|
2000
|
|
|
Ezkontzaren betierekotasunerako gogoak, izadiarena berarena dela ere, ezinbestean dakar grinak geldiarazteko muga;
|
modu
horretan, legeek dute, eduki ere, halako indar eta boterea, kontraturik santuena nahikeriaren edo iraungabekeriaren joko hutsa izan ez dadin; areago oraindik, inon dagoen eskuerarik indartsuena ere berea dute legeek, kontratu hori grina zital baten harat honat lotsagarrien objektua izan ez dadin.
|
|
|
Adimenik gabeko izakiek, zirkin edo eraspen itsu baten meneko horiek, ez dituzte euren artean topaketa ezustekoak edota aldian aldiko urreratze bakanak baino, betiere moralitate gabekoak. Gizakiengan, ostera, adimena beti korapilatu ohi da, gehiago edo gutxiago, bizitzaren egintza guztiekin;
|
modu
horretan ere, sentimendua gogoaren aldamenean dago, zuzenbideak sen soila ordezkatzen du, eta den dena handitu eta ongitu egiten da.
|
|
|
nola jakin dezakegu egunero hizkuntza berbera erabiltzen dugula, hautemateak neurtzen uzten diguten erloju, erregela eta beste hainbat objektuei esker ez baldin bada? Filosofo honen aburuz, sentimen datuak zerbait pribatua eta hutsezina bailiran onartzeak arriskuan jartzen zituen Zirkuluaren tesiak,
|
modu
horretan sekula ezin baitzitekeen erabilitako terminoen esanahia ikasi. Jakina, oinarrizko hizkuntzak fisikaren hizkuntzaren zati bat izan behar du.
|
|
2003
|
|
|
Agaton, hurrengo hitzaldian, presokratikoen akatsetan erortzen da antzekoak elkarrekin doazela esanez, Eriximakok jada esandakoaren aurka, eta printzipio horren arabera Maitasun jainkoaren izaera azaltzen saiatzen da, hura gaztea eta guztiz ederra dela defendatuz. Hitzaldi horren funtzioa jarraian Sokratesek azalduko dituen ideiekin kontraste egitea da, eta
|
modu
horretan Sokratesen hitzaldiaren hasierako ideiei indar gehiago emateko aitzaki hutsa izatea. Hain zuzen ere Sokratesek hasieratik, Agatonen arrazonamenduen aurka eginez, maitasuna (eta beste edozer ere) gorestekotan lehenbizi bera benetan nolakoa den aztertu behar dela baieztatzen du, eta horren ondoren bakarrik bere onurak.
|
|
|
Maitasuna gorputzaren zein arimaren bidez edertasuna sortu nahi izatea da,
|
modu
horretan hilezkortasuna lortu nahian norberaren ordez ondorengo bat utziz, espiritualak haragizkoak baino askoz ere garaiagoak izanik, seme alaba espiritualek (jakintza morala, poesia, legeak...) betiko ospea baitakarkiote sortu dituenari.
|
|
|
" Mihiak agindu zuen bada, adimenak ez" 22 Haizea hartzera bada. Nik ez baitut jada
|
modu
horretan goretsiko, nuke-eta. Nahi baduzue, ez dut egia besterik esan nahi, nire erara zuen hitzaldiekin alderatu gabe, barregarri gerb ta ez nadin.
|
|
|
Zalantzaezina da Jainkoak berarentzat hazi duela gizakia; ulermena ere eman diola, bera ezagutzeko; borondatea ere bai, bera maitatzeko; ulermeneta maitasun lotura horien bidez nahi izan du gizakiak bat egitea berarekin,
|
modu
horretan ezagutzeko egiazko bizitza eta poz bakarra.
|
|
|
4
|
Modu
horretan hemen aipatzen da: S. F. Mason, Main Currents of Scientific Thought (New York, 1956) 254 Esaldi originala, espirituz berbera baina ez hitzez, Delambre ren laudorio garaikidetik eratortzen dela dirudi, Memoires de... l’Institut..., annee 1812, 2 zatia (Paris, 1816) xlvi. or.
|
|
|
Beste arazo batzuk —esaterako, indar elektrikoen lege bat ezartzeko saiakera— adierazi ahal izango lirateke, eta, izan ere, azkenik ebatzi zituen paradigma agertu aurretik adierazi ziren, modu zehaztugabean bada ere. Baina azken
|
modu
horretara ebatzezinak gertatu ziren. Erakarpen eta aldarapen elektrikoak eflubio terminotan deskribatu zituzten pertsonek indar horiek neurtzen saiatu ziren balantza bateko plater baten azpian distantzia jakin batera disko kargatu bat jarriz.
