|
2000
|
|
|
—Baina, erradazu, zerk ekarri zaitu honat? Zer
|
moduz
dago Joanikot...?
|
|
|
Eta, bide hartan, Mignonek Spinolarekin konparatu ninduen, eta ni, hitz haiek entzunik, harro egoiteko
|
moduan
egon nintekeen... eta harro ere nengoen, egia erran, alde batetik, zeren eta Mignonen laudorioek klarki adierazten baitzidaten ezen, materia hartan eta trabailu haietan hasi berria nintzen arren, nornahi den baino gaiago eta antzetsuago izan nintekeela, eta ene etorkizuna, halatan, ezin joriagoa eta ezin betakorragoa; baina, bertzetik, neure erakustaldiaren ondoren, oro har, ahalketurik bezala se...
|
|
2001
|
|
|
–Arratsaldeon, Daniela. Zer
|
moduz
zaude?
|
|
|
Hilketa horrena azaleratzea. Bueltan haizenerako hobeto esplikatzeko
|
moduan
egongo naizela espero diat. Ordurarte besarkada bat, Anartz, pendejo.
|
|
|
–Iepa, Tasio! Zer
|
moduz
hago, ondo edo oso ondo?
|
|
|
Erizain bat sartu da atea jo gabe. ‘Barkatu, Maribel, ’ ezagutu nau erizainak, ‘ez nekien hemen inor zegoenik.’ ‘Gauerdian ailegatu naiz, eta Goio zer
|
moduz
dago? ’ ‘Geroago eta hobeto.’ Gorriaren bila jaitsiko naiz, Pauso Galduen Galerian barrena joan naiz, draz draz draz, harik eta Imanol Urioste topatu dudan arte. ‘Zelan bidaian? ’ esan dit euskaraz, musu emanda.
|
|
2002
|
|
|
Eta betilun itzultzen ziren, nahiz eta gero disimulatzen ahalegindu. Eta nik lehenengo eta bigarren egunean, baita hirugarrenean ere, galdetu egiten nien zer
|
moduz
zegoen ama. Eta izebak esaten zidan:
|
|
2003
|
|
|
Eta fraideen liburuan esaten zena baino ez zuten egiten Iduseko anarkistek. Baina testuak interpretatzeko modua ere oso dispersoa zen, eta Iduseko anarkistak zazpi baziren, testua interpretatzeko bederatzi
|
modu
zeuden batzuetan eta hamabi beste batzuetan.
|
|
|
Kontua da buruari eragiteko modu bi bereizten zituela Matiasek, pentsatzea eta pululatzea. Segurutik 700
|
modu
egongo dira buruari eragiteko, edo 688 gutxienez, baina bi bereizten zituen Matiasek. Sinplea izan nahi zuelako, batez ere gauean, batez ere herri bateko ostatu batean.
|
|
|
Ez nekien deus ere zure istripuaz. Zer
|
moduz
zaude. Kattinek kontatu zigun herenegun.
|
|
2004
|
|
|
Jangelak terraza eder bat zeukan eta afalostean harantz egin nuen, goizegi baitzen niretzat lotarako. Lorategitik igotzen zen lore usainaz mozkortzeko
|
modua
zegoen. Izan ere, jasminaren eta zitroinen usaina bortitza zen gaueko epeltasunean.
|
|
|
–Zer
|
moduz
zaude? –hebraieraz egin zidan berba.
|
|
|
–Ondo dago, inposaketarik ez dela egongo, esatea, Euskadi birreuskalduntzeko. Baina zenbait inposaketa
|
modu
egon duela, denok dakigu, birreuskalduntze asmoak efektiboak izango badira. Ezer lortzekotan, integrazioa eragingo duten kanpoko faktoreak dira.
|
|
2005
|
|
|
Setatia da gura duenean. Ez zen
|
modurik
egon, ezta astirik ere, egia esan, iritzia aldarazteko. Taxiz joan behar zuen eta taxiz joan zen.
|
|
2006
|
|
|
Ama ospitaletik irtetean non biziko den pentsatu behar dute. Dagoen
|
moduan
egonda ezin baita bakarrik bizi, orain arte bezala. Ospitalean dagoen bitartean nahiko ondo konpon daitezke, bereziki Pili hor egonda.
|
|
|
Denboraren makinari atzerantz eragin nahiko lioke orain eta Oxfordetik amari telefonoz deitu, eta oso ondo dabilela esan, eta faltan botatzen duela, eta zer
|
moduz
dagoen galdetu. Denbora atzera bota ezin daitekeenez, amari hitz horiek orain esan behar dizkio.
