|
2005
|
|
|
Stevens-en hizketaren izaerakuantikoarenazalpenen eskutik aldagaitz akustikoenaldagaitz akustikoenauziariereerantzuna emannahirikKewley Port ek (1983,1986) edoStevens ek etaBlumstein ek (1981)
|
lortu
zuten silaba hasierakoherskarienleherketa unekoezaugarriak zehaztea; halaere, parametroaldagaitzhoriek, herskariaksilaba hasierandaudenkasuetarako ingelesezonuragarribadiraere, ezdirabaliagarrisilaba amaierakokokagunetarako, ezbaituteleherketarik.Geroztikegindirenazterketaesperimentaletan oinarritutako estudioetan, esanlitekekontsonanteherskarienartikulagunea zehazteko leherketa unekoezaugarriald...
|
|
|
Hiztunokahoskuntz organoen anatomia fisiologiaketamintzo garen hizkuntzakberakmugatzen bagaituere, ezinkontaahaladiragureaho, eztarri, mihi, ezpainek... eginditzaketenmugitze itxuratzeaketa, ondorioz, ekoitz ditzakegun hizketa hotsak. Aldakortasunaetakoartikulazioaunibertsalak izanik postula ote litezke organoen itxuratze aldatzeen kopuru mugatua, ereduakustiko egonkorraketapatroialdagaitzak. Alaazterketak berak,
|
lortu
nahidugunak, bultzatzen gaituhorretara?
|
|
|
Esaldi honetan azpimarratu behar da berriztatu nahi zuela euskal histo riografía. Berriztapena
|
lortzeko
, oinarrizko abiapuntua sorburu historikoak kritika zorrotzez aztertu behar ziren eta iturrien irakurketa berriak eginaz, historia berriztatua sortuko zen, dokumentuek berez ez dutelako hitzik egi ten, baina, bestalde, historiarik ezin daiteke buru erudizio enpiriko gabe. Horregatik ez da mugatzen agirien positibismora edo sorburuen kritikaren teknikara.
|
|
|
Historia ikertzeko profesionalizazio bidea irekitzen zen unibertsitateetan. Ordura arte, artxibategi eta bibliotekariak ziren historiazko lanetan profesio nal gisa aritzea
|
lortu
zutenak.Giro honetan eta Unibertsitatean ikasia izan arreo, bere kabuz ikerketa lanak eginez, Eusko Ikaskuntzan eta CSIC erakundearen inguruan ibiliaz, euskal historiazko ikerketak beste pertsonaia handi bat ezagutu zuen: Julio Caro Baraja.
|
|
|
1988), ez da gertatu horietako bat ere nagusitzea. XX. mendearen lehen erdialdean ortografia bateratua
|
lortzeko
saio ugari egin ziren eta mendearen erdiaren inguruan berpiztu egin zen estandarra nolakoa izango zen behin betiko erabakitzeko beharraren kezka. Euskaltzaindiaren barruan ere piztuta zegoen eztabaida hori eta egun bizi dugun estandarizazio prozesuaren oinarriak jarri ziren 1958 urtean Euskaltzaindiak Bilbon egin zuen Euskaltzaleen biltzarrean'.
|
|
|
«[...] Euskararen beharra sentitzen dugunok euskararen balioaz arduratzen gara, eta euskara erabilgarri bihurtu nahi dugu. Eta hau jakintzaren arlo guztietan
|
lortu
gura dugu[...] nortzuk dira euskara teknikoaren problema konpontzen saiatu behar dutenak. Bistan da ez dela nahikoa euskara menperatzea, gai tekniko eta zientifikoak ere menperatu behar baitira[...] Bigarrenik, zein izanen litzateke bidea?
|
|
|
Hortaz, elkarlana behar da ezinbestean esparru hau jorratzeko. Euskal testu tekniko zientifikoek ez dute oraindik
|
lortu
lauzpabost mendeko atzerapena gainditzea, baina hau ez da harritzekoa. Zalantzarik ez dago, ordea, testu horiek nabariki hobetuz doazela euskara batuaren bestelako erabilerekin batera.
|
|
|
Esparru honetan ari diren hizkuntzalariek zientzia eta teknikarako hizkuntzaren erabileraren hizkuntz berezitasunak aztertu behar dituzte eta zientzialariekiko elkarlana ere ezinbestekoa dute: batetik, zientzialarien beharrak ezagutu behar dituzte eta, bestetik, hizkuntzalaritzaren esparru desberdinetako datuak aztertuz
|
lortzen
dituzten ondorioak zientzialariei helarazten jakin behar dute emankorrak izango badira 12. Azpimarratu beharrekoa da hizkuntzaren erabilera kolokiala eta komuna ia konturatu gabe ikasten ditugula hiztunok, baina erabilera berezituek, aldiz, motibapen eta ikasketa kontzientea eskatzen dutela (ikus Gutiérrez Rodilla, 1998).
|
|
|
Maila honetan garrantzi handia du, ordea, nazioartekotasunak, komunikazioa hizkuntza batez mintzatzen diren hiztunen artekoa baino areago hizkuntza desberdinez mintzatzen diren jakintza esparru bateko adituen artekoa baita. Terminoa sortu duen ikertzailearen hizkuntzaz eratzen da askotan eta bestelako hizkuntzetako zientzialariek mailegatu egiten dute, edo, batez ere, jatorrizko terminoa zabalkuntza semantikoaz
|
lortu
bada, kalko semantikoa egiten dute hizkuntza bakoitzean, nazioarteko mailan adigai baterako antzeko etiketak izateko asmoarekin. Honek eragiten du mailegutza eta kalko semantikoa hizkuntzaren gainerako esparruetan baino ugariagoa izatea, baina,
|
|
|
, [buru belarri] Adb....). Era berean, atribuzio elkarteak edo tautologiak bezalako emankortasun txikiko elkarketa bideak ustiatuz
|
lortu
dira beste hainbat termino ere: arroka ama, elementu aztama, lurzoru, larruazal...
|
|
|
hilera berriak dira hamartar, hitar, kartesiar edo nepertar adjektiboetan ditu gunak baina oso baliagarriak zaizkigu zenbait termino eratzeko orduan. Azkenik, euskara komunean ia sinonimoak diren atzizkien arteko ñabardurak aintzat hartuz, ikuspegi funtzionaletik oso egokiak diren sailkapenak
|
lortu
ditugu batzuetan. Esate baterako disolbakor > disolbagaitz > disolbaezin sail kapena oso baliagarria dugu kimikan, erabilera komunean irakurgaitz eta ira kurtezin hiztun askorentzat sinonimoak badira ere.