|
|
|
Akta horietako Kuhnen artikuluak Egitura ren auzi ugari ukitzen zituen berriro eta garbiago. Eta hain zuzen ere bolumen honetan euskaratu dugun Popperren testua mahai inguru berberean aurkeztu zuen Kuhni erantzuteko,
|
modu
horretan bion artean aurrekaririk ez duen hurrengo eztabaidari bidea emanez.
|
|
2005
|
|
|
1 Zuzenbide naturalaren izate hori froga daiteke, a priori edo a posteriori. Lehen
|
modu
horren arrazoiak goi mailakoak dira, besteak arruntagoak. Lehendabizikoa frogatzen da izaera razional eta sozialarekin egintza horrek duen adostasun edo desadostasuna erakutsiz.
|
|
|
Dena den, nire ustez hala egin zuten, gauzak mutur batetik bestera doazela kontuan hartuta, gauzok euren erdibide egokira eramateko asmoarekin.
|
Modu
horrek, bistan da, ez du beti emaitza ona ekarri. Arrazoi berberaren ondorenez, bi muturrei medikuntza aplikatu behar izan zitzaien, oro zilegi izan ez zedin, eta, alderantziz, oro ez zilegi ere izan ez zedin.
|
|
2006
|
|
|
Sentimendu moral hori ezinbesteko baldintza da judizio moral bat egin ahal izateko, eta sentimendu moral hori zentzumen moralaren eskutik dator. Guk, gizakiok, ezin dugu saihestu sentitzeko
|
modu
hori, zentzumen bati atxikita baitago. Era berean, eta entzumenari helduz, guk ezin dugu saihestu entzuten duguna entzutea.
|
|
2007
|
|
|
Nabaria da, desberdintasunezko egoera baten aurrean, bereziki ahulenari lagunduko dioten politikak sustatu behar direla,
|
modu
horretan ageriko desnibel handi horiek berdintzeko.246
|
|
|
Elkarrizketarako gaitasuna,
|
modu
horretan, ez da planifikatutako ekintzen bidez" egiten" uzten —edo neurri batean eraikitzen uzten— den zerbait, baina ezta ere —nolabait esateko— bere kabuz garatzen den zerbait. Gaitasun hori garatu ahal izateko zera da ezinbestekoa:
|
|
|
|
Modu
horretan bakarrik itxaron dezakegu egungo mehatxuekin amaitzea. Horrekin M. Buber dut gogoan, zeinak bere azkenetako idazlan batean —" Konbertsioa, dekadentziaren mehatxuaren aurrean" izenburu zuhurreko idazlanean— elkarrizketaren gauzatzean ikusten duen ere azkeneko askapena.
|
|
|
Hizkuntzarenganako pedagogiaren interesa hezkuntzaren antropologia filosofikoaren eta sozio-kulturalaren perspektibatik aztertu ondoren, jarraian, interes horren dimentsio etikoari heldu nahi diogu, jakinik dimentsio hori ere egiaz —eta bete betean— antropologikoa dela. ...i bezala, berez da" animalia moral eta linguistikoa", eta horregatik pedagogiak —Bollnowek azpimarratzen duen bezala— ezinbestean kontsideratu eta aztertu behar du" hizkuntzaren eta hezkuntza linguistikoaren esanahi etiko morala" 169 Hain zuzen hizkuntzaren jabe delako ahal du gizakiak gertueneko ingurunetik urrundu, erreakzio primarioenak akzio askeetan eraldatu eta,
|
modu
horretan, bere burua pertsona bezala garatu. Horren haritik, eta aurrekoa osatuz, zera dio berriz ere Bollnowek:
|
|
|
Bestearekin bakarrik da berori emankor. Horretara iristeko, baina, bestea ez da mugatu behar etengabeko objekzio kritikoak egitera; aldiz, berorrek bere aldetik saiatu egin behar du ere bere ibilbide propioa egiten,
|
modu
horretan —joan etorrian dabilen hitz egite horretan— elkarrizketa osoa guztiz garatuko delarik.