|
|
|
Denbora atzera bota ezin daitekeenez, amari hitz horiek orain esan behar dizkio. Oraintxe galdetu nahiko lioke zer
|
moduz
dagoen, eta faltan botatzen duela, baina txanda pasatu zaiola sentitzen du. Berandu heldu dela.
|
|
|
–Ez, ez, nazkagarri bat besterik ez zen –erran zion Anek lotsaturik– Barkatu. Zer
|
moduz
zaude, Maider?
|
|
|
Oraindik ez ditugu margolanak aurkitu, baina laster egitea espero dugu –Levert Aneri begira gelditu zen une batez. Aurpegiko keinu zorrotza bigundu egin zuen– Zer
|
moduz
zaude?
|
|
|
Telefonoa ez, eskerrak. Julianen alabak deitu zuen, Elenak, aita zer
|
moduz
zegoen galdetzeko eta ni azaldu ote nintzen jakiteko. Izan ere, ibaiak gainezka egin omen zuen, zubiaren gainetik omen zetorren orain, eta herriaren alde batetik bestera pasatzerik ez.
|
|
|
Amak deitu zuen berriro, eta handik gutxira, sinkronizatuta baleude bezala, Elenak. Ea zer
|
moduz
geunden. Gu ondo.
|
|
|
Ezer baino lehen, besarkada estu bat biontzat. Zer
|
moduz
zaudete?
|
|
|
–Benetan, zer
|
moduz
zaude?
|
|
2007
|
|
|
–Inor ere ez, neska, inor ere ez. Lehengoan Iker eta Olaia ikusi nituen plazan, eta Ikerri zer
|
moduz
zegoen galdetu nion. Ez bainintzen zuen artekoa moztuz geroztik mutil horrekin egon.
|
|
|
Eta beste gauza bat, Olaia. Orain ni baino gehiagotan egoten zara Ikerrekin eta, zer
|
moduz
dago?
|
|
|
arraza eta ingurua. Autore bakoitzaren singulartasuna, gero, hiru faktoreak bere fakultate nagusiaren arabera biltzeko
|
modutik
egongo da: adbz., La Fontaine ulertzeko datuak dira, haren arraza galiarra, haurraren ingurua Champagne-koa, abagunea Luis XIV.aren gortesaua izatea; eta indibidualki bera irudimentsua izatea zuen fakultate nagusia.
|
|
|
–Zer
|
moduz
dago arrosa?
|
|
2008
|
|
|
–Aupa Migel, zer
|
moduz
hago?
|
|
|
–Zer
|
moduz
hago?
|
|
|
–Zer
|
moduz
dago nire ahizpatxoaaa?
|
|
|
Gerardo eta Ricardo, Ricardo eta Gerardo? gelara sartzean Nataliak hasi zuèn jolas moduko hura?. Zer
|
moduz
dago nire ahizpatxoaaa??, jolasa baino gauza serioago bat izan baitzitekeen, ironiarena inozentziatik ankerkeriarainoko eremu zabala da?, aurkakotasun baten benetako aztarna, beharbada.
|
|
|
–Zer
|
moduz
dago nire ahiz??
|
|
|
Bi amets izan zituen gutxienez, besteen gainetikakoak, atsegina bata eta desatsegina bestea, hain seinalatuak izan ziren Natividadek bi amets haietan utzi zituèn arrastoak (hitz isilak eta hasperenak), non balizko lekuko belarri zoli bat haiek berreraikitzeko
|
moduan
egon baitzitekeen, ez fidelitate osoarekin, beharbada (ametsaren eremua ezustekoaren eremua da, definizioz, baita zehaztasun ezarena ere, ondorioz), baina bai fidagarritasun gutxieneko batekin?, Natividadek bizitza osoan oroituko zituenak; oroituko ez zituen, bada, baldin eta bi amets haiek ezin hobeto laburbiltzen bazioten etorkizuna, desioaren eta errealitatearen arteko joko dialektikoa oinarri...
|
|
|
Ni ere gustura joango bainintzateke Tahitira, urte gutxiago banitu! Baina zu gazteagoa zara eta hara joateko
|
moduan
egon zaitezke?
|
|
|
amoranteen amodioa eta familiaren izen ona kontrajartzen zituèn gertaera sekuentzia baten kronika arrunta zen, gizonezko protagonistaren buru makurtze eta errendizioarekin amaitzen zena, eskandalu handi baten mehatxupean. Zortzi segundoko tarte hura, ordea, egokiera bikaina izan zitekeen historiari ostiko bat emateko eta egoerari zilipurdi bat eragiteko, egon ere, duintasun galdua berreskuratzeko
|
moduan
egon baitzitekeen, ausaz, Gerardo: buruan zuen, bai?