|
|
|
Erabaki horrek eskatzen al digu bolkaniko eta bolkanismo bezalako eratorriak ere baztertzea? Bestetik, Euskaltzaindiak kapela hitza kapelu hitzaren aldean hobetsi du, baina hobespen hori hitz horretatik zabalkuntza semantikoaz
|
lortzen
ditugun terminoetarako ere balio al du. Esate baterako kapela polar eta kapela zona egin behar al ditugu Geologian?
|
|
|
Bestalde, badiragarapenbereziarenaldekohipotesiarieustendiotenak ere.Horrela, Bergman (1976), gaztelaniaetasuedieraaldibereanikastenari zenberarenalabaren0; 10eta2; 05artekoekoizpenaazterturik, hiruondorio nagusitara helduzen.Batetik, hizkuntzabiakbereizitagaratzendirela. Bestetik, elebidunek garatzen dituzten hizkuntzetan elebakarrek
|
lortzen
dutengaitasunberaerdiestendutela.Hirugarrenik, haurrarenekoizpenean interferentziarenbatgertatzekotan, haurrareningurulinguistikoaneregertatzendelakodela, hots, era horretakointerferentziakhelduekereegitendituzteneanagertzendirela. Garunak, beraz, hizkuntza sistemabiakbereizita garatzekojoeraerakustendueladefendatzendu.
|
|
|
Napoleon Bonapartek Waterlooko gudua galdu zuenean 1815eko ekainaren 18an, Borbondarren eskuetan utzi zuen Frantziako erreinua ekainaren 22an eta Luciano aitak aske ikusi zuen bere burua Italiara itzultzeko. Vienako Biltzarrean Pio VII.ak
|
lortu
zuenean Elizako lurraldeak eskuratzea, beraien barruan zegoen Musignano herrira etorri zen familiarekin Caninoko Printzea. Bi urte eta erdi zituen gure Louis Lucien Bonapartek.
|
|
|
aipatu hiru uharte handietako dialektoak direla Bonapartek gehien ematen dizkigunak, ia erdia baino gehiago. Dena den, orduko hizkuntzalariek, eta bereziki dialektologoek, Italiako dialektoen argitalpenak
|
lortzeko
bide errazagoa zuten euskarazkoekin jabetzeko baino,
|
|
|
b) Badakigu juntagailua kenduta, lokailuaren bidezko alborakuntza ego kia
|
lor
daitekeela. Zer esanik ez, lokailua kenduta ere, juntagailuak bere per paus mailako funtzioari eusten dio eta adierazpidea ona da.
|
|
2019
|
|
|
A. Irigarayren bidez helbidea
|
lortuta
, F. Krutwigek 1949ko uztailaren 28an P. Lafitteri idatzi zion Uztaritzera. Seminario txikiko irakaslea euskaltzain izatea nahi zuten, G. Lacomberen aulkia betetzeko; baina A. Irigarayri adierazi zionez, P. Lafittek ezin zuen batzarretara joan.
|
|
|
Esku artean zituzten baliabide eskasen erakusgarri, 1941eko urriko batzarrean JCVri P. Lhanderen Dictionnaire basque françaisen() ale oso bat
|
lortzeko
eskatzea erabaki zuten, azken faszikulua gerra zibilean argitaratu baitzen Frantzian (Lacombe 1938b; Euskaltzaindia 1956: 319).
|
|
|
1948an, R. de Bera eta I. López de Mendizábalen hiztegi arrakastatsuaren hirugarren edizioa argitaratzeko baimena
|
lortu
zuen Zarauzko Itxaropena argitaletxeak (gaztelaniazko edizioetan" Icharopena" gisa agertzen da), baina hainbat aldaketarekin. Seguru asko zentsuraren erruz, gaztelania euskara atala argitaratu zuten soilik; euskara gaztelania atala ez zuten 1954 arte plazaratu.253 Era berean, izena aldatu zioten:
|
|
|
Era horretakoak dira, izan ere, berriki onartua izan den UPV/EHUren Euskararen III. Plan Gidarian() jasotzen diren asmoak eta bideak euskararen normalizazioa
|
lortzeko
bidean: euskararen normalizazioaren gidaritza daramaten erakundeekin elkarlana sustatu; euskalgintzan diharduten
|
|
|
G. Maidagan Akademiako idazkariordeak ez zuen parte hartu" Euskera ta Euskal Elerti Saľa" n, baina gogo handiz egin zuen EJ GEren alde. 1937ko urtarrilaren 4an Alemaniako abiazioak Bilboaldea bonbardatu eta gutxienez zazpi hildako eragin zituen, baina errepublikanoek bi abioi nazi lurrera botatzea
|
lortu
zuten (Landa Montenegro 2007). Biharamunean G. Maidaganek R.
|
|
|
Onetsiak izan dira ete bar [r] iro ezartzen dako arazo oneri ekin dagiola. Euskaltzaindiaren onerako elburua
|
lortu arte
" (Euskaltzaindia 1982: 25).
|
|
|
N. Echánizen ideiak oihartzuna izan zuen, besteak beste, EJ GEren agerkarian. Zoritxarrez, proiektu erlijiosoaren abiadurak kolpe latza jaso zuen Pablo Lete (OFM) probintziala aireko istripuan hil zenenean, abenduaren 6an, José Lizarralde (OFM) idazkariarekin batera Kubara bidean zihoanean finantzazio bila.911 Idazleen biltzarra egiteko baimenik ere ez zen
|
lortu
azkenean, New Yorkeko Time aldizkariaren Europako edizioan agertutako artikulu batek eragindako istiluagatik.912 Piero Baporitti Espainiako berriemaileak berri sentsazionalista argitaratu zuen irailaren 22an, aditzera ematen zuena Arantzazuko frantziskotarrak guardia zibilak setiatuta bizi zirela kristau doktrina euskaraz irakasten zutelako eta predikuetan euskal ohiturak hizpide izaten zituztela... Berriak Frantziako prentsan ere oihartzuna izan zuen.
|
|
|
Lafoni (1950) emandako erantzun hitzaldiak plazaratu ziren. Era berean, J. M. Seminariorena (1949) ez, baina J. Gorostiagaren sarrera hitzaldia (1951) argitaratzea
|
lortu
zuen Guatemalako aldizkarian. L. Villasanteri emandako erantzun hitzaldia (1952) ere bidali zion J. Zaiteguiri, baina honek ez zuen argitaratu, hitzaldian Eliza katolikoari egiten zitzaion kritika gogorregia omen zelako.