|
|
|
Aurrekoa onartuta ere esan daiteke, baina,
|
modu
horretako elkarrizketa bat lagunen artean bakarrik dela posible. Nik onartuko nuke hori, bai, baina aldi berean buelta emango nioke, eta, horrela, ondorengo esaldiaren sakoneko esanahia agerian geratuko litzateke:
|
|
|
Demostrazioak" eztabaidaezina" behar du izan, hau da, ez dio besteari inolako saihesbiderik onartu behar. Susmatzen dugu, jada, hitz egiteko
|
modu
horren esparru propioa zein den: boterearen inposaketaren esparrua.
|
|
|
Objekzioen funtzio bakarra, hemen, azalpen gehigarriak eragitea da. Demostrazioa,
|
modu
horretan, konfrontazio oldarkorraren forma bat baino ez da, zeina esparru judizialean hasi eta matematikaraino zabaltzen den.
|
|
|
Horren haritik gogora ekar dezakegu, lotsatzekoa bada ere, nazionalsozialisten dominazio garaian izandako hainbat egoera, non —zalantzaz beteriko ahaleginen ondorioz— elkarrizketa irekia ezinezkoa izan zen. Porrot hori, hain zuzen, mintzakidearekiko konfiantzarik ez zegoelako edo berari espioitza suposatzen zitzaiolako gertatu zen,
|
modu
horretan —koldarkeriagatik edo— bi aldeen arteko elkarrizketa emankorraren posibilitateak eskuetatik ihes egin zuelarik.
|
|
|
Azken finean, Ferrerok dioen bezala," gizakia bere naturak berak zuzentzen (’kondenatzen’) du gizartean bizitzera: batean edo bestean, talde txiki edo handi batean" 47
|
Modu
horretan egiten dugu topo polis arekin, ze, nahiz eta orokorrean giza askatasunaz eta giza sormenaz hitz egin ahal eta behar izan, egia da ere gizabanakoa ez dela inoiz hutsetik abiatzen, baizik eta bere gizataldeak historikoki landutako kulturaren oinarritik. Horregatik esan dezakegu, Ortega Gasset gogoratuz, anthropos delakoa ez dela hainbeste naturaren emaitza baizik eta batez ere historiaren fruitua:
|
|
|
Kontua da justifikazio hori —egin denaren edo ez denaren arrazoi emate hori— ezin daitekeela" estimulu erantzun" eskema batean geratu; alderantziz, hark gizakiaren askatasuna onartzera eramaten gaitu75 Etika komunikatiboaren bigarren printzipio antropologikoak, aurrera eginez," pertsona" kontsideratzen du" oinarrizko zutabe bezala" 76: bestela esanda, eta Beorleguirekin jarraituz," etikaren fundamentazio oro, egiaz, gizaki guztiak pertsona bezala onartzearen giltzarrian eraikitzen da" 77
|
Modu
horretan, etika horrek —estrukturalismo eta existentzialismo erradikalen kontra— funtsezko ideia bat azpimarratzen du, alegia, gizakia ez dela" egitura sozialean" urtzen ezta" existentzia indibidualean" agortzen. Zentzu honetan, esanguratsua da ikustea" pertsona" kontzeptua nola nagusitzen den, bai" gizakiarenaren" aurrean —Garaa Hozekin jada ikusi bezala—, bai eta orain" gizabanakoarenaren" aurrean.
|
|
2008
|
|
|
Dena dela, filosofia lehena ulertzeko
|
modu
horretaz gain, Aristotelesen Metafisika n badago beste planteamendu bat, hiru zientzia desberdinen eta euren genero propioen existentziatik abiatzen dena. Planteamendu horren arabera, jakituriaren ikergaia genero gorena, hau da, Izaki banandu eta geldia litzateke (cf.
|
|
2009
|
|
|
Neurri zehatza du, mugatua.
|
Modu
horretako jabego pribatuaren abolizioa ez da inolaz ere benetako eskurapena, eta horren froga dira, alde batetik, kulturaren eta zibilizazioaren mundu osoaren ukapen abstraktua eta, bestetik, beharrik gabeko gizaki pobrearen izaeraren kontrarioa den sinpletasunera itzultzea, gizaki hori jabego pribatuaren egoerara ez baita oraindik iritsi, eta are gutxiago gainditu du" 33.
