|
2016
|
|
|
Bilakaera kapituluak ikaskuntza unitate gisa aurkeztuak dira. Ikaskuntza unitate bakoitza
|
modu
koherentean egituratu multzoa da, barne dituela:
|
|
|
• Postura eta norbera besteen arabera plantatzeko
|
modu
guzien zerrenda egin.
|
|
|
• lerroan lekualdatzeko eta aldi berean objektua eskukatzeko
|
modu
zenbait xerka eta entsea. Denek elkarrekin, lekualdatze moten zerrenda egin.
|
|
|
Jean Sebastien Bachen fuga hau berezia da: guti gorabehera kanon
|
modura
eraikia da. Ahots bat, lehenik bakarrik emana, hainbat aldiz errepikatua da, aldaketa batzuekin eta aitzinekoen gainean ezarriz.
|
|
|
Familiako lau musika tresna nagusiak hauek dira: ...biolina 35 cm luze delarik), soinu ezti eta biribilagoa duena; biolontxeloa (77 cm, giderra gabe), baxuago eta tinbre adierazkorragoa duena, jarririk den musikariak zangoen artean atxikitzen du; eta kontrabaxua (1,10 m, giderra gabe), orkestrako arbasoa, orkestra guzietan – jazz ala klasiko– laguntzako baxuak jotzen ezinbesteko zeregina duena (arkuarekin edo erhiek zimikaturik, pizzicato
|
moduan
). Kontrabaxua jotzeko, musikaria tresnaren ondoan xutik ematen da.
|
|
|
Ariketa horiek molde desberdinez erabil daitezke.
|
Modurik
aiseena hau da: haurrei fitxa osoak eman eta grabazioak seriez serie entzunaraztea.
|
|
|
15 Oboea, handiagoa, barneko musikari egokiagoa zaio. Musika barrokoan usu erabilia zen,
|
modu
adierazkorrean, J.S. Bachen kantata zoragarri honetan bezala, 1710 irian idatzia.
|
|
|
Hemen, saxofoi sopranoak
|
modu
klasikoan inprobisatzen du gutiegi ezagutzen diren haren soinu gaitasunak entzun ditzazuen.
|
|
|
Hemen, saxofoi tenorrak jazz
|
moduan
inprobisatzen du.
|
|
|
Zinez musika tresna zaharra da. Musika kaxan, metalezko xafla finak badira, orrazi
|
modura
antolatuak, eta puntadun danbor batek zimikatzen ditu. Sanza metalezko xafla orrazi batez osatua da.
|
|
|
Aparatu batzuk, sintetizadoreak, sintesirako eginak dira eta soinuaren parametro guziak alda ditzakete soinu berrien sortzeko (ekitea, dinamika, altuera, tinbrea, etab.). Aparatu horien guzien arteko datu trukaketak MIDI formatuan egin daitezke. Orduan, soinu bakoitza 0 eta 255en artean kokatu zenbaki segida baten
|
moduan
kodetua da, altuera, iraupena, tinbrea, abiadura, etab. adierazteko gisan. Sintetizadore batetik bestera, musika elektronikoki kodetu zenbakien bidez iragaten da grabagailu, anplifikagailu edo irrati baten irteeran bezala.
|
|
|
3 Soinuaren grabaketa eta tratamendua Ordenagailuak gero eta konplexuagoak eta lasterragoak baitira, soinua biziki fite tratatzen ahal da gaur egun eta musika sekuentziak soinu
|
moduan
grabatzeko partez, zenbaki moduan grabatu eta lantzen dira (grabaketa numerizatua edo digitala aipatzen da, CDtan erabilia). Hala, segundo bateko soinu bat 44 000 zenbakiko segida batean deskonposa daiteke, bakoitzak soinuaren egoera irudikatzen duelarik segundo baten 1/ 44 000ean (erraten da laginketa maiztasuna 44 kilohertzekoa dela).
|
|
|
3 Soinuaren grabaketa eta tratamendua Ordenagailuak gero eta konplexuagoak eta lasterragoak baitira, soinua biziki fite tratatzen ahal da gaur egun eta musika sekuentziak soinu moduan grabatzeko partez, zenbaki
|
moduan
grabatu eta lantzen dira (grabaketa numerizatua edo digitala aipatzen da, CDtan erabilia). Hala, segundo bateko soinu bat 44 000 zenbakiko segida batean deskonposa daiteke, bakoitzak soinuaren egoera irudikatzen duelarik segundo baten 1/ 44 000ean (erraten da laginketa maiztasuna 44 kilohertzekoa dela).