|
|
|
M. Azkue eta J. Urquijo. Hezkuntza Nazionaleko ministerioak, IdeE k eta RAEk Gasteiztik eta Donostiatik alde egin zuten, euskaltzainek Akademia berriz abiatzeko baimena
|
lortu gabe
. P. Sainz Rodríguez, E. Ors eta J. M. Pemánekin urte eta erdiz harreman zuzenak izanagatik, ez zuten ezer lortu.
|
|
|
Hezkuntza Nazionaleko ministerioak, IdeE k eta RAEk Gasteiztik eta Donostiatik alde egin zuten, euskaltzainek Akademia berriz abiatzeko baimena lortu gabe. P. Sainz Rodríguez, E. Ors eta J. M. Pemánekin urte eta erdiz harreman zuzenak izanagatik, ez zuten ezer
|
lortu
. Horregatik, euskaltzainburuaren hurrengo ahaleginak tokiko aginte mailan burutu ziren.
|
|
|
Bizkaiko CAPek apirilaren 21ean jakinarazi zion euskaltzainburuari 2.000 pezetako diru laguntza ematea onartu zutela, hau da, mila pta. 1938rako eta beste mila 1939rako.130 Euskaltzainburuak maiatzaren 4an bidalitako beste gutun baten ondorioz, ekainaren 12an Gipuzkoako CAPen zuzendariak, J. Beñarán integristak, erantzun zuen, 1.000 pezetako diru laguntza emango zutela, baina behin bakarrik eta etorkizunerako konpromisorik hartu gabe.131 Gipuzkoako CAPen diru laguntza
|
lortzeko
, R. M. Azkuek Joaquín Churruca() GPDko presidenteordearengana jo zuen, probintzian Errepublikaren aurkako estatu kolpea prestatu zutenetakoa zena (Luengo Teixidor 1990:
|
|
|
1939ko otsailaren 14rako egina zuen ahalegin bat Donostiako Udalean eta GPDn" para asuntos de la Academia de que soy o fui presidente". 133 Hain zuzen, R. M. Azkuek Donostiara egin zuen bidaia bat, 1939ko urriaren 2an, Euskaltzaindiaren diruzaintzatik ordaindu zitzaion.134 Han, besteak beste, I. Lasquibar Buen Pastor elizako erretore karlistaren etxean egon zen bazkaltzen, ikusiko dugunez GPDko jauregian batzarrak egin ahal izateko baimena
|
lortzeko
giltzarri izan zen laguna.135
|
|
|
P. Sainz Rodríguezen agintaldiaren amaieran, 1939ko martxoan, ministroak baimena
|
lortu
zion J. Carori atzerrira joateko ikasketekin jarraitzera, baina azkenean Espainian geratu zen (Escribano Hernández 2011: 207, 220).
|
|
|
Poliglota, bere kasa ikasi zuen euskara, eta alemanezko poesia lanak itzuli zituen, Euzkeltzale Bazkunaren eta P. Zamarriparen metodoez lagunduta. Soldadutzan abantailak
|
lortzeko
asmoarekin hizkuntza gaitasun titulu bila zebilela, aitak N. Oleaga abokatuarekin harremanetan jarri zuen. Uste izatekoa da R.
|
|
|
adibidez, J. A. Moguelen El Doctor Peru Abarca liburuaren 1899ko edizioa egiteko erabili zuen jatorrizko eskuizkribua. Bestalde, F. Krutwigen bidez
|
lortu
zuen Ciriaco Párraga pintoreak R. M. Azkueri erretratua egitea hil baino lehenago, 1950eko maiatzean (Krutwig 1991:
|
|
|
Ordezkaritza hori osatzeko, A. Irigarayk kide batzuk iradoki zizkion. Asmoa, E. Esparzaren bidez, NFDtik diru laguntza
|
lortzea
zen ordezkaritzarako. Zerrendan, gune euskaltzale egonkorra sortzeko asmoarekin, 1925ean sortutako Euskeraren Adiskideak talde apolitikoan ibilitakoak, elizgizonak, frankista dirudunak eta jeltzaleak nahasten ziren.343A.
|
|
|
F. Krutwigek N. Ormaecheari 1951n gutunez adierazi zion batzar horretan euskaltzain guztiek bi puntu onartzea
|
lortu
zuela, nahiz eta aktan ez zen islatu. Alde batetik, erbesteratutako euskaltzainek aulkiak berreskuratu zituzComunista de España-ren sortzaileetakoa izan arren, diktadura primorriveristan Unión Patrióticara igaro eta Bilboko Udaleko zinegotzi kontrairaultzailea izan zen Errepublikan eta gerra zibilean (Krutwig 1991:
|
|
|
Bilboko euskaltzainek (R. M. Azkue, N. Oleaga, F. Krutwig) jarraitu zuten izaten hamarkada hasierako nukleoa, baina Donostia bilgune nagusi bilakatuta
|
lortu
zuten I. M. Echaide eta A. Irigaray euskaltzain alargunek parte gehiago hartzea.
|
|
|
Hain zuzen, A. Dauzat hizpide hartuta, euskararen arrakala sozialagatik, estandarra arautzea hil ala biziko arazotzat jo zuen, hizkuntzen arteko norgehiagoka betean: " bi hizkuntza aitzinez aitzin jartzen direnean, baldin bi hoietatik bat landua bada ta bere litteratur batasuna sendo
|
lorturik
ba daduka, bertzea berriz dialektutan puskaturik eta basati itxuran agiri bada, berehala gerthatzen da denok
|
|
|
1948ko EIL SIEBen biltzarrarekin erkatuta, ahula izan zen, diru laguntza gutxiago eta oihartzun mediatiko txikiagoarekin. Diktadura frankistak nazioartean
|
lortutako
aitortzak EJ GEren inguruko politikagintzan, kultura mailakoan barne, kolpe latza eragin zuen. Akizeko
|
|
|
1195 ABA EUS: I. M. Echaidek euskaltzainei zuzendutako" Acerca de la reforma de los reglamentos" dosierra, izendapenekin, Euskaltzaindiak aginte politikoarekiko lotura sendotzea
|
lortu
zuen. Asmo hori argi ageri zen buruordearen hitzetan:
|
|
|
Hain zuzen, berehala sortzen den galdera da nola
|
lortu
zuen bizirik irautea Akademiak diktadura frankistan, esaterako, Eusko Ikaskuntzak (eta honen RIEV aldizkariak) linboan jarraitzen zuen bitartean. Propagandarako erakunde kolaborazionista izan al zen?
|
|
|
GPDk SFVJU sortu ondoren, J. M. Caballero presidenteak I. M. Echaide eta A. Irigarayri agindu zien 1953an eskatutako 3.000 pezetako diru laguntza baino handiagoa
|
lortzen
saiatuko zela Akademiarentzat. Halaber, gutxiegi irizten zion Gipuzkoako CAPek emandako 1.000 pezetakoari.