|
|
|
Horretan ere, Bensaiden arabera, burgesek politika profesionala estatuaren inguruan ezinbesteko egitekoa badute ere, Marxentzat politika estatuaren alorretik aldenduak direnen aldeko jarduera da. Hala ere,
|
modu
horretan egiteko politikan —Bensaiden ustez— ezinbestekoa da bereizketa bat egitea, hau da, partidu iraultzailearen, mugimendu sozialen eta estatuko erakundeen artekoa; baina Bensai' dek onartzen du bereizketa hori egiteko Marxengandik zailtasunak badirela.
|
|
2010
|
|
|
Era berean, Marsilius Ficinusek, Platonen Minos izeneko elkarrizketa azaltzean, haren pentsamoldetik ateratzen du legearen inguruko deskripzioa; pentsamolde hori islatuta dago, dela aipatu elkarrizketa horretan, dela Legeak eta Errepublika izeneko lanetan. Bada, legearen inguruko deskripzio horri erreparatuta, gobernatzeko egiazko modua da, eta
|
modu
horrek gobernariak bultzatzen ditu, xederik onena bilatzera, horretarako baliabide egokiak erabiliz.
|
|
|
Aristotelesek esandakoa kontuan hartuta, beheko mundu hau zeruko esferei lotuta dago, eta handik gobernatuta dago, naturalaren eragin eta aldaketen bitartez; eragin eta aldaketa horiek guztiak Jainkoaren esku daude, eta, betiere, gorputzak ukitzen dituzte, ez, ordea, arimak. Zeruko legea
|
modu
horretan ulertuz gero, ez litzateke beharrezkoa izango, legearen zatiketari dagokionez, bigarren kategoria hori sartzea. Egin eginean ere, legearen izena aplikatzen bazaio, lege naturalaren barruan sartzen dela esan daiteke, gero egiaztatuko dugun bezalaxe.
|
|
|
Ohitura da, izan ere, lege deitzea arauari berari eta horren emaitza edo ondorioari, harekin ados dagoenean, sarri askotan arte izena lan artistikoari egokitu ohi zaion moduan.
|
Modu
horretan interpreta daiteke Erromatarrei Gutuna: ez baitira Jainkoaren aurrean zuzen legea entzun bakarrik egiten dutenak, bete ere egiten dutenak baizik, baita San Joanena ere:
|
|
|
Haatik, ez du ematen lege naturalarekin bat datorrenik, lege natural hori gizakien adimenean idatzita dagoela onartzen ez badugu behinik behin.
|
Modu
horretan," zuzenbide" terminoa aplikatzen zaio, halaber, lege naturalari. Horixe erakusten du, besteak beste, Erakundeak deiturikoaren tituluak, bertan azaltzen baitira zuzenbide naturala, jendeen zuzenbidea eta zuzenbide zibila; gero arituko gara bereizketa horretaz.
|
|
|
Horren lekuko dira, ere, Kanten haritik Cassirerrek idatzitako hitzok: " Hizkuntza, ezaguera bezala, ez da emandako objektu baten ‘kopia’ hutsa, aldiz, hizkuntzak jarrera espiritual bat adierazten du, zeinek —objektiboa denaren gure pertzepzioan— beti faktore erabakigarri bat osatzen duen" 138 Finean, autore horrek, aspaldi Humboldtek bezala, kategoria kognitiboak ordezkatzen ditu kategoria linguistikoengatik,
|
modu
horretan hizkuntzaren natura bera —eta horrek munduarekiko duen lotura ere— argiago ikusten delarik. Horrenbestez, eta planteamendu horren tradizio luzeari so eginez, zera dio Fernandez Guizzettik:
|
|
|
|
Modu
horretan, bada, agerian geratzen da giza hizkuntzaren berezko izaera irekia dela, eta, ondorioz, gramatikara zuzenduriko generatibismoaren konpetentzia linguistikoa ez dela nahiko, hizkuntza hori finean pragmatikoki eta sozio kulturalki ere kontsideratu beharra dagoelako. Horrela iristen gara, bada," konpetentzia linguistikoaren" kontzeptura, zeinek egiaz tresna garrantzitsua osatzen duen hizkuntz fenomenoaz orokorrean eta hizkuntz irakaskuntzaz partikularki arduratzen diren egungo giza eta gizarte zientzia guztientzat.