|
|
|
–Zer
|
moduz
daude Igualadako markesatxoak?
|
|
|
sentitzeko egokiera? eta jokoan zeuden, beraz, ustezko obligazioak baino gauza xehe eta arruntagoak, lohiagoak, ama nagusiak obligazioaren bilgarri zilarrezkoan estal zitzakeenak; ez hori bakarrik, behin hara iritsiz gero, zilarra urre bihurtzeko
|
moduan
egon baitzitekeen: aski zuen, hartarako, ebanjelioaren urrezko orrietan oinarritutako argudioren bat erabiltzea, nola erabili baitzuen:
|
|
|
baina ez baretasun lasaigarri batean, baretasun sorgor batean baizik, nondik beste begi batzuekin eta beste balio eskala batekin epai baitzezakeen errealitatea, bere buruarekiko etorkortasun handiagoarekin, inondik ere: esan nahi baita Millan zernahi egiteko
|
moduan
egon zitekeela, ametsa konta zezakeen edo ez?, kontatzetik ez kontatzera eta ez kontatzetik kontatzera zegoèn tartea guztiz murriztu balitzaio bezala, baita deuseztatu ere, lotsa aipatu berri zuen arren lotsaren gainetik balego bezala.
|
|
|
Nobizia harritzeko
|
moduan
egon zitekeen: harri eta zur zegoen, egiatan, begiak zabalik eta ahoa ere zabalik?
|
|
|
Aita alabari erantzuteko
|
moduan
egon zitekeen, kargua ere har ziezaiokeen agian hargatik, neska gazte batek adulterio hitza aipatzea bera ere ez al zen, bada, gehiegitxo??, baina alabaren izena. Ernestina, errespetuaren ezaugarritzat zuelako, edo haren arrazoiak zinez konbentzitu zuelako, burua gora eta behera mugitu zuen hiru bider.
|
|
|
eta ispilu bildumak. Regina, beraz, espero zuena espero izateko
|
moduan
egon zitekeen; aitak, baina, hauxe esan zion, urduri eta arnasestuka, alabak atean barrena egin zuela ohartu bezain laster:
|
|
|
bai, ordea, gizentzeak; baina gizenetik ere gutxi zuen Rufinok, eta, zegoen bezala egonda, nekez egon zitekeen gizentzeko puntuan: aldiz, inoiz baino argalago eta mamigabeago zegoen, adierazi ere, adieraziko zion balantza orratz zehatz batek Rufinori, baldin eta hura pisatzeko
|
moduan
egon izan balitz, zenbaterainokoa izan zen gaixoaldiak, hilabete eskasean beste mundura eraman zuenak, eragin ziòn pisu galera: bederatzi kilo eta berrehun gramokoa doi?, are mamigabeago egoteko bidean?
|
|
|
Neure artean aitzakia on baten bila ari nintzela, Livesey doktoreak bere ondora deitu zidan. Pipa behean ahaztua omen zuen, eta tabakozale amorratua zenez ni haren bila joatea nahi zuen; baina, inork entzun gabe hitz egiteko
|
moduan
egon ginenean, berehala hustu nion barrua:
|
|
|
Korronteak hegoalderantz zeramatzan coraclea eta goleta, biak abiadura berean. Azkenekoaren nabigatzeko
|
moduari
zegokionez, hain zen eroa eta aldizkakoa, eta hainbeste denbora egiten zuen ez nora eta ez hara, non aurreratu ez baitzuen batere aurreratzen, denez ere atzeratu. Eseri eta arraunean egitera ausartzen banintzen, segurua zen harrapatuko nuela.
|
|
|
Aristondok esan digu orain dela 25 urte baino nazioago garela gaur egun. Baina nazioa ulertzeko ezin konta ahala irudikatze
|
modu
daudela ohartu gara saio honetan bertan. Nazio politikoaren kontzientziaz den bezainbatean, agian hobeto gaude orduan baino.
|
|
|
Paisaia ikusgarria da bassarien herrialdeko hiriburura hurbildu ahala, eta han beste horrenbeste gertatzen zaizu, baina aurkako zentzuan. Mendien artean gotortuta, munduaz bestaldera zer gertatzen den jakiteko
|
modurik gabe
zaude. Badu hiriburu kutsua bere urruntasun galduan, suprefektura baita, hiri txiki baten giroa nabari zaio eguerdi loakartuan ere.
|
|
|
Ez duzu han, beste hiriburu batzuetan bezala, monumentuak etengabe solasera ekarri beharrik, ez ez dituelako, baizik eta itsas bistak, hondartzek, uharteak eta bereziki badia harrigarriak bisitaria liluraturik uzten dutelako. Txillidaz mintzatu nintzaion, noski, eta Oteizaz ere bai, euskaldun izateko bi
|
modu
daudela adierazten saiatu nintzaion eta nik neuk ere ez nekiela bietatik zein gustatzen zitzaidan gehiago erantsi nuen, batzuetan bata eta besteetan bestea gustatzen baitzitzaizkidan. Berak biolinaren estutxea besarkartuz entzuten zidan, edo entzun itxurak egiten zituen, nire imintzioak eta hitz egiteko modua aztertuz bezala.
|
|
|
Azkarregi lehortzen da. Dirua ere agortzen ari zaio eta lana bukatu baino lehen zatiren bat kobratzeko
|
moduan
egongo den galdetzen dio Artetak Bastidari.
|
|
|
Regina harri eta zur zegoen –harri eta zur behar zuen, jarri zituèn begiak jarrita! –, Natividad gaixotu aurretik ere halako zurrumurrua zabaldu baitzen morroi neskameen artean, Natalia eta Natividad, beti hain ongi eta hain beti bat konpondu izan zirenak, gaizki konpontzen hasiak ote ziren, aitak urtebetetze egunean eskaini zièn festaren ostean; zurrumurru hark, baina, elipseak bezala, bi zentro zituèn arrazoi bakarra behar zuen oinarri: Gerardo eta Ricardo, Ricardo eta Gerardo... gelara sartzean Nataliak hasi zuèn jolas moduko hura –" Zer
|
moduz
dago nire ahizpatxoaaa?" – jolasa baino gauza serioago bat izan baitzitekeen –ironiarena inozentziatik ankerkeriarainoko eremu zabala da–, aurkakotasun baten benetako aztarna, beharbada.
|
|
|
Bi amets izan zituen gutxienez, besteen gainetikakoak, atsegina bata eta desatsegina bestea –hain seinalatuak izan ziren Natividadek bi amets haietan utzi zituèn arrastoak (hitz isilak eta hasperenak), non balizko lekuko belarri zoli bat haiek berreraikitzeko
|
moduan
egon baitzitekeen, ez fidelitate osoarekin, beharbada (ametsaren eremua ezustekoaren eremua da, definizioz, baita zehaztasun ezarena ere, ondorioz), baina bai fidagarritasun gutxieneko batekin–, Natividadek bizitza osoan oroituko zituenak; oroituko ez zituen, bada, baldin eta bi amets haiek ezin hobeto laburbiltzen bazioten etorkizuna, desioaren eta errealitatearen arteko joko dialektikoa oi...
|
|
|
Ama nagusia ere beldurrak zegoen, beharbada –sor Imeldak berea esan ahala, ama nagusia arnasgabe bezala gelditu zen behintzat hiruzpalau segundotan, zer egin ez zekielako itxurapean–, baina, ama nagusi batek bere paperean behar zuelako edo –komunitateak ez zuen harengandik besterik espero–, bere paperari –obligazioari– ekin zion; ustezko obligazioak baino lehenagotik, dena dela, gauza arruntagoak zeuden jokoan auzi hartan, ama nagusiari beldurra gailentzen lagundu ziotenak, ausaz: jokoan zegoen, adibidez, bere harrotasuna, eta jokoan zegoen beste mojen aurrean garrantzitsu –beharrezko– sentitzeko egokiera... eta jokoan zeuden, beraz, ustezko obligazioak baino gauza xehe eta arruntagoak, lohiagoak, ama nagusiak obligazioaren bilgarri zilarrezkoan estal zitzakeenak; ez hori bakarrik, behin hara iritsiz gero, zilarra urre bihurtzeko
|
moduan
egon baitzitekeen: aski zuen, hartarako, ebanjelioaren urrezko orrietan oinarritutako argudioren bat erabiltzea, nola erabili baitzuen:
|
|
|
Ni ere gustura joango bainintzateke Tahitira, urte gutxiago banitu! Baina zu gazteagoa zara eta hara joateko
|
moduan
egon zaitezke...
|
|
|
Adrenalina isuriaren ekaizpean egonda gero, Millanek beste egoera batean behar zuen, ekaitzaren ondoko baretasunean, ausaz... baina ez baretasun lasaigarri batean, baretasun sorgor batean baizik, nondik beste begi batzuekin eta beste balio eskala batekin epai baitzezakeen errealitatea, bere buruarekiko etorkortasun handiagoarekin, inondik ere: esan nahi baita Millan zernahi egiteko
|
moduan
egon zitekeela –ametsa konta zezakeen edo ez–, kontatzetik ez kontatzera eta ez kontatzetik kontatzera zegoèn tartea guztiz murriztu balitzaio bezala, baita deuseztatu ere, lotsa aipatu berri zuen arren lotsaren gainetik balego bezala.
|
|
|
Nobizia harritzeko
|
moduan
egon zitekeen: harri eta zur zegoen, egiatan, begiak zabalik eta ahoa ere zabalik... galdera bat ere bazuen, ausaz, buruan, galdera bat baino gehiago ere bai, hain handia behar zuen haren jakin minak; nobiziak, haatik, bazuen lehenagoko kezka bat, antza, halaxe mintzatu baitzen:
|
|
|
aitak labana bildumak egiten zituen, baita kartoi batzuetan inprimatutako armarri bilduma koloretsuak ere, aldasorotarrena ere –hartz beltz bat, zuhaitz bati helduta– tartean, noski, eta Reginak soineko –jostun bikaina zen– eta ispilu bildumak. Regina, beraz, espero zuena espero izateko
|
moduan
egon zitekeen; aitak, baina, hauxe esan zion, urduri eta arnasestuka, alabak atean barrena egin zuela ohartu bezain laster:
|
|
|
muga ederki gainditua, beraz), egia baita, halaber, adinak ez diola, estudio horren arabera, testosterona indizeari jaitsialdi nabarmenik eragiten... bai, ordea, gizentzeak; baina gizenetik ere gutxi zuen Rufinok, eta, zegoen bezala egonda, nekez egon zitekeen gizentzeko puntuan: aldiz, inoiz baino argalago eta mamigabeago zegoen –adierazi ere, adieraziko zion balantza orratz zehatz batek Rufinori, baldin eta hura pisatzeko
|
moduan
egon izan balitz, zenbaterainokoa izan zen gaixoaldiak, hilabete eskasean beste mundura eraman zuenak, eragin ziòn pisu galera: bederatzi kilo eta berrehun gramokoa doi–, are mamigabeago egoteko bidean...
|
|
|
Aita alabari erantzuteko
|
moduan
egon zitekeen, kargua ere har ziezaiokeen agian hargatik –neska gazte batek adulterio hitza aipatzea bera ere ez al zen, bada, gehiegitxo? –, baina alabaren izena –Ernestina– errespetuaren ezaugarritzat zuelako, edo haren arrazoiak zinez konbentzitu zuelako, burua gora eta behera mugitu zuen hiru bider. Eta orduan, Ernestina –garaipenaren irria, ez nabarmena, baina bai esanguratsua haren ezpainetan– honela mintzatu zen:
|
|
|
amoranteen amodioa eta familiaren izen ona kontrajartzen zituèn gertaera sekuentzia baten kronika arrunta zen, gizonezko protagonistaren buru makurtze eta errendizioarekin amaitzen zena, eskandalu handi baten mehatxupean. Zortzi segundoko tarte hura, ordea, egokiera bikaina izan zitekeen historiari ostiko bat emateko eta egoerari zilipurdi bat eragiteko, egon ere, duintasun galdua berreskuratzeko
|
moduan
egon baitzitekeen, ausaz, Gerardo: buruan zuen, bai... buruan behar zuen printze urdinak aukera hura, baina ez indarra behar adina, itxuraz, segundoak banan banan pasatzen utzi baitzituen:
|
|
2009
|
|
|
Interfonoak eta erizainak hitz egin zuten, eta gu biok osagilearen bulegora pasatu ginen. Barruan zegoen izeba Marianek irribarre egin zidan eta zer
|
moduz
zegoen galdetu zion aitonari, eserlekuan aurreratuz baina zutitu gabe. Ez nuen ulertu aitonaren erantzuna:
|
|
|
Zer esan dugu, ez dagoela esanda? Harri baten
|
moduan
egon, edo izan, gauza asko dago, baina gauza bizitzan garrantzizko gutxi. Justizia ez dago, egon, ez gizadia, denbora, historia; ez askatasuna, ederra, ez nire nitasuna?
|
|
|
–Ez dakit merezi duen Ezpeletara joatea, erran zuen Oskarrek jatetxeko leihoaz bestaldeko euriari so?. Nagoen
|
moduan
egonik, nahiago dut etxean goxo goxo egon.
|
|
|
Barkatu, gure Kaifas ttikia ez dago bisitetara ohiturik. Eta, zer
|
moduz
dago Ana. Harritu egin ninduen deitu ez izanak epaia ezagutarazi zenean.
|
|
|
–telefonoak are kutsu sakonagoa ematen zion Goikoetxearen ahotsari?. Zer
|
moduz
zaude?
|
|
|
Begietara so egin zion kezkaturik?. Zer
|
moduz
zaude?
|
|
|
Oskarrek zalantzati bihurtu zion estutua, haren lurrinak sudurrean azkura egiten ziolarik?. Zer
|
moduz
zaude?
|
|
|
Zuloa egin bitartean, Beltza eta Zabaltza hizketan aritu zitzaizkigun: ea halako edo halako neska ezagutzen genuen, ea zer
|
moduz
zegoen Ferminen aita, eta abar. Kontu normalak, Gaztelu Plazako Dena Ona n egonen bagina bezala.
|
|
|
Atzo baino itxura hobea duzu behintzat. Zer
|
moduz
zaude?
|
|
|
–Lasai, motel, eta azkar, asko pentsatu gabe?: Zer
|
moduz
dago ama?
|
|
|
Batzuetan gaizki entzuten bada ere. Zer
|
moduz
zaude, esan nahi diot, zer egin nezake?
|
|
|
Duela hamabost urte ikusten ez nuen aurpegia, ahaztuko ez nukeen ile urdina, begi bat marroia, bestea berdea. Ezustean datorrenari aurre hartzeko
|
modurik
balego, ez litzateke, ezustean, hitza existituko.
|
|
|
–Zer
|
moduz
zaude, ama?
|
|
|
–Zer
|
moduz
zaude, ama?
|
|
|
Egunero egiten zuen sartu irtena dendan, zer
|
moduz
nengoen galdetu gabe zer moduz nengoen jakiteko. Goiz hartan umore onez ikusi nuen kalean behetik gora zetorrela, esku banatan karga karga egindako bi arrainekin.
|
|
|
Egunero egiten zuen sartu irtena dendan, zer moduz nengoen galdetu gabe zer
|
moduz
nengoen jakiteko. Goiz hartan umore onez ikusi nuen kalean behetik gora zetorrela, esku banatan karga karga egindako bi arrainekin.
|
|
|
–Zer
|
moduz
zaude? –Maria Bibianak.
|
|
|
Ilunabar aldean Madrilgo geltokira iritsi zirenean. Teofilo Maria biharamunean iritsiko zen, Frantziatik?, orbetarrek Damaso aurkitu zuten zain, amaren galdera zaparradari ahal moduan erantzun ziona: zer
|
moduz
dago?, begiak irekitzen al ditu?, medikuek Domingo ikusten utzi al dizute?, harik eta erabaki zuen arte ezen bera. Regina, ospitalera zihoala, minutu bat gehiago ere ezin aguantatu baitzuen semea ikusi gabe.
|
|
|
Domingo harro egoteko
|
moduan
egon zitekeen, mirariaren protagonista bera zenez gero, baina bere zalantzak behar zituen, halaber; are gehiago: pentsatzen ere hasia zen hura ez ote zen Jainkoaren zigorra, eskua moztu zuèn mementoan irudi iraingarri hura tartekatu zitzaiolako, sarjentuaren urrezko hortzak ostia ukitzen zuenekoa, Domingorentzat huraxe baitzen sakrilegioaren esentzia ezin hobeto laburbiltzen zuèn argazkia, sarjentuaren urrezko hortza eta ostia batzen zituena eta buru buruan itsatsita geratuko zitzaiona; hark egin zuen, baina, sakrilegioa, sarjentuak?, eta ez berak, Domingok; ondorenak, ordea, ageri agerikoak ziren, bera ospitalean hilzorian zegoen bitartean hantxe egongo baitzen sarjentu putakumea, kanpamentuan, eskuak galtzontziloetan sartuta, potrojorran; eta Domingo bere patuaren kontra erreboltatzen zen, hain iruditzen zitzaion zuzengabea gertatu zitzaiona, irudi bati beste irudi bat zerraiola eta hitz bati beste bat, logika ilogiko baten itxurapean sarri, ondorioak ere halakoxeak:
|
|
|
Adaren aurrean bai gutxienez!; esan nahi baita Domingoren buruan eguzkia sartu orduko joan zitzaizkiola handik ihesi itzalak, sentimendu onen kutxan ezkutatu zituenak, arrebari onik zuèn eskua luzatzen zion bitartean, honek bere eskuen artean berehala estutu zuena, musuka josiz: zer
|
moduz
zaude, Domingo?
|
|
|
–Zer
|
moduz
zaude. Joan zaizu mina?
|
|
|
Kristok bere gurutzea eraman zuen, eta guri ere gurutze bana egokitu zaigu. Baina gurutzea garraiatzeko moduak eta
|
moduak
daude, eta horregatik joan behar dugu Limpiasera, ea hango gurutziltzatuak bidea argitzen digun?
|
|
|
–Zer
|
moduz
zaude?
|
|
|
Egun hartan, ordea, Gabinok, minaren eta suminaren menera baitzegoen, ez zuen arratsaldeko paseorik egin, ez afaldu, ez amarekin salberik errezatu, ez haren besarkadarik jaso; biharamunean, berriz, arkatza eskuan hartu. Jainkoari agindu arren bizikletan ibiltzeko
|
moduan
egoterakoan marrazteari ekingo ziola, ez al ziren haiek baldintza bereziak, Jainkoari agindutakotik libratzen zutenak?, eta, goizeko paseoko orduan, ehun aldiz marraztu zuen irudi bera:
|
|
|
zitzaion, bosdun txiki hura ate nagusitzat zuena; artean, baina, nekez izenda zezakeen Gabinok mundu berri inmaterial hura, zenbat pisatzen zuten, bada, tintaz idatzitako poemako laurogeita hamahiru letra haiek, gehi puntu batek, gehi koma batek, gehi puntu eta koma batek?? ...siaren munduarekin, sorgin bat ote zuen atezain mundu hark, zeren sorginkeriatik ere zerbait behar baitzuen??, nahiz eta gauza ziurra zen poemaren irakurraldian Gabinok poesia bizi izan zuela, zer besterik zen, poemaren irakurketak eragin ziòn zirrara??, poesiak Gabino bizi izan zuen bezala; Gabino, beraz, mundu hura izenda zezaketèn izen orotatik harat, sentipen batzuk izan zituela baieztatzeko
|
moduan
egon zitekeen, era nahasian agertu zitzaizkionak, hain ziren haiek antzemanezinak, itxura batean, eta hain atzemanezinak, aldi berean; edo, sentipen poetikoen definizio poetikoan, zera baiezta daiteke, beharbada, esperientzia poetikoak aroma bat utzi ziola Gabinori azkenean airean, zein lore misteriotsuri zegokion ezin esan bazezakeen ere; aroma bat, bere baitan beste bi aroma gutxienez biltzen z... eta esperientziaren beraren nondik norakoak laburbiltzen zituena?
|
|
|
–Gaur ez dizut zer
|
moduz
zauden galdetuko, gero eta hobeto ikusten baitzaitut, esan zion Gabinori baikor.
|
|
|
behin edo behin, lanetik itzuli bezain laster: . Zer
|
moduz
dago zera???, galdera hura bere baitan isildu zuen arte; ongi oroitzen zituen, halaber, don Zoilok anai arrebei zuzendutako hitzak, haurra jaio bezain laster: –Neska mutilak:
|
|
|
zer egin zezakeen, bada, berak, baldin eta afera haren azpian isilpeko akordio bat bazegoen, ez guztien artean espresuki hitzartua, baina bai sentitua eta onartua, eta giroak berak nolabait ezarria?, etxeko guztiak mututasunera kondenatzen zituena? Zenbatetan bururatu ote zitzaion gogoan noiznahi biraka zebilkiòn galdera hura egitea izeba Ernestinari?. Zer
|
moduz
dago haurra, Benjamin Maria???,, zerari, bere izena emanez behingoz?
|
|
|
haiek irabaztea eta haiek bere alde jartzea zen, esate baterako, era haietako bat, eta ez txarrena; hura izan zitekeen abagunea, gainera, aspaldi ez bezala isilik baitzituen anai arrebak, baita Teofilo Maria eta Damaso ere, noiznahi kontra egiten ziotenak, orain mespretxu eta orain burla?, berari gutxieneko begirune batekin entzuteko prest; izan ere, bazirudien ezen anai arrebek lur bat behar zutela non lehorreratu, eta bera. Domingo? lur hura eskaintzeko
|
moduan
egon zitekeen une hartan, gero gerokoak:
|
|
|
Gibelalde doktorearekin ezin izaten zuenean, berriz, Landaluze doktorea izaten zuen Reginak jomuga, ia galdera bera ezpainetan: zer
|
moduz
dago mutila eta zer moduz dago mutila?
|
|
|
Gibelalde doktorearekin ezin izaten zuenean, berriz, Landaluze doktorea izaten zuen Reginak jomuga, ia galdera bera ezpainetan: zer moduz dago mutila eta zer
|
moduz
dago mutila?
|
|
|
–Zer
|
moduz
daude etxeko arrainak?
|
|
|
–eta, esku mugimendu kementsu bat egiten zuela, gaiaz aldatu eta halaxe galdetu zuen?: Zer
|
moduz
daude Ada eta Bibi, ama eta izeba?
|
|
|
balbula, beraz, langilearen aurpegia baino inportanteagoa zen, itxura batean!; esan nahi baita Domingok bere burua ikusi zuela une hartan, ausaz, haizegailuak eskua moztuta, oinaze ezin handiagoaren erdian aitaren galdera imajinatzen zuen bitartean: . Zer
|
moduz
dago haizegailua, Domingo??; horregatik, beharbada, sutan zegoen Domingo, eta horregatik zuzendu zitzaion, apika, aitari, ez mende dagoenaren antzera baizik eta zerbait exijitzen ari denaren antzera:
|
|
|
hain erabatekoa eta hain erabakigarria izan zen egin berri zuena, non ez baitzen ohartzen egin zuenaz, ez osoki behintzat, ametsen mundutik errealitatearenetik baino hurbilago balego bezala: ...ndu neurrigabe bat nagusitu zitzaion; gero, trena hartu eta hirirako bidean jarri zenean ere, antzeko sentipenak bereganatu zuen; orduan, baina, arestian formarik ez zuèn sentimendua forma hartzen hasia balitz bezala, bere burua ikusi zuen, bat batean, bakarrizketan, ahots isilaz, edo ez hain ahots isilaz, beharbada, aurreko jarlekuan eserita zihoakeèn balizko bidaiari belarri zoli bat entzuteko
|
moduan
egon baitzitekeen Domingok esana: –Bukatu dira fabrikako egunak?:
|
|
|
–erantzun zion mutilak, Domingo besarkatuz?. Zer
|
moduz
hago?
|
|
|
–Zer
|
moduz
zaude?
|
|
|
han badut lagun bat, lokal bat duena; nik pianoa jo dezaket, eta zuk kantatu. Aitak eragotzi zizùn karrerari heltzeko
|
moduan
egon zintezke, gaztea zara-eta oraindik, usakume bat besterik ez. Izen artistikoa ere pentsatua dut:
|
|
|
Ezin genuen ibili... Primitiboena zen, hau da, ukitu eta galdetu ea zer
|
moduz
zauden, hitz egin edozer gauzaz, edozer horrekin ateratzen zinelako infernu hartatik. Ezin zen hizketa normal samarra eduki, eta galderak ziren, zer moduz zaude??, edo, mina duzu hor??.
|
|
|
Primitiboena zen, hau da, ukitu eta galdetu ea zer moduz zauden, hitz egin edozer gauzaz, edozer horrekin ateratzen zinelako infernu hartatik. Ezin zen hizketa normal samarra eduki, eta galderak ziren, zer
|
moduz
zaude??, edo, mina duzu hor??. Beste toki horretara trasladatu nindutenean eman zidaten aukera besteak agurtzeko, eta esan nien espetxe batera eramaten baninduten hitz egingo nuela senideekin, abisua emango geniela non zeuden.
|
|
|
aski zuen haien galdetzeko edo hitz egiteko moduari erreparatzea, ezusteko aurkikuntzaren ekaizpean naufrago batzuk iduri; baldintza haietan, jakina, anai arreben gainetik sentitzen zen Domingo, baina, sentimendu hura atsegina zen arren, ez zen, agian, berak une hartan gehien irrikatzen zuena... bai baitziren anai arreben gainetik egoteko beste era batzuk ere: ...at, eta ez txarrena; hura izan zitekeen abagunea, gainera, aspaldi ez bezala isilik baitzituen anai arrebak –baita Teofilo Maria eta Damaso ere, noiznahi kontra egiten ziotenak, orain mespretxu eta orain burla–, berari gutxieneko begirune batekin entzuteko prest; izan ere, bazirudien ezen anai arrebek lur bat behar zutela non lehorreratu, eta bera –Domingo– lur hura eskaintzeko
|
moduan
egon zitekeen une hartan, gero gerokoak:
|
|
|
haiek batez ere– ez zuten aipatu ere egiten izen hura, haurraz –haur misteriotsuaz– mintzatzen zirèn aldi gero eta bakanagoetan; ongi oroitzen zuen Maria Bibianak, esate baterako, nola, haurra jaio ondoko lehen egunetan, aitak bere galdera egin zuen –buruan noiznahi zuena– behin edo behin, lanetik itzuli bezain laster: " Zer
|
moduz
dago zera...?", galdera hura bere baitan isildu zuen arte; ongi oroitzen zituen, halaber, don Zoilok anai arrebei zuzendutako hitzak, haurra jaio bezain laster: " Neska mutilak:
|