkatu egiten ninduen horrek. Ezagutuko al nuen jaiotzen zenean?
|
|
|
–Beti hitz egiten dugu apaingarriez, eta oraintxe gelditu naiz ni apaingarririk gabe? baina
|
ni
ezin naiz apaingarririk gabe bizi?; eta, halere, Reginak ez zion egia osoa esaten, zeren, ohiko apaingarriekin ere, neke egiten baitzitzaion egunero jaiki eta bizitzari aurre egin behar izatea; bien bitartean, bere burua zigortzen zuen, munstroa hazteko behar adina adore izan ez zuelako; aldika, askotan, bere aita espiritualarengana joaten zen, baina bazirudien bere ezinegona barrukoagoa zela:
|
|
|
–Baina
|
nik
ezin dut gehiago!
|
|
|
–Adarenak lur debekatuak dira niretzat, bai, baina baita beste guztientzat ere:
|
nik
ezin badut, gainerakoek ere ez, ezta Albertok ere, jakina!?, beste ahots batek, arreba babestu nahi zuenak, aurrekoa isildu bazuen ere, ausaz, jarraian: –Albertok bizimodu latza emango dizu, anarkista da-eta.
|
|
|
–Badakit hiltzen ari naizela, baina zoriontsua naiz, esan zion Adak, zigarroari xurgada bat hartu ondoren Domingori uzten ziola?. Egin kezko uztaiak,
|
nik
ezin dut eta.
|
|
|
Isidrok behar ninduen janaria prestatzeko, umeak zaintzeko eta oheko apetak asetzeko. Umeak
|
ni barik
ezin ziren bizi, etengabe ibiltzen ziren deika: ama, ama?
|
|
|
Nik balsaren doinuak entzun ditut haien oinak airean ikustean. Zerbait esan dio Rikardok belarrira dantza bukatu ondoren, oraindik askatu gabe zeudela, eta
|
nik
ezin izan dut beste esaldirik imajinatu. Hegan egin dugu, Beatriz, hegan egin dugu.
|
|
|
–Baina
|
nik
ezin dut gehiago!
|
|
|
" Adarenak lur debekatuak dira niretzat, bai, baina baita beste guztientzat ere:
|
nik
ezin badut, gainerakoek ere ez, ezta Albertok ere, jakina!", beste ahots batek, arreba babestu nahi zuenak, aurrekoa isildu bazuen ere, ausaz, jarraian: " Albertok bizimodu latza emango dizu, anarkista da-eta.
|
|
|
–Badakit hiltzen ari naizela, baina zoriontsua naiz –esan zion Adak, zigarroari xurgada bat hartu ondoren Domingori uzten ziola– Egin kezko uztaiak,
|
nik
ezin dut eta.
|
|
|
Reginak aholkuak eskatzen zizkion Ernestinari, eta ahizpak eman egiten zizkion, alferrik, Regina beti ondorio berera iristen baitzen: " Beti hitz egiten dugu apaingarriez, eta oraintxe gelditu naiz ni apaingarririk gabe... baina
|
ni
ezin naiz apaingarririk gabe bizi"; eta, halere, Reginak ez zion egia osoa esaten, zeren, ohiko apaingarriekin ere, neke egiten baitzitzaion egunero jaiki eta bizitzari aurre egin behar izatea; bien bitartean, bere burua zigortzen zuen, munstroa hazteko behar adina adore izan ez zuelako; aldika –askotan– bere aita espiritualarengana joaten zen, baina bazirudien bere ezinegona barru... hain barrukoa, non inor ez baitzen hara iristeko gauza, ez Ernestina ez aita espirituala, ezta Regina bera ere, gero eta galduago sentitzen zena, gero eta bakarrago; eta hala, hain neurriz kanpokoa egin zitzaion ezinegona, non, astebete lehenago (ekainaren azken egunetan zeuden, neska mutilak oporretan) Villalbako markesa andereari idaztea otu baitzitzaion –hark salbatuko baitzuen ataka estu hartan Regina, inork salbatzekotan! –, sekula idatzi ez ziòn moduan, desesperazioaren ertzetik:
|
|
2010
|
|
|
Nire prozesua, baina, bestelakoa izan zen; nik jeltzaletzat nuen neure burua, eta alde horretatik, beraz, adosago egon nintekeen Ada eta Domingoren jarrerarekin aita eta Teofilo Mariarenarekin baino, jeltzaleek errepublikaren alde egin zutenez gero; Adak eta Domingok, ordea, batailoi anarkista batean egin zuten gerra, eta horrek halako kezka bat sorrarazten zidan, anarkistak jainkogabetzat bainituen, azken batean, alde ederra?!?, nahiz eta, Domingorekin behin batean izan nuèn elkarrizketan, hura jainkozale agertu zitzaidan: jainkozale berezia, hori bai, Elizaren erakutsiak aintzat hartzen ez zituena; esan nahi dizudana da gerrak orbetarron baitan ireki zuèn lubakian, ni tartean sentitzen nintzela sarri, lubakiaren erdian, bihotza erdibituta; zer egiten nuen??; errezatu eta errezatu, korapiloa
|
nik
ezin askatu eta Jainkoak askatuko zidalakoan.
|
|
|
Teofilo Maria bere erretolikarekin jarraitzera zihoan, baina hantxe moztu zuen izebak, ez haserre baina bai gauzak bere lekuan jarri nahian: . Barka, baina
|
nik
ezin ditut Ada eta Domingo ahaztu?. –Nik ere ez ditut ahazten, haien jokabidea batez ere?
|
|
|
Nik banekien zer ari zitzaidan esaten Mendi: . Eraman nazazu, Damaso, eraman nazazu zurekin??, baina
|
nik
ezin eraman nuen, nola eramango nuen, bada! Ordainean, malko batzuk irristatu zitzaizkidan masailetan behera niri ere, eta hiru musu eman nizkion.
|
|
|
horrelako markak eta ezaugarriak uzten baititu bidean, apaizen eta eliz agintarien kastan zer esanik ez: goitik behera jaurtitako begirada hori, esate baterako, mespretxutik errukitik bezainbat duena eta
|
nik
ezin jasan dudana: zuk zeuk jaurti zenidana, garbi esanda, Elorrietako komentura egin nizùn azken bisitan, beste guztietan ere halatsu?, 1968ko udaberrian edo:
|
|
|
Osaba izebak ez dut uste lehendik gurekin haserre zeudenik. Gainera,
|
nik
ezin dut den dena kontrolatu. Nahiko lana dut amarekin eta anaiarekin.
|
|
|
Finantza buruari begira gelditu ginen denak, bera baitzen egokiena horretarako. "
|
Nik
ezin dut –esan zuen berehala– Ez dakit gogoratzen zareten: datorren astean bertan egin behar didate belauneko operazioa.
|
|
|
Nik banekien zer ari zitzaidan esaten Mendi: " Eraman nazazu, Damaso, eraman nazazu zurekin...", baina
|
nik
ezin eraman nuen, nola eramango nuen, bada! Ordainean, malko batzuk irristatu zitzaizkidan masailetan behera niri ere, eta hiru musu eman nizkion.
|
|
|
ez dudala gogoko, alegia, zuen harrokeria, barru barrutik ateratzen zaizuena, baita oharkabean ere maiz, kristautasuna mende luzeetan zehar mendebaldeko erlijio ofiziala izateak —boterekeriari eta ohikeriari lotua ezinbestean— horrelako markak eta ezaugarriak uzten baititu bidean, apaizen eta eliz agintarien kastan zer esanik ez: goitik behera jaurtitako begirada hori, esate baterako, mespretxutik errukitik bezainbat duena eta
|
nik
ezin jasan dudana: zuk zeuk jaurti zenidana, garbi esanda, Elorrietako komentura egin nizùn azken bisitan —beste guztietan ere halatsu—, 1968ko udaberrian edo:
|
|
|
Teofilo Maria bere erretolikarekin jarraitzera zihoan, baina hantxe moztu zuen izebak, ez haserre baina bai gauzak bere lekuan jarri nahian: " Barka, baina
|
nik
ezin ditut Ada eta Domingo ahaztu". " Nik ere ez ditut ahazten, haien jokabidea batez ere... tiro ere egin ez zuen, bada, Domingok gurean... gure etxeko bihotzean!
|
|
|
Nire prozesua, baina, bestelakoa izan zen; nik jeltzaletzat nuen neure burua, eta alde horretatik, beraz, adosago egon nintekeen Ada eta Domingoren jarrerarekin aita eta Teofilo Mariarenarekin baino, jeltzaleek errepublikaren alde egin zutenez gero; Adak eta Domingok, ordea, batailoi anarkista batean egin zuten gerra, eta horrek halako kezka bat sorrarazten zidan, anarkistak jainkogabetzat bainituen, azken batean —alde ederra...! —, nahiz eta, Domingorekin behin batean izan nuèn elkarrizketan, hura jainkozale agertu zitzaidan: jainkozale berezia, hori bai, Elizaren erakutsiak aintzat hartzen ez zituena; esan nahi dizudana da gerrak orbetarron baitan ireki zuèn lubakian, ni tartean sentitzen nintzela sarri, lubakiaren erdian, bihotza erdibituta; zer egiten nuen...?; errezatu eta errezatu, korapiloa
|
nik
ezin askatu eta Jainkoak askatuko zidalakoan.
|
|
2011
|
|
|
aho-sabaia artean ere azken gozotasunaren mende nuela, guztia garratz bihurtu zitzaidanan bat batean? faboritismo hutsa baita hori, Anastasia, ez hik eta ez
|
nik
ezin onartu duguna. Anitzetan pentsatzen dinat, senarra bizirik balego, sekulakoak erranen lizkidakeela.
|
|
|
Neska ezagutu nuenean hasi nintzen erretzen. Hasieran, mingaina ahoan sartzen zidanean batez ere, halako zapore mingots eta erre bat atzematen nion, desatsegina gertatzen zitzaidana, baina
|
nik
ezin izaten nuen protestarik egin, ahoan bi mingain dituzula ezer esatea zaila delako, batetik, eta erabat maitemindurik nengoelako ere bai, bestetik. Higuin moduko hori gainditzeko hasi nintzen erretzen, eta geroztik tabakoaren zaporeak neskarena ekarri izan dit gogora.
|
|
|
Horrelaxe akabatu zian Hansek bere bizia, eta
|
nik
ezin diat sinetsi, baina esaten ditek haren gorputza lurrean uztea besterik ez, eta han agertu zela galeper familia oso bat, isilik eta errespetu osoarekin, nagusiari doluminak ematera joanak balira bezala.
|
|
|
–Ur azpian arnasa hartu ezinik geratu hintzela?
|
Nik
ezin diat oraindik hori ulertu. Nola geratu liteke hi bezalako sujeto bat arnasarik gabe ur azpian, oxigeno bonbonarekin hintzen eta!
|
|
|
Goiz batez, Erromako zoora joateko apetaldiak hartu zuen nire Sabelita, eta
|
nik
ezin ezer ukatu nire maiteari!
|
|
|
|
Nik
ezin dut lorik egin.
|
|
|
|
Nik
ezin nuen halakorik sinetsi, eta mesedez etortzeko erregutu nion, ni ere bakarrik nengoela eta asko estimatzen nuela bere konpainia.
|
|
|
–Hik erabaki, Jug.
|
Nik
ezin dinat. Zailegia dun.
|
|
|
Emakumeek laster asko ferekatu zuten puxika iletsu hura, leun leun, eta kontu ttikiak ere esan zizkioten belarrira, emozioz lepo.
|
Nik
ezin nuen sinetsi potro haren kozkortasuna. Hartu zuen harrikadagatik ote, ala berezkoa zuen?
|
|
|
Etxe barruan nengoela bilaketa taldeetan izena ematea pasatu zitzaidan burutik, baina gero, bizitza normala berez itzuliko zela pentsatu eta ez egitea erabaki nuen. Azken finean,
|
nik
ezin nuen laguntza handirik eman.
|
|
2012
|
|
|
–Baina zertarako?
|
Nik
ezin dizut hilkutxa bat nola hala atera.
|
|
|
bakarrik? eta
|
nik
ezin dut bakarrik egon, ezin dut?
|
|
|
Garrasi egiteari ekin zion berriro, gogotsuago esango nuke.
|
Nik
ezin dinat gehiago, nire bizitza suntsitzen ari haiz, Vera.
|
|
|
Zeinaren ifrentzuak esan nahi duen: nire barruan ez dago konponbiderik, nik ez dut gaitzik sortu,
|
ni
ezin naiz neuretik sendatu, ihes egin dezadan barrutik, ez zait ezer galdu barruan. Kultura honi jarraituz, jendea oinetakoak erostera joaten da depre dagoenean, edo auto bat erosten du, edo ligatzera joan.
|
|
|
Arrauna
|
nik
ezin dut guzti horretatik bereizi. Guzti horren pozoia sartua dugu barruan txiki txikitatik.
|