|
|
|
Giltzek jokoa errazten dute, nota gehiago jotzen ahal baita. 4 talde bereizten dira, soinua ateratzeko
|
moduaren arabera
sailkaturik.
|
|
|
Baina beste kobrezko musika tresna guzietatik bereizten duena irristailua da. Musikariak tutua nahi bezainbat luza dezake soinuaren altueraren aldatzeko, bai eta irristailua lerrarazi ere, bariazio iraunkor baten sortzeko glissando
|
moduan
. Irristailua 7 kokapenetan ezar daiteke, nota bat 6 tonuerdiz beheititzeko gisan.
|
|
|
xilofonoa); eta altuera zehaztugabeko notak sortzen dituztenak (kriskitinak, marakak...). Soinua sortzen den
|
moduaren arabera
ere sailkatzen ahal dira: kolpekatuak (gehienak, triangelua adibidez); igurtziak (musika zerra); zimikatuak (musu gitarra).
|
|
|
Musika tresna egileak metalezko hostoak makurtu eta soldatzen ditu, lehen erdiari hodi zilindriko baten formaren emateko. Amaierako zati konikoa, pabiloi deitua,
|
modu
berean muntatua da. Honen forma garrantzi handikoa da musika tresnaren tinbrearentzat.
|
|
|
Duela 2000 urte baino gehiago asmatu lehenbiziko tronpetak, maiz konikoak ziren eta beraz tronpen idurikoak. Erromatarrek tuba erabiltzen zuten, hau da, zirkulu
|
modura
makurtu tronpeta handi bat, musikariaren sorbaldan pausatzen den ziri batek azkarturik eta zeharkaturik. Cornu eta buccina izeneko musika tresnak antzekoak ziren.
|
|
|
Hodi konikoa duen buisine (edo buccina) sugearen, ihiziko tronparen eta postako tronparen arbasoa da. Azken bi hauek kiribil
|
modura
biribilkatu hodia dute, zeren eta zutik atxikitzeko luzeegia baita. Zilodun tronpa batzuk giltzaz hornitu ziren (XVIII. mendean) baina sistema hori bertan behera utzi zuten.
|
|
|
Baina biolinak bere lekua aurkitu du herri orkestretan ere, bereziki Erdialdeko Europan, eta dantzatzeko ohiko musikan. Orkestraren baxuena egiten duen kontrabaxua musika tresna adierazkorra izan daiteke (tesitura altuan joz geroz), jazz musikan ere usu erabilia da (arkurik gabe, hariak pizzicato
|
moduan
zimikatuz).
|
|
2020
|
|
|
Halako batean, gurdia gelditu zen Gabrielek ikusteko
|
moduan
, hain zuzen. Neskaren jaka gorriak dirdir egiten zuen eguzkitan, eta haren aurpegia eder
|
|
|
–Zer
|
moduz
, Iholdi?
|
|
|
–Ondo. Eta zu, zer
|
moduz
, Munia?
|
|
|
Kaixo! Zer
|
moduz
–: Agur!
|
|
|
Ez ahantz kontatzeko
|
modua
ulertua dela segurtatzea.
|
|
2021
|
|
|
Futbol partida hola antolatu zuten: afrikarrak munduko beste herritarren kontra; planetaren zatikatzeko
|
modu
berezia... Jalil harritu zen baloia ikustean.
|
|
2022
|
|
|
• Orain zure aldi! Erranaldi hauek elkarrizketa
|
moduan
berridatz itzazu:
|
|
|
10 –Zer
|
moduz
, mutiko? –galdetu zion Luxmordok, bere maisuak.
|
|
|
Ipuinaren segitzea ahoz, elkarrizketa
|
moduan
|
|
|
Trapu zaharrak! Atera, atera, trapuak saltzera nik erosten ditut
|
modu
onean arditean prakak koartoan abarkak eta burni zaharrak txanponean.
|
|
2023
|
|
|
ehungintza, larrugintza eta zapatagintza. XX. mendea arte artisau
|
moduan
iraun zuten jarduera horiek, laborantzaren osagarriak baitziren. Alabaina, Hazparnen, Euskal Herriko beste leku gehienetan bezala, ofizio bikoitzaren ukaitea ohikoa zen, hala nola laborari oihalgile, laborari larru apaintzaile edo laborari zapatari.
|