|
|
|
Eta horrenbestez ezinbestekoa da, batez ere, hizkuntza komunitatea, herria eta nazioa bezalako hiru gertaera nagusien arteko harremana aztertzea. Bada,
|
modu
horretan agerian geratzen da puntu bat, zein W. v. Humboldtentzat hizkuntza ikerketa guztien artean garrantzitsuenetakoa den: " hizkuntzaren eta nazioaren formazioaren arteko loturaren fundamentazioa".
|
|
|
|
Modu
horretan, bada, hizkuntza ikerketaren baitan gehien eztabaidatutako eta tratatutako galderetako batera iristen gara, zeinek guretzat honako forma hartzen duen: zein da hizkuntzaren eta herriaren arteko harremana?
|
|
|
Analisiaren perspektiba horrek, bada, hizkuntzaren dimentsio pragmatikoa eta diskurtsiboa begiztatzen du, bai, baina hizkuntzaren eduki gramatikala baztertu gabe,
|
modu
horretan hark ere hizkuntzak betetzen dituen funtzio sozialak eta komunikatiboak aztertu behar dituelarik108.
|
|
|
Arnoldek, adibidez, bi multzotan bereizten eta aztertzen ditu horiek: ...idualak" (antsietatea, inhibizioa, estrobertsio introbertsioa, autoestima, motibazioa, eta ikasteko estiloak) eta" erlazionalak" (enpatia, gelako transakzioak eta prozesu interkulturalak) 274 Kontua da, azken batean, egungo hizkuntzaren psikopedagogiak geroz eta arreta gehiago eskaintzen diola" afektibitateari" —bai eta horrekin loturiko beste hainbat aldagairi—,
|
modu
horretan bat egiten duelarik hezkuntzaren beraren planteamendu holistiko eta humanistikoekin275.
|
|
|
Giza hizkuntza da bere aztergaia, hain zuzen, sinbolikoa eta artikulatua izateagatik ezaugarritzen den eta, zehazki, hizkuntza historikoen esparruan gertatzen diren ekintza linguistikoetan gauzatzen den hizkuntza. Linguistikak berak, baina, biraketa esanguratsua ezagutu du, zeinen ondorioz orain garrantzi gehiago ematen dion hizkuntzaren dimentsio dinamikoari estatikoari baino,
|
modu
horretan hizketa ekintza elementu zentral bihurtzen delarik. Horregatik, bada, egungo hizkuntzalaritzak geroz eta gehiago aldarrikatzen du hitz egitearen beraren linguistika integrala, alegia, ekintza linguistikoaren dimentsio komunikatiboa eta gizakiaren errealitate kulturala bere osotasunean eta elkarreraginean aintzat hartuko dituen linguistika.
|
|
|
Egiaztapen horrek, jakina, hizkuntza hiztunekiko erlazioan aztertzeko beharra bistaratzen du,
|
modu
horretan ikerketa linguistikoak izaera kualitatiboago eta artesanalagoa irabazten duelarik23 Aipatutako hizkuntzek, bestela, giza fenomeno linguistikoaren maila historikoa —eta soziokulturala— osatzen dute eta, ohi denez, hizkuntza natural bezala ezagutzen ditugu. Honela Coseriu:
|
|
|
batetik, hizkuntzaren ikerketa soziologikoarentzat maila gorenekoa den osotasuna, egiaz, ama hizkuntzaren eta hizkuntza komunitatearen arteko interakzioan ikusi behar dela; eta bestetik, hizkuntza bakoitza —ama hizkuntza bezala eta bere errotiko izaeran— hizkuntza komunitateen araberako gizadiaren banaketaren giza legean inplikatuta dagoela. Eta,
|
modu
horretan, hizkuntza ikerketa" konkretu" osoak —hizkuntza bakoitzaren berezitasun fonetiko txikieneraino— itxura berri bat eskuratzen du.
|
|
|
Guk hizkuntzaren legea, egiaz, espirituaren legetik abiatuz ondorioztatu dugu gorago, hain zuzen, bestelako ikusmolde batzuei aurre eginez, bizikidetza naturaren eta boterearen printzipioetatik ondorioztatzen saiatu direnak. Eta herriaren kontzeptu espirituala,
|
modu
horretan, arrazaren kontzeptu naturalari eta nazioaren kontzeptu estatalari kontrajartzen zaie. Horra hor hizkuntza herria arazoaren inguruko eztabaidak ulertzeko gakoa.
|
|
2011
|
|
|
Logosarentzat, izatea sintaxi bat da, hots, mundu bat edo bestea, eta mundu horiek betetzen dute izatea eta pentsatutakoaren ordenaren osotasuna. Sintaxi horrek ematen digu mundua, izatearen mapa, eta, horrela, izatea,
|
modu
horretan argitaraturik, giza burutik kanpoko eremutzat agertzen da.
|
|
|
Jokabide horren bidez, errealitatearen hautemate osatuak lortzen eta erabiltzen ditugu, baina hautemate horiek ez daude errealitatean oinarrituak, hautemate berean baizik. Esateari loturiko ordena,
|
modu
horretan, ezin daiteke irits pentsatzen duen burua baino harago; izatearen eremu osoa da mugatzen ari garen osotasuna, errealitatea, eta errealitate hori ikusmen arrazoimenek hautematen dutenarekin berdintzen da.
|
|
|
badena bada eta ez dena ez da, razionala vs ez razionala, eskuina vs ezkerra, aurrekoa vs gerokoa... Gizarte bizitzan, gisa berean, dena kontrajarpen eta kontraesan horren gainean eraiki da, ezer konpontzea lortu gabe; izan ere,
|
modu
horretan etengabe elikatzen da gatazka gizarte izaeraren motor gisa. Hasieratik pentsamendua kentzen badugu (ekialdeko pentsamoldean)" hori ez da" esanez, orduan, ezin esan den zerbaiti zabaltzen diogu lekua, izatearen zerbaiti.
|
|
|
Paradigma holografikoak linealtasuna hausten du, erreala adierazteko printzipiotzat ez lekutasuna edo zati osotasuna hartzen dituenean. Dena bihur daiteke,
|
modu
horretara, bide berri; begirada itzuli eta zerbait berria aurkitu, eta gero berriro eta berriro, izatera hurbiltzea inoiz ahitzeko itxaropenik gabe.
|
|
2012
|
|
|
Badiouk, Platonen goranzko metaforaren ordez (sentipenezko mundutik Ideien mundura), metafora horizontala proposatzen du: lege heteronomoen arabera, munduko egia gorputzaren garapenaren prozesuak berarekin bat egiten duten bizitza indibidualak bideratzen ditu,
|
modu
horretan material guztiz partikularra duen egia unibertsala sortzen dutelarik. Ideia, beraz, norbanakoak bere buruan aurkitzen duen pentsamenduaren ekintza da, egiarekiko immanentea dena.
|
|
|
|
Modu
horretan, Badiouk" generikoak" deitzen dituen lau eremuak dira" subjektu" modernoa baldintzatzen, hots, ahalbidetzen dutenak. Norbanakoak, lau" generiko" horien bitartez, subjektu bilakatzen dira.
|
|
|
Kracauerrek" gaitasun naturalak"" mitiko" gisa ulertzeaz gain, eginbehar denaren zein ez denaren eta egin daitekeenaren zein ezin denaren forman gugan egokitzen diren aurreiritzi kontzeptual guztiak ere" mitikotzat" jotzen ditu. Ideiak sinesmen bihurtzen dira (Ortega), eta
|
modu
horretan aurreiritzi bilakatzen dira, azkenik.
|
|
2013
|
|
|
(Alde batera utziko dut ikuspegi horri egin dakiokeen kritika orokorra: Jainkoa ulertzeko
|
modu
horrek ez du bat egiten erlijio gehienetan, eta ez bakarrik erlijio nagusietan, dagoen ideiarekin. Izan ere, erlijio izakiak pertsona antzekoak dira ia beti, gizarte hartu emanetan parte hartzen dutenak.
|
|
2016
|
|
|
Klasifikazio sistema hori xorroxtu duenean, Linneok gizakia eta primateak talde berean sailkatu ditu (antropomorfoen kategorian), anatomia berdinarengatik. Esan beharrik ez, gizakia
|
modu
horretan ‘animaliatara’ apaltzeak hamaika buruhauste ekarri diola kolegen artean ere, baina Linneoren klasifikazio sistemak berak, eztabaigabeki arrakastatsuak, Naturaren eta gizakiaren ikusmolde berri baterako ateak zabaltzen zituen.8
|
|
|
[Existentziaren aldeko borroka] Malthusen doktrina da, animali eta landare erreinu guztietara aplikatua. Espezie bakoitzetik biziraun ahal izanen duen baino askoz ere banako gehiago jaiotzen denez, eta, ondorioz, behin eta berriro gertatzen den existentziaren aldeko borroka dagoenez gero, hemendik dator izaki orok, baldin bizi baldintza konplexu eta noizbehinka aldakorren pean beretzat mesedegarri den edozein eratan aldatzen bada, denik arinkien izanik ere, bizirauteko eta
|
modu
horretan naturalki hautetsia izateko ahalbide gehiago izatea. Herentziaren hastapen ahaltsua bide, hautetsiriko aldaki orok bere forma berri eta eraldatua ugaltzeko joera izanen du.
|
|
|
Seine Genese und sein Einfluss auf das imperialistische Denken, Munich 1973, 118 eta hurr., 126 eta hurr. Ik. orobat 149, emakumeen eta haurren lana arautzearen aurkako arrazoi sozial darwinistaren aurka (ahulak beti galtzaile) Florence Kelleyren arrazoi sozial darwinista (lan arautugabea da ahul bihurtzen dituena). aplikazioan datzala(" the application of the evolutionary laws to political societies"): existentziaren aldeko borroka, hautespen naturala, eboluzioa. raturan maiz irakurtzen da
|
modu
horretan dispentsatua; ik., adbz., Hosmer, J. K., A Short History of Anglo Saxon Freedom, 1890.
|
|
|
Moralaren mugaketa
|
modu
hori, Darwinen genealogian ohartu beharreko bigarren puntuak oso kondizionatua dago, erabakigarria duzu hori pentsabide guztiarentzat. Moralaren jatorria, esan bezala, kideen elkarbizitza eta kooperazioa antolatu beharrean datza.
|
|
|
Iraultzaren arazoa dabil jokoan orobat, 197 eta bi
|
modutan
hori. Iraultza eboluzio historikoaren eta aurrerapenaren ekarri natural mekanikoa izango da, neguaren ondoren udaberria datorren bezalaxe, ala iraultzaileen konpromisoa eta ahalegina galdatzen du?
|
|
2017
|
|
|
Nire burua Bestearentzako objektu den subjektu bezala transzenditzen badut eta, beraz, nire izatearen osotasunez, Bestearen transzendentzia ukatu barik baliogabekotzat jotzen badut, bestetasuna nire izatearen parte egiten dut.
|
Modu
horretan, bere baitarakoa den nire izateak posibilitate infinituen iturri izaten jarraitzen du eta bere erdigunea berreskuratzen du.
|
|
|
nik ikusten dut nire burua ni ikusten nautelako, idatzi izan dugunez.
|
Modu
horretan, ez da erabat zuzena. Azter dezagun hobeto:
|
|
|
Izan ere, beste ezerk ezin nau mugatu ezpada Besteak.
|
Modu
horretan agertzen da, beraz, bere askatasun osoz eta bere posibleetarako proiekzio askean, jokoz kanpo ezartzen nauena bezala eta nire transzendentzia ebasten didana bezala, ‘batera egitea’ ukatuz (alemanez duen zentzuan: mit machen).
|
|
|
Izan ere, nik ezin dut nire burua inoiz hartu modu abstraktuan ni neu izateko posibilitate soiltzat, eta nire ipseitatea bere proiekzio konkretuan bizi dut honako eta halako helburuetarantz: ni engaiatua existitzen naiz beti eta
|
modu
horretan bakarrik hartzen dut izatea (ren) kontzientzia. Era berean, Beste objektua soilik hartzen dut bere transzendentziaren gainditze konkretu eta engaiatu bat bezala.
|
|
|
Ez dago engaiatua nire munduan izatean, bertako osagarri bat bezala, izan ere, bera da transzenditzen duena mundu hori ni barruan nagoena ez ageriko gisa.
|
Modu
horretan, bada, luke ez objektu izan eta ezta objektu baten elementu formal eta eratzaile ere. Eta ezin zait agertu, ikusi dugunez, nire esperientziaren kategoria bateratzaile eta erregulatzaile bezala, ni topatuz bezala baitatorkit.
|
|
2022
|
|
|
Eta zein ondorio kultural, sozial eta psikiko ditu? Horiek dira filosofatzeko
|
modu
horren galderak, zeinean jarrera filosofikotzat hartutako susmoa interpretaziorako gonbidapen bihurtzen baita, geuri buruzko ebidentzia guztiek gomendatu bide dutenaz harago eta subjektuaren eta haren kontzientziaren soberania asmo modernoek adierazi bide dutenaz harago.
|