|
|
|
A. Irigarayk, halaber, Donostiako CAMeko eta Banco Guipuzcoano ko arduradunekin bildu nahi zuen. Diru laguntza gehiago
|
lortuko
zutelakoan, euskaltzainburuordeak emakume mekanografoa kontratatu nahi zuen, euskarazko gutunez eta bestelako idazkiez arduratzeko.1047
|
|
|
L. Villasantek ezin etorria adierazi zuen, Arantzazuko santutegiko irakasleen bilera zuelako.1080 L. Dassancek ere telegrama bidali zuen bere burua desenkusatzeko.1081 Euskaltzainburuordeak adierazi zuen Euskera agerkariaren zenbaki berriaren argitalpena ia bukatuta zegoela. N. Oleagak, B. Bureba Prensa y Propaganda ren Bizkaiko delegatuarekin hitz egin ondoren, baimena laster
|
lortuko
zutela uste zuen (Euskaltzaindia 1982: 29). 1082 Idazkariak, orobat, egun horretan eskuratu zion I. M. Echaideri euskaltzain, deduzko eta urgazle bizien zerrenda.1083
|
|
|
I. M. Echaide, A. Irigaray, M. Lecuona, L. Dassance, J. Gorostiaga, L. Villasante, L. Michelena, J. Moulier eta N. Oleaga. A. Irigarayk adierazi zuen Euskera agerkariaren zenbaki berria prest zegoela, eta idazkariaren esku utzi zuen argitalpenerako behar zen baimena
|
lortzea
(Euskaltzaindia 1982: 32).
|
|
|
Batzarrak berriz ere N. Oleagaren esku utzi zuen hori bideratzea. Baimenik
|
lortu gabe
, Euskera zenbaki berriko aleak banatzen hasi ziren argitaletxetik.1099 A. Ibinagabetiak, adibidez, azaroan bertan jaso zuen bere alea Parisko erbestean.1100 Hori oso arriskutsua zen. Buruordeak agerkaria 15 pezetako prezioan saldu nahi zuen eta harremanetan zegoen Donostiako liburu dendekin gordailua eta propaganda bideratzeko.1101 Tolosako Editorial Muguerza k, 48 orrialdeko Euskera agerkariaren 500 alegatik, 3.200 pezetako faktura egin zion Akademiari abenduaren 10ean.1102
|
|
|
1115 ABA EUS: F. Pérez Embiden gutuna L. M. Lojendiori eta J. M. Lojendioren txartela A. Irigarayri, & Gorabehera hauek guztiak disimulatzeko asmoarekin, Euskaltzaindiko bibliotekan dauden 1953ko Euskera agerkariaren zenbait alek eranskailu bat dute azalean," 1954ko urria" datarekin. mena
|
lortu
zen abenduaren 3an, baina jakinarazpen ofiziala ez zen 1955eko martxora arte eskuratu.1116 Dena dela, Akademiaren 1954ko abenduaren 30eko batzarrean baimena lortuta zegoela adierazi zuten, eta 15 pezetako prezioan saltzen hasi ziren. Esker on gisa, J. M. Lojendio euskaltzainordearen" Introducción al estudio de la literatura vascongada" hitzaldia antolatu zuten BPDren bibliotekan, Akademiaren Bilboko hurrengo batzarrarekin batera.
|
|
|
1115 ABA EUS: ...ojendioren txartela A. Irigarayri, & Gorabehera hauek guztiak disimulatzeko asmoarekin, Euskaltzaindiko bibliotekan dauden 1953ko Euskera agerkariaren zenbait alek eranskailu bat dute azalean," 1954ko urria" datarekin. mena lortu zen abenduaren 3an, baina jakinarazpen ofiziala ez zen 1955eko martxora arte eskuratu.1116 Dena dela, Akademiaren 1954ko abenduaren 30eko batzarrean baimena
|
lortuta
zegoela adierazi zuten, eta 15 pezetako prezioan saltzen hasi ziren. Esker on gisa, J. M. Lojendio euskaltzainordearen" Introducción al estudio de la literatura vascongada" hitzaldia antolatu zuten BPDren bibliotekan, Akademiaren Bilboko hurrengo batzarrarekin batera.
|
|
|
Nahiago zukeen P. Múgicaren esku utzi Akademiako corpusak, eta jesuita lexikografoaren azken emaitzaren arabera, Euskaltzaindiaren babesa eman, baina hiztegi normatibo ofizial bihurtu gabe. Uste zuen Akademiak Errepublikan hiztegia argitaratzea
|
lortu
izan balu arrakasta izango zukeela, baina diktadura frankistak baldintzatuko ziurtasun juridikorik gabe, eta abertzaleek erbestean egin zezaketen aurkako kanpainaren arriskuarekin, etsita agertzen zen dosierrean.1148
|
|
|
1166 N. Ormaechearen Aitorkizunak itzulpenak ere 1956ko apirilera arte itxaron behar izan zuen J. L. Ansorena eta J. C. Sudupek sinatutako elizbarrutiaren baimena
|
lortzeko
(Ruiz Arzalluz 2003: 51).
|
|
|
M. Azkue hil ondoko urteetan, Bilboko N. Oleaga idazkariak eta Donostiako I. M. Echaide eta A. Irigaray euskaltzain alargunek eraman zuten Akademiaren pisua.1171 1940ko hamarkadan egiten ziren urteko 5,44 batzarrak 9,75 izatera igaro ziren tarte horretan. Gainera, 1949ko handitzearen eta izendapen gazteagoen ondorioz, 39 batzarretatik 23tan (%58, 97)
|
lortu
zuten 1920ko estatutuek ezarritako sei euskaltzainak biltzea. 1940ko hamarkadan batzarren %18, 36tan baino ez zuten estatutuek eskatutako baldintza hori bete.
|
|
|
Gerra Hotzaren testuinguru antikomunistan, itxaropen hutsalak ziren. Espainia frankistaren alde egiten ari ziren AEBak nazioartean, 1950eko azaroan NBEk Gobernu frankistaren aurka zuen ebazpena indargabetzea
|
lortuta
. Ondorioz, NBEko zenbait erakundetan parte hartzen hasi zen Espainiako Gobernua, eta UNESCOn 1952ko azaroaren 19an onartu zuten, EAJ PNVren etsipena areagotuz (cf.
|
|
|
José Miguel Azaola() ere ekainean Frantzian izan zen, bere jarduera europeistek erakarrita. F. Krutwigekin biltzea
|
lortu
ez arren, hainbat informazio eskuratu zuen. J. R.
|
|
|
Hogeita hamaika urteko euskaltzainak erbesteko bizimodu gogorrari aurre egin behar zion, baina uste izatekoa da aita industrialariaren diru laguntza jasotzen zuela. Bestalde, L. Villasanteri Sorbonako Unibertsitatean euskara katedra bat
|
lortzeko
aukera aipatu zion, ameskeria hutsa zena unibertsitate lizentziarik ere ez zuela kontuan hartuta. EJ GEko kideek, halaber, sarrera ekitaldiko bi hitzaldiak argitaratzeko asmoa omen zuten.
|
|
|
L. Michelenaren gutuna J. Garateri, aldizkariko linguistika sailaren mailak poliki poliki gora egin zuen, eta 1951ko udazkenean Apellidos vascos (1953b) bilakatuko zen liburua idaztea agindu zioten. Urte bereko abenduan, Madrilgo CSICen egindako bileran eskaini zion A. Tovarrek Salamancan irakasle laguntzaile izatea, baina artean nahiago zuen Donostian institutu katedra
|
lortzen
saiatu.874 Lizentziako sari berezia eskuratu ondoren, RSVAPen 1951ko abenduaren 9ko batzarrean, zorionak ematea erabakitzeaz gain, M. Ciriquiainek proposatu zuen L. Michelena formalki izendatzea BRSVAPen erredakzioko idazkari, hilean 250 pezetako lansariarekin, eta batzarrak aho batez onartu zuen.875 Hala ere, ardura politikoen zamaren erakusgarri, ez zuten aldizkariaren erredakzio batzordeko kid...
|
|
|
24 Aitaren familia Gipuzkoakoa zen. Juan Olavide Carrera anaia, ingeniari koronela izan zen, Donostiako historia liburu postumoaren egilekidea (Olavide, Albarellos & Vigón 1963). batzarretan, eta jeltzaleek Bizkaiko gizartean zuten eraginari esker, Akademiak sabindar ortografia arautzat hartzea
|
lortu
zuten 1920an. Ondoren, Akademiaren lexikografia normatiboan lanean aritu zen euskaltzainburuarekin.
|
|
|
Kargu horrek erantzukizun handia zuen, batez ere herri hizkuntzen sustapenak Espainian izan zezakeen inplikazio politikoengatik. Euskaltzaindia sortu eta berehala, A. Campión eta D. de Inza Iruñeko apezpikuarekin bildu zirenean, J. López Mendozak seminarioan euskarazko katedra sortzeko zailtasunak aipatu zituen.45 Mateo Múgica apezpikuak, ordea, artean euskararen erabilera areagotzea
|
lortu
zuen, eta Iruñeko apezpikuaren aginduz D. de Inzak prestatu zuen Kristau ikasbidea (1927). Baina geroztik Tomás Muñiz apezpikuaren jarrera euskararen aurkakoa omen zen.
|
|
|
B. Echegarayk, emaztea eta bi alabarekin, Donibane Garazin (Pirinio Behereak) ezarri zuen bizitokia, baldintza material gogorretan, Espainiara 1943ko maiatzean itzuli zen arte. 1939ko maiatzean EAJ PNVk" Servicio de Emigración de los Republicanos Españoles" en (SERE) zuen ordezkariaren bidez saiatu zen EJ GEk eskaintzen zion baino diru laguntza handiagoa
|
lortzen
, baina ukatu egin zioten.54 EJ GEko V. Amézagari artean idatzi zizkion gutunetan, bizimodu latzaren ondorio psikologikoak eta erbesteko zenbait arduradun politikorekiko amorrua agertzen ziren. Ameriketara joateko asmoek huts egin zuten eta Espainiara itzultzeko baimenaren zain zegoen, 1939ko udan E. Bilbao Justizia ministro frankistarekin pos53 Euskadiko Artxibo Historikoa, Eusko Jaurlaritzaren Artxibo Historikoa, Lehendakaritza Sailaren funtsa:
|
|
|
Hala ere, maila formala lehenestea gabezia baten beste aurpegia zen, euskararen erabilera naturala ziurtatu gabe zegoen guneetatik baitzetorren. F. Krutwig jaiotzez erdalduna, hiriburu nagusiki gaztelaniadunean bizi zen, nahiz eta Akademiaren inguruan
|
lor
zezakeen euskaraz jardutea. L. Villasante, bestalde, Arantzazuko auzo euskaldun hutsean bizi arren, erdaraz funtzionatzen zuen instituzio erlijioso bateko kide zen.
|
|
|
712 J. Leiçarragaren Iesus Christ gure Iaunaren Testamentu Berria (1571)
|
lortzeko
, adibidez, L. Villasantek, F. Krutwigen aholkuz, Begoñako Carmelo komentuko liburuzainarengana jo 270
|
|
|
266). F. Krutwigen bertsioaren arabera, 1951ko maiatzetik Buenos Airesen zegoen I. Fagoagak aldizkariaren euskarazko atala murriztu nahi zuen, eta erabaki horregatik adierazi zion ez zuela Gernikan gehiago idatziko eta berak
|
lortutako
lankideei jakinaraziko ziela.727 Gernikako zuzendariak N. Ormaecheari kontatu zion bertsioak, ordea, euskaltzain gaztearen aurpegi ilun eta manipulatzailea erakusten zuen:
|
|
|
735 Lehenago, Gure Herriarako eta Gernikarako 30 eta 70 harpidedun
|
lortu
omen zituen, hurrenez hurren.
|
|
|
747 ABA EUS: I. M. Echaideren gutuna N. Oleagari, duta baino ez zuen
|
lortu
4.000 pta. eskuratzea, berriz ere urteko 8.500 pta. inguruko gastuen azpitik geratuta.748
|
|
|
Adierazpen Unibertsala euskaraz ematea
|
lortzen
zuten bitartean, Bizkaiko gobernadore zibilak hilarrietako euskal izenak ezabatzea agintzen zuen (Alderdi 1949). Euskaltzaindiak ezin zion ez ikusiarena egin, gutxieneko zilegitasuna gorde nahi bazuen abertzaleen aurrean.
|
|
|
Bistan dago F. Krutwigen ezaxolakeria, batzarrean entzule zituelako P. Lafitte, J. Elissalde eta L. Dassance.486 1944ko gramatika horrek arrakasta izan zuen, 1.200 harpidedun eta 2.000 aleko argitaraldia izan zituelako. Erbestean eztabaida sortu arren, bere eraginean ez zuen
|
lortu
Espainiako muga politiko kulturala guztiz zeharkatzea (Monier 1992: 454).
|
|
|
Ordurako hila egon ez bazen, uste izatekoa da Jean Baptiste Daranatz (18701945) elizgizona, urgazle eta" Société des Sciences, Lettres et Arts de Bayonne" ko burua, lehenago izendatu zuketela euskaltzain, ideologikoki gertuago zegoelako, eta 1936ko udan Akademiarekin harremana sendotzeko asmotan zebilelako.500 Dena dela, erantzun hitzaldien ardura zutela ikusita, nabari da J. M. Seminario eta F. Krutwig bikoteak hartu zuen garrantzia. J. M. Seminario baimenak
|
lortzeko
edo errazteko tresna politikoa zen, eta haren gaitasun eskasa behin eta berriz utzi zuen agerian erbesteko prentsak.
|
|
|
Ikusi dugunez, L. Dassanceren sarrera ekitaldia ospatzea zen asmoa: " Ezin baña, batzarra egiteko bear dan baimena
|
lortu
eztalako" (Euskaltzaindia 1982: 12). 522 Berriz ere, hutsegiteen artean A. Irigaray eta J. Urquijo Donostiako euskaltzainena nabarmendu behar da, lehenengoak, publikoan agertzeari zion beldurragatik, eta bigarrenak, gaixotasun larriagatik.523
|
|
|
Bestalde," barnealde/ erbeste" bikote politikoa erabili dut, artean abertzaletasunak egiten zuen bezala. Hain zuzen, frankismoak Gerra Hotzean homologatzea
|
lortu ondoren
hasi ziren abertzaleak" Hegoalde/ Iparralde" bikote geografikoa gehiago erabiltzen," statu quo" politikoak luze joko zuelako seinale. Era berean, Frantzian izaera administratiborik ez duten" Lapurdi"," Nafarroa Beherea" eta" Zuberoa" lurralde historikoen ordez," Pirinio Behereak"(" Basses Pyrénées") departamendu errepublikanoa erabili dut, barrutiak bereiztea nahasgarria zelakoan.
|
|
|
Olabide (SI) eta P. Lhande (SI). BPDk aurkeztutako moziotik beretik Euskararen Akademia eragin jeltzalepean lotzeko saioak egon ziren, baina elkartearen gutxieneko pluraltasun ideologikoa eta autonomia akademikoa ziurtatzea
|
lortu
zen. Nolanahi den, artean bi euskaltzainek uko egin zioten postuari (B.
|
|
|
Euskaltzaindiaren egoitza Bilbon ezarri zen, behin behinekoa izan behar zuen Ribera kaleko etxean, baina bulego egokiagoa
|
lortzeko
saioek huts egin zuten. Batzarrak ohikoak nahiz apartekoak izan zitezkeen.
|
|
|
58, 122). Batzartoki bat
|
lortzeko
, hiru aukera bururatzen zitzaizkion: F. Arocenari San Telmo museoan gela bat eskatzea, I. Lasquibar Buen Pastor eko erretorearengana jotzea edo I. M. Echaideren Ategorrietako etxean batzarrak egitea.
|
|
|
Erromako Biblia Institutu Pontifikalean egindako ikasketak, Akademiako lexikografia edota Société de Linguistique de Paris-eko kidetza nabarmendu zituen. Baita ere Mexikoko unibertsitateetan ustez betetako historia, literatura eta linguistika katedrak.583 Espainian egonaldiak egin zituen eta uste izatekoa da, B. Echegarayren kasuan bezala, bere iragana nolabait ukatuta baino ez zuela
|
lortu
Bizkaira itzuli eta euskaltzain izateko baimena. Ondoko urteetan, erbeste/ barnealde bitasunari eutsita, Gernikan argitaratu zituen artikulu" eusko iberistak" toponimiaz eta etimologiaz (Gorostiaga 1951a; 1951b; 1951c; etab.).
|
|
|
590 Havanako Unibertsitatean irakasle zen A. H. Kelso de Montigny k P. Lafitteren bidez
|
lortu
zuen Bilboko egoitzaren helbidea, eta R. M. Azkueren Diccionario vasco español francésen ale bat lortzeko interes handia zuen bere ikerketekin jarraitzeko (ABA EUS:
|
|
|
590 Havanako Unibertsitatean irakasle zen A. H. Kelso de Montigny k P. Lafitteren bidez lortu zuen Bilboko egoitzaren helbidea, eta R. M. Azkueren Diccionario vasco español francésen ale bat
|
lortzeko
interes handia zuen bere ikerketekin jarraitzeko (ABA EUS: A. H. Kelso de Montignyren gutuna R.
|
|
|
F. Krutwigi, bere maximoen programa idealistan, gizarte euskaldunaren egoera erreala eta abertzaletasunaren ekarpen historikoa aintzat ez hartzea leporatzen zioten. Posibilismoari esker, besterik ezean, azken bi urteetan Gipuzkoan hainbat egile abertzaleren euskal liburuak argitaratzea
|
lortzen
ari ziren Itxaropenaren edota frantziskotarren bidez.
|
|
|
M. Azkue, B. Echegaray, A. Irigaray, I. M. Echaide, F. Krutwig, J. Gorostiaga eta N. Oleaga euskaltzainak batzartu ziren apirilaren 28an. Kostata, baina zazpi kideko kopuru duina biltzea
|
lortu
zuten ekitaldi publikorako, Frantziakorik gerturatu ez arren. I. M. Echaide buruordeak idazkariari telegramaz eta gutunez jakinarazi zizkion Donostiatik garaiz
|
|
|
Berak idatzi zuen, esate baterako, gerra zibilean Bizkaiko artxibo liburutegietan gertatutakoaren dosierra Hezkuntza Nazionaleko ministerioarentzat 1938ko apirilaren 12an. Frankismoari zion atxikimenduagatik, besteak beste, bere El Cho de Carmengo Ama (1929) itsas nobela berrargitaratzea
|
lortu
zuen 1940ko hamarkadan. Gerraondoan, Bizkaiko Artxibo Historikoaren eta Ogasun Ordezkaritzako Artxiboaren zuzendaria izan zen, 1954an erretiroa hartu zuen arte.187 JCVko kide oso aktiboa izan zen, batez ere artearen eta arkeologiaren arloan (La Gaceta del Norte; Estornés Zubizarreta 1983; Alted Vigil 1984; Sebastián García 1994; Charritton 1997a; Torrealdai 1999). 188
|
|
|
R. M. Azkue eta P. Zamarripa artean ika mika bat egon zela dirudi, seguru asko 1920an D. Aguirre euskaltzain tradizionalistaren heriotzak utzitako postua
|
lortu
ez izanaren frustrazioak eraginda.190 P. Zamarripak Zaparradak eta bildumako ipuin batean, R. M. Azkueren hiztegi ospetsua aipatu zuen.
|
|
|
Aita urgazle zen Akademiaren sorreratik eta semea 1929an izendatu zuten urgazle. " Larreko" mende hasieran Nafarroako integrismoaren buruetako bat izan arren, 1913an EAJ PNVren hautagaia izan zen probintzia hauteskundeetan, baina ez zuen diputatu izatea
|
lortu
. Aita semeak Iruñeko jeltzaleen elkarte eta prentsan elkarrekin aritu ziren, bereziki Errepublikan (Chueca Intxusta 1999:
|
|
|
Euskaltzaindia berrabiatzeko baimen politikoa
|
lortuta
, berehalako arazo nagusia aurrekontuarena zen. Akademiak hasieratik izan zituen baliabide estutasunak, baina gerraondoko depresio ekonomikoan bizirauteko gutxieneko jarduera zalantzakoa zen.
|
|
|
Euskarazko ordainik ez zuten milaka hitzendako, alemanaren edota hungarieraren eredu neologista jarraitu nahi zuen R. M. Azkuek, mailegu erromaniko ia guztiak baztertuz, Autonomia Estatutuaren bidez
|
lortzear
omen zegoen hezkuntza eskumenak neologismo horiek guztiak euskal gizartean arazorik gabe hedatu eta onartzea ekarriko zuelakoan (Sarasola 2004: 617; Kintana Goiriena 2008:
|
|
|
Akademiaren jardueraren berri emateko, Euskaltzaindiak agerkari ofiziala izan zuen artean. Gerra zibilak, ordea, eten egin zuen Euskera agerkariaren agerpena, eta Akademiak ez zuen
|
lortuko
normaltasunez plazaratzea 1956 arte. Tartean, zenbaki bakarra agertu zen, 1953ko urrikoa, baina edukiz oso mugatuta.
|
|
|
1948tik aurrera F. Krutwig eta A. Irigaray ere gehiago agertu ziren. artean soilik bederatzi aldiz
|
lortu
zuten 1920ko barne erregelek ezartzen zuten gutxieneko seikotea biltzea. Hamarkada horretako batzarren %18, 36tan baino ez zuten 1920ko estatutuek eskatutako gutxieneko kopurua bete, beraz.
|
|
|
Lafonen Le système du verbe basque au XVIe siècle tesi bikaina(,); R. Lafon eta G. Lacomberen" Indo européen, basque et ibère" artikulua eta G. Lacomberen" Structure de la langue basque" hitzaldia(). 277 Lan horiek bere harreman sareari esker
|
lortu
zituen, egileek bidalita edota, A. Tovarren bidez, Madrilgo Biblioteca Nacional eko alearen fotokopiak eskuratuta.278 Dena dela, gerraondoko Euskaltzaindia ez zuen gauza ikusten ikerketa lerroan aurrera egiteko, A. Tovarri aitortu zionez: " En reserva, diré a V. que, durante mi estancia en Bilbao, Azkue me declaró que la verdad era que él no entendía mi artículo sobre la inscripción de Liria". 279 Gauza bera gertatu zitzaion H. Schuchardt-en" Sobre la formación de las flexiones de relación del verbo vasco" idazlana (G.
|
|
|
Euskaltzaindiaren batzarretako salbuespen politiko begien bistakoa F. Belausteguigoitia urgazlearena izan zen, 1942ko urrian. Frankismoak adineko erbesteratuei eskainitako amnistiarekin, bere familiak nekez
|
lortu
zuen baimena, baina azkenean 1941eko uztailean itzuli zen Getxora Tanger-etik. Alabak zioenez, bere aita ez ezik, M. Arruza eta J. Solaun jeltzaleak ere bildu ziren garai horretan Ribera kaleko egoitzara.
|
|
|
Nominalki udako zenbakian agertu arren, C. Jemein eta EBBren arteko eztabaidaren hariari jarraituta ikus dezakegu urtearen amaieran agertu zela. Euskaltzain jeltzale baten iritzi autorizatua zen inondik inora, C. Jemeinek ez bezalako begirunea
|
lortu
zuena.436
|
|
|
J. Elissalde, J. Moulier, D. Dufau, J. Jauréguiberry, G. Eppherre, T. Monzon, M. de la Sota edota M. Inchauspe. Zalantzazkoen artean zegoen J. Etcheverry Ainchart diputatu ohia.450 Gure Herriak nagusiki frantsesez landu zituen kultura gaiak, baina Pirinio Behereetan euskal kulturaren aldeko ekintzek zuten bizitasunaren beste ezaugarri bat zen, euskal diputatuek Parisen
|
lortutako
emaitza politikoak bezala. " Loi Deixonne" izan zenari esker, diru laguntza ofizialak lortu ziren, euskara, modu prekarioan izan arren, hezkuntza publikoan sartzeko.
|
|
|
Zalantzazkoen artean zegoen J. Etcheverry Ainchart diputatu ohia.450 Gure Herriak nagusiki frantsesez landu zituen kultura gaiak, baina Pirinio Behereetan euskal kulturaren aldeko ekintzek zuten bizitasunaren beste ezaugarri bat zen, euskal diputatuek Parisen lortutako emaitza politikoak bezala. " Loi Deixonne" izan zenari esker, diru laguntza ofizialak
|
lortu
ziren, euskara, modu prekarioan izan arren, hezkuntza publikoan sartzeko. Aldizkari erregionalistaren zuzendariak, bestalde, lehen zenbakiaren hitzaurrean, ez zuen aukera galdu diktadura frankistaren zentsura salatzeko:
|
|
|
670 Bilboko Gran Vía ko zinema areto dotoreagoa
|
lortzen
saiatu ziren lehenengo Bizkaiko CAPen bidez, baina saioak huts egin zuen (BFAH EC: E. Calleren gutuna F. Greñori, 195112, Junta de Cultura C). bestean Antonio Tovar izan zen, euskalaritza frankista orbangabearen ordezkari ofiziala.
|
|
|
Eta gure Elkhargo ospetsuaren gorabeherak ere, eztira makalak. Agintari usaineko edo oficial kutsudun zerbait sortaraztea
|
lortu
badagigu, orduan, gurenda arnasaz eta deduz betheko gara[.] Eta onura zerbait ihardesteko bide bakharra izanen dugu, nire aburuz. Hau diotzut, Krutwig iaunak erran berri derautanaren ondorio bezala.
|
|
|
Hiletarako berandu zebilenez, R. M. Azkue eta I. M. Echaiderekin harremanetan jartzen saiatu zen, baina ez zuen
|
lortu
. Besterik ezean, alargunari telegrama bat bidali zion zuzendaritzaren izenean.566 I. M. Echaide ere aztoratuta zegoen, Akademiak duintasunez jokatu ez zuelakoan.
|
|
|
Hortik abiatzen ziren, hain zuzen, tesiarekin erantzun nahi nituen galdera nagusiak. Nola
|
lortu
zuen Euskaltzaindiak 1941ean berriz batzarrak egiteko baimena eskuratzea, Eusko Ikaskuntzak, esaterako, izoztuta jarraitzen zuen bitartean. Frankismoak bere politika linguistikoa zuritzeko erabili zuen tresna izan zen?
|
|
|
Bere euskal biblioteka munduko baliotsuenetakoa zen. RIEVi esker atzerrian
|
lortutako
sonaren erakusgarri, Bonn-eko Unibertsitateak" honoris causa" doktore izendatu zuen 1924an. EI SEVen zuzendaritzako karguak bete zituen.
|
|
|
F. Krutwigek memorietan itxuragabetu edota ukatu egin zuen gainerako euskaltzainek emandako laguntza, kide berriak proposatzeko, informazioa osatzeko edota helbideak
|
lortzeko
garaian.414 Nolanahi den, argi dago F. Krutwig zela erreformaren arduradun nagusia eta lanaren sinatzaile bakarra.415 F. Krutwigek zeharo itzulipurdikatu nahi zuen Akademiaren oreka geolinguistikoa berak hobesten zuen euskara estandarretik hurbilago zeuden kideekin. Gero adierazi zuen euskaltzain izateko hautagaiak onartu zituztela lapurteraren aldeko joera artean Akademian nagusi zelako.
|
|
|
Zer bide hartzen zuen ikusi nahi zuten, diktaduraren kontraesanak agerian jartzeko tresna bilakatu ote zitekeen ala haren politika linguistikoa estaltzeko apaingarri hutsa ote zen. Dena dela, arazo larriagoak zituzten, diktadura frankista
|
lortzen
ari zen egonkortasuna ikusita, Mundu Gerra ondoko itxaropen demokratikoak zapuzten ari baitziren (cf. Pablo, Mees & Rodríguez Ranz 2001).
|
|
|
R. M. Azkueren gutuna E. Esparzari, 1941ean Iruñera deserritu zuten L. Aquesolo Bizkaiko karmeldar abertzaleak ere Nafarroako agintarien babesa
|
lortzeko
pausotzat jo zuen E. Esparzaren izendapena. Diario de Navarrako kazetariak ez omen zion aitortzen bere buruari euskaltzain izateko meritu berezirik (Akesolo 1989:
|
|
|
M. Lecuonak sarrera hitzaldi antzekoa egin zuen, zeharka Akademiaren posizionamendua eskatzen zuena. Erbestean zegoen N. Ormaechea" Orixe" idazle ospetsuaren Euskaldunak poema epikoa argitaratzeko baimena
|
lortzeko
laguntza eskatu zion batzarrari (Euskaltzaindia 1982: 9).
|
|
|
M. Azkue aitzindariaren Euskaleŕiaren yakintza= Literatura popular del País Vasco() bildumari jarraituta, euskarazko argitalpen gutxi batzuk, diktaduraren lehen urteetan baino gehiago, argia ikusten ari ziren, batez ere erlijioaren alorrean. Frantziskotarrek, esaterako, euskaraz argitaratzea
|
lortu
zuten El Maestro de los Terciarios (1944) aldizkaria, Arantzazuco
|
|
|
Puŕa! ipuin barregarri bilduma argitaratzeko baimena 1951ko azaroan eskatu zuen Zarauzko Itxaropenak, baina, egilearen aurrekari politikoengatik, ez zuten 1953 arte baimenik
|
lortuko
(Torrealdai 2000: 90).
|
|
|
Euskera agerkarian argitaratzeko aukerarik ezean, Eganen argitaratu zituzten hurrengo hitzaldiak ere" Euskaltzaindi ko solas aldia" azpitituluarekin. Izan ere, zailtasunak gorabehera, euskararen alde egon zitezkeen tokiko gizarte frankistaren pertsona esanguratsuak erakartzea
|
lortu
zuten berehala, I. M. Echaide eta A. Irigarayk nahi bezala. 1953ko ekainaren 25ean A. Arrue abokatu karlistak eman zuen hitzaldia, J. B. Aguirre Asteasukoaz(), agian gipuzkerazko idazle klasiko onenaz.
|
|
|
Izan ere, Akademiatik euskararen batasuna
|
lortzeko
iragartzen ziren neurriak, eredu literarioan, ortografian edota neologismoetan, linguistikoki eztabaidagarriak ez ezik, politikoki ere zeharo bidegabeak ziren erbesteko abertzaleentzat, diktadura frankistak indarrez sortutako eten kultural eta historiko batetik zetozelako. Egoera horretan, Euskal Herriaren kohesio linguistiko eta kulturalaren kalterako izan zitekeen Akademiaren araugintza.
|
|
2021
|
|
|
Botere politiko ekonomikoarekin osagarritasun eta elkarrelikatze harreman bat duen lidergo moral eta intelektualari deritzo hegemonia, eta bertatik jariatzen den diskurtsoak, diskurtso hegemonikoak, 4 Definizioa osatzerakoan ‘herri kultura’ terminoa erabiltzen badu ere, gerora ‘kultura popularra’ hobesten du: " Arazo bi hauek —hots, herria eta kultura gizarteko gainontzeko gatazketatik at baleude bezala ulertzeak dakartzan arazoak— gainditu asmotan, nolabait herri kulturari buruzko hausnarketan" klase dimentsioa" sartu beharra ezinbesteko bihurtzen zaigu(...)" kultura popularraz" mintzatzean, horixe
|
lortu
nahi izan dugu, alegia, gizarteko gatazkak kulturan eta kulturaren bitartez nola birsortzen eta garatzen diren ikustaraztea" (id: 250). zabaltzen duen errealitatearen errepresentazioaren katexiak hegemonikoak ez diren taldeen ulerkerak (eta ondorioz, euren kontzientzia) erabat baldintzatzen duela azpimarratzen du.
|
|
|
Eta baita interesgarria suerta daitekeela ikerketa eta ezagutza eremu zabalagoetarako ere, arau orokorren salbuespen, edo, zehatzago esanda, bilakaera orokorrei kontrajarririko ñabardura partikular esanguratsu gisa funtziona baitezake. Mouillotek, esaterako, esangura hori ematen dio ahozko kantu inprobisatuak euskal kulturaren baitan
|
lortu
duen ezohiko garrantziari